روانشناسی ترید چیست؟ راهنمای غلبه بر احساسات در ترید ارزهای دیجیتال

روانشناسی ترید به احساسات و حالات ذهنی معامله‌گر گفته می‌شود که به موفقیت یا شکست در معاملات کمک می‌کند. روانشناسی ترید درواقع جنبه‌های مختلفی از شخصیت و رفتارهای یک معامله‌گر را نشان می‌دهد که بر تصمیمات معاملاتی او تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به اندازه سایر موارد مانند دانش، تجربه و مهارت در موفقیت وی مهم باشد.

انضباط و ریسک پذیری دو بخش مهم روانشناسی معاملات هستند، زیرا به موفقیت طرح معاملاتی کمک زیادی می‌کنند. از طرفی، ترس و طمع نیز بخش‌های جدایی ناپذیر روانشناسی ترید هستند که باید در کنار احساساتی مانند امید و پشیمانی در رفتار معاملاتی در نظر گرفته شوند. آشنایی با این احساسات و درک درست از روانشناسی معاملات، باعث جلوگیری از تصمیمات احساسی و موفقیت در معاملات می‌شود. پس اگر قصد دارید که معامله‌گری موفق باشید، مطالعه این مقاله را آغاز کنید تا شما را با این مفهوم بیشتر آشنا کنیم.

روانشناسی ترید چیست؟

روانشناسی ترید به مطالعه و درک جنبه‌های روانی و عاطفی مهمی که بر تصمیم‌گیری، رفتار و عملکرد معامله‌گران در بازارهای مالی تأثیر می‌گذارد، گفته می‌شود. علم روانشناسی ترید شامل بررسی تأثیر احساسات، سوگیری‌های شناختی، خودکنترلی، نظم و انضباط و حالات ذهنی بر نتایج معاملات است. براساس نظریه‌های موجود در روانشناسی ترید، معامله‌گران رفتاری کاملاْ منطقی ندارند، بلکه تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل روان‌شناختی هستند که منجر به تاثیرپذیری تصمیمات آن‌ها می‌شود.

روانشناسی معامله بر اهمیت خودآگاهی، بالا رفتن هوش هیجانی، مدیریت ریسک، انضباط و انعطاف پذیری به منظور تصمیم‌گیری‌های تجاری بهتر و موفق‌تر تاکید می‌کند. با از بین بردن موانع روانی و ایجاد یک طرز فکر متعادل، معامله‌گران می‌توانند توانایی خود را برای هدایت نوسانات بازار، مدیریت ریسک و دستیابی به سود بلندمدت بهبود بخشند.

چرا روانشناسی در ترید اهمیت دارد؟

اهمیت روانشناسی در ترید اینجاست که به تشخیص سوگیری‌های عاطفی و تاثیرگذار بر فرآیند تصمیم‌گیری معامله‌گران کمک می‌کند. همچنین معامله‌گران به کمک روانشناسی ترید می‌توانند نظم بیشتری داشته باشند و احساسات خود را کنترل کنند. علاوه بر این، روانشناسی معاملات، معامله‌گران را قادر می‌سازد تا با کنترل احساسات و تعیین سطوح توقف ضرر مناسب، میزان ریسک خود را مدیریت کنند.

روانشناسی ترید، با به حداقل رساندن تأثیر عاطفی و جلوگیری از اقدامات احساسی، به معامله‌گران کمک می‌کند تا از ضرر و زیان‌ جلوگیری کنند. این مفهوم، ذهنیتی را تقویت می‌کند که بر ثبات تمرکز دارد.

برخی از دلایل اهمیت روانشناسی در ترید به شرح زیر هستند:

• احساسات بر تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارند: روان‌شناسی ترید تشخیص می‌دهد که سوگیری‌های عاطفی می‌تواند بر فرآیند تصمیم‌گیری معامله‌گر تأثیر بگذارد. درک و مدیریت این احساسات برای تصمیم‌‌گیری، منطقی و بسیار مهم است.
• انضباط و ثبات: تجارت موفق مستلزم نظم و انضباط و ثبات در پیروی از برنامه‌های معاملاتی، استراتژی‌های مدیریت ریسک و پایبندی به قوانین از پیش تعیین شده است. روانشناسی ترید به معامله‌گران کمک می‌کند تا نظم لازم را برای جلوگیری از اقدامات احساسی داشته باشند.
• مدیریت ریسک: مدیریت ریسک یکی از مهم‌ترین اقدامات لازم برای موفقیت در معاملات است. روانشناسی ترید به معامله‌گران کمک می‌کند میزان ریسک خود را مدیریت کنند. معامله‌گران با مدیریت موثر ریسک، از سرمایه خود محافظت می‌کنند و به سود بیشتری می‌رسند.
• مدیریت ضرر و زیان: ضرر و زیان، بخشی اجتناب ناپذیر از معاملات است. روانشناسی معاملاتی با به حداقل رساندن تأثیر عاطفی و جلوگیری از اقدامات احساسی، به معامله‌گران کمک می‌کند تا میزان ضرر و زیان خود را مدیریت کنند و از ضررها درس بگیرند.
• پایداری در بلندمدت: روانشناسی ترید، ذهنیت متمرکز بر ثبات را تقویت می‌کند که باعث می‌شود معامله‌گران انتظارات واقع بینانه داشته باشند و از رویکرد متعادلی برای معامله پیروی کنند. چنین رویکردی باعث موفقیت بلندمدت و کاهش ریسک و ضرر می‌شود.

دانش مالی رفتاری چیست؟

بخشی از روانشناسی ترید، درک این موضوع است که چرا افراد در بازار مالی، تصمیمات غیرمنطقی می‌گیرند. دانش مالی رفتاری (Behavioral Finance)، زیرشاخه‌ای از اقتصاد رفتاری است که تأثیرات روانی و سوگیری‌هایی را که بر رفتارهای معامله‌گران و فعالان مالی تأثیر می‌گذارد، شناسایی می‌کند.

فرضیه بازار کارآمد (Efficient-Market Hypothesis) یا بازاری که در آن اطلاعات با سرعت بالایی بر قیمت اوراق بهادر تأثیر می‌گذارند و قیمت‌ها با توجه به این اطلاعات به تعادل می‌رسند، نشان می‌دهد که معامله‌گران بازار، رفتاری منطقی دارند. بااین‌حال، دانش مالی رفتاری این فرضیه را به چالش کشید.

دانش مالی رفتاری نشان داد که فعالان بازار ممکن است مستعد سوگیری‌هایی باشند که بر تصمیم‌گیری‌های آن‌ها تأثیر می‌گذارند. بنابراین، دانش مالی رفتاری، مفهومی است که نشان می‌دهد تصمیم‌های معامله‌گران بر چه مبنایی گرفته می‌شود و این تصمیم‌ها چگونه بر بازارهای مالی تأثیر می‌گذارند.

انواع تله‌ها در روانشناسی ترید کدام‌اند؟

دانش مالی رفتاری برخی سوگیری‌های رفتاری را در بر می‌گیرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

حسابداری ذهنی (Mental Accounting)

اجازه دهید این مفهوم را با یک مثال توضیح دهیم. تصور کنید هر ماه شما یک مبلغ پول را به‌عنوان حقوق دریافت می‌کنید. این پول به عنوان درآمد ثابت محسوب می‌شود. حالا فرض کنید شما در یک قرعه‌کشی شرکت کرده‌اید و برنده مبلغی شده‌اید که با مقدار حقوقتان یکسان است. این پول، به عنوان پاداش، می‌تواند ارزش‌های متفاوتی را در ذهن شما ایجاد کند.

ذهن انسان با توجه به منبع درآمد، به مقادیر یکسان ارزش‌های مختلفی را نسبت می‌دهد. به عبارت دیگر، برای شما ۱۰ میلیون تومان حقوق و ۱۰ میلیون تومان پاداش، ممکن است ارزش‌های مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال، شاید شما با پاداش دریافتی خود، تصمیم بگیرید در بازار بورس سرمایه فعالیت کنید، در حالی که همین تصمیم را برای حقوق‌ ماهانه خود نمی‌گیرید.

نکته مهم این است که تصمیم‌گیری‌های بر اساس این نوع ارزش‌گذاری ممکن است منجر به تصمیم‌های نادرست و زیان‌بار شود. بهتر است همیشه آگاهانه و با در نظر گرفتن تمام جوانب ممکن، تصمیمات مالی خود را بگیرید تا از آثار منفی حسابداری ذهنی جلوگیری کنید.

اعتماد به نفس بیش از حد (Overconfidence)

اعتماد بیش از حد به توانایی‌ها، مهارت‌ها و دانش خود، یکی از سوگیری‌های شناختی خطرناک سرمایه‌گذاران است. بسیاری از سرمایه‌گذاران معتقدند که نسبت به سایر فعالان بازار در سرمایه‌گذاری مهارت بیشتری دارند؛ با‌این‌حال، از نظر آماری اکثر سرمایه‌گذاران بالاتر از حد متوسط نیستند.

سرمایه‌گذارانی که اعتماد به نفس بیش از حد دارند، بیشتر معامله می‌کنند، هزینه‌های بیشتری می‌پردازند و در نهایت عملکرد ضعیفی دارند. مطالعات همچنین نشان می‌دهد، سرمایه‌گذارانی که بیش از حد اعتماد به نفس دارند، رفتارهای هیجانی از خود نشان می‌دهند و در نهایت ضرر می‌کنند.

رفتار گله‌ای (Herd Behavior)

رفتار گله‌ای بیان می‌کند که مردم تمایل دارند رفتارهای اکثریت را تقلید کنند. میل طبیعی انسان به حضور در جمع، گاهی بر سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد تا اقدامات سرمایه‌گذاری دیگران را دنبال کنند.

هنگامی که جمعیتی در یک جهت حرکت می‌کنند، ممکن است فردی از اینکه قدم در جهت مخالف بگذارد، احساس ناراحتی کند. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران با خرید دارایی‌هایی که توسط جمعیت زیادی خریداری شده‌اند، آن‌ها را دنبال می‌کنند و از پیروی قوانین خود غافل می‌شوند.

شکاف عاطفی (Emotional Gap)

شکاف عاطفی به تصمیم‌گیری بر اساس احساسات شدید یا فشارهای عاطفی مانند اضطراب، خشم، ترس یا هیجان اشاره دارد. احساسات، اغلب دلیل اصلی انتخاب‌های غیرمنطقی افراد هستند. ترس و طمع محرک‌های رفتار انسان هستند که می‌تواند منجر به واکنش‌های بیش از حد، خوش‌بینی بی‌اساس، نشاط غیرمنطقی و یا ترس از بازار و از دست دادن دارایی‌ها شود.

لنگر انداختن (Anchoring)

اصطلاح لنگر به اتکا به یک نقطه مرجع دلخواه در تصمیمات مالی اشاره دارد. برای مثال سرمایه‌گذاران ممکن است از اطلاعاتی نامرتبط، مانند قیمت یک ارز دیجیتال (برای مثال هر توکن زیر یک دلار)، به عنوان «لنگر» برای تصمیم‌گیری خود استفاده کنند. این موضوع می‌تواند منجر به نگه‌داشتن دارایی‌هایی شود که ارزش خود را از دست داده است، چرا که سرمایه‌گذار به‌جای درنظرگرفتن چشم‌انداز و آینده آن دارایی، ارزش آن ارز دیجیتال را بر اساس قیمت خرید اولیه‌اش تخمین می‌زند.

خود اسنادی (Self-Attribution)

خود اسنادی، در شرایطی ایجاد می‌شود که معامله‌گر موفقیت‌ها را ناشی از توانایی‌های شخصی خود می‌داند، در حالی که دلیل شکست‌ها را عوامل بیرونی می‌بیند. خود اسنادی معمولاً از یک استعداد ذاتی در یک فعالیت خاص سرچشمه می‌گیرد. وقتی سوگیری خوداسنادی به وجود می‌آید، افراد تمایل دارند دانش و آگاهی خود را بالاتر از دیگران رتبه بندی کنند، حتی زمانی که تصمیمات آن‌ها اشتباه است. در این صورت سرمایه‌گذار عملکرد موفق را ناشی از مهارت‌های تصمیم‌گیری خود می‌دانند و عملکرد ضعیفشان را به بدشانسی نسبت می‌دهند.

زیان گریزی (Loss Aversion)

زمانی که سرمایه‌گذاران نگرانی بیش از حد از ضرر نسبت به لذت حاصل از سود دارند، دچار سوگیری زیان گریزی هستند. با این سوگیری، سرمایه‌گذاران جلوگیری از ضرر را بر سود سرمایه‌گذاری اولویت قرار می‌دهند؛ در نتیجه، برخی از سرمایه‌گذاران ممکن است برای جبران زیان، سرمایه بالاتری وارد بازار کنند یا از موقعیت‌های معاملاتی خود خارج شوند.

چگونه می‌توان به تله‌های روانشناسی در ترید غلبه کرد؟

هدف از شناخت روانشناسی ترید، غلبه بر سوگیری‌های شناختی و عاطفی است. معامله‌گران استراتژی‌های زیادی برای غلبه بر این سوگیری‌ها دارند. یادگیری اصول مالی رفتاری باعث افزایش خودآگاهی و بهبود فرایند تصمیم‌گیری می‌شود.

همچنین توسعه و پایبندی به یک برنامه معاملاتی با قوانین مشخص و شیوه‌های مدیریت ریسک، یک رویکرد ساختاریافته برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند و تصمیم‌گیری‌های احساسی را به حداقل می‌رساند. تحقیق در مورد فرصت‌های سرمایه‌گذاری و استفاده بیشتر از داده‌ها، به اجتناب از رفتار پیروی از گله و به چالش کشیدن باورهای موجود کمک می‌کند. غلبه بر سوگیری‌های شناختی و عاطفی چالش برانگیز است، اما معامله‌گران می‌توانند به‌ کمک استراتژی‌های مختلف، تأثیر آن‌ها را کاهش دهند و تصمیم‌گیری‌های منطقی‌تری داشته باشند.

غلبه بر تعصبات شناختی

معامله‌گران می‌توانند از طریق آموزش و آگاهی، تحقیق و تحلیل عینی و از طریق جستجوی دیدگاه‌های متضاد، بر سوگیری‌های شناختی خود غلبه کنند. معامله‌گران باید در مورد سوگیری‌های شناختی و اثرات آن‌ها بر تصمیم‌گیری در معاملات آگاه شوند و این آگاهی به آن‌ها اجازه می‌دهد تاثیر این سوگیری‌ها بر تصمیمات خود را بشناسند.

همچنین، با تمرکز بر تحلیل و تحقیق به جای تکیه صرف بر شهود یا احساسات، می‌توان بر سوگیری‌های شناختی غلبه کرد. معامله‌گران می‌توانند از داده‌ها، نمودارها و همچنین شاخص‌های تحلیل اقتصادی، بنیادی و فنی برای تصمیم‌گیری استفاده کنند و تأثیر سوگیری‌ها را کاهش دهند.

راه دیگر برای غلبه بر سوگیری‌های شناختی، دنبال‌کردن دیدگاه‌های مختلف در بازار است. تعامل با معامله‌گران یا تحلیلگرانی که دیدگاه‌های مخالف دارند سوگیری‌های موجود را به چالش می‌کشد و باعث می‌شود تصمیمات منطقی‌تر باشند.

کاهش تعصبات عاطفی

کاهش تعصبات عاطفی برای معامله‌گران به‌منظور حفظ نظم و تصمیم‌گیری منطقی بسیار مهم است. معامله‌گران باید خودآگاهی خود را افزایش دهند، قوانین مشخصی ایجاد کنند و به آن‌ها پایبند باشند و تکنیک‌های مدیریت ریسک را بشناسند و اجرا کنند.

افزایش خودآگاهی، اولین گام قدم در شناخت و درک سوگیری‌های عاطفی فرد است. معامله‌گران باید در مورد تمایلات عاطفی خود فکر کنند، الگوهای رفتاری خود را بشناسند و تأثیر احساسات را بر تصمیم‌گیری‌های خود بررسی کنند. علاوه بر این، تعریف و پیروی از مجموعه‌ای از قوانین معاملاتی به معامله‌گران کمک می‌کند تا نظم و انضباط خود را حفظ کنند و تأثیر احساسات را کاهش دهند. این قوانین شامل انتخاب نقاط ورودی و خروجی از پیش تعیین شده، استراتژی‌های مدیریت ریسک و دستورالعمل‌هایی برای یک موقعیت مشخص هستند.

درواقع، استراتژی‌های مدیریت ریسک موثر به معامله‌گران کمک می‌کند تا ترس و تعصبات ناشی از طمع را کاهش دهند. تنظیم دستورات حد ضرر (Stop Loss) و استفاده از موقعیت‌های متنوع، از تصمیم‌گیری‌های احساسی ناشی از ترس از ضرر یا میل به سود بیش از حد جلوگیری می‌کند.

احساساتی که در ترید باید به آن‌ها غلبه کنید‍

هیجان و جذابیت ترید و سرمایه‌گذاری به تنهایی تجربه‌ای هیجان‌انگیز و ارزشمند است و می‌تواند شما را به این حس وابسته کند، اما باید به موانعی که می‌توانند این هیجان را از دست شما بگیرند، توجه کنید. یکی از مهمترین مسائل این است که احساسات مسیر سرمایه‌گذاری شما را تحت تأثیر قرار ندهند.

زمانی که معاملات شما به سود می‌رسند، احساس موفقیت و شادی شما را فرا می‌گیرد، اما زمانی که همه چیز برخلاف میل شما پیش می‌رود، ممکن است احساس ضعف و ترس داشته باشید. غلبه بر احساسات به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌های معاملاتی امن و سودآوری اتخاذ کنید. با تحلیل احساسات سایر سرمایه‌گذاران، می‌توانید درک بهتری از بازار داشته باشید و تصمیم‌های بهتری برای سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرید.

برخی از سوگیری‌های شناختی که معامله‌گران با آن‌ها مواجه می‌شوند و باید بر آن غلبه کنند، شامل موارد زیر هستند:

• سوگیری تأیید (Confirmation Bias)
• سوگیری واپس‌نگری (Hindsight Bias)
• سوگیری تأخر (Recency Bias)
• سوگیری اکتشافات موجود (Availability Heuristic Bias)
• سوگیری ذهنیت گله‌ای (Herd Mentality Bias)
• سوگیری لنگر انداختن (Anchoring Bias)
• سوگیری زیان گریزی (Loss Aversion Bias)
• سوگیری مغالطه روایی (Narrative Fallacy Bias)
• سوگیری وضعیت موجود (Status Quo Bias)
• سوگیری نقطه کور (Blind Spot Bias)

برخی از سوگیری‌های عاطفی و احساساتی که معامله‌گران در ترید با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند و باید بر أن‌ها غلبه کنند شامل موارد زیر هستند:

• ترس از دست دادن (FOMO)
• اعتمادبه‌نفس بیش از حد
• خودکنترلی
• ترس از پشیمانی

چرا نباید روانشناسی ترید را نادیده گرفت؟

عملکرد یک معامله‌گر رابطه مستقیمی با تصمیماتی دارد که در مورد سبد سرمایه‌گذاری خود اتخاذ کرده است و این تصمیمات تحت‌تأثیر احساسات، تمایلات و فرآیندهای ذهنی معامله‌گر هستند. تصمیمات سرمایه‌گذاری به کمک تجزیه و تحلیل‌ فاندامنتال (Fundamental Analysis)، شامل بررسی اخبار و رویدادها هستند و تحلیل‌ تکنیکال (Technical Analysis) به استفاده از داده‌های قیمتی و حجم بازار می‌پردازد.

صرف‌نظر از نوع داده‌های مورداستفاده، سوگیری‌ها، پیش داوری‌های و الگوهای ذهنی ناخودآگاه، می‌توانند بر جمع‌آوری و تفسیر یک فرد از داده‌ها تأثیر بگذارند. در نتیجه، روند تصمیم‌گیری تغییر می‌کند و سبد سرمایه‌گذاری بر اساس این تصمیمات انتخاب می‌شود. اگر روانشناسی را در معاملات نادیده بگیرید، نمی‌توانید سوگیری‌های ذهنی و احساسات خود را کنترل کنید و در نهایت تصمیمات شما در معاملات و سرمایه‌گذاری درست از آب در نمی‌آید.

سوالات متداول

جمع‌بندی

کلید موفقیت در بازارهای مالی این است که ذهنیت یک معامله‌گر را داشته باشید. تعصبات ذهنی یا الگوهای ذهنی ناخودآگاه و احساساتی مانند ترس و طمع، محرک‌هایی قوی هستند که تصمیمات معامله‌گران و در نتیجه عملکرد آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند. شناخت و تسلط بر روانشناسی ترید به شما کمک می‌کند احساسات خود را مدیریت کنید، نقاط قوت و ضعفتان را بشناسید و تصمیمات بهتری بگیرید. با نظم و انضباط، خودآگاهی و بهبود هوش هیجانی، می‌توانید ذهنیت یک معامله‌گر را در خود ایجاد کنید.

روانشناسی ترید، مفهوم بسیار مهمی است و به‌طور مستقیم بر فرآیند تصمیم‌گیری معامله‌گر تأثیر می‌گذارد. با شناخت این مفهوم می‌توانید بر سوگیری‌های شناختی خود غلبه کنید، انعطاف پذیری بیشتری داشته باشید، تصمیمات منطقی و عینی بگیرید، ثبات خود را حفظ کنید و با مدیریت ریسک، به موفقیتی بلندمدت در بازارهای مالی دست یابید. روانشناسی در معاملات بر وضعیت روانی سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد و به اندازه دانش و مهارت برای موفقیت در بازارهای مالی مهم است.