شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟ Lightning چگونه کار می‌کند؟

لایتنینگ (lightning) در یک کلام: تراکنش‌های سریع و بدون کارمزد در بیت کوین. می‌دانید که بیت کوین اولین و بزرگ‌ترین ارز دیجیتال دنیاست و محبوبیت آن هنوز هم با هیچ ارز دیجیتال دیگری قابل مقایسه نیست. همین محبوبیت گاهی به‌ ضرر شبکه بیت کوین تمام می‌شود؛ چراکه ازدحام شبکه به‌قدری بالا می‌رود که سرعت تراکنش‌ها کاهش و کارمزد آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. شبکه لایتنینگ برای حل همین مشکل روی کار آمده است.

اگر شما هم کاربر شبکه بیت کوین هستید و از بیت کوین در معاملات و پرداخت‌های خود استفاده می‌کنید، یا اگر سرمایه‌گذار عادی بیت کوین هستید و در تراکنش‌های خود با مشکلاتی همچون کارمزد بالا و تأخیر زمانی روبه‌رو هستید، در این مقاله با ما همراه باشید. در این مطلب بررسی می‌کنیم که لایتیتنگ چیست و چگونه تراکنش‌های بیت کوین را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) چیست؟

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) بیت کوین یک راه‌حل لایه دوم و خارج از زنجیره روی بلاک چین اصلی بیت کوین است. لایتنینگ کانال‌های پرداختی کوچکی با نام micropayment channels ایجاد می‌کند که تراکنش‌های آن روی شبکه اصلی ثبت نمی‌شوند. تنها وقتی که یک کانال بسته می‌شود، موجودی نهایی محاسبه می‌شود و نتیجه در قالب یک تراکنش روی بیت کوین ثبت می‌شود. همین مسئله باعث می‌شود که بخش زیادی از بار شبکه اصلی کم شود و منجربه تراکنش‌های فوری و کم‌هزینه‌تر می‌شود.

کاربران لایتنینگ با ایجاد کانال پرداختی بین یکدیگر و واردکردن مقدار مشخصی بیت کوین به کانال‌ها، می‌توانند هر تعداد تراکنش که مایل باشند به‌صورت دو نفره (P2P)، سریع و بسیار ارزان انجام دهند. بنابراین دیگر برای پرداخت‌های روزمره مثل خرید قهوه‌ با بیت کوین، نیازی نیست که مدت طولانی را برای تأیید تراکنش منتظر بمانند.

این شبکه شباهت‌هایی به سیستم تسویه فعلی مورداستفاده‌ در شبکه‌های پرداخت سنتی مانند ویزا (Visa) و مسترکارت (MasterCard) دارد. وقتی پرداختی را از طریق لایتنینگ انجام می‌دهید، بلافاصله تسویه نمی‌شود. در عوض، وجوه خریدار (فرستنده) و درخواست فروشنده (گیرنده) به‌سرعت تأیید می‌شود و چراغ انجام تراکنش سبز خواهد شد.

تراکنش‌های لایتنینگ بسته‌به نحوه توافق طرفین، ممکن است چند روز یا چند هفته بعد تسویه شوند. شبکه‌ای از نودها مسئولیت اداره‌ شبکه لایتنینگ را به‌عهده دارند که پرداخت را اعتبارسنجی می‌کنند.

تاریخچه شبکه لایتنینگ

Lightning Network ریشه در تفکرات ساتوشی ناکاموتو، خالق بیت کوین دارد. این ایده به زمانی برمی‌گردد که از «کانال‌های پرداختی» برای مبادله بیت کوین بین دو فرد صحبت می‌شد، به‌طوری که دیگر نیاز نبود هیچکس از این مبادله اطلاع پیدا کند یا تراکنش توسط دیگران تأیید شود. اما جوزف پون (Joseph Poon) و تادئوس درایا (Thaddeus Dryja) با انتشار یک وایت‌پیپر در تاریخ ۱۴ ژانویه ۲۰۱۶، به ایده لایتنینگ رسمیت بخشیدند.

نویسندگان این وایت‌پیپر ادعا کردند که به‌جای تغییر خودِ شبکه‌ بیت کوین برای تراکنش‌های بیشتر، شبکه‌ای از کانال‌های ریزپرداخت می‌تواند مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین بیت کوین را حل کند. این ایده، دقیقاً نقطه مقابل ایده‌ افزایش سایز بلاک‌ بود که به هاردفورک بیت کوین کش انجامید.

بیشتر بخوانید: مقیاس‌پذیری در بلاک چین چیست؟

لایتنینگ لبز (Lightening Labs) یک آزمایشگاه مهندسی بلاک چین است که در کنار افراد و شرکت‌های دیگر ازجمله ACINQ و بلاک‌استریم (Blockstream) به اجرای نسخه‌ بتای شبکه لایتنینگ در ماه مارس ۲۰۱۸ کمک کردند. تأمین مالی پروژه لایتنینگ با سرمایه‌گذاری کشت ایده (Seed Funding) به مبلغ ۲.۵ میلیون دلار انجام شد که جک دورسی، مدیرعامل توییتر هم در آن مشارکت داشت.

شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟

شبکه لایتنینگ با دور زدن بلاک چین اصلی بیت کوین، تراکنش‌ها را سریع‌تر و هزینه آن‌ها را کم می‌کند. لایتنینگ شبکه‌ غیرساختارمندی است که پیرامون شبکه اصلی بیت کوین ساخته شده است.

اساس کار لایتنینگ نتورک استفاده از «کانال‌های پرداختی دوطرفه» است. کانال‌های پرداختی همان «کیف پول‌های چندامضایی» با قابلیت‌های بهبود یافته هستند. به همین خاطر زمان لازم برای انجام مبادله در شبکه لایتنینگ به اندازه ارتباط دو کیف پول با یکدیگر طول می‌کشد، نه بیشتر!

برای شروع استفاده از شبکه لایتنینگ، باید مقداری بیت کوین در یک کانال پرداخت واریز و قفل شود. سپس تا وقتی که کانال بسته می‌شود، می‌توان بیت کوین‌ها را به‌صورت برون‌زنجیره‌ای در شبکه لایتنینگ خرج کرد.

شاید عبارت «برون‌‌زنجیره‌ای» در ابتدا گیج‌کننده به نظر برسد و فکر کنید که بیت کوین‌های شما از شبکه بلاک چین خارج شده و به فضای دیگری منتقل می‌شوند؛ اما در واقع این‌گونه نیست و بیت کوین‌های شما تا زمانی که کانال به‌صورت باز باقی بماند، در یک آدرس چندامضایی که در بلاک چین ثبت شده قرار خواهند داشت.

زمانی که دو کاربر بخواهند به مبادلات بین خود خاتمه دهند با بستن کانال، تراکنشی را به بلاک چین ارسال می‌کنند و آخرین وضعیت موجودی هر یک در بلاک چین ثبت می‌شود. البته تراکنش دیگری هم در زمان ایجاد کانال بین دو کاربر، بر روی بلاک چین ثبت می‌شود که در آن مقدار واریزشده از سوی هر نفر در کانال مشخص می‌شود.

به‌بیان ساده‌تر لایتنینگ مانند این است که شما و دوستتان حساب‌‌ و کتاب بین خودتان را روی کاغذی می‌نویسید و در دوره‌های زمانی خاصی که برای تسویه حساب در نظر گرفته‌اید (مثلاً اول هر ماه)، با جمع و تفریق هزینه‌های صرف‌شده توسط هر طرف، مبلغ مشخصی را یا شما به دوستتان پرداخت می‌کنید یا او به شما پرداخت می‌کند.

اما این مبادلات همیشه بین شما و دوستتان (که به او اعتماد دارید) نیست. احتمالاً در بسیاری از موارد قصد مبادله با یک فرد غریبه را داشته باشید؛ در این مورد چگونه باید به او اعتماد کرد؟

پاسخ این است که زمان ایجاد کانال، هریک از شما سپرده‌ مشخصی که تقریباً مانند یک وثیقه عمل می‌کند را در کانال قرار می‌دهید. این سپرده باید مساوی یا بیشتر از مقداری که منتقل می‌شود باشد.

از سوی دیگر، گره‌ها یا نودهایی که پرداخت‌ها را هدایت می‌کنند مسئولیت اداره شبکه را بر عهده دارند. نودها نیز به‌دست افراد عادی یا شرکت‌ها اداره می‌شوند. همین مورد باعث تضمین تمرکززدایی شبکه لایتنینگ می‌شود.

تراکنش‌های لایتنینگ چگونه انجام می‌شوند؟ توضیح به‌زبان ساده

برای اینکه بهتر با شیوه انجام تراکنش‌ها در شبکه لایتنینگ آشنا شویم، می‌توانیم با مثال کافی‌شاپ ادامه دهیم. در این مثال، شما می‌توانید یک کانال پرداخت لایتنینگ بین کیف پول خودتان و کیف پول صاحب کافی‌شاپ ایجاد کنید و هرروز بدون اینکه حتی یک ساتوشی کارمزد بپردازید، پرداخت‌های خُرد انجام دهید.

در این حالت، شما و فروشنده تصمیم می‌گیرید که یک کانال پرداخت لایتنینگ ایجاد کنید. شرط اولیه برای این منظور، دسترسی هر دو طرف به کیف پولی است که از Lightning Network پشتیبانی می‌کند.

اولین و مهم‌ترین شرط دسترسی به شبکه لایتنینگ برای تمام طرفین درگیر در تراکنش‌های لایتنینگ، داشتن کیف پولی است که از این شبکه پشتیبانی کند.

سپس، هر دو طرف (شما و فروشنده) باید به‌وسیله کلیدهای عمومی خود یک آدرس چندامضایی (multi-sig) ایجاد کنید. آدرس «چندامضایی» آدرسی است که برای خرج بیت کوین‌های موجود در آن، باید هم شما و هم فروشنده آن را امضاء و تأیید کرده باشید. با واریز بیت کوین به این آدرس، می‌توانید تراکنش‌های خود را در شبکه لایتنینگ ادامه دهید.

به‌هنگام ایجاد کانال پرداخت، گزارشی ایجاد می‌شود که موجودی کلی کیف پول‌های متصل به کانال و همچنین، موجودی هر یک از طرفین را مشخص می‌کند. هنگامی که یک کانال پرداخت لایتنینگ ایجاد می‌کنید، تنها تراکنش‌هایی که روی بلاک چین اصلی بیت کوین ثبت می‌شوند، تراکنش اولیه (funding transaction) و تراکنش نهایی (closing transaction) هستند.

پس از انجام اولین تراکنشی که به کارمزد و زمان معمول پردازش روی شبکه بیت کوین احتیاج دارد، شما و فروشنده می‌توانید تراکنش‌های متعددی به‌صورت خصوصی، در کسری از ثانیه و با کارمزد تقریباً صفر انجام دهید.

فروشنده (یا دریافت‌کننده تراکنش) با استفاده از کیف پول خود یک صورت‌حساب (Invoice) ایجاد می‌کند. این صورت‌حساب رشته‌ای طولانی از اعداد و حروف است (که معمولاً به‌صورت کد QR نشان داده می‌شود). فرد پرداخت‌کننده باید این صورت‌حساب را با کیف پول لایتنینگ خود اسکن کرده و (با ارائه امضای دیجیتال) پرداخت را تأیید کند.

در مثال کافی‌شاپ، فرض کنید که شما ۸۰,۰۰۰ ساتوشی در کانال واریز کرده‌اید و بهای هر فنجان قهوه هم ۱۲,۰۰۰ ساتوشی است. در این حالت با خرید اولین فنجان قهوه خود، هم شما و هم فروشنده تأیید می‌کنید که موجودی شما در کانال ۶۸,۰۰۰ ساتوشی و موجودی فروشنده ۱۲,۰۰۰ ساتوشی شود. وقتی تراکنشی انجام شد، تأییدیه‌ای در شبکه به فرد درخواست‌کننده (فروشنده) ارسال می‌شود.

به همین ترتیب، می‌توانید تراکنش‌های متعددی در کانال انجام دهید تا زمانی که هر دو طرف تصمیم بگیرید کانال را ببندید و موجودی‌های جدید را روی بلاک چین اصلی ثبت کنید. اما هیچ‌یک از این موارد بدون دسترسی به کیف پولی که از شبکه لایتنینگ پشتیبانی کند، امکان‌پذیر نیست.

نکته: ساتوشی کوچک‌ترین واحد بیت کوین است؛ هر یک بیت کوین معادل با ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ساتوشی است. از آنجا که هدف اصلی شبکه لایتنینگ بهبود پرداخت‌های خُرد در شبکه است، اکثر کیف پول‌ها از واحد ساتوشی برای نشان‌دادن موجودی و مبلغ تراکنش استفاده می‌کنند.

بررسی فنی تراکنش‌های لایتنینگ

در توضیح فنی نحوه انجام تراکنش‌ها در لایتنینگ، مجموعه سه بخشی اینفوگرافیک «شبکه لایتنینگ (Lightning Network) چگونه کار می‌کند؟» تهیه شده است. اما در ادامه نیز به اختصار به جزئیات فنی این شبکه می‌پردازیم.

برای توضیح بهتر، از مثال سینا و شبنم که می‌خواهند تراکنشی در لایتنینگ نتورک انجام دهند استفاده می‌کنیم.

سینا و شبنم به همدیگر اعتماد ندارند و قرار است که شبنم ۰.۲ بیت کوین به سینا بفرستد. این دو نفر در آینده قرار است تراکنش‌های زیادی با یکدیگر داشته باشند و به همین خاطر کانال پرداختی ایجاد می‌کنند که هرکدام از آن‌ها ۱ بیت کوین در این کانال به‌عنوان سپرده قرار می‌دهد.

هرکدام از آن‌ها ۱ بیت کوین به آدرس چندامضایی در بلاک چین اصلی می‌فرستد. به این ترتیب با تأیید اولین تراکنش توسط ماینرها در لایه اول (بلاک چین بیت کوین)، کانال پرداختی ساخته می‌شود.

آدرس چند امضایی این قابلیت را دارد که برای انجام تراکنش به کلید خصوصی هر دو نفر نیاز باشد. همین اتفاق در زمان بستن کانال و اعلام موجودی نهایی توسط سینا و شبنم هم انجام می‌شود.

اما اگر یک کانال مستقیم بین فرستنده و گیرنده وجود نداشته باشد چه؟ در این صورت شبکه کوتاه‌ترین مسیر بین آنها را از طریق دیگر افراد در شبکه پیدا می‌کند.

برای مثال اگر شبنم بخواهد به فاطمه بیت کوین بفرستد، این کار را به‌واسطه کانال‌هایی که از قبل وجود دارد می‌تواند انجام دهد. کانال پرداختی شبنم با سینا، سینا با سارا و سارا با فاطمه اجازه این کار را خواهد داد. اما به‌دلیل اینکه ماهیت روابط در شبکه بر پایه قراردادهای هوشمند است، شبنم نیاز ندارد که به سینا و سارا (به عنوان واسطه‌ها) اطمینان کند.

سارا و سینا «نودهای لایتنینگ» هستند. این نودها باید همیشه آنلاین باشند تا بتوان از آن‌ها به‌عنوان واسط در شبکه لایتنینگ استفاده کرد. در تصویر بالا، محمد نود آفلاین شبکه است؛ به همین دلیل شبکه به‌جای سینا و محمد، مسیر دیگری شامل سینا و سارا را برای ارسال تراکنش به فاطمه انتخاب می‌کند.

در مثال قبلی، سینا نمی‌تواند بیت کوین‌های شبنم را بدزدد؛ چرا که طبق عملکرد قراردادهای هوشمند باید ابتدا مبلغ را به سارا بفرستد تا بتواند از شبنم بیت کوین بگیرد.

اما با مشکل نودهای نامطمئن چه می‌توان کرد؟ در صورتی که یکی از نودها وسط کار آفلاین شوند چه اتفاقی می‌افتد؟

لایتنینگ یک سازوکار درونی مبتنی بر قراردادهای هوشمند به نام HTLC یا «قراردادهای زمان‌دار هش‌شده» دارد که به کاربران اجازه می‌دهد به‌صورت یک‌طرفه بتوانند کانال پرداختی را ببندند.

به این ترتیب، قراردادها دارای ارزش زمانی هستند و به همین دلیل اگر نود‌ سینا یا سارا آفلاین شود، شبنم همیشه می‌تواند بیت کوین‌هایش را پس از گذشت یک بازه زمانی پس بگیرد.

تاریخچه تراکنش‌های انجام‌شده بین شبنم و فاطمه که با نام «وضعیت‌های تراکنش‌ها» از آن‌ها یاد می‌شود، به‌صورت خودکار توسط نرم‌افزار لایتنینگ حذف می‌شوند. اگر شبنم با دستکاری نرم‌افزار جلوی این کار را بگیرد و قصد ارسال یک «وضعیت قدیمی» به بلاک چین را داشته باشد که در آن حالت بیت کوین‌هایی که ارسال کرده را هنوز در اختیار دارد، نرم‌افزار فاطمه یا سرورهای طراحی شده دیگر جلوی این کار را می‌گیرند.

آن‌ها با رصد همیشگی تراکنش‌های ارسالی به بلاک چین، اگر تراکنش تقلبی شبنم را پیدا کنند، در این صورت تمامی بیت کوین‌های شبنم را در کانال توقیف کرده و به فاطمه می‌دهند. این مجازات، انگیزه تقلب کردن را از شبنم می‌گیرد.

مزایا و محدودیت‌های لایتنینگ

مزایای لایتنینگ:

• لایتنینگ از راهکار برون‌زنجیره‌ای برای حل مشکل مقیاس‌پذیری استفاده می‌کند. در صورت موفقیت این شبکه، از ترافیک تراکنش‌های شبکه بیت کوین کاسته می‌شود.
• لایتنینگ به‌وسیله کانال‌های پرداختی دوطرفه، امکان ارسال و دریافت (تقریباً) آنی را فراهم می‌کند.
• شبکه لایتنینگ به‌دلیل کاهش هزینه تراکنش‌ها، برای پرداخت‌های خرد مناسب است.

محدودیت‌های لایتنینگ:

• برخلاف تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای، در صورتی که دریافت‌کننده آفلاین باشد نمی‌تواند مبلغ را دریافت کند.
• اعضای شبکه باید به طور مداوم بلاک چین بیت کوین را رصد کنند تا از خطر به‌سرقت‌رفتن بیت کوین‌های کانال‌های پرداختی در امان بمانند. البته این کار را برخی سرورها هم می‌توانند انجام دهند.
• شبکه لایتنینگ هنوز برای مبالغ بالا مناسب نیست. از آنجا که این شبکه از کانال‌های پرداختی بین افراد ساخته شده است، امکان انتقال از طریق واسطه‌ها در صورتی که پول کافی در کانالشان نداشته باشند، وجود ندارد.
• بازکردن و بستن کانال‌های پرداختی، نیازمند تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای است که برای تأیید در شبکه، به کارمزد و زمان بیشتری احتیاج دارند.
• لایتنینگ و نحوه استفاده از آن هنوز هم برای برخی از کاربران تازه‌وارد بیت کوین، گنگ و پیچیده است.

چگونه از شبکه لایتنینگ بیت کوین استفاده کنیم؟

اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که چیزی به نام آدرس کیف پول در شبکه لایتنینگ وجود ندارد. از آنجا که لایتنینگ با هدف تسهیل پرداخت در شبکه بیت کوین طراحی شده، کاربران در لایتنینگ با صورت‌حساب یا اینوُیس (Invoice) سروکار دارند.

صورت‌حساب لایتنینگ حاوی تمامی اطلاعات موردنیاز برای ایجاد یک تراکنش توسط کاربر است. این اطلاعات شامل مقدار انتقال‌یافته (برحسب ساتوشی)، زمان منقضی‌‌شدن صورت‌حساب، زمان ایجاد صورت‌حساب، کلید عمومی دریافت‌کننده تراکنش لایتنینگ و برخی داده‌های دیگر است.

به دو روش می‌توان به شبکه لایتنینگ متصل شد و از آن استفاده کرد: راه‌اندازی نود لایتنینگ یا نصب کیف پول‌های لایتنینگ.

راه‌اندازی نود لایتنینگ بیت کوین

همان طور که گفته شد لایتنینگ راهکار لایه دومی بر پایه بلاک چین بیت کوین است. به همین خاطر برای راه‌اندازی نود لایتنینگ باید ابتدا فول نود بیت کوین شوید. اما راه‌اندازی نود لایتنینگ حتی برای افراد فنی هم می‌تواند کار سختی باشد.

در حال حاضر سه پیاده‌سازی مختلف Lnd از لایتنینگ لبز، C-lightning از المنت پراجکت و ایکلِر (Éclair) از ACINQ برای شبکه لایتنینگ ارائه شده است. در میان ۳ نرم‌افزار مختلفی که این سه شرکت ارائه داده‌اند، ایکلر به‌دلیل رابط گرافیکی مناسبی که دارد، برای کاربران عادی مناسب‌ترین گزینه محسوب می‌شود.

با استفاده از اپلیکیشن اندرویدی ایکلر می‌توانید گوشی موبایل خود را با فول نودی که بر روی رایانه شخصی یا رزبری‌ پای (Raspberry Pi) اجرا کرده‌اید همگام‌سازی کرده و هر زمان که بخواهید، از طریق گوشی خود یک کانال لایتنینگ ایجاد کنید و ساتوشی‌های خود را از طریق آن منتقل کنید.

در حالت کلی برای استفاده از شبکه لایتنینگ، هیچ نیازی به راه‌اندازی نود لایتنینگ نیست. شما می‌توانید کیف پول‌های موبایلی لایتنینگ را دانلود کرده و برای ارسال و دریافت تراکنش‌های لایتنینگ از کانال‌های پیش‌ساخته موجود استفاده کنید.

کیف پول‌های لایتنینگ بیت کوین

تعداد کیف پول‌های لایتنینگ بیت کوین نسبت‌به سایر شبکه‌های بلاک چینی کمتر است؛ اما این کیف پول‌ها به‌اندازه‌ای هستند که نیاز کاربران را برطرف کنند. ۵ مورد از بهترین کیف پول‌های لایتنینگ بیت کوین عبارت‌اند از:

• فینیکس
• بلووالت
• والت آو ساتوشی
• بریز
• مون

در جدول زیر مشخصات و قابلیت‌های مختلف این کیف پول‌ها را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم. تمامی کیف پول‌های معرفی‌شده، از نوع کیف پول‌های موبایلی بوده و برای کاربران سیستم‌عامل‌های اندروید و iOS، قابل‌استفاده هستند.

اگر امنیت و رابط کاربری ساده، ملاک‌های انتخاب شماست، کیف پول Phoenix یکی از بهترین انتخاب‌های موجود در میان کیف پول‌های لایتنینگ بیت کوین به شمار می‌رود. فینیکس دومین محصول شرکت اِیسینک (ACINQ) است که از سال ۲۰۱۹ کار خود را با نسخه اندروید آغاز کرده و اخیراً نسخه iOS را هم ارائه داده است.

پیش از فینیکس، این شرکت کیف پول اندرویدی و غیرامانی ایکلِر (Eclair) را در سال ۲۰۱۷ عرضه کرد که اولین کیف پول‌ شبکه لایتنینگ به شمار می‌رود و هنوز طرفداران خاص خود را دارد. گفتنی است کیف پول ایکلر فعلاً فقط برای نسخه اندروید قابل‌دسترس است.

فینیکس کیف پولی متن‌باز و غیرامانی است و کلیدهای خصوصی شما را در قالب یک عبارت بازیابی ۱۲ کلمه‌ای در اختیارتان قرار می‌دهد. همچنین، فینیکس از سرویس Tor پشتیبانی می‌کند که می‌تواند حریم خصوصی شما را به‌هنگام کار با کیف پول ارتقا دهد.

وضعیت فعلی و آینده شبکه لایتنینگ بیت کوین

شاید این سؤال را مطرح کنید که با وجود همه قابلیت‌های لایتنینگ و توسعه زیرساخت‌های آن، پس چرا همه مردم از شبکه لایتنینگ استفاده نمی‌کنند؟ در ادامه سعی می‌کنیم به این سؤال پاسخ دهیم.

وضعیت فعلی شبکه لایتنینگ

فهم چیزی که از هزاران بخش کوچک و میلیون‌ها کانال ارتباطی تشکیل شده، کار آسانی نیست. مثل این می‌ماند که بخواهید همه سیگنال‌های مغزی و نورون‌‌ها و سیناپس‌های عصبی خود را به تصویر بکشید. برای ساده‌تر کردن فهم این حجم عظیم، از نمودارهای تصویری استفاده کرده‌ایم. شبکه لایتنینگ در حال حاضر چیزی شبیه به تصویر زیر است.

یکی از منابع اطلاعاتی قوی برای شبکه لایتنینگ، موتور جستجو و تحلیل ۱ML است. این موتور داده‌هایی درباره فروشگاه‌های پذیرنده پرداخت‌های لایتنینگ و اطلاعاتی درباره نودهای شبکه ارائه می‌کند. علاوه بر این، تصاویر شگفت‌انگیزی درباره شبکه لایتنینگ هم دارد که تمام گره‌ها و نحوه اتصال آن‌ها به یکدیگر را نشان می‌دهد.

اگر به این موضوع علاقه‌مندید می‌توانید در نقشه blockchaincaffe.org/map موقعیت جغرافیایی گره‌های شبکه لایتنینگ و نحوه اتصالشان را ببینید. می‌بینید که در چند نقطه تمرکز بیشتری وجود دارد و در مناطق دوردست‌تر هم نقاط پراکنده‌ای وجود دارند. با گذر زمان این نقشه متراکم‌تر خواهد شد.

شبکه لایتنینگ در حال حاضر با مشکلاتی روبه‌رو است که هرگونه سیستم پرداختی جدیدی، در تلاش‌های اولیه خود برای رشد، با آنها مواجه می‌شود: قابلیت استفاده و اثر شبکه‌ای.

در حال حاضر، قابلیت استفاده از کیف پول‌های لایتنینگ، به‌طرز چشمگیری بهبود یافته است. فرایند بازکردن کانال‌ها، ارسال وجوه و درخواست پرداخت، بسیار هموارتر از گذشته شده است. کیف پول‌هایی که در قسمت قبل بیان کردیم، از جمله بهترین اپلیکیشن‌های لایتنینگ هستند که شاید بخواهید آنها را یک‌بار بررسی کنید.

علاوه بر موضوع قابلیت استفاده، باید نیم‌نگاهی هم به میزان پذیرش لایتنینگ در دنیای واقعی داشته باشیم. هرچقدر که خدمات‌دهندگان و فروشندگان بیشتری از شبکه لایتنینگ پشتیبانی کنند، انگیزه کاربران برای پذیرش و استفاده از این فناوری بیشتر خواهد شد. این وضعیت آشنا، همان چیزی است که به‌عنوان اثر شبکه‌ای (Network Effect) می‌شناسیم. افزایش تعداد کاربران جدید به‌معنی استفاده بیشتر برای کاربران فعلی است.

دوره ابتدایی رشد شبکه، درواقع سخت‌ترین قسمت ماجراست. حتی من و شمایی که این مقاله را می‌خوانیم هم اگر بدانیم که هنوز هیچ فروشنده‌ای از پرداخت لایتنینگ پشتیبانی نمی‌کند، حاضر نیستیم یک کیف پول لایتنینگ را دانلود کنیم و مبلغی را در آن واریز کنیم. از سوی دیگر، اگر کاربران زیادی از شبکه لایتنینگ استفاده نکنند، فروشندگان هم تمایلی به ارائه خدمات پرداخت لایتنینگ نخواهند داشت.

البته جای نگرانی نیست؛ خودروهای اولیه و سرویس‌های ایمیل هم در ابتدا با همین چالش روبه‌رو بودند؛ اما زمانی که ابزار‌ها قوی باشند، مردم بالاخره دلیلی برای استفاده از آن خواهند یافت.

آینده شبکه لایتنینگ

اگرچه امروزه لایتنینگ این قدرت را دارد که بیت کوین را به‌عنوان یک ابزار مبادله واقعی به دنیا معرفی کند، اما فعلاً آرام و بی‌سر‌وصدا به رشد خود ادامه می‌دهد. افراد فعال در جامعه بیت کوین، اغلب توجه زیادی به پیشرفت این شبکه و میزان پذیرش آن در میان مردم دارند. اما در خارج از این جامعه کوچک، افراد خیلی کمی از پیشرفت‌های مداوم لایتنینگ و تعداد کانال‌ها و کاربران آن آگاه هستند.

در زمان به‌روزرسانی این مقاله (ژانویه ۲۰۲۴) بیش از ۳۰,۰۰۰ نود فعال لایتنینگ وجود دارد. اگرچه ممکن است این عدد در مقایسه با شبکه متمرکزی مثل ویزا (Visa) کوچک به نظر برسد، اما آنچه که مهم است میزان و سرعت رشد است. در زمان تهیه همین گزارش، تعداد نودهای لایتنینگ نسبت‌به ۳۰ روز گذشته ۵درصد افزایش داشته است.

علاوه بر این، افزودن سرویس پاداش‌دهی با بیت کوین در توییتر (که از شبکه لایتنینگ و پلتفرم Strike استفاده می‌کند)، نقطه عطف بزرگ دیگری در مسیر لایتنینگ است؛ چراکه بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر توییتر اجازه می‌دهد با استفاده از تراکنش‌های خرد بیت کوین، به محتوا‌های محبوبشان انعام دهند.

سؤالات متداول

سخن پایانی

بعد از همه این توصیفات، چیزی که بیشتر از همه اهمیت دارد، باور مردم نسبت‌به نقش بیت کوین در شبکه است.

الیزابت استارک (Elizabeth Stark)، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار لایتنینگ لبز (Lightning Labs)، معتقد است که اگر ذهنیت غالب در میان کاربران بیت کوین به‌سمت قیمت بیت کوین سنگینی کند، مردم بیت کوین را بیشتر به چشم یک «دارایی» نگاه می‌کنند؛ اما این در حالی است که بیت کوین به‌عنوان یک «شبکه پولی» هم بسیار قدرتمند است. هردوی این ویژگی‌ها شانه‌به‌شانه حرکت می‌کنند.

استارک به قانون متاکالف (Metacalf Law) اشاره می‌کند که به‌موجب آن، «ارزش یک شبکه ارتباطی با مجذور تعداد کاربران متصل به آن نسبت مستقیم دارد»؛ یعنی هر کاربر جدیدی که به شبکه وصل می‌شود، ارزش شبکه به‌صورت تصاعدی افزایش پیدا خواهد کرد. استارک می‌گوید:

نیازی نیست که همیشه بیت کوین را یک واحد محاسبه در نظر بگیریم. بیت کوین را می‌توان لایه‌ای شفاف و روشی مناسب برای انتقال پول دانست.

نظر شما درباره شبکه لایتنینگ بیت کوین و کاربرد آن در دنیای واقعی چیست؟ آیا تجربه استفاده از آن را داشته‌اید؟ آیا زمینه را برای پذیرش این فناوری آماده می‌بینید؟ دیدگاه‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.