الیزابت استارک، مدیرعامل لایتنینگ لبز کیست؟

از ابتدای ظهور ارزهای دیجیتال، اغلب کارآفرینان و افراد برجسته این حوزه مردان بوده‌اند. بااین‌حال، الیزابت استارک (Elizabeth Stark) بدون اینکه نقش دیگران را کم‌رنگ کرده باشد، یکی از پرچم‌داران نوآوری در این صنعت بوده است. او با راه‌اندازی شبکه لایتنینگ (Lightning Network) کمک بزرگی به جامعه بیت کوین کرده و به یکی از زنان قدرتمند در عرصه کریپتو تبدیل شده است.

بیشتر بخوانید: شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست؟

شبکه لایتنینگ راه‌حلی لایه‌دوم برای بهبود مقیاس‌پذیری بیت کوین است که می‌تواند زمان و هزینه انجام تراکنش در این شبکه پرترافیک را تا حد زیادی کاهش دهد. این شبکه به‌کمک قراردادهای هوشمند و با ساختاری ایمن، بخشی از تراکنش‌ها را خارج از لایه اصلی پردازش می‌کند و بدین‌ترتیب، از ازدحام لایه اصلی می‌کاهد.

در این مطلب، بنیان‌گذار و مدیرعامل شبکه لایتنینگ، الیزابت استارک را معرفی و به سابقه او در‌زمینه فناوری اشاره می‌کنیم. سپس با واکاوی شیوه کار شبکه لایتنینگ، تأثیر استارک بر جامعه بیت کوین و ارزهای دیجیتال و نیز برخی از انتقادهای مطرح‌شده درباره الیزابت استارک و ایده‌هایش را بیان می‌کنیم.

الیزابت استارک کیست؟

الیزابت استارک فارغ‌التحصیل دکتری حرفه‌ای حقوق از دانشگاه هاروارد است. او در محله‌ای شلوغ و قدیمی در شهر نیویورک به‌دنیا آمد و درحال‌حاضر، در سان‌فرانسیسکو، یکی از قطب‌های فناوری در جهان، زندگی می‌کند.

الیزابت استارک یکی از بنیان‌گذاران لایتنینگ لبز (Lightning Labs) و مدیرعامل آن است که با هدف «مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها» فعالیت می‌کند. علاوه‌بر‌این، علاقه استارک به ارزهای دیجیتال او را در میان کارکنان مرکز تحقیقاتی کوین سنتر (Coin Center) نیز جای داده است. کوین سنتر تلاش می‌کند تا از اجرای سیاست‌های مؤثر و مفید دولت ایالات متحده درقبال فناوری‌های غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین، اتریوم، لایت‌کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال حمایت کند.

استارک ارتباط خود را با دانشگاه نیز قطع نکرده است و علاوه‌بر تدریس در مرکز علمی دانشکده حقوق ییل به‌ نام «جامعه اطلاعاتی ییل» (Yale’s Information Society)، در دانشگاه ییل نیز به‌عنوان استاد مدعو تدریس می‌کند. در هر دو دانشگاه، او سابقه تدریس دروسی با مضامین فناوری‌های همتابه‌همتا و پروتکل‌های متن‌باز و سایر فناوری‌های غیرمتمرکز را داشته است. همچنین، در مرکز تحقیقاتی «برکمن کلاین» (Berkman Klein) دانشگاه هاروارد نیز فعال بوده است؛ دانشگاهی که روی تأثیر فضای سایبری بر جامعه تحقیق می‌کند.

به فهرست بلندبالای فعالیت‌های استارک باید مشاوره در برنامه «کمک‌هزینه تیل» (Thiel Fellowship) را هم اضافه کنیم. در این برنامه، استارک و همکارانش منابع و راهنمایی‌های موردنیاز را برای دانش‌آموزان جوان‌تر از ۲۳ سال فراهم می‌کنند که با قصد شروع پروژه‌های دیگر ترک تحصیل کرده‌اند. اگرچه الیزابت استارک خود توسعه‌دهنده نیست، علاقه‌اش به فناوری همواره چشمگیر بوده است.

استارک در پروژه‌های دیگری همچون «Comma.ai» که روی فناوری هوش مصنوعی در خودروهای پیشرفته کار می‌کند، به‌عنوان مشاور حضور دارد و هم‌بنیان‌گذار «ائتلاف ویدئو آزاد» (Open Video Alliance) است؛ بنیادی مردم‌نهاد که درجهت آزادیِ‌بیان در ویدئوهای آنلاین فعالیت می‌کند. ناگفته نماند او سابقه زندگی و کار در برلین، سنگاپور، پاریس و ریودوژانیرو را دارد و به سه زبان خارجی فرانسوی و پرتغالی و آلمانی مسلط است.

لایتنینگ لبز: شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند؟

لایتنینگ لبز استارت‌آپی در حوزه فناوری است که روی توسعه پروتکل متن‌باز لایه‌دوم کار می‌کند. در این پروژه که به‌منظور بهبود مقیاس‌پذیری بلاک چین انجام می‌شود، از قابلیت‌های بلاک چین و قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود تا افراد بتوانند ارزان و سریع در سرتاسر جهان تراکنش انجام دهند.

بیشتر بخوانید: چطور از شبکه لایتنینگ استفاده کنیم؟

دستاورد مهم این استارت‌آپ فعال‌سازی شبکه لایتنینگ بیت کوین در سال ۲۰۱۸ است. با استفاده از این پروتکل، به‌جای اینکه تمام نودها مجبور باشند تراکنش‌ها را پردازش کنند، اعتبار داده‌ها را تعداد محدودتری از نودها بررسی می‌کنند. بدین‌ترتیب، کار انجام تراکنش‌ها سریع‌تر از حد معمول تمام می‌شود و درنتیجه، کارمزد پردازش هم معقول‌تر خواهد بود.

شبکه لایتنینگ به جفت‌نودها متکی است. هر دو جفت‌نود می‌توانند واسطه‌ای میان فرستنده و گیرنده تراکنش باشند و از‌طریق «کانال‌های پرداختی» که روی بلاک چین اصلی ثبت شده‌اند، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. با ایجاد هر کانال، دو طرف تراکنش باید مقداری دارایی به‌عنوان ضمانت روی بلاک چین اصلی قفل کنند و به انجام تراکنش‌های دوامضایی متعهد شوند.

بیشتر بخوانید: امضای دیجیتال چیست؟

این تراکنش‌ها مزایا و معایب ویژه خود را دارند. از‌آن‌جا‌که هر تراکنش در شبکه لایتنینگ به امضای دو طرف تراکنش احتیاج دارد، اگر یکی از طرفین دردسترس نباشد، تراکنش فسخ می‌شود. همچنین، طرف غایب ممکن است دارایی قفل‌شده خود را از دست بدهد. توجه کنید که اثر لایتنینگ مختص بیت کوین نیست و برای سایر بلاک چین‌ها نیز کار می‌کند. به‌طور‌کلی، شبکه لایتنینگ به کاربران کمک می‌کند تا بتوانند در زمان دلخواه توکن مبادله کنند.

طبق بیانیه مأموریت لایتنینگ لبز، این مجموعه تلاش می‌کند تا سیستم‌های نوین مالی را به‌‌طور غیرمتمرکز و انعطاف‌پذیر ارائه کند. همچنین، در این بیانیه آمده است:

معتقدیم سیستم‌های مبتنی‌بر فناوری‌ رمزنگاری از‌جمله بلاک چین و قراردادهای هوشمند، همکاری‌های مالی را در سراسر جهان با روش‌هایی بی‌سابقه‌ و در مقیاس‌های خُرد و کلان بهبود می‌بخشند.

دستاورد الیزابت استارک برای جامعه ارزهای دیجیتال

در سال ۲۰۰۸، فرد یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) بیت کوین را ساخت و در ژانویه۲۰۰۹، آن را رسماً عرضه کرد. با‌این‌حال، با اندکی واکاوی در تاریخ متوجه می‌شویم نقطه آغاز ارزهای دیجیتال سال ۲۰۰۸ همراه با تولد بیت کوین نبوده است. در دهه ۱۹۹۰‌، افرادی که با عنوان سایفرپانک (Cypherpunk) شناخته می‌شدند؛ ابداعاتی داشتند که اکنون می‌توانیم شباهت انکارناپذیری بین آن‌ها و بیت کوین پیدا کنیم.

درواقع، جامعه رمزنگاری سایفرپانک‌ها در عصر حاضر با عنوان بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال جایگاهی پیدا کرده است. الیزابت استارک، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار لایتنینگ لبز، نیز در همین مسیر گام برمی‌دارد. برای درک بهتر تأثیر فناوری لایتنینگ در این حوزه، بهتر است بلاک چین را دقیق‌تر تعریف کنیم. بلاک چین دفتر‌کلی در شبکه‌ای دیجیتال مانند شبکه بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال است که تراکنش‌های انجام‌شده را با ترتیب زمانی و به‌صورت عمومی ثبت می‌کند.

هرچه توان شبکه برای ثبت تراکنش‌های هم‌زمان بیشتر باشد، شبکه مقیاس‌پذیرتر خواهد بود. درواقع، مقیاس‌پذیری بلاک چین با تعداد تراکنش‌های ممکن در واحد زمان سروکار دارد. لایتنینگ لبز هم با هدف بهبود مقیاس‌پذیری فعالیت می‌کند. در بلاک چین بیت کوین، اندازه هر بلاک یک مگابایت تعیین شده است و هرگاه حجم تراکنش‌های پردازش‌شده نودها از یک مگابایت فراتر رفت، بلاک جدید ایجاد می‌شود.

بیشتر بخوانید: اندازه بلاک بیت کوین چیست و چه اهمیتی دارد؟

آمار نشان می‌دهد که در‌حال‌حاضر، بیت کوین می‌تواند در هر ثانیه بین ۳.۳ تا ۷ تراکنش را پردازش کند و در بلاک‌های جدید جای دهد. باتوجه‌به ده‌ها تراکنشی که هرلحظه در سرتاسر جهان در شبکه بیت کوین انجام می‌شود، توانِ کم پردازش این بلاک چین به ترافیک بسیار زیاد و کاهش مقیاس‌پذیری منجر شده است. استارک برای رفع این مشکل و افزایش پذیرش بیت کوین راه‌حل‌های «لایه‌دوم» را معرفی می‌کند.

راه‌حل لایه‌دوم استارک شبکه لایتنینگ بود. توسعه‌دهندگان نرم‌افزار اصلی بیت کوین، یعنی «بیت‌کوین کور» (Bitcoin Core)، این راه‌حل را درست زمانی تبلیغ می‌کردند که بسیاری از کاربران به‌دنبال راه‌اندازی سِگویت (SegWit) بودند. سِگویت نیز یکی دیگر از راه‌حل‌های بهبود مقیاس‌پذیری بیت کوین است که می‌کوشد تا با حذف داده‌های غیرضروری، حجم و گنجایش بلاک‌ را افزایش دهد.

مشکلات مهم بلاک چین بیت کوین

همان‌طور‌که اشاره کردیم، مشکل مقیاس‌پذیری بیت کوین به زمان و کارمزد زیادی مربوط است که صرف پردازش تراکنش‌ها می‌شود. بهتر است به این دو مشکل اساسی بیت کوین نگاهی دقیق‌تر بیندازیم.

• زمان: در بلاک چین بیت کوین، به‌طور‌متوسط هر ۱۰ دقیقه یک‌ بار، یک بلاک پُر و بلاک جدیدی ایجاد می‌شود. این زمان برای پردازش تراکنش‌های بیت کوین بسیار کُند است و باعث می‌شود تراکنش‌های بسیاری در صف پردازش قرار بگیرند. تراکنش‌های درصف‌مانده در «مِم‌پول بیت کوین» (Bitcoin Mempool) منتظر می‌مانند. مم‌پول را می‌توانید شبیه به اتاق انتظاری تصور کنید که مملو از تراکنش است؛ درحالی‌که تراکنش‌های جدیدتر هم به‌طور‌مداوم به این اتاق اضافه می‌شوند. در این صورت، هرچه اتاق انتظار شلوغ‌تر باشد، مدت‌زمان انتظار تراکنش‌ها هم بیشتر خواهد بود. در ژانویه۲۰۱۸، میانگین زمان پردازش تراکنش‌های بیت کوین به بیش از ۱۹۰ ساعت (حدود ۸ روز!) رسید و با کارمزدهای سرسام‌آور کاربران را عصبانی و مستأصل کرد. این وضعیت باعث اِعمال راهکارهایی همچون سِگویت و ایجاد هاردفورک‌هایی شد که سرانجام به شکل‌گیری دو ارز دیجیتال جدیدِ بیت کوین کش و بیت کوین گلد انجامید.

• کارمزد تراکنش: داده‌های بلاک چین بیت کوین را نودهایی به‌ نام ماینر دریافت و پردازش می‌کنند. ماینرها با حل معماهای پیچیده رمزنگاری، تراکنش‌ها را پردازش و در حافظه بلاک چین ثبت می‌کنند. در ازای حفاظت از ایمنی بلاک چین، ماینرها به‌عنوان پاداش بیت کوین دریافت می‌کنند که بخشی از آن از کارمزد تراکنش تأمین می‌شود. بدین‌ترتیب، افزایش کارمزد اگرچه به‌نفع ماینرها تمام می‌شود، برای کاربران معمولی شبکه چندان مطلوب نیست. علاوه‌بر‌این، پرداخت کارمزد زیاد برای تراکنش‌های خُرد چندان منطقی به‌نظر نمی‌رسد. بد نیست اشاره کنیم در بازار صعودی بهار۲۰۲۱، کارمزد بیت کوین به رکوردی ۶۲دلاری رسید.

لایتنینگ لبز به مدیریت الیزابت استارک برای رفع این دو مشکل، پروتکل متن‌باز و لایه‌دومی را ارائه کرد که داده‌های مربوط به برخی از تراکنش‌ها را خارج از بلاک چین اصلی پردازش می‌کند و بدین‌ترتیب، باعث کاهش زمان و کارمزد لازم برای انجام تراکنش می‌شود.

لایتنینگ لبز: قراردادهای هوشمند

شبکه لایتنینگ را می‌توان به‌عنوان سیستمی از قراردادهای هوشمند در نظر گرفت. در این سیستم، بلاک چین شبیه به دادگاه حل اختلاف منصف عمل می‌کند که نمی‌توان به آن رشوه داد. به‌یاد بسپارید که هیچ تراکنشی روی بلاک چین پاک یا ویرایش نمی‌شود. زمانی‌که قرارداد هوشمند کانال پرداخت با جزئیات مشخص و معین آماده می‌شود، فناوری لایتنینگ اطمینان حاصل می‌کند که قرارداد به‌درستی اجرا شده است.

در کانال‌های پرداخت شبکه لایتنینگ، دو کاربر قراردادی دو‌امضایی روی بلاک چین اصلی ثبت می‌کنند. این قرارداد را می‌توانید شبیه به حساب بانکی دونفره‌ای در نظر بگیرید که برداشت وجه یا انجام تراکنش در آن مستلزم امضای هر دو طرف است. در این قرارداد، هر کاربر مبلغ مشخصی را به‌عنوان وجه ضمانت قفل می‌کند. پس از ایجاد کانال، دو طرف قرارداد می‌توانند تعداد زیادی تراکنش در لایه‌دوم (قرارداد) انجام دهند و با مبادله امضای دیجیتالی خود، تاریخچه تراکنش‌های کانال پرداخت برون‌زنجیره‌ای لایتنینگ را به‌روزرسانی کنند.

کانال پرداخت لایتنینگ را می‌توانیم تراکنشی باز بدانیم که با تکمیل‌شدن جدیدترین داده‌های به‌روزرسانی‌شده‌اش را روی بلاک چین ثبت می‌کند. بدین‌ترتیب، هیچ کوینی درعمل از بلاک چین خارج نمی‌شود و فقط برخی از داده‌ها خارج از شبکه پردازش می‌شوند. بنابراین، اگر یک طرف از قرارداد لایتنینگ رفتار مخربی نشان دهد، دارایی‌های قفل‌شده‌اش را از دست می‌دهد. دارایی ضبط‌شده به طرف دیگر قرارداد پرداخت می‌شود. با‌این‌همه، درمجموع توصیه می‌شود برای جلوگیری از بروز مشکلات فنی یا رفتارهای مخرب، پیش از نهایی‌شدن تراکنش و بسته‌شدن کانال، همیشه آخرین وضعیت قانونی آن به بلاک چین اصلی اعلام شود.

در مثالی دیگر، فرض کنید کاربر ۱ و کاربر ۲ یک کانال پرداخت ایجاد کرده‌اند و کاربر ۳ هم یک کانال پرداخت با کاربر ۱ دارد. اکنون، اگر کاربر ۳ بخواهد با کاربر ۲ تراکنش انجام دهد، از‌آن‌جا‌که کانال پرداخت مستقیمی با کاربر ۲ ندارد، این کار را می‌تواند از‌طریق کانال پرداختی‌ای انجام دهد که کاربر ۳ را به کاربر ۱ متصل می‌کند. بااین‌حال، برای اطمینان از اینکه کاربر ۱ کوین‌ها را نمی‌دزدد، کاربر ۱ ملزم است پیش از دریافت تراکنش از کاربر ۳، مبلغ تراکنش را برای کاربر ۲ ارسال کند. بدین‌ترتیب، کاربر ۱ واسطه‌ای میان کاربر ۲ و کاربر ۳ شده است و به‌عنوان «نود لایتنینگ» (Lightning Node) عمل می‌کند. مشابه با سایر نودهای بلاک چین، کاربر ۱ هم درصدی پاداش دریافت خواهد کرد.

انتقادهای وارده به الیزابت استارک

الیزابت استارک همواره تلاش کرده است تا مفاهیم فنی پروژه خود را به‌درستی و با جزئیات روشن تشریح کند و علاقه او به فناوری ارزهای دیجیتال در هر سخنرانی و مصاحبه‌اش هویداست. با‌این‌حال، همان‌طور‌که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، استارک خود توسعه‌دهنده نیست و برخی از منتقدان بر این باورند که او در توضیح مسائل و مفاهیم پیچیده شبکه لایتنینگ سطحی عمل می‌کند.

به‌عقیده منتقدان استارک، درک او از مفاهیم پیشرفته فناوری رمزنگاری و کدنویسی چندان عمیق نیست. با‌این‌همه، بسیاری از این افراد بدون ارائه مدرک مشخصی درباره ادعای خود، استارک را به «سوارشدن بر موج بیت کوین» متهم می‌کنند.

گذشته از این، انتقاد مهم‌تری نیز به کارایی فناوری لایتنینگ هم مطرح شده است: اگرچه شبکه لایتنینگ به انجام سریع‌تر و ارزان‌تر پرداخت‌های خُرد کمک کرده، هنوز کارایی این شبکه برای انجام تراکنش‌های بزرگ‌تر کاملاً اثبات نشده است. به‌عنوان مثال، اگر فردی که ۱۰ دلار به‌عنوان وجه ضمانت در شبکه قفل کرده است، به رفتارهای مخرب متهم شود، ممکن است ۱۰ دلار خود را در قالب جریمه از دست بدهد. اگرچه ۱۰ دلار مبلغ چندان زیادی نیست، درصورتی‌که دردسترس‌نبودن کاربر خاطی فقط ناشی از مشکل فنی باشد و نه تلاشی برای سرقت دارایی، این میزان جریمه هم می‌تواند بحث‌برانگیز باشد.

برای تراکنش‌های بزرگ‌تر که کاربر باید مبالغ بیشتری برای ایجاد کانال در شبکه قفل‌ کند، سازوکار جریمه لایتنینگ می‌تواند به مانعی بزرگ تبدیل شود. تصور کنید کاربر دیگری ۱۰۰,۰۰۰ دلار در شبکه قفل کرده باشد و صرفاً به‌‌دلیل مشکل فنی مجبور شود آن را به‌عنوان جریمه به طرف شاکی بدهد. اگر چنین شرایطی به‌خوبی مدیریت نشود، ممکن است کاربران را از عملکرد شبکه لایتنینگ دلسرد و آنان را از ایجاد کانال‌های پرداخت لایه‌دوم روی بلاک چین بیت کوین منصرف کند.

درواقع، با اینکه شبکه لایتنینگ با وعده ارزان‌تر و سریع‌ترکردن تراکنش‌های بیت کوین وارد میدان شده است، هنوز نتوانسته کارایی‌اش را به بازیگران کلان بازار اثبات کند؛ کسانی که نقش بسیار مهمی در هر اقتصادی ایفا می‌کنند.

جمع‌بندی

در این مطلب، ابتدا الیزابت استارک، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل «لایتنینگ لبز» را معرفی و به سابقه او در فضای فناوری‌های غیرمتمرکز از‌جمله بلاک چین اشاره کردیم. سپس، درباره علاقه استارک به آموزش و افزایش آگاهی عمومی درخصوص ارزهای دیجیتال سخن گفتیم و دستاورد مهم او، یعنی شبکه لایتنینگ را بررسی کردیم. درادامه، برخی از مشکلات بلاک چین بیت کوین را برشمردیم که فناوری لایتنینگ به‌منظور رفع آن‌ها طراحی شده است. در انتها نیز، توضیح دادیم که با وجود کارایی شبکه لایتنینگ در پردازش تراکنش‌های خُرد، هنوز انتقادهایی به الیزابت استارک و پروژه مهم او وارد می‌کنند.

الیزابت استارک یکی از زنان تأثیرگذار در فضای فناوری‌های غیرمتمرکز و ارزهای دیجیتال به شمار می‌رود. او با شرکت در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها و محافل علمی برای افزایش آگاهی و دانش افراد بسیاری کوشیده و اقدامات مؤثری به‌منظور افزایش پذیرش عمومی بیت کوین و دارایی‌های دیجیتال انجام داده‌ است. فعالیت‌ها و همکاری‌های او به آنچه در این مطلب مطالعه کردید، ختم نمی‌شود. با‌این‌همه، بی‌شک شبکه لایتنینگ مهم‌ترین نوآوری استارک در جهان کریپتو بوده است؛ فناوری مهمی که رفته‌رفته با توسعه و رفع کاستی‌ها می‌تواند به عنصری حیاتی در پذیرش گسترده‌تر بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال منتهی شود.