آموزش پیگیری تراکنش ارز دیجیتال؛ TXID یا شناسه تراکنش چیست؟

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که برای ارسال یا دریافت یک تراکنش ارز دیجیتال، ساعت‌ها انتظار بکشید و جز سردرگمی و خیره‌شدن به کیف پولتان راه‌حل دیگری نداشته باشید. در چنین شرایطی، استفاده از شناسه تراکنش یا TxID، می‌تواند شما را از نگرانی و سردرگمی خلاص کند.

شناسه یا آی‌دی تراکنش (TxID)، کدی منحصربه‌فرد است که قابلیت پیگیری و دسترسی به اطلاعات تراکنش را برای‌تان ممکن می‌کند. با استفاده از این شناسه می‌توان یک تراکنش را در میان میلیون‌ها تراکنش موجود پیدا کرده و وضعیت آن را بررسی کرد.

در این مطلب که به‌کمک مقاله‌ای از آکادمی بایننس گردآوری شده، مفهوم شناسه تراکنش را توضیح داده و کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم. با مطالعه این مقاله، یاد می‌گیرید که هرگونه چالش مربوط به تراکنش‌های بلاک چینی خود را چگونه پیگیری و رفع کنید.

شناسه تراکنش یا TXID چیست؟

اصولاً وقتی از عملیات اینترنتی صحبت می‌کنیم، همیشه باید راهی برای پیگیری آن داشته باشیم. فرقی نمی‌کند که این عملیات، یک خرید اینترنتی ساده باشد، یا ثبت نام در یک سامانه و یا واریز پول به یک حساب دیگر؛ در هر صورت، بعد از انجام عملیات، شماره یا کدی در اختیار شما قرار می‌گیرد که با آن می‌توانید عملیات خود را پیگیری کنید. یعنی از صحت انجام آن مطمئن شوید و یا در صورت مواجهه با مشکل، دست‌کم علت آن را متوجه شوید.

در دنیای بلاک چین هم روال کار به همین صورت است:

هر عملیاتی در فضای بلاک چین (از انتقال ارز به یک کیف پول گرفته تا تبدیل ارزها در صرافی‌های غیرمتمرکز)، با یک تراکنش همراه است. همه تراکنش‌هایی که در فضای بلاک چین ثبت می‌شوند، یک شناسه یکتا و منحصربه‌فرد دارند که از طریق آن می‌توان به اطلاعات تراکنش و وضعیت آن (تأییدشدن یا نشدن) دسترسی پیدا کرد.

شناسه تراکنش یا TXID، یک رشته‌کد منحصربه‌فرد متشکل از اعداد و حروف درهم‌ریخته است که به هر تراکنش در بلاک چین اختصاص می‌یابد. این شناسه در حقیقت از اِعمال «تابع هش» بر روی اطلاعات تراکنش (مانند فرستنده، گیرنده، مبلغ و زمان انجام تراکنش) به دست می‌آید و به همین دلیل، آن را با عنوان هش تراکنش (Transaction Hash یا TX Hash) نیز می‌شناسیم.

بیشتر بخوانید: تابع هش و هشینگ چیست؟

هش هر تراکنش ارز دیجیتال، در بلاک چینِ میزبان آن ارز ثبت می‌شود و شما می‌توانید با جست‌وجوی شناسه تراکنش خود (به روش‌هایی که در قسمت‌های بعدی بیان می‌کنیم)، اطلاعات پایه‌ای مانند مبلغ تراکنش، زمان انجام آن، آدرس مبدأ و مقصد و تعداد تأییدهایی را که این تراکنش دریافت کرده است مشاهده کنید.

برای اینکه با کاربرد شناسه تراکنش بیشتر آشنا شوید، فرض کنید دوستتان مبلغی بیت کوین را از کیف پول خود به کیف پول شما انتقال می‌دهد. طی این تراکنش، بیت کوین‌ها از حساب او کم می‌شود اما شما در کیف پولتان مبلغی را دریافت نمی‌کنید.

در چنین شرایطی، بهترین کار این است که از طریق شناسه تراکنش، اطلاعات مبدأ و مقصد و همچنین وضعیت تأیید تراکنش در بلاک چین را بررسی کنید. اگر همه چیز درست بود و تراکنش در بلاک چین تأیید شده بود، احتمالاً به بخش پشتیبانی کیف پولتان پیام می‌دهید و مشکل را مطرح می‌کنید. زمانی که اوپراتور پشتیبانی به پیام شما پاسخ دهد، خواهید دید که قبل از هرچیز، از شما می‌خواهد که شناسه تراکنش خود را برای او ارسال کنید تا مشکل را پیگیری کند.

همان طور که می‌بینید، اطلاع از مفهوم شناسه تراکنش و نحوه استفاده از آن، برای کار با ارزهای دیجیتال بسیار ضروری است.

انتشار عمومی شناسه تراکنش‌ ارزهای دیجیتال در فضای بلاک چین، به افراد اجازه می‌دهد علاوه‌ بر پیگیری تراکنش‌های شخصی، بتوانند تراکنش‌های ارسالی و دریافتی از تمامی آدرس‌های شبکه را هم به‌صورت عمومی مشاهده (یا حتی ردیابی) کنند.

به‌عنوان مثال، TxID اولین تراکنش تاریخ بیت کوین که در سال ۲۰۰۹ از ساتوشی ناکاموتو به هال فینی ارسال شد، به این صورت است:

f۴۱۸۴fc۵۹۶۴۰۳b۹d۶۳۸۷۸۳cf۵۷adfe۴c۷۵c۶۰۵f۶۳۵۶fbc۹۱۳۳۸۵۳۰e۹۸۳۱e۹e۱۶

یا مثلاً کد زیر شناسه تراکنش معروف پیتزای بیت کوین را نشان می‌دهد:

cca۷۵۰۷۸۹۷abc۸۹۶۲۸f۴۵۰e۸b۱e۰c۶fca۴ec۳f۷b۳۴cccf۵۵f۳f۵۳۱c۶۵۹ff۴d۷۹

شما می‌توانید شخصاً این شناسه‌ها را در اکسپلوررهای بلاک چین که در قسمت‌های بعدی آنها معرفی می‌کنیم جست‌وجو کرده و اطلاعات تراکنش‌های مربوطه را مشاهده کنید.

همچنین بخوانید: بیت کوین چگونه کار می‌کند و تراکنش‌های آن چگونه انجام می‌شود؟

نحوه دریافت شناسه تراکنش

زمانی که یک تراکنش به شبکه بلاک چین ارسال می‌شود، در همان لحظه شناسه آن هم ساخته شده و در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. این شناسه هم در صرافی‌های ارز دیجیتال و هم در کیف پول‌های ارز دیجیتال، در قسمت تاریخچه تراکنش‌ها قابل‌مشاهده است.

اگر تراکنشی را از کیف پول خود ارسال کرده‌اید، کافی است به قسمت تاریخچه بروید و بر روی تراکنش موردنظر کلیک کنید تا اطلاعات آن برای‌تان نمایش داده شود. این فرایند تقریباً در تمام کیف پول‌های ارز دیجیتال، یکسان است.

به‌عنوان مثال در تصویر زیر، نحوه دریافت شناسه تراکنش در کیف پول اتمیک را مشاهده می‌کنید.

همچنین اگر مبالغی را به صرافی‌های ارز دیجیتال واریز یا از آن برداشت کرده باشید، می‌توانید از قسمت تاریخچه، شناسه تراکنش خود را مشاهده کنید. به‌عنوان مثال، برای دریافت شناسه تراکنش در صرافی بایننس، کافی است مطابق تصویر زیر، از کیف پول حساب خود، به قسمت Deposit Withdraw History بروید.

سپس نوع تراکنش (واریز یا برداشت) را تعیین کرده و از میان موارد نمایش داده‌شده، تراکنش موردنظر خود را پیدا کنید و بر روی آن کلیک کنید.

در پنجره‌ای که باز می‌شود، می‌توانید TxID یا شناسه تراکنش خود را مشاهده کنید.

البته، همه صرافی‌های متمرکز، جزئیات تراکنش‌های ورودی و خروجی از حساب کاربران خود را از طریق ایمیل به آنها ارسال می‌کنند که شامل شناسه تراکنش نیز هست. در تصویر زیر، نمونه‌ای از ایمیل ارسالی از سوی یک صرافی ایرانی را مشاهده می‌کنید.

کاربردهای شناسه تراکنش

شناسه تراکنش دو کاربرد اصلی و مهم دارد که ممکن است در نگاه اول کمی شبیه به نظر برسند؛ اما در حقیقت تفاوت‌هایی با هم دارند. یکی از این کاربردها «پیگیری تراکنش‌ها» است و دیگری، «ردیابی تراکنش‌ها». در این قسمت از مقاله، هریک از این دو کاربرد را به‌صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.

پیگیری تراکنش‌ها

همان طور که قبلاً هم گفتیم، پیگیری یک تراکنش، در واقع پاسخ به چنین سؤالاتی است:

• آیا تراکنش با موفقیت ارسال شد؟
• آیا تراکنش تأییدیه‌های کافی را به‌دست آورده است؟
• چرا تراکنش انجام نشد؟
• آیا آدرس مقصد تراکنش صحیح است؟
• چرا مبلغ تراکنش از کیف پول مبدأ کم شده ولی به کیف پول مقصد اضافه نشده است؟
• چرا ارزی که از صرافی خریده‌ام هنوز به کیف پولم واریز نشده؟

در صورتی که در هنگام کار با ارزهای دیجیتال، با هریک از سؤالات بالا مواجه شده‌اید، نیاز به پیگیری تراکنش خود دارید. برای پیگیری تراکنش، پیش از هرچیز به TxID نیاز دارید. اگر خودتان ارسال کننده تراکنش هستید، می‌توانید شناسه را از کیف پول خود دریافت کنید. اما اگر دریافت‌کننده تراکنش هستید،‌ باید TxID را از ارسال‌کننده تراکنش (که می‌تواند دوست، طرف معامله یا یک صرافی ارز دیجیتال باشد) دریافت کنید.

سپس با جست‌و‌جوی شناسه تراکنش در اکسپلورر‌های بلاک چین، می‌توانید جزییات تراکنش موردنظر خود را مشاهده کرده و در صورت وجود خطا، علت آن را متوجه شوید. رایج‌ترین مسائلی که در تراکنش‌های بلاک چینی با آن مواجه می‌شویم، شامل موارد زیر هستند:

• کارمزد تعیین‌شده برای تراکنش کافی نیست
  اگر مدت زیادی از تراکنش گذشته و هنوز تأییدی (Confirmation) در شبکه دریافت نکرده، احتمالاً کارمزدی که برای تراکنش تعیین کرده‌اید، کافی نیست. در این صورت باید زمان بیشتری را منتظر بمانید تا تراکنش بالاخره تأیید شود. اما در صورتی که عجله دارید، می‌توانید از روش‌های لغو تراکنش و جایگزینی کارمزد استفاده کنید. در تصویر زیر، نمونه‌ای از تراکنش‌های شبکه اتریوم را می‌بینید که بعد از ۳ روز، به‌دلیل کم‌بودن کارمزد هنوز تأیید نشده است.

همچنین بخوانید: کارمزد بیت کوین و مسئله تأیید تراکنش‌ها؛ هر آنچه که باید بدانید

• موجودی کیف پول برای پرداخت کارمزد کافی نیست
  در صورتی که تراکنش شما در اکسپلورر‌های بلاک چین ناموفق (Fail) شده باشد، احتمالاً مشکل مربوط به پرداخت‌نشدن کارمزد است. در این شرایط (برعکس مورد اول)، کارمزدی که برای تراکنش انتخاب شده کافی است، اما موجودی کیف پول شما برای پرداخت این کارمزد کافی نیست. در این مورد، مبلغ تراکنش از موجودی شما کسر نشده و می‌توانید بعد از افزایش موجودی، تراکنش را تکرار کنید. در تصویر زیر، نمونه‌ای از یک تراکنش توکن تتر در شبکه ترون را مشاهده می‌کنید که به‌دلیل موجودنبودن ترون در حساب فرستنده، با خطای FAIL-OUT OF ENERGY مواجه شده است.

همچنین بخوانید: تتر و مشکل کارمزد؛ چگونه تترها را منتقل کنیم؟

• خطای کاربر
  در تراکنش‌های ارزهای دیجیتال، خطای خود کاربران را هم نباید نادیده گرفت. یکی از این خطاها، واردکردن آدرس اشتباه برای ارسال تراکنش است. در صورتی که تراکنش شما به مقصد نرسیده و مطمئنید که کارمزد آن هم کافی بوده است، با استفاده از شناسه تراکنش‌تان یک‌بار دیگر آدرس مقصد را بررسی کنید و از درست‌بودن آن مطمئن شوید.
  
• خطای کیف پول
  بعضی از کیف پول‌های ارز‌های دیجیتال هم خالی از اشکال نیستند. یکی از مشکلات پرتکرار در کیف پول‌های چندارزی، تأخیر در اعمال تراکنش‌های جدید، بر موجودی کیف پول است. به‌عنوان مثال شما ارزی را از صرافی خریداری می‌کنید و با پیگیری از طریق TxID، می‌بینید که تراکنش خیلی زود تأیید می‌شود؛ اما موجودی کیف پولتان با ساعت‌ها تأخیر به‌روزرسانی می‌شود (درست مانند وقتی که پیامک واریز بانک دیر به دستتان می‌رسد). برای رفع موقتی این مشکل می‌توانید با پشتیبانی کیف پول تماس بگیرید و برای رفع دائم آن، بهتر است کیف پول مناسب‌تری را انتخاب کنید.

همچنین بخوانید: راهنمای جامع کیف پول‌های دیجیتالی : بیت کوین،اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال

• گاهی زیادی عجله می‌کنید!
  یک مسئله رایج دیگر در مورد تراکنش‌های ارزهای دیجیتال این است که گاهی کاربران برای نهایی‌شدن تراکنش خود بیش از حد عجله می‌کنند. هر تراکنش بسته به اینکه در کدام بلاک چین انجام می‌شود، به تعداد مشخصی تأیید یا کانفرمیشن (confirmation) احتیاج دارد که مدت‌زمان مشخصی طول می‌کشد. برای اطلاع از تعداد تأیید‌یه‌های تراکنش در بلاک چین، می‌توانید TxID مربوطه را در اکسپلورر بلاک چین جست‌وجو کرده و بخش Transaction status را ببینید. به‌عنوان مثال در تصویر زیر، یک تراکنش لایت کوین را می‌بینید که از ۲۴ تأییدیه لازم برای نهایی‌شدن، یک تأییدیه را کسب کرده است.

ردیابی تراکنش‌ها

با استفاده از شناسه تراکنش و جست‌وجوی آن در اکسپلوررهای بلاک چینی، می‌توان به اطلاعات خیلی گسترده‌تری هم دست یافت. از این طریق می‌توان ارزش تراکنش، آدرس مبدأ و مقصد تراکنش، زمان انجام تراکنش و اطلاعاتی از این دست را پیدا کرد.

بنابراین نیازی نیست که یک تراکنش لزوماً متعلق به خودتان باشد؛ هر تراکنشی که شناسه آن مشخص باشد می‌توان ردیابی کرد و از جزئیات آن مطلع شد. این یکی از نمودهای آشکار ماهیت شفاف بلاک چین است.

بیایید به‌عنوان مثال، شناسه اولین تراکنش تاریخ بیت کوین که از ساتوشی ناکاموتو به هال فینی ارسال شده را در اکسپلورر blockchair جست‌وجو کنیم.

همان طور که می‌بینید، این تراکنش ۱۲ سال پیش و در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۰۹ (۲۲ خرداد ۱۳۸۸) انجام شده است. در این تراکنش، ساتوشی ناکاموتو از یک خروجی خرج‌‌نشده (UTXO) ۵۰ بیت کوینی استفاده کرده و آن را به دو آدرس ارسال کرده است.

اگر کمی دقت کنید، متوجه می‌شوید که آدرس دوم همان آدرس ساتوشی است. او ۱۰ بیت کوین را برای هال فینی ارسال کرده و ۴۰ بیت کوین باقی‌مانده را به آدرس خود بازگردانده است. این تراکنش تعداد ۶۹۸,۸۲۲ تأییدیه (به تعداد بلاک‌هایی که بعد از آن بلاک ایجاد شده) دریافت کرده است.

معرفی بهترین اکسپلوررهای بلاک چین

هر شبکه بلاک چین، اکسپلور یا کاوشگر تخصصی خود را دارد؛ با این حال بعضی از اکسپلورر‌های عمومی‌تر، از چندین شبکه بلاک چین پشتیبانی کرده و تاریخچه بلاک‌ها و تراکنش های موجود در آنها را نمایش می‌‌دهند.

یکی از معروف‌ترین اکسپلوررهای عمومی بلاک چین، blockchair است که در حال حاضر از ۱۷ شبکه بلاک چین پشتیبانی می‌کند. از دیگر اکسپلوررهای عمومی مطرح می‌توان به blockchain.com ،blockcypher و tokenview اشاره کرد.

اکسپلوررهای منحصربه‌فرد هر بلاک چین را می‌توان با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت پیدا کرد. در این بخش، چند مورد از اکسپلورر‌های مطرح برای شبکه‌های بلاک چین پرطرفدار را معرفی می‌کنیم:

• بیت کوین: mempool.space
• اتریوم (تمامی توکن‌های ERC20 و ERC721): etherscan
• ترون (تمامی توکن‌های TRC10 و TRC20): tronscan
• بایننس چین (برای تمامی توکن‌های BEP2): mintscan
• بایننس اسمارت چین (برای تمامی توکن‌های BEP20): bscscan
• کاردانو: cardano explorer

جمع‌بندی

فراموش نکنید که در دنیای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال، هیچ بانک و مؤسسه مالی، مسئول نگهداری از دارایی‌های شما نیست. این یعنی خودتان مستقیماً مسئول نگهداری و محافظت از دارایی‌های خود هستید. بنابراین لازم است که با ابزار‌های لازم برای پیگیری تراکنش‌ها و رصد دارایی‌های خود در این فضا آشنا شده و از آنها استفاده کنید.

در این مقاله تلاش کردیم تعریف جامعی از شناسه تراکنش ارائه داده و کاربرد آن را در دنیای بلاک چین و ارزهای دیجیتال بررسی کنیم. همان طور که متوجه شده‌اید، بهترین راه برای پیگیری تراکنش‌ها و اطمینان از نهایی‌شدن آنها، استفاده از شناسه تراکنش و استعلام آن در اکسپلورر‌های بلاک چین است.

با مطالعه این مقاله یاد گرفته‌اید که در صورت مواجهه با هر چالشی در ارسال یا دریافت تراکنش ارزهای دیجیتال، با استفاده از TxID تراکنش خود را جستجو کرده و روند انجام آن را پیگیری کنید.