هرچه از عمر ارزهای دیجیتال می‌گذرد، کاربردها و پیچیدگی‌های این صنعت نیز بیشتر می‌شود. در سال‌های اخیر، پیدایش توکنهای غیرمثلی (NFT)، بازی‌های درآمدزا (Play to Earn)، پروژه‌های مبتنی‌بر امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و وب ۳.۰ را شاهد بوده‌ایم. این مباحث ابعاد کاملاً جدیدی از ظرفیت دارایی‌های دیجیتال را نشان داده‌اند.
افزایش دامنه کارایی ارزهای دیجیتال می‌تواند آرام‌آرام افراد ناآشنا را به‌سمت این صنعت ارزشمند جذب کند و پذیرش عمومی دارایی‌های مبتنی‌بر شبکه‌های بلاک چینی را افزایش دهد. توکن اجتماعی (Social Token) یکی از دستاوردهای جدید و جذاب در دنیای دارایی‌های دیجیتالی است.
این دارایی نوظهور می‌تواند مرحله کاملاً جدیدی از رابطه تولیدکنندگان محتوا و مخاطبان را در فضای شبکه‌های اجتماعی پدید آورد. این توکن‌ها را می‌توانیم بلیت ورود به گروه‌ها و جوامع مختلف و بهره‌مندی از مزایای ویژه این جوامع بدانیم؛ بلیت‌هایی که یک‌بارمصرف نیستند و کاربران می‌توانند با خریدوفروش آن‌ها درآمد کسب کنند.
بیشتر بخوانید: توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا NFT چیست؟
با‌‌توجه‌‌به اهمیت و ارزشی که این نوآوری جدید به حوزه ارزهای دیجیتال افزوده است، در این مقاله، قصد داریم مفهوم توکن اجتماعی و کاربردها و ویژگی‌های آن را توضیح دهیم. اگر شما هم مشتاق هستید تا نکات بیشتری درباره این دارایی‌های دیجیتال بدانید، با ادامه این مطلب همراه ما باشید.
توکن اجتماعی چیست؟
توکن اجتماعی را می‌توان نوعی از مالکیت دیجیتالی دانست که امنیت آن وابسته به فناوری بلاک چین است و به سازنده‌ها و اینفلوئنسرها و برندها اجازه می‌دهد تا خدمات و تجربیاتشان را به کسب‌وکاری پول‌ساز تبدیل کنند. این نوع از مالکیت را می‌توان مانند دارایی‌ای دانست که می‌توان آن را بارها خریدوفروش کرد و گذشت زمان نیز بر ارزش آن می‌افزاید.
اگر اینفلوئنسری تعداد زیادی دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی داشته باشد و بخواهد نوعی حق عضویت برای دنبال‌کنندگان خود در نظر بگیرد، می‌تواند توکن اجتماعی مخصوصی را بفروشد تا درقبال آن حقوق ویژه‌ای به اعضا ارائه دهد. این حقوق می‌تواند شامل دسترسی به گردهمایی‌های خاص با حضور این اینفلوئنسر، جلسات پرسش‌و‌پاسخ زنده و… باشد.
در این فرایند، اینفلوئنسر توکن شخصی‌سازی‌شده خود را می‌فروشد و خریدار می‌تواند به مزایایی این توکن دسترسی پیدا کند. برتری توکنهای اجتماعی این است که خریدار می‌تواند در آینده بار‌دیگر آن را به‌همراه مزایایش بفروشد. علاوه‌بر‌این، اینفلوئنسر می‌تواند با ایجاد قرارداد دیجیتالی شرط کند که درصدی از سود فروش مجدد توکن را دریافت کند. این بدان‌معناست که اگر برند یا محبوبیت اینفلوئنسر رشد کند، ارزش توکن اجتماعی‌اش نیز افزایش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: بازی کنید و کسب درآمد کنید؛ بهترین بازی‌های بلاک چینی
توکنهای اجتماعی به تولیدکنندگان محتوا اجازه می‌دهند با یک تیر دو نشان بزنند: از یک سو، به جامعه طرفدارانشان پاداش دهند و از سوی دیگر، بتوانند از کارهای خلاقانه‌ای که انجام می‌دهند، درآمد کسب کنند. به‌طورکلی، خریداران اصلی توکنهای اجتماعی طرفداران اینفلوئنسرها هستند؛ اما برخی مواقع، ممکن است هنرمندان این توکن‌ها را به‌رایگان دراختیار هوادارانشان قرار دهند.
دارندگان این توکن‌ها درحقیقت عضوی از جامعهای هستند که به مزایایی مانند محتوای ویدئویی یا چت‌های گروهی یا کالاهای انحصاری دسترسی دارند. البته نباید فراموش کرد که سطوح مختلف مالکیت می‌تواند مزایای متفاوتی ایجاد کند. ازآن‌جاکه توکنهای اجتماعی معمولاً عرضه محدودی دارند، افزایش تقاضا نیز ارزش این دارایی‌ها را افزایش می‌دهد. با افزایش مزایا، تولیدکنندگان می‌توانند طرفداران بیشتری را جذب کنند.
جالب است بدانید ماهیت توکنهای اجتماعی و سازوکار آن‌ها پیشینه‌ای قدیمی دارد. در سال ۱۹۹۷، دیوید بووی (David Bowie)، خواننده بریتانیایی، نوعی از اوراق قرضه به نام بووی باندز (Bowie Bonds) عرضه کرد. پشتوانه و ارزش این اوراق فروش آلبوم‌های این خواننده بود. خریداران اوراق یادشده تا سال ۲۰۰۷ سود سالانه ۷.۹درصدی از نگه‌داری این اوراق دریافت می‌کردند. این دارایی با چنان استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد که شرکت مدیریت سرمایه پرودنشال فایننشال (Prudential Financial) نیز مبلغ ۵۵میلیون دلار روی اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کرد.
در اواسط سال ۲۰۲۰، بعض از شرکت‌ها و اینفلوئنسرها برای جمع‌آوری بودجه موردنیاز به‌سراغ عرضه اولیه سکه یا کوین (ICO) رفتند. اگرچه استقبال از برخی از این عرضه اولیه‌ها امیدوارکننده به‌نظر می‌رسید، ابهامات به‌وجودآمده درباره این رویدادها باعث شد اعتبار برخی از این شرکت‌ها و افراد مشهور خدشه‌دار شود.
بیشتر بخوانید: عرضه اولیه سکه (ICO) چیست؟
توکنهای اجتماعی را می‌توانیم مرحله گذار از وب ۲ به وب ۳ بدانیم. در وب ۱ با ارائه اطلاعات ازسوی پلتفرم‌های متمرکز سروکار داشتیم. در وب ۲ کاربران امکان خلق محتوا را به‌دست آوردند؛ اما مدیریت این داده‌ها دراختیار پلتفرم‌های متمرکز گوناگون بود و اکنون در وب ۳ مدیریت محتوا به‌دست کاربران و پلتفرم‌های غیرمتمرکز را شاهد هستیم.
توکنهای اجتماعی را می‌توان نتیجه درخشان پیدایش وب ۳ دانست که موجب شد تولیدکنندگان محتوا به‌طور مستقیم به مصرف‌کنندگان متصل شوند. باید به این موضوع توجه کرد که این توکن‌ها با اوراق قرضه‌ای که دیوید بووی منتشر کرده بود، متفاوت است؛ زیرا هیچ واسطه‌ای در‌این‌میان وجود ندارد. در‌عین‌حال، عرضه آن‌ها نیز ازنظر ماهیت و جامعه‌سازی برای تولیدکنندگان محتوا با عرضه‌های اولیه کوین در دنیای ارزهای دیجیتال متفاوت است.
توکن اجتماعی چه کاربردی دارد؟
جذابیت ارزهای دیجیتال بر هیچ‌کس پوشیده نیست. استفاده از این جذابیت می‌تواند به تولیدکنندگان محتوا برای جذب مخاطب بیشتر کمک کند. به‌عنوان مثال، اگر برای عضویت در خبرنامه‌ای که منتشر می‌کنید، به مخاطبانتان ۵ یا ۱۰ واحد توکن اجتماعی بدهید، احتمالاً می‌توانید در مدت‌زمانی کوتاه علاوه‌بر افزایش دریافت‌کنندگان خبرنامه، افراد بیشتری را به توکنی که عرضه کرده‌اید، علاقه‌مند کنید.
یکی از کاربردهای جذاب توکنهای اجتماعی، ایجاد انجمن‌ها و پایگاه‌های طرفداران با فروش حق دسترسی به محتوایی خاص یا ملحق‌شدن به جامعهای ویژه است. برای نمونه، ممکن است کاربری با ثبت‌نام در پروژه یا مجموعه‌ای خاص، معادل ۵ دلار از کوین اجتماعی پروژه را دریافت کند. سپس، اگر این فرد کاربر دیگری را به این مجموعه معرفی کند، ۵ دلار کوین دیگر دریافت خواهد کرد. در‌این‌میان، احتمال دارد مزایای دیگری مانند دسترسی به کانال دیسکورد (Discord) یا ارتقای سطح کاربری نیز دراختیار دارنده توکن قرار بگیرد.
ایجاد و فروش توکنهای اجتماعی و ارائه برنامه‌های پاداش با استفاده از این توکن‌ها می‌تواند به انگیزه‌هایی پررنگ برای کاربران هر مجموعه به‌منظور سرمایه‌گذاری و جمع‌آوری کمک‌های مالی بیشتر تبدیل شود. گاهی اوقات، افراد با خرید توکنهای اجتماعی می‌توانند به حامیان مالی محتوایی خاص مانند پادکست یا خبرنامه تبدیل شوند.
تمام توکنهای اجتماعی با به‌کارگیری قراردادهای هوشمند، قوانین خاصی را تنظیم و اجرا می‌کنند. به‌عنوان مثال، ممکن است قراردادِ هوشمند توکن به‌‌گونه‌ای تنظیم شود که فقط درصورت افزایش تقاضا، توکن بیشتری ایجاد و بدین‌ترتیب، میان حفظ ارزش توکن و عرضه‌وتقاضا تعادل ایجاد کند. برای نمونه، توکن اجتماعی تیلت (TILT) سقف عرضه‌ای ۲۱۰هزارواحدی دارد؛ اما فقط ۹۰هزار واحد از این توکن عرضه شده است و ۱۲۰هزار کوین دیگر فقط در‌صورتی عرضه خواهند شد که متقاضی داشته باشند.
انواع توکنهای اجتماعی
توکنهای اجتماعی انواع مختلفی دارند:
- توکن شخصی (Personal Token): این توکن اشخاص مختلفی مانند کارآفرینان یا هنرمندان خلق می‌کنند و هدف این نوع توکنهای اجتماعی کسب درآمد از ارزش خلق‌شده است. به‌عنوان مثال، یکی از اولین توکنهای شخصی که اوایل سال ۲۰۱۹ عرضه شد، توکن بوی (BOI) بود که متیو وِرنون (Matthew Vernon)، طراح محصولات دیجیتال، آن را منتشر کرد تا بتواند از زمانی که صرف طراحی می‌کند، درآمد کسب کند.
- توکن مشارکت (Participation Token): برای تشویق افراد به مشارکت در رویدادهای یک جامعه ایجاد می‌شود. به‌عنوان مثال، توکن بیت‌کلوت (BitClout) کاربران را به مشارکت و افزایش فعالیت در شبکه‌های اجتماعی تشویق می‌کند.
- توکن جامعه (Community Token): این توکن نیز افراد را به عضویت و دسترسی به جوامع مختلف تشویق می‌کند. برای نمونه، کاربرانی که توکن اجتماعی جَم (JAMM) را دراختیار دارند، می‌توانند به خبرنامه و گروه دیسکورد و سایر پلتفرم‌های مرتبط با اکوسیستم جم سِشن (Jamm Session) دسترسی داشته باشند.
باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که برخی اوقات، توکنهای مشارکت و توکنهای جامعه هم‌معنی در نظر گرفته می‌شوند؛ زیرا هر دو به‌جای اشخاص، بر جوامع تمرکز و کاربران را دعوت می‌کنند تا در جامعهای خاص حضوری پررنگ‌تر داشته باشند. درمجموع، می‌توانیم بگوییم ابزارهای مدرن توکنیزه‌کردن جوامع را آسان‌تر از همیشه کرده است. با پذیرش بیشتر توکنهای اجتماعی، تعداد بیشتری از تولیدکنندگان محتوا می‌توانند از این پلتفرم‌ها برای ایجاد جوامع هواداران خود استفاده کنند.
در‌حال‌حاضر، توکنهای اجتماعی با پذیرش گسترده میان موسیقی‌دانان و هنرمندان، نقش مهمی در اکوسیستم تولیدکنندگان محتوا ایفا می‌کنند. با پیشرفت فناوری، توکنهای اجتماعی نیز می‌توانند پیش از آنکه راهشان را در جوامع بزرگ و گسترده ناشران برجسته یا جوامع آنلاین مرتبط با برندها باز کنند، هنرمندان بیشتری را به‌سمت خود جذب کنند.
جمع‌بندی
نسل بعدی شبکه‌های اجتماعی را می‌توانیم معادل پیدایش پول اجتماعی بدانیم؛ جریانی که با کمک فناوری بلاک چین در حال شکل‌گیری است. سال ۲۰۲۱، عرضه برخی از توکنهای اجتماعی موفق را شاهد بودیم که رابطه‌ای پویا میان جوامع مختلف ایجاد کرده‌اند و باعث افزایش پذیرش و استقبال از دارایی‌های دیجیتال شده‌اند.
به‌نظر می‌رسد توکنهای اجتماعی کم‌کم جای خود را در بین تولیدکنندگان محتوا و هنرمندان دیجیتال باز می‌کنند و به هویت آنلاین گروه‌های اجتماعی تبدیل می‌شوند. این توکن‌ها می‌توانند به‌واسطه توزیع غیرمتمرکز سرمایه و قدرت، ابزاری قدرتمند برای استحکام جوامع گوناگون باشند؛ زیرا اعضای جامعه اجازه پیدا می‌کنند تا محتوایشان را خلق کنند و ثمره تلاششان برای شکوفایی جامعه را با کسب درآمد ببینند.
با آنکه ظرفیت زیادی در توکنهای اجتماعی و ایجاد فرصت‌های تجاری هدفمند وجود دارد، نباید فراموش کنیم که این توکن‌ها هنوز در آستانه مسیری طولانی ایستاده‌اند. توکنهای اجتماعی راهی پر از آزمون‌وخطا در پیش دارند تا بتوانند به جایگاه باثبات و مستحکمی دست پیدا کنند. شاید امسال زمان مناسبی برای بررسی جدی‌تر قابلیت‌های این توکن‌ها به‌منظور تکامل و جلب اعتماد کاربران باشد.
پیش به سوی اینده ای امیدوار