پولکادات چیست؟ آشنایی با Polkadot و توکن دات (DOT)

ماه‌های قبل از عرضه شبکه پولکادات و توکن DOT در جامعه ارزهای دیجیتال پر از جنب و جوش و شایعه بود؛ چراکه هم سازنده اتریوم آن را ساخته بود و هم قرار بود یک پروژه انقلابی باشد. همین طور بود شد، این پروژه بلافاصله پس از انتشار به یکی از بزرگترین پروژه‌های بلاک چینی در حوزه وب ۳ و قراردادهای هوشمند تبدیل شد.

پیچیدگی‌های پولکادات بسیار زیاد است. فراموش نکنید که برای استفاده از این پروژه و خرید و سرمایه‌گذاری  این ارز دیجیتال حتماً نباید تمام جزئیات فنی آن را بدانید. با خواندن این مطلب به جواب کاملی در ارتباط با این سؤال که پولکادات چیست، خواهید رسید و می‌توانید خیلی راحت آن را به بقیه توضیح دهید. فقط کمی باید حواستان را جمع کنید!

پولکادات چیست؟

پولکادات (Polkadot) یک پلتفرم بلاک چینی و یک ارز دیجیتال یا کریپتوکارنسی مبتنی بر اثبات سهام (Proof of Stake) یا PoS است که می سال ۲۰۲۰ به‌صورت رسمی راه‌اندازی شد. DOT توکن اصلی بلاک چین پولکادات است. سرعت بالا، کارمزدهای پایین و قابلیت اتصال به بلاک چین‌ها و اوراکل‌های (Oracle) مختلف مهمترین ویژگی‌های پولکادات است.

گوین وود (Gavin Wood) که یکی از بنیان‌گذاران اتریوم هم به حساب می‌آید، از اصلی‌ترین سازندگان پروژه دات است. پیش از عرضه رسمی و در سال ۲۰۱۷، پولکادات موفق شد در یک عرضه اولیه کوین یا ICO بیش از ۱۴۴ میلیون دلار سرمایه جذب کند. در دور دوم جذب سرمایه نیز ۴۳ میلیون دلار دیگر روی این پروژه به شکل خصوصی سرمایه‌گذاری شد.

چه کسی پولکادات را ساخته است؟

گوین وود (Gavin Wood)، پیتر چابن (Peter Czaban) و رابرت هابرمایر (Robert Habermeier) سه تن از ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران اصلی پولکادات هستند. پیش‌تر بنیاد وب تیری (Web3 Foundation) وظیفه توسعه و حمایت پولکادات را برعهده داشت. شایان ذکر است که بنیاد وب ۳ به‌منظور پرورش و پیشبرد فناوری‌ها و اپلیکیشن‌ها در زمینه پروتکل‌های اینترنتی غیرمتمرکز ایجاد شده است.

بیشتر بخوانید: اتریوم چیست؟

کمی بعد بنیاد وب تیری مأموریت ساخت پولکادات را به شرکت پریتی تکنولوژیز (parity.io) و ایده‌پردازان و بنیان‌گذاران اصلی آن واگذار کرده است. هر نفر از بنیان‌گذاران اصلی پولکادات از افراد شناخته‌شده در حوزه ارزهای دیجیتال، علوم رمزنگاری و جامعه برنامه‌نویسان زبان راست (Rust) هستند. 

وب ۳ و پولکادات

اوج دوران وب سه را می‌توان بعد از عرضه و راه‌اندازی پولکادات در نظر گرفت. تا پیش از پولکادات پروژه‌هایی مثل اتریوم در همین حوزه کار می‌کردند ولی با ظهور و قدرت‌گرفتن Polkadot بود که تب و تاب پروژه‌های وب ۳ قوت گرفت؛ چراکه بسیاری از برنامه‌های تبلیغاتی این پروژه بر پایه همین کلید واژه بود.

به علاوه، پولکادات قابلیتی را به بلاک چین‌ها اضافه می‌کند که بتوانند به راحتی و بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث، داده‌ها را بین بلاک چین‌های مختلف منتقل کنند که در نوع خودش انقلابی به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: وب ۳ چیست؟

توکن DOT

دات با نماد DOT توکن اصلی و بومی شبکه پولکادات است. توکن دات به به واحد‌های کوچکتر پلانک (Planck)، میکرودات (uDOT) و میلی دات (mDOT) تقسیم‌بندی می‌شود که به‌ترتیب ده به توان صفر، ده به وان ۷ و ده به توان ۷ پلانک هستند.

توکن دات به‌عنوان اصلی شبکه برای استیکینگ، رأی‌گیری‌های بلاک چینی و پرداخت کارمزدهای شبکه مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بین ۱۰ ارز دیجیتال برتر بازار از نظر حجم بازار یا مارکت کپ قرار دارد. 

بیشتر بخوانید: استیکینگ (Staking) یا سهام گذاری چیست؟

ویژگی‌های پولکادات

استفاده از زنجیره‌های مختلف

به طور کلی استفاده از زنجیره‌های مختلف یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های پولکادات است. انواع زنجیره‌ها در این شبکه عبارتند از:

• ریلی چین (Relay Chain)
• پاراچین (Parachain)
• پاراتریدها (Parathreads)
• پل‌ها (Bridges)

کارمزد بسیار پایین و سرعت بالا

به دلیل استفاده از بلاک چین‌های مجزا در دل بلاکچین اصلی پولکادات، کارمزدهای این شبکه بسیار پایین و سرعت تراکنش‌ها بسیار بالاست. به‌طوری که در حال حاضر بلاکچین Polkadot یکی از سریع‌ترین و ارزان‌ترین شبکه‌های برای انجام تراکنش است.

از سوی دیگر، سرعت و ارزانی این شبکه سبب شده تا به یکی از گزینه‌های محبوب برنامه‌نویس‌ها برای ساخت دپ (Dapp) یا همان برنامه‌های متمرکز تبدیل شود.

بیشتر بخوانید: دپ یا برنامه غیرمتمرکز (Dapp) چیست؟

ریلی چین (Relay Chain)

زنجیره ریلِی چین، قلب شبکه پولکادات و عنصر هماهنگ‌کننده تمامی اجزای شبکه است. هریک از بلاک چین‌های مستقل شبکه پولکادات، با اتصال به ریلِی‌چین و اشتراک‌گذاری بلاک‌های خود در این زنجیره، از مدل امنیت اشتراکی پلتفرم پولکادات بهره‌مند می‌شوند.

نودهای اعتبارسنج شبکه پولکادات با سهام‌گذاری توکن‌های دات بر روی ریلِی‌چین، مسئولیت اعتبارسنجی و تأیید بلاک‌های ارسالی از تمام بلاک چین‌های شبکه را بر عهده می‌گیرند. همچنین همه تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی شبکه، با مشارکت صاحبان توکن‌های دات در همه‌پرسی‌های برگزارشده در ریلِی‌چین انجام می‌گیرد

پاراچین (Parachain) و پل‌ها

پاراچین‌ها بلاک چین‌های مستقلی هستند که هریک دارای کاربردها، ویژگی‌ها و قوانین خاص خود بوده و با استفاده از زیرساخت خاص شبکه پولکادات که «سابستریت» (Substrate) نام دارد ساخته می‌شوند. واژه پاراچین برگرفته از عبارت «Parallelized chains» به‌معنای زنجیره‌های موازی است. 

بنابراین تراکنش‌های شبکه، به‌صورت موازی روی پاراچین‌ها اجرا شده و در بازه‌های زمانی مشخصی روی ریلِی‌چین ثبت می‌شوند. هریک از این بازه‌های زمانی مشخص یک اسلات (Slot) نامیده می‌شود و هر پاراچین اسلات مخصوص به خود را روی ریلِی‌چین در اختیار دارد. تراکنش‌های انجام‌شده در هر پاراچین، توسط نودهای رابط (Collators) پردازش شده و در بلاک‌ها ثبت می‌شوند. علاوه بر این، هر پاراچین می‌تواند با ارسال و دریافت تراکنش از دیگر پاراچین‌ها، با آنها در ارتباط باشد.

مقیاس‌پذیری بالا (Scalability)

شبکه پولکادات از روشی به نام «شاردینگ ناهمگون» (Heterogeneous Sharding) استفاده می‌کند. به این معنی که چندین بلاک چین‌های مستقل پاراچین را از طریق یک شبکه واحد به یکدیگر متصل کرده و به آنها این امکان را می‌دهد که تراکنش‌ها را به‌صورت موازی پردازش کنند و در بستری امن با یکدیگر تبادل داده داشته باشند.

بر اساس آخرین سنجش‌های صورت‌گرفته روی شبکه پولکادات، سرعت ثبت تراکنش‌ها بدون استفاده از پاراچین‌ها ۱,۰۰۰ تراکنش بر ثانیه و با استفاده از حداکثر توان عملیاتی پاراچین‌ها می‌تواند به حدود ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ تراکنش بر ثانیه هم برسد.

به‌روزرسانی بدون فورک

شبکه پولکادات با تحول فرآیند به روز رسانی، این امکان را فراهم کرده است که بلاک چین‌ها بدون نیاز به فورک کردن زنجیره، خود را به‌روزرسانی کنند. این به‌روزرسانی‌های بدون فورک، از طریق سیستم حاکمیتیِ درون زنجیره‌ای (روی بلاک چین) و شفافِ پولکادات انجام می‌شوند.

بیشتر بخوانید: فورک (Fork) در بلاک چین چیست؟

پولکادات با بهره‌گیری از این قابلیت، به پروژه‌های گوناگون این امکان را می‌دهد تا به‌سرعت با تغییرات فناوری سازگار شده و همیشه به‌روز و چابک باقی بمانند. این قابلیت همچنین خطرات ناشی از هاردفورک‌های چالش‌برانگیز شبکه را (که مانعی جدی برای ورود بسیاری از سازمان‌ها به این حوزه است) به‌طرز چشمگیری کاهش می‌دهد.

اتصال بین بلاک چینی (Interoperability)

بلاک چین‌های اولیه همچون باغ‌های محصوری هستند که به دور خود دیوار کشیده‌ و هیچ تعاملی با سایر شبکه‌ها ندارند. اما به ‌همان میزان که تعداد بلاک چین‌های با کاربرد خاص افزایش می‌یابد، نیاز به ارتباطات میان‌زنجیره‌ای و تعامل‌پذیری بلاک چین‌ها نیز افزایش می‌یابد. قابلیت تعامل‌پذیری و پیام‌رسانی میان‌زنجیره‌ای پولکادات، امکان برقراری ارتباط، مبادله ارزش و به اشتراک ‌گذاشتن عملکردها را برای بلاک چین‌های فعال در شبکه ممکن ساخته و از نوآوری‌‌های بیشتر در این ساختار استقبال می‌کند.

به‌لطف قابلیت پل‌های بلاک چینی پولکادات، پاراچین‌های پولکادات همچنین می‌توانند با پروتکل‌های محبوب دیفای (DeFi) و دارایی‌های دیجیتال موجود بر روی شبکه‌های خارجی مانند بیت کوین و اتریوم هم تعامل داشته باشند. 

پولکادات چطور کار می‌کند؟

امنیت شبکه پولکادات از طریق الگوریتم اجماع ترکیبی «گرندپا/بیب» (GRANDPA/BABE) تأمین می‌شود. این الگوریتم نوعی اجماع مبتنی بر اثبات سهام است که متناسب با پولکادات طراحی شده است. الگوریتم GRANDPA/BABE روشی ترکیبی است که از مزایای روش‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) بهره‌مند بوده و از معایب آنها پرهیز می‌کند.

به‌طور خلاصه روش اثبات کار، حداکثر امنیت را برای شبکه تأمین می‌کند اما مقیاس‌پذیر نیست؛ از سوی دیگر روش اثبات سهام، مقیاس‌پذیری شبکه را افزایش می‌دهد، اما تا حدودی از امنیت شبکه می‌کاهد. الگوریتم GRANDPA/BABE چیزی بین این دو روش است.

پروتکل اجماع Polkadot

پولکادات از مکانیسم اثبات سهام نامزدشده (Nominated Proof-of-Stake) برای تعیین اعتبارسنج‌ها استفاده می‌کند. در این مکانیسم، نودهای اعتبارسنج (Validators) و نودهای گزیننده (Nominators) نقش اصلی را در امنیت شبکه ایفا می‌کنند. به این صورت که نودهای گزیننده با سهام‌گذاری دارایی‌های خود در شبکه، می‌توانند به نودهای اعتبارسنج مورد‌اعتماد خود رأی داده و آنها را انتخاب کنند.

این مکانیسم از جهاتی شبیه به روش اثبات سهام نمایندگی شده (DPoS) است. با این تفاوت که در روش NPoS، نودهای گزیننده در برابر انتخاب خود مسئولیت بیشتری دارند. به این معنی که در صورت خرابکاری نودهای اعتبارسنج، مبلغ سهام‌گذاری شده توسط گزینندگان، به‌عنوان جریمه از دست خواهد رفت؛ در حالی که در روش DPoS سهام‌گذاران مسئولیتی در برابر رفتار نمایندگان منتخب خود ندارند.

حاکمیت یا گاورننس در شبکه Polkadot

مدل حاکمیت در شبکه پولکادات، نسبت به بلاک چین‌های دیگر اندکی پیچیده‌تر و دارای یک مکانیسم چندلایه است. این مدل، با برگزاری همه‌پرسی‌های شفاف درون‌زنجیره‌ای، امکان به‌روزرسانی‌ شبکه بدون انجام هاردفورک را فراهم می‌کند. بر همین اساس، نقش‌های حاکمیتی در شبکه پولکادات، بین سه گروه از مشارکت‌کنندگان توزیع شده است.

• ذی‌نفعان عمومی شبکه: تمامی صاحبان توکن‌های دات، ذی‌نفعان عمومی شبکه به‌شمار می‌آیند. آنها می‌توانند با ارائه پیشنهادات خود برای بهبود شبکه، این پیشنهادات را به مرحله همه‌پرسی عمومی برسانند تا در صورت تصویب، در به‌روزرسانی‌های بعدی شبکه اعمال شوند. آنها همچنین بر اساس میزان دارایی خود، در همه‌پرسی‌های عمومی حق رأی دارند.
• اعضای شورا (Council Members): این افراد به‌نمایندگی از ذی‌نفعان شبکه برای ایفای سه نقش اصلی در حاکمیت انتخاب شده‌اند: پیشنهاد همه‌پرسی‌های معقول، وتوی همه‌پرسی‌های خرابکارانه و انتخاب اعضای کمیته فنی.
• کمیته فنی (Technical Committee): کمیته فنی، تیمی متشکل از توسعه‌دهندگان فعال پولکادات است که توسط اعضای شورا انتخاب شده‌اند. وظیفه آنها پیشنهاد همه‌پرسی‌های اضطراری برای رفع باگ‌ها و مشکلات شبکه است. این پیشنهادات در صورت تصویب اعضای شورا به‌صورت خارج از نوبت به همه‌پرسی گذاشته می‌شوند.

تنوع نودها در شبکه

به‌طور کلی تمام وظایف مربوط به اعتبارسنجی تراکنش‌ها و تولید بلاک‌ها در شبکه پولکادات، بین چهار گروه از اشخاص تقسیم شده است.

• نودهای اعتبارسنج (Validators): اعتبارسنج‌ها مسئول حفظ امنیت ریلِی‌چین هستند. هریک از دارندگان توکن‌های دات، می‌توانند با سهام‌گذاری توکن‌های خود، تبدیل به یک نود اعتبارسنج شده و وظیفه ساخت بلاک‌های ریلِی‌چین را برعهده بگیرند.
• نودهای رابط (Collators): نودهای رابط هر پاراچین تراکنش‌های کاربران پاراچین را جمع‌آوری و اجرا می‌کنند، سپس این تراکنش‌ها را در یک بلاک کاندید گردآوری کرده و آن را همراه با اثبات انتقال حالت، به نودهای اعتبارسنج مربوط به پاراچین خود ارائه می‌دهند. اختیارات نودهای رابط هر پاراچین، درست مشابه اختیاراتی است که در بلاک چین‌های مبتنی بر اثبات کار به ماینر‌ها داده می‌شود.
• نودهای گزیننده (Naminators): ممکن است افرادی مایل به مشارکت در امنیت ریلِی‌چین و کسب درآمد از شبکه پولکادات باشند، اما توانایی یا حوصله راه‌اندازی یک فول‌نود تمام‌وقت (سیستمی که همیشه روشن باشد) را نداشته باشند. این افراد می‌توانند یک نود گزیننده راه‌اندازی کنند تا با گزینش اعتبارسنج‌های قابل‌اعتماد، در امنیت شبکه سهیم شده و درآمد کسب کنند. هر گزیننده به نسبت مبلغی که در شبکه سهام‌گذاری کرده، حق رأی خواهد داشت.
• نودهای ناظر (Fishermen): فیشرمن‌ها یا ناظران نیز مانند نودهای رابط، فول‌نود پاراچین مخصوص به خود هستند اما نقشی متفاوت در شبکه پولکادات ایفا می‌کنند. ناظران به‌جای تولید بلاک‌های پاراچین و انتقال حالت‌ها (وظیفه‌ای که نودهای رابط هر پاراچین انجام می‌دهند)، بر این روند نظارت کرده و اطمینان حاصل می‌کنند که هیچ انتقال حالت نامعتبری در پاراچین انجام نشود.

فرق پولکادات با کاردانو و اتریوم

در جدول زیر می‌توانید نمایی کلی از تفاوت‌ها و شباهت‌های کاردانو، اتریوم و پولکادات را ببینید:

آینده پولکادات و خرید DOT

کمتر تحلیل‌گر و کارشناس بلاکچینی را پیدا می‌کنید که در مورد آینده این ارز دیجیتال و توکن DOT بدبین باشد. با توجه به پذیرش فوق‌العاده این پروژه و اشکالات کمی که دارد، آینده‌اش هم روشن است.

نوسانات قیمت پولکادات هم منطقی است و همین موضوع باعث شده تا یک گزینه نسبتاً مطمئن برای سرمایه‌گذاری باشد. در صورتی که قصد سرمایه‌گذاری روی این ارز دیجیتال را دارید، پیشنهاد می‌کنیم پیش از خرید و فروش، نگاهی هم تحلیل قیمت پولکادات بی‌اندازید.

چگونه دات بخرم؟

بهترین راه برای خرید و فروش پولکادات این است که به یک سایت صرافی ارز دیجیتال مراجعه کنید. اگر ساکن ایران هستید برای خرید دات می‌توانید از یکی از دو روش زیر استفاده کنید:

• خرید مستقیم پولکادات از صرافی‌های ایرانی با ریال و کارت بانکی
• خرید بیت کوین یا تتر از سایت‌های ایرانی با ریال و کارت بانکی و سپس تبدیل آن به پولکادات در صرافی‌های خارجی

برای خرید DOT در ایران تنها کافی است به صفحه خرید پولکادات (DOT) مراجعه کنید. در این صفحه می‌توانید در عرض کمتر از ۵ دقیقه احراز هویت کنید. پس از پرداخت مبلغ موردنظر کیف پول شما در صرافی شارژ می‌شود. برای فروش این ارز دیجیتال هم می‌توانید از همان صفحه اقدام کنید. 

توجه داشته باشید که صرافی‌های بین‌المللی به‌دلیل تحریم‌ها، به کاربران ساکن ایران اجازه فعالیت نمی‌دهند و ریسک مسدودشدن حساب در آنها وجود دارد؛ به همین دلیل استفاده از این صرافی‌ها پیشنهاد نمی‌شود.

بهترین کیف پول‌ها برای پولکادات

برای ذخیره پولکادات تعداد کیف پول‌ها بسیار زیاد است. وب‌سایت رسمی پولکادات کیف پول‌های زیر را برای ذخیره این ارز دیجیتال پیشنهاد کرده است:

سؤالات متداول