فالینگ نایف (Falling Knife)؛ قاتل معامله‌گران ارزهای دیجیتال!

آیا تاکنون سعی کرده‌اید چاقویی را بگیرید که دارد می‌افتد؟ شکی نیست که گرفتن چاقوی در حال سقوط یکی از دشوارترین و در‌عین‌حال خطرناک‌ترین کارهایی است که می‌توانید انجام دهید. همین مسئله در بازارهای مالی خصوصاً بازار ارزهای دیجیتال هم صدق می‌کند. فالینگ نایف (Falling Knife) یا «چاقوی در حال سقوط» اصطلاحی عامیانه برای توصیف وضعیتی است که در آن قیمت دارایی با شتاب کاهش می‌یابد.

خرید در وضعیتی که قیمت دارایی به‌شدت افت کرده، وسوسه‌برانگیز است. اما مانند گرفتن چاقویی در حال سقوط، احتمال صدمه‌دیدن هم بسیار زیاد است؛ زیرا در این شرایط، تشخیص کف واقعی بازار دشوار است. بنابراین، ممکن است سقوط دارایی بدون بازگشت باشد.

ضرب‌المثلی در وال‌استریت می‌گوید: «اگر می‌خواهید چاقوی در حال سقوط را بگیرید، بهتر است جراحی حاذق که نخ بخیه فراوان دارد، همراهتان باشد!»

با‌توجه‌‌به حساسیت مفهوم فالینگ نایف، در این مطلب قصد داریم این الگوی حرکتی را بررسی کنیم. برای این منظور، ابتدا برخی از مثال‌های واقعی بازار از فالینگ نایف را بیان می‌کنیم. سپس به شکل‌گیری این الگو در بازار بیت کوین و ارزهای دیجیتال نگاهی می‌اندازیم. در‌ادامه، مباحثی همچون محدودیت‌های فالینگ نایف و تفاوت آن با خرید در کف قیمت را توضیح می‌دهیم. درپایان نیز، پاسخ تعدادی از پرسش‌های متداول مرتبط با این الگو را بیان می‌کنیم. پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مطلبِ خواندنی با ما همراه باشید.

فالینگ نایف (Falling Knife) یا چاقوی در حال سقوط چیست؟

فالینگ نایف یا چاقوی در حال سقوط وضعیتی است که افت شدید ارزش دارایی‌ را نشان می‌دهد. عدد یا فرمول قطعی‌ای نمی‌توانیم برای فالینگ نایف در نظر بگیریم. اما در الگوی چاقوی در حال سقوط با افت ارزش دارایی در مدت‌زمانی کوتاه روبه‌رو هستیم. این سقوط ارزش معمولاً باید بیش از ۲۰درصد نسبت‌به بیشترین رکورد خود در ۵۲ هفته گذشته باشد.

اصطلاح «چاقوی در حال سقوط» خود بیانگر میزان خطری است که معامله‌گر یا سرمایه‌گذار باید به جان بخرد تا وارد بازار شود. زیرا حتی اگر قیمت دارایی‌ای به‌سرعت ۳۰ تا ۵۰درصد کاهش پیدا کند، بدین‌معنی نیست که نمی‌تواند ۸۰درصد دیگر هم سقوط کند. بنابراین، به‌طور‌کلی به تریدرها و سرمایه‌گذارها توصیه می‌شود برای خرید دارایی در حال سقوط عجول نباشند.

برای مثال، در زمان پدیده حباب دات‌کام در سال ۲۰۰۰، بسیاری از معامله‌گرها سهام استارت‌آپ‌هایی از حوزه نوظهور اینترنت را زمانی خریدند که قیمتشان بیش از ۵۰درصد سقوط کرده بود. در آن زمان، اکثر افراد تصور می‌کردند که به‌زودی ورق بازار برمی‌گردد و آنان می‌توانند با فروش دارایی‌هایی که با کمترین قیمت خریده‌اند، سود زیادی به‌دست آورند. اما مدت زیادی طول نکشید که ارزش بسیاری از این سهام‌ها به صفر رسید!

تشخیص کف قیمت و ورود به بازار در پایین‌ترین سطح، آرزوی تمام تریدرهاست. اما، تعیین بهترین زمان ورود به معامله به‌ویژه هنگام سقوط آزاد قیمت، کار بسیار دشواری است. حتی معامله‌گرهای باتجربه نیز در بسیاری مواقع از‌پسِ تشخیص بهترین زمان برای ورود به بازار برنمی‌آیند.

الگو و شکل‌گیری فالینگ نایف

الگوی حرکتی فالینگ نایف، روند نزولی شارپ و شدیدی به‌سمت پایینِ نمودار معاملاتی را نشان می‌دهد که با تثبیت قیمت یا مکث خاصی همراه نیست. همان‌طور‌که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، معمولاً مجموعه‌ای از کندل‌های بلند و نزولی متوالی این الگوی حرکتی را نمایش می‌دهند.

در چنین وضعیتی، ممکن است معامله‌گری که ریسک ورود به بازار را به جان خریده، بداقبال باشد. دارایی ممکن است هرگز از سقوط آزاد خود نجات پیدا نکند و تمام ارزشش را از دست بدهد. درمقابل، اگر بخت با معامله‌گر یار باشد، قیمت ممکن است به‌طور‌ناگهانی و بلافاصله در جهت مخالف و روبه‌بالا بازگشت کند. این بازگشت ناگهانی الگوی ویپ‌ساو (Whipsaw) یا «ارّه دوطرفه» را تشکیل می‌دهد. در این حالت، اگر تریدر دارایی را در کمترین قیمت بخرد، می‌تواند با فروش آن به سود زیادی دست پیدا کند.

وضعیت نزولی بازار به‌دلایل مختلف ممکن است شکل چاقویی در حال سقوط را به خود بگیرد. اخبار منفی پیش‌بینی‌نشده، فروش حجم زیادی از دارایی به‌وسیله نهنگ‌های بازار، عبور قیمت از سطح حمایت مهم پیش از رسیدن به حمایت بعدی، اخبار و شایعات درباره کلاه‌برداری‌ها یا آسیب‌های احتمالی و گزارش‌های منفی درباره عوامل فاندامنتال پروژه مربوط به دارایی‌ها همگی در شکل‌گیری الگوی فالینگ نایف در بازار کریپتو مؤثر هستند. به‌همین‌ترتیب، امکان بازگشت ناگهانی قیمت با تکذیب اخبار منفی یا خرید حجم زیاد دارایی به‌واسطه نهنگ‌های بازار هم وجود دارد.

بیشتر بخوانید: مقایسه تحلیل تکنیکال و تحلیل فاندامنتال در بازارهای مالی

بایدها و نبایدها درباره استفاده از فالینگ نایف

گرفتن چاقوی در حال سقوط در واقعیت بسیار دشوار است. درواقع، برای استفاده از شرایط چاقوی در حال سقوط در بازار بدون تحمل ضرر هنگفت، به دانش بازار و شجاعت و مقدار زیادی خوش‌اقبالی احتیاج داریم.

عوامل سقوط چاقو باید موقتی باشند و پرونده آن دارایی را برای همیشه نبندند. تنها در این حالت، خرید هنگام سقوط آزاد بازار می‌تواند فرصت تلقی شود.

همان‌طور‌که اشاره کردیم، اگر فالینگ نایف با تغییری ناگهانی به الگوی ویپ‌ساو تبدیل شود، احتمالاً سود زیادی نصیب سرمایه‌گذار یا معامله‌گر خواهد شد. البته معامله‌گر در این شرایط باید به‌اندازه کافی صبر کند تا دارایی را با قیمتی بیشتر از قیمت خرید بفروشد و به‌سلامت از الگوی چاقوی در حال سقوط عبور کند.

با‌این‌همه، چنین شرایطی بیشتر شبیه به یک شرط‌بندی بسیار پرخطر به‌نظر می‌رسد؛ به‌ویژه اگر فرد درصد زیادی از سرمایه خود را وارد بازار کند. در‌ادامه با تأکید مجدد روی خطر معامله‌گری و سرمایه‌گذاری در وضعیت شدیداً نزولی بازار، به نکاتی اشاره می‌کنیم که در مواجهه با فالینگ نایف باید در نظر بگیرید.

زمان‌بندی صحیح

اولین و مهم‌ترین اصل در استفاده از فالینگ نایف، تشخیص زمان دقیق برای ورود به بازار است. برای این کار، تریدر باید الگوهای نموداری و ابزارهای تحلیل تکنیکال گوناگونی را برای ارزیابی تحلیل خود به‌کار بگیرد. همچنین، تریدر پیش از هر اقدامی باید از صحت تشخیص نقطه ورود خود مطمئن شود.

بازه معاملاتی بلندمدت

تریدرهایی که در تایم‌فریم‌های کوتاه‌تر دست به معامله می‌زنند، احتمالاً با مشکلات بیشتری برای تشخیص بهترین زمان ورود به بازار هنگام شکل‌گیری فالینگ نایف مواجه می‌شوند؛ زیرا در‌صورت افت شدید قیمت، تشخیص زمان بازگشت قیمت هم دشوار خواهد بود.

بودجه معقول

اگر سرمایه کل معامله‌گر اندک است یا از پورتفویی با تنوع زیاد استفاده نمی‌کند، ورود به بازار در شرایط فالینگ نایف توصیه نمی‌شود. الگوی چاقوی در حال سقوط اغلب برای سرمایه‌گذاران بلندمدتی جذاب است که فقط بخشی از سرمایه خود را وارد بازار می‌کنند و آن را بیشتر شبیه بازی هیجان‌انگیز در نظر می‌گیرند.

آشنایی با موقعیت‌های شورت

یکی از روش‌های کسب سود در زمان شکل‌گیری فالینگ نایف، تشخیص به‌موقع آن و ورود بخشی از سرمایه به موقعیت شورت و مهم‌تر از آن خروج به‌موقع هنگام آغاز پول‌بک بازار است. در موقعیت شورت، معامله‌گرهای حرفه‌ای می‌توانند با افت قیمت هم سود به‌دست آورند.

تعیین حد ضرر

تریدرهای باتجربه در هر شرایطی خصوصاً وضعیت خطرناکی مانند فالینگ نایف، حد ضرر حساب‌شده‌ای در نظر می‌گیرند و به آن پایبند می‌مانند. اگر در گرفتن چاقوی در حال سقوط اشتباه کرده‌اید، ترک صحنه با بریدگی ساده بسیار بهتر از این است که شاهد قطع‌شدن انگشتتان با چاقو باشید!

بیشتر بخوانید: حد ضرر چیست و چگونه بهترین نقطه را انتخاب کنیم؟

استفاده از روش میانگین هزینه دلاری (Dollar Cost Average)

اگر قیمت دارایی را به‌سرعت در حال سقوط می‌بینید؛ اما نمی‌توانید کف قیمت را به‌خوبی تشخیص دهید، یکی از بهترین روش‌ها برای ورود به بازار استفاده از روش میانگین هزینه دلاری است. در روش میانگین هزینه دلاری، معامله‌گر سرمایه خود را به مقدارهای مساوی تقسیم و در فواصل زمانی معین خرید می‌کند. بدین‌ترتیب، اگر قیمت دارایی باز‌هم کاهش یافت، شما هنوز برای خرید پول دارید. فراموش نکنید که تعیین حد ضرر هنگام استفاده از میانگین هزینه دلاری نیز اهمیت دارد. گاهی افرادی که از روش میانگین هزینه دلاری استفاده می‌کنند، وارد دور باطل می‌شوند؛ یعنی هرچه قیمت کمتر می‌شود، آن‌ها باز‌هم به خرید خود ادامه می‌دهند. اگر قیمت به‌طور‌مداوم در حال افت است و به احتمال سقوط دائمی دارایی مشکوک هستید، بهتر است وارد این دور باطل نشوید.

شناخت بازار و عوامل فاندامنتال مؤثر

اگرچه الگوهای نموداری و ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌توانند در تشخیص یک چاقوی در حال سقوط چراغ راه باشند، شناخت عوامل بنیادین مؤثر بر بازار هم در تشخیص این الگو به همان اندازه مهم است. به‌عنوان مثال، در می۲۰۲۱ (اردیبهشت۱۴۰۰) با انتشار خبر ممنوعیت استخراج در چین، بیت کوین موقتاً با حجم فروش گسترده و افت ارزش ۳۰درصدی روبه‌رو شد. معامله‌گرهایی که در آن زمان اخبار فاندامنتال را دنبال می‌کردند، احتمالاً تشخیص دادند که این باد مخالف فقط برای مدت کوتاهی می‌وزد و توانستند با هوشمندی کف قیمت را برای خرید تشخیص دهند.

کنترل هیجان‌ها

ورود به بازارِ در حال سقوط می‌تواند به امید کسب سود کلان در آینده فریبنده باشد؛ اما بهترین عملکرد همیشه متعلق به معامله‌گرهایی است که احساس و هیجان خود را کنترل می‌کنند و با تحلیل منطقی وارد بازار می‌شوند. تحلیل تکنیکال و بررسی ویژگی‌های فاندامنتال دارایی در‌کنار ورود با سرمایه معقول و نبودِ شتاب‌زدگی می‌تواند تا حد زیادی هیجان‌های تریدر را کنترل کند.

بیشتر بخوانید: ۶ راه برای کنترل احساسات در زمان خرید و فروش ارزهای دیجیتال

محدودیت‌های چاقوی در حال سقوط

حتی اگر چاقوی در حال سقوط را به‌درستی تشخیص دهید، بازهم با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستید. زمان‌بندی دقیق و تعیین کف قیمت پیش از اینکه روند دوباره صعودی شود، می‌تواند بسیار دشوار باشد و حتی اگر تمام معیارهای فالینگ نایف را در نمودار قیمت مشاهده کنید، باز‌هم هیچ تضمینی وجود ندارد که بازار دوباره دچار افت نشود.

برای مثال، در زمان سقوط بازار، ممکن است با الگوی «جهش گربه مرده» (Dead Cat Bounce) روبه‌رو شوید و با پیش‌بینی احتمال صعود مجدد بازار، اقدام به خرید کنید؛ اما اگر با «گربه مرده» آشنا باشید، احتمالاً می‌دانید که ورود به بازار در زمان شکل‌گیری الگوی جهش گربه مرده اصلاً به‌نفع شما نیست.

جهش گربه مرده هنگامی رخ می‌دهد که بهبودی موقتی و مختصر در روند نزولی بزرگ‌تر اتفاق بیفتد. در این حالت، شما با تصور احتمال بازگشت قیمت اقدام به خرید می‌کنید؛ اما پس از مدتی با کاهش مجدد قیمت غافل‌گیر می‌شوید و سرمایه‌تان را از دست می‌دهید.

همچنین، محدودیت دیگر فالینگ نایف مدت‌زمانی است که ممکن است طول بکشد تا دارایی مدنظر دوباره شروع به رشد کند. سرمایه‌گذارانی که تایم‌فریم‌های کوتاه‌تر را برای انجام معاملات انتخاب می‌کنند یا صبروحوصله کافی برای کسب نتیجه مطلوب ندارند، احتمالاً پس از مدتی دلسرد و ناامید می‌شوند. به‌طور‌کلی، اگر شرایط زیر درباره شما صدق می‌کند، بهتر است از ورود به بازار و خرید در زمان سقوط قیمت اجتناب کنید:

• زمانی‌که دلیل سقوط بازار را نمی‌دانید.
• وقتی نشانه خاصی از بهبود قیمت یا تغییر روند وجود ندارد.
• هنگامی‌که حجم معاملات چندان زیاد نیست.
• زمانی‌که کاهش قیمت به‌‌دلیل کلاه‌برداری، مشکل فناوری، رسوایی مالی و… اتفاق افتاده است و به‌نظر نمی‌رسد قیمت به‌زودی بازگشت کند.
• وقتی پولی که نمی‌توانید از دست بدهید، وارد معامله می‌کنید یا تحمل ریسک زیادی ندارید.

بیشتر بخوانید: چگونه ریسک سبد سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهیم؟

نمونه‌هایی از فالینگ نایف در بازار ارزهای دیجیتال

الگوی حرکتی فالینگ نایف در تمام بازارهای مالی دیده می‌شود. در این بخش، به نمونه‌هایی از چاقوی در حال سقوط در تاریخ بازار ارزهای دیجیتال اشاره می‌کنیم.

در نمونه اول، مشاهده می‌کنید که بیت کوین چاقوی در حال سقوطی ایجاد کرده است که چندان بابِ‌میل معامله‌گرهای صعودی نیست. با‌این‌همه، روند قیمت حرکت نزولی خود را پس از دوره‌ای حرکت افقی، با بازگشت و صعود مجدد پی گرفته است. در این شرایط، سرمایه‌گذارانی که الگوی فالینگ نایف را به‌موقع تشخیص دادند، با موقعیت شورت وارد بازار شدند و در محدوده‌ای که بیت کوین با کف قیمت برخورد کرد، از موقعیت خود خارج شدند.

مثال بعدی به سقوط تاریخی بیت کوین در مارس۲۰۲۰ (اسفند۱۳۹۸) هنگام اوج‌گیری بحران کووید۱۹ مربوط می‌شود. از ۱۰ تا ۱۲مارس (۲۰ تا ۲۲اسفند)، قیمت بیت کوین با افتی ۵۲درصدی به ۳,۷۸۲ دلار رسید. این کاهش قیمت پس از عبور از محدوده حمایت ۷,۳۰۰دلاری که سطح ۰.۶۱۸ فیبوناچی بود، شدت بیشتری گرفت.

در چنین شرایطی، بهترین راه برای استفاده از الگوی چاقوی در حال سقوط خرید نزدیک به محدوده اصلاحی ۰.۷۸۶ فیبوناچی در ۵,۴۹۵ دلار است؛ البته قیمت بیت کوین روز بعد تا ۳,۷۸۲ دلار هم افت کرد. در آن زمان، اگر معامله‌گری چاقوی در حال سقوط بیت کوین را در بازار معاملات روزانه شکار می‌کرد، باز‌هم درصورت بازگشت قیمت سود زیادی به‌دست می‌آورد.

بااین‌حال، گرفتن چاقوی در حال سقوط در مثال بعدی نتیجه چندان جالبی به همراه نداشت. در ۹می۲۰۲۲ (۱۹اردیبهشت۱۴۰۱)، توکن لونا (LUNA) از شبکه ترا (Terra) دچار افت شدیدی شد. با تحلیل‌های منطقی، بهترین موقعیت برای خرید در این شرایط سطح حمایت ۵۰دلاری بود. بااین‌‌حال، این محدوده نتوانست به‌عنوان نقطه بازگشت قیمت عمل کند و قیمت لونا ۹۸درصد دیگر هم از این سطح حمایت سقوط کرد. گفتنی است لونا تاکنون نتوانسته این سقوط آزاد را جبران کند.

چاقوی در حال سقوط در بازار فعلی بیت کوین

یکی از اشتباه‌های رایج در بین معامله‌گرهای کم‌تجربه‌تر بازار ارزهای دیجیتال این است که به‌محض تشخیص چاقوی در حال سقوط در بازار بیت کوین، بدون تحلیل و مشاهده و بررسی بیشتر خرید می‌کنند. با‌این‌همه در اغلب مواقع، اگر قیمت به زیر یک سطح حمایت سقوط کند، احتمالاً تا زمانی‌که حمایت جدیدی در سطوح پایین‌تر پیدا کند، به کاهشش ادامه خواهد داد.

به‌عنوان مثال، در آوریل۲۰۲۲ (فروردین۱۴۰۱)، شاهد سقوط بیت کوین از ۴۵,۰۰۰ به ۳۹,۰۰۰ دلار بودیم. برخی از معامله‌گرها این سقوط را فرصت مناسبی برای خرید بیت کوین با قیمتی ارزان‌تر در نظر گرفتند. اما یک ماه بعد، بیت کوین با ۱۰,۰۰۰ دلار ریزش دیگر از مرز ۳۰,۰۰۰ دلار نیز عبور کرد و فقط در چند روز، تا زیر ۲۰,۰۰۰ دلار پیش رفت. در زمان نگارش این مطلب (اواسط آذر۱۴۰۱)، ارزش بیت کوین حدود ۱۷,۰۰۰ دلار است. به‌عقیده برخی از معامله‌گرها، اگر شاهد افت بیشتر باشیم، پیش از اینکه به سطح حمایت بعدی، یعنی ۱۳,۰۰۰ دلار برسیم، با مانعی بر سر راه سقوط برترین کوین بازار ارزهای دیجیتال روبه‌رو نخواهیم بود.

تفاوت خرید در کف و فالینگ نایف؛ کدام روش بهتر است؟

استدلال معامله‌گرها برای خرید در کف (Buy the Dip) و فالینگ نایف یکسان است: خرید هنگام افت قیمت بازار و کسب سود از فروش آن با قیمتی بیشتر از قیمت خرید. باوجوداین‌، در خرید در کف تریدر معمولاً دارایی‌ای را می‌خرد که به‌طور‌کلی در کانال صعودی نسبتاً قدرتمندی پیش می‌رود. به‌این‌ترتیب، معامله‌گر با اطمینان بیشتری می‌تواند بازگشت مجدد قیمت را پیش‌بینی کند. درمقابل، چاقوی در حال سقوط مربوط به افت شدید ارزش دارایی‌ای است که فعلاً نشانه خاصی از صعود مجدد نشان نداده و ممکن است هیچ‌گاه بازگشت نکند.

باید به این نکته نیز اشاره کنیم که خریدکردن در هر دو الگوی حرکت با ریسک زیادی همراه است و حتی هنگام خرید در کف، معامله‌گر نمی‌تواند زمان دقیق بازگشت قیمت را مشخص کند. با‌این‌حال، ریسکِ گرفتن چاقوی در حال سقوط بسیار بیشتر است؛ زیرا در اغلب مواقع تریدر به‌منظور پیداکردن کف و کمترین قیمت مناسب برای خرید به معیار مشخصی دسترسی ندارد. علاوه‌بر‌این، تریدر هنگام خرید در کف می‌تواند پیش از اقدام به خرید، مدتی برای تثبیت قیمت صبر کند؛ اما هنگام سقوط چاقو اغلب محدوده‌ تثبیت قیمت شکل نمی‌گیرد.

پرسش‌های متداول

درادامه، به چند پرسش پرتکرار درباره چاقوی در حال سقوط پاسخ می‌دهیم.

جمع‌بندی

اصطلاح فالینگ نایف یا چاقوی در حال سقوط وضعیت افت شدید ارزش دارایی در مدت‌زمانی کوتاه را توصیف و خطر زیاد ورود به بازار در چنین شرایطی را نیز گوشزد می‌کند. چاقوی قیمت به‌دلایل مختلفی می‌تواند سقوط کند؛ از‌جمله اخبار منفی درباره شکست پروژه یا احتمال کلاه‌برداری و فروش گسترده به‌وسیله نهنگ‌های بازار یا عبور روند از سطح حمایت مهم. این دلایل از آنجا مهم هستند که می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در احتمال افزایش مجدد قیمت ایفا کنند.

بیشتر بخوانید: موقعیت Short چیست؟ با کاهش قیمت سود کنید!

اگر دلیل افت ارزش دارایی موقتی باشد، فالینگ نایف می‌تواند به الگوی «ویپ‌ساو» تبدیل شود. در این حالت، روند به‌طورناگهانی تغییر جهت می‌دهد و معامله‌گر می‌تواند از خرید خود سود کسب کند؛ اما این احتمال هم وجود دارد که قیمت هرگز بازگشت نکند و تمام سرمایه تریدر از بین برود. همچنین، تعیین کف دقیق قیمت در شرایط فالینگ نایف می‌تواند بسیار دشوار باشد.

به‌طور‌کلی، پیشنهاد می‌کنیم برای گرفتن چاقوی در حال سقوط تلاش نکنید. اما اگر از پیش‌بینی خود درباره بازگشت قیمت تا حد زیادی مطمئن هستید، سعی کنید محتاطانه عمل و تا‌حدممکن نکات گفته‌شده در این مطلب را رعایت کنید. در زمان شکل‌گیری الگوی حرکتی فالینگ نایف، باید بتوانید هیجان خود را کنترل کنید و ریسک احتمالی را تخمین بزنید و سرمایه‌ای را وارد کنید که توان از‌ دست‌ دادنش را دارید.