فورک چیست؟ تعریف ساده هارد فورک، سافت فورک و تأثیر آن‌ها بر قیمت + ویدیو

فورک چیست؟ هارد فورک چیست؟ سافت فورک چیست؟ فورک به چه دلیلی رخ می‌دهد و چرا برایمان اهمیت دارد؟ تأثیر فورک بر عملکرد بلاک چین چگونه است و آیا باعث تغییر قیمت ارزهای دیجیتال خواهد شد؟

اگر در فضای ارزهای دیجیتال نسبتاً تازه‌وارد هستید، احتمالاً گاهی با اصطلاحاتی مواجه می‌شوید که معنای آنها در داخل و بیرون از دنیای بلاک چین، زمین تا آسمان فرق دارد! یکی از این اصطلاحات فورک است که احتمالأ در دنیای فیزیکی شما را یاد چنگال (!) یا انشعابات لوله‌کشی ساختمان می‌اندازد! مسأله وقتی بغرنج‌تر می‌شود که هاردفوک و سافت فورک را هم به این مجموعه اصطلاحات اضافه کنیم و بخواهیم از معنی ظاهری‌شان نقش آنها را در بلاک چین حدس بزنیم. اگر شما هم در درک مفهوم فورک و نقش فورک‌ها در بلاک چین با مشکل مواجهید، این مقاله را تا انتها بخوانید.

پیش از هرچیز، بهتر است با معنی فورک در نرم‌افزارها آشنا شویم. اصطلاح فورک در توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز، برای اشاره به تقسیم‌شدن یک پروژه به دو یا چند نسخه دیگر به کار می‌رود که معمولاً مسیر نسخه اصلی پروژه را قبول ندارند و آن را طی نمی‌کنند. در حقیقت با کپی‌کردن کد منبع یک پروژه و ایجاد تغییراتی در آن، برنامه‌ای جدید از دل برنامه قبلی بیرون می‌آید. در بلاک چین‌ هم که نوعی پروتکل نرم‌افزاری است، فورک به «تقسیم بلاک چین» منجر می‌شود؛ شرایطی که در آن بلاک چین به دو زنجیره مختلف تقسیم می‌شود و هرکدام قوانین اجماع مطلوب خود را دنبال می‌کنند.

این روش اغلب زمانی به‌کار گرفته می‌شود که یک گروه خاص یا تیم پروژه، مایل به راه‌اندازی مسیر جدید یا نسخه‌ جدیدی از نرم‌افزار به‌صورت هم‌زمان باشند. فورک‌هایی که در این مقاله شرح می‌دهیم، فورک‌هایی هستند که یا برای تغییر قوانین اجماع، یا برای اعمال قوانین جدید در همان بلاک چین به‌کار می‌روند.

به‌بیان ساده، فورک (fork) یکی از راه‌های به‌روزسانی، اعمال تغییرات و ارتقای بلاک چین است که باعث تغییر در کد یا پروتکل اصلی شبکه می‌شود. بعضی از این تغییرات با پروتکل قبلی سازگاری دارند که اصطلاحاً آن‌ها را سافت فورک (soft fork) یا انشعاب نرم می‌نامیم و برخی دیگر، باعث ایجاد تغییرات پایه‌ای در عملکرد بلاک چین می‌شوند به‌نحوی که با پروتکل قبلی ناسازگار خواهند بود. این دسته از فورک‌ها را هارد فورک (hard fork) می‌نامیم.

فورک چیست؟

همانطور که احتمالاً می‌دانید، اطلاعات ثبت شده در بلاک چین قابل تغییر نیستند و وقتی یک بلاک چین فعالیت خود را آغاز می‌کند، تا زمانی که کاربران آن را بپذیرند، هیچ کس نمی‌تواند جلوی کار آن را بگیرد. در هر کدام از ارزهای دیجیتال یک سری قوانین که اصطلاحاً به آن پروتکل می‌گوییم را برنامه‌نویسان تعیین کرده‌اند و یک بلاک چین براساس همان پروتکل و قوانین تا ابد به کار خود ادامه می‌دهد.

مثلاً چند مورد از قوانین اصلی شبکه بیت کوین شامل موارد زیر است:

• زمان هر بلاک ۱۰ دقیقه باشد؛
• هر بلاک ۱ مگابایت ظرفیت داشته باشد؛
• عرضه کل ۲۱ میلیون واحد باشد.

اما اگر کسی با قوانین بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری مخالف باشد و بخواهد نسخه دلخواه خود را با استفاده از کد بلاک چین اولیه ایجاد کند، چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ اگر در شبکه یک ارز دیجیتال، یک باگ یا رخنه امنیتی کشف شود که دارایی‌های کاربران را تهدید کند، چگونه می‌توان آن را رفع کرد؟ اگر برای افزایش قابلیت‌های یک بلاک چین و پیشرفت آن نیاز به ایجاد تغییراتی در کد بلاک چین داشته باشیم چه؟

راه‌حل ساده است. به‌روزرسانی یا ایجاد بلاک چین جدید که اصطلاحاً به آن فورک می‌گویند. وقتی گروهی از برنامه‌نویسان از شرایط و قوانین یک ارز دیجیتال ناراضی باشند یا اینکه شبکه با مشکلاتی مواجه باشد که حل آن ضروری است، راه‌حلی به نام فورک پیش روی این افراد است.

فورک‌ها می‌توانند به روشی سازگار با قبل (backward-compatible) و یا ناسازگار با قبل (backward-uncompatible) در شبکه اعمال شوند. (درباره این موضوع در ادامه صحبت می‌کنیم). به‌طور خلاصه، واژه فورک یا انشعاب فقط یک اصطلاح برای زمانی است که یک نرم‌افزار یا یک پروتکل، به‌روزرسانی می‌شود. در حوزه‌ ارزهای دیجیتال و بلاک چین فورک زمانی اتفاق می‌افتد که شبکه به دو بخش تقسیم شود.

بهتر است همین‌جا یک نکته گمراه‌کننده را تشریح کنیم. مفهوم فورک در علم نرم‌افزار، با مفهومی که در بلاک چین مدنظر ماست، تفاوت دارد. در علم نرم‌افزار، هر پروژه نرم‌افزاری که از کد متن-باز پروژه دیگری ایجاد شده باشد، فورک محسوب می‌شود؛ اما در دنیای بلاک چین، اصطلاح فورک را فقط در مورد پروژه‌هایی به کار می‌بریم که تغییراتی را روی یک زنجیره اعمال کرده باشند یا آن را به دو بخش تقسیم کرده باشند. طبق این تعریف، بلاک چین بیت کوین کش (که مستقیماً پروتکل بیت کوین را تغییر می‌دهد) یک فورک بیت کوین محسوب می‌شود ولی بلاک چین لایت کوین (که جدا از بلاک چین اصلی بیت کوین ساخته شده و فقط از کد منبع بیت کوین استفاده کرده) فورک بیت کوین محسوب نمی‌شود.

فورک به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟

فورک راهی برای اعمال به‌روزرسانی یا ارتقای نرم‌افزاری، افزودن ویژگی‌های جدید، بالا بردن قابلیت‌های کنونی و ارتقای پروتکل‌های امنیتی در یک جهان غیرمتمرکز است. ازآنجاکه بلاک چین شبکه‌ای غیرمتمرکز و توزیع‌شده است، نمی‌توانیم مثل کامپیوترهای خانگی یا سرورهای یک شرکت، به‌راحتی اقدام به به‌روزرسانی آن کنیم. بلکه این به‌روزرسانی باید در نرم‌افزار همه یا بخشی از بازیگران اصلی شبکه (نودها یا گره‌ها) نیز اعمال شود.

وقتی قوانین تغییر یافته و فعال شوند، بلاک چین به دو انشعاب یا فورک تبدیل می‌شود. این قوانین در یک شماره بلاک مشخص (Block height) تغییر یافته و تاریخچه زنجیره جدید (فورک‌شده یا به‌روزرسانی‌شده) در آن شماره بلاک، از تاریخچه زنجیره قدیمی جدا می‌شود.

اصلی‌ترین سناریوهایی که به رخ‌دادن فورک‌ منجر می‌شود، شامل موارد زیر هستند:

فورک به‌عنوان راه‌حلی برای اختلافات فنی

زمانی که توسعه‌دهندگان، بنیان‌گذاران یا حتی افراد تأثیرگذار در اکوسیستم یک بلاک چین، بر سر مسائل فنی شبکه دچار اختلاف نظر می‌شوند، فورک کردن بلاک چین و ایجاد زنجیره‌ای جدید، یکی از راه‌حل‌های احتمالی خواهد بود.

به‌عنوان مثال، بیت کوین کش (BCH) یکی از فورک‌های بیت کوین است که در سال ۲۰۱۷ به‌دلیل اختلاف نظرهای گسترده درباره مقیاس‌پذیری بیت کوین انجام شد. گروهی از توسعه‌دهندگان و ماینرهای بزرگ بیت کوین که از سرعت و کارمزد تراکنش‌ها ناراضی بودند، با اعمال تغییرات گسترده در قوانین بیت کوین و افزایش سایز بلاک (از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت)، بلاک چین و نسخه جدیدی از پروتکل را ارائه دادند.

همچنین در سال ۲۰۱۸ (یک سال بعد از فورک بیت کوین کش)، جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان بیت کوین کش هم به دو دسته تقسیم شد و گروهی (به رهبری کریگ رایت) با پیشنهاد حذف محدودیت بلاک‌ها و اعمال دوباره برخی از قابلیت‌های فنی مدنظر ساتوشی ناکاموتو (خالق بیت کوین) که توسعه‌دهندگان بعدی از پروتکل بیت کوین حذف کرده بودند، فورک دیگری را ایجاد کردند که به‌دنبال آن، بلاک چین و ارز دیجیتال جدید BSV (بیت کوین ساتوشی ویژن) ایجاد شد.

بازگردانی مبالغ از دست رفته، از طریق فورک

گاهی به‌دلیل وجود باگ‌های فنی در پروتکل بلاک چین، یا برنامه‌های غیرمتمرکزی که بر روی آن ایجاد شده‌اند، بخش عظیمی از دارایی‌های کاربران، تحت تأثیر حملات هک از دست می‌رود. در چنین شرایطی، ممکن است توسعه‌دهندگان اصلی شبکه ترجیح دهند که با اعمال تغییراتی در بلاک چین، تراکنش‌های کلاهبرداری را حذف کرده و سرمایه‌ها را بازگردانند.

البته چنین تصمیمی ابداً ساده نیست؛ چرا که حذف یک تراکنش یا یک بلاک از بلاک چین، کاری شبیه به دستکاری یا سانسور شبکه‌های متمرکز است که می‌تواند فلسفه وجودی بلاک چین را زیر سؤال ببرد. با این حال، این اتفاق قبلاً در سال ۲۰۱۶ برای بلاک چین اتریوم رخ داده است (بیشتر بخوانید: اتریوم چیست).

در سال ۲۰۱۶، بعد از رخ‌دادن هک DAO و از دست رفتن میلیون‌ها دلار از سرمایه کاربران، جامعه توسعه‌دهندگان و بنیان‌گذاران اتریوم مجبور به ارائه فورک شد تا بتواند اعتماد مردم را به دست آورد. اگرچه این فورک انتقادات زیادی را به همراه داشت، اما با پشتیبانی ویتالیک بوترین از این تصمیم، بلاخره اجرایی شد و اکثر کاربران هم به شبکه جدید مهاجرت کردند. نسخه فورک‌شده اتریوم (به‌دلیل پشتیبانی اعضای اصلی و اکثریت کاربران) نام اتریوم (ETH) را با خود حفظ کرد و نام نسخه قدیمی شبکه، به اتریوم کلاسیک (ETC) تغییر کرد که ارز دیجیتال آن هنوز هم در بازار خریدوفروش می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد.

فورک شبکه به‌منظور به‌روزرسانی و افزودن قابلیت‌های جدید

یک شبکه بلاک چینی در طول زمان نیازمند به‌روزرسانی‌های فنی است تا هم شبکه را از خطرات پیش رو حفظ کند و هم امکان ایجاد قابلیت‌های جدید را فراهم کند. ازآنجاکه که این آپدیت‌ها نیازمند تغییرات پروتکل هستند، انجام یک فورک در شبکه ضروری خواهد بود. اما چنین فورک‌هایی اغلب با رضایت اکثریت کاربران و توسعه‌دهندگان بر روی شبکه انجام می‌شوند و عملاً زنجیره بلاک چین به‌جای دوشاخه‌ شدن، تغییر مسیر می‌دهد.

آپدیت سگویت (SegWit) که در سال ۲۰۱۷ بر روی شبکه بیت کوین انجام شد، یک نمونه از این فورک‌هاست. سگویت که کوتاه‌شده‌ی عبارت Segregated Witness است، در واقع یک طرح بهبود بیت کوین است که در راستای رفع دو مشکل عمده اجرا و پیاده‌سازی شد. هدف از این فورک، در درجه اول فراهم‌آوردن شرایطی برای محافظت از انعطاف‌پذیری (Malleability) تراکنش‌ها و در گام بعدی افزایش ظرفیت بلاک (Block Capacity) در شبکه بلاک چین بیت‌ کوین بود.

فورک شبکه به‌منظور تقسیم اجماع

در برخی از بلاک چین ها، از فورک‌ها به‌منظور تقسیم قدرت اجماع شبکه بین چندزنجیره موازی استفاده می‌شود. در واقع در چنین مواردی، زنجیره بلاک چین برای افزایش مقیاس‌پذیری و سرعت تأیید تراکنش‌ها، به چند زنجیره موازی و هماهنگ تقسیم می‌شود که هرکدام، اعتبارسنج‌های مخصوص به خود را دارند. این روش که قرار است در نسخه دوم اتریوم (Ethereum2.0) از آن استفاده شود، شاردینگ (sharding) نام دارد. این نوع از فورک‌ها، قوانین زنجیره اصلی و جامعه کاربران را تقسیم نمی‌کنند؛ اما از لحاظ ساختار پیاده‌سازی، فورک محسوب می‌شوند.

نوع دیگری از این فورک‌ها، شاردینگ ناهمگون است که در بلاک چین‌های نسل سوم مانند پولکادات از آن استفاده می‌شود. در شاردینگ ناهمگون، شبکه از ابتدا به چندین زنجیره موازی با قوانین اجماع و اعتبارسنج‌های مجزا تقسیم می‌شود. هر کدام از این زنجیره‌ها یک شارد یا پاراچین نامیده می‌شوند که برای کاربرد خاص و اجرای یک برنامه غیرمتمرکز طراحی شده‌اند. این ابتکار در حقیقت از ایجاد فورک در بلاک چین جلوگیری می‌کند؛ اما ساختار آن برگرفته از مفهوم فورک و انشعاب زنجیره اصلی است.

انواع فورک

در بخش قبل، دلایل ایجاد فورک‌ در بلاک چین را مرور کرده و برای هر مورد، نمونه‌هایی را بررسی کردیم. فورک‌ها را بر اساس نوع هدفی که پشت آنهاست، به دو دسته کلی تقسیم می‌کنیم: «تغییر قوانین پروتکل» و «تقسیم اجماع». فورک‌های مربوط به تقسیم اجماع، همان پیاده‌سازی‌های شاردینگ هستند که در بخش قبل به آنها اشاره کردیم.

اما فورک‌های مربوط به تغییر قوانین پروتکل، بر اساس سازگاربودن یا نبودن با زنجیره اولیه، به دو دسته کلی هارد فورک و سافت فورک طبقه‌بندی می‌شوند. در ادامه، با مفهوم سافت فورک و هارد فورک، ویژگی‌ها و انواع آنها آشنا خواهیم شد.

سافت فورک چیست؟

سافت فورک (soft fork) یک به‌روزرسانی در نرم‌افزار است که با نسخه‌ قدیمی سازگاری دارد یا اصطلاحاً backwards compatible است. این یعنی همه‌ شرکت‌کنندگان چه نرم‌افزار خود را آپدیت کرده و چه نکرده باشند، می‌توانند بلاک‌های جدید شبکه را دریافت کرده و اطلاعات بلاک چین را به دفترکل خود اضافه کنند. همچنین در صورتی که تغییرات ایجادشده در پروتکل به کاربران مربوط باشد، مثلاً ساختار آدرس‌های شبکه را تغییر دهد، کاربران هنوز هم می‌توانند به شیوه سابق از شبکه استفاده کرده و با آدرس‌های قدیمی خود تراکنش ارسال کنند.

نکته اینجاست که درصورت پذیرش آپدیت توسط اکثریت نودها، نودهای آپدیت‌نشده نمی‌توانند بلاک‌های خود را ایجاد و ثبت کنند. زیرا بلاک پیشنهادی آنها توسط اکثریت اعضای شبکه (نودهای آپدیت‌شده) رد خواهد شد.

پذیرفتن یک سافت فورک همان تداوم زنجیره اصلی است؛ یعنی بلاک چین حفظ می‌شود اما کدها، ویژگی‌ها و ترمیم‌های اعمال شده، باعث ارتقای آن می‌شوند. با اعمال سافت فورک، زنجیره جدیدی ساخته نخواهد شد؛ زیرا اکثر نودها این آپدیت را پذیرفته‌اند و ازاین‌رو زنجیره جدید، همان زنجیره اصلی یا سنگین‌ترین زنجیره خواهد بود.

به‌عنوان مثال فرض کنید با اعمال یک سافت فورک، قرار است سایز بلاک‌ها از ۱ مگابایت به ۲ مگابایت افزایش پیدا کند. در این صورت، نودهایی که نرم‌افزار خود را آپدیت نکرده‌اند، می‌توانند بلاک‌های جدید را ببینند و در فرایند اعتبارسنجی شرکت کنند اما نمی‌توانند بلاک‌های ۱ مگابایتی خود را در شبکه به ثبت برسانند؛ چراکه اکثریت شبکه، بلاک‌های ۱ مگابایتی را به رسمیت نمی‌شناسند. بنابراین بلاک‌های ارائه‌شده از سوی این نودها درنهایت از زنجیره اصلی حذف خواهد شد.

از این رو سافت فورک یک مکانیزم ارتقاء تدریجی را نشان می‌دهد که در آن، افرادی که نرم‌افزار خود را آپدیت نکرده‌اند، با محدودشدن قابلیت‌های‌شان، انگیزه‌ی کافی را برای اینکار را پیدا کنند.

تنها در صورتی که اکثریت نودها به قوانین قدیمی پایبند بمانند و نودهای اقلیت نرم‌افزار خود را آپدیت کنند، شاهد نصف‌شدن یا تقسیم زنجیره خواهیم بود؛ چون آنهایی که فرایند اعتبارسنجی و ساخت بلاک‌ها را با قوانین قدیمی انجام می‌دهند، زنجیره اصلی را ادامه و توسعه می‌دهند و در آن، بلاک‌های ساخته‌شده با قوانین جدید را معتبر نمی‌دانند.

برای پیشگیری از چنین اتفاقی، توسعه‌دهندگان بلاک چین‌ها پیش از اعمال هرگونه تغییری، میزان موافقت حامیان، نودها و کاربران بلاک چین را می‌سنجند. این فرایند می‌تواند از طریق برگزاری یک همه‌پرسی عمومی بین اعضا یا جامعه بلاک چین موردنظر انجام شود. به‌عنوان مثال، روشی که در بلاک چین بیت کوین مورداستفاده قرار می‌گیرد، سیگنالینگ ماینر‌ها (Miner Signaling) است.

در این روش، پیش از اجرای یک به‌روزرسانی، از ماینر‌های شبکه خواسته می‌شود که طی بازه‌های دوهفته‌ای، در هر بلاکی که می‌سازند، با سیگنال‌های سبز (مثبت) یا قرمز (منفی) نظر خود را نسبت به آپدیت پیش رو اعلام کنند. در این روش، هر سیگنال سبز یک رأی مثبت تلقی می‌شود و طبیعتاً ماینر‌هایی که سهمشان از هش‌ریت (قدرت پردازشی) شبکه بیشتر است، حق رأی بیشتری خواهند داشت؛ چراکه شانس بیشتری برای ساخت بلاک و ارسال سیگنال دارند.

در تصویر زیر، نمونه‌ای از سیگنالینگ ماینر‌ها در آستانه به‌روزرسانی بعدی شبکه بیت کوین با نام تپروت (Taproot) را می‌بینید. ارتقای تپروت شامل ۳ پیشنهاد یا همان پروپوزال بهبود بیت کوین (BIP) است که در وب‌سایت گیت‌هاب (github.com) با شماره‌های ۳۴۰، ۳۴۱ و ۳۴۲ در دسترس قرار گرفته است. به‌طور خلاصه، تپروت برای بهبود امنیت، حریم خصوصی و کارایی بیت کوین طراحی شده است.

آپدیت‌های تپروت (پیش رو) و سگویت (در سال ۲۰۱۷)، دو نمونه از سافت‌فورک‌های شبکه بیت کوین هستند که قابلیت‌های این بلاک چین را ارتقا داده و در عین حال، زنجیره اصلی بیت کوین را حفظ می‌کنند.

هارد فورک چیست؟

هارد فورک (hard fork) یک به‌روزرسانی در نرم‌افزار است که با نسخه‌ قدیمی ناسازگار یا اصطلاحاً not backwards compatible است. در صورت انجام هارد فورک، تمامی شرکت‌کنندگان باید نرم‌افزار خود را به‌روزرسانی کنند تا بتوانند در تأیید تراکنش‌ها و ثبت بلاک‌ها مشارکت کرده و همچنین بلاک‌های ارسال‌شده از سوی نود‌های آپدیت‌شده را دریافت کنند.

درصورتی که عده‌ای از نودها و کاربران در شبکه قدیمی باقی بمانند، بلاک چین به دو انشعاب با قوانین اجماع متفاوت تقسیم شده و در زنجیره فورک‌شده، یک ارز دیجیتال جدید ایجاد خواهد شد. تا زمانی که کاربرانی در زنجیره‌ی قدیمی حضور داشته باشند، دو بلاک‌چین به صورت جداگانه و هم‌زمان وجود خواهند داشت.

بیت کوین کش و اتریوم کلاسیک مشهورترین هارد فورک‌هایی هستند که تاکنون رخ داده‌ و منجر به پیدایش ارزهای دیجیتال جدید BCH و ETC شده‌اند. البته هاردفورک‌ها همیشه باعث به وجود آمدن یک ارز دیجیتال جدید نمی‌شوند؛ بلکه در اغلب موارد، تمام جامعه برسر آن توافق می‌کنند.

به‌عنوان مثال، هارد فورک‌های شلی (Shelley) و آلونزو (Alonzo) در بلاک چین کاردانو و هارد فورک‌های هومستد (Homestead) و متروپلیس (Metropolis) در بلاک چین اتریوم، از جمله مواردی هستند که با برنامه‌ریزی قبلی و با کسب اجماع همه اعضای جامعه، انجام شدند.

انواع هادفورک در بلاک چین

هارد فورک‌ها بسته به نحوه اجرا و هدفی که پشت آنهاست، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه، هریک از انواع هاردفورک‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

هارد فورک برنامه‌ریزی شده

هارد فورک برنامه‌ریزی شده (Planned Hard Forks)، یک به‌روزرسانی در پروتکل است که از ابتدا در نقشه‌ راه پروژه در نظر گرفته می‌شود. ازآنجاکه این به‌روزرسانی در راستای ارتقای قابلیت‌ها و ویژگی‌های بلاک چین است، تمامی شرکت‌کنندگان به رهبری توسعه‌دهندگان اصلی به زنجیره‌ جدید رفته و نرم‌افزار خود را آپدیت می‌کنند؛ چراکه این تغییرات در سطح کدنویسی پایه‌ شبکه صورت می‌پذیرند.

در هاردفورک‌های برنامه‌ریزی شده، زنجیره قبلی از شماره بلاک مشخصی قطع شده و زنجیره جدید شروع به کار می‌کند. در این فورک‌ها، کوین جدیدی به‌وجود نخواهد آمد.

نمونه‌هایی از هارد فورک‌های برنامه‌ریزی شده:

• هارد فورک لندن در شبکه اتریوم:
  این هارد فورک شامل پنج پیشنهاد بهبود اتریوم (EIP) بود که با هدف بهینه‌سازی عملکرد و ارتقای قابلیت‌های بلاک چین اتریوم، در تاریخ ۴ اوت ۲۰۲۱ (۱۳ مرداد ۱۴۰۰) به وقوع پیوست. یکی از این تغییرات مهم، EIP ۱۵۵۹ نام دارد که مکانیسمی برای محدودکردن تدریجی رشد عرضه اتر ارائه می‌دهد که به موجب آن، با انجام هر تراکنش مقدار متغیری اتر از گردش خارج می‌شود. این تغییر در نهایت به کاهش کارمزد‌ تراکنش‌های اتر می‌انجامد.

• هارد فورک آلونزو در شبکه کاردانو:
  کاردانو در ۱۲ آگوست ۲۰۲۱ (۲۱ مرداد ۱۴۰۰) هارد فورک آلونزو را بر روی شبکه اصلی اجرا کرد. هاردفورک آلونزو این امکان را فراهم می‌کند تا قراردادهای هوشمند کاردانو با استفاده از اسکریپت‌های پلوتوس روی این بلاک چین نوشته شود. تیم توسعه‌دهنده کاردانو، این اسکریپت را زبانی توسعه‌یافته برای قراردادهای هوشمند و پلتفرمی برای اجرای برنامه‌ها با استفاده از زبان برنامه‌نویسی هَسکِل (Haskell) معرفی می‌کند.

هارد فورک بحث‌برانگیز

هاردفورک‌های بحث‌برانگیز، معمولاً به‌علت اختلاف نظر بین اعضای شبکه اتفاق می‌افتد و موجب می‌شوند بخشی از شرکت‌کنندگان، زنجیره‌ی جدیدی که از نظر خودشان بهتر است را با تغییرات عمده‌ای در کد ایجاد کنند.

نمونه‌ای از هارد فورک‌های بحث‌برانگیز:

• اتریوم کلاسیک:
  شبکه اتریوم به‌منظور خنثی‌کردن تأثیرات هکی که در یکی از برنامه‌های غیرمتمرکز آن به نام «سازمان خودمختار غیرمتمرکز» یا DAO اتفاق افتاد، در ژوئن ۲۰۱۶ دچار هارد فورک شد. ویتالیک بوترین، بنیاد اتریوم، توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم و اکثریت شرکت‌کنندگان شبکه، با این هاردفورک موافقت کردند و تنها تعداد معدودی از مواضع خود کوتاه نیامده و نرم‌افزار خود را آپدیت نکردند که بلاک‌چین آنها به اتریوم کلاسیک (ETC) تغییر نام یافت. در حال حاضر، هدایت اتریوم کلاسیک بر عهده چارلز هاسکینسون (بنیان‌گذار کاردانو) است و به‌دلیل هش‌ریت پایین، تاکنون چندبار مورد حمله ۵۱ درصدی واقع شده است.

• بیت کوین کش:
  در سال ۲۰۱۷ و در بحبوحه افزایش نجومی کارمزد‌های شبکه بیت کوین و تأخیر تراکنش‌ها، گروهی از توسعه‌دهندگان بیت کوین با حمایت راجر ور (Roger Keith Ver)، تصمیم گرفتند با اجرای هارد فورکی در بلاک چین بیت کوین، سایز بلاک‌ها را از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت افزایش دهند. این کار باعث می‌شد که مقیاس‌پذیری شبکه افزایش یافته و مشکل کارمزد‌ها و ترافیک شبکه تا حدی برطرف شود. این هاردفورک بلاخره در ۱ اوت سال ۲۰۱۷ پس از کشمکشی طولانی اتفاق افتاد و بلاک چین بیت کوین را به دو قسمت تقسیم کرد: بیت کوین و بیت کوین کش. این هارد فورک همچنین منجر به پیدایش ارز جدیدی به نام بیت کوین کش (BCH) شد.
  

تاثیر فورک بر قیمت ارز دیجیتال چیست؟

فورک‌ها بسته به اینکه در چه شرایطی و با چه هدفی رخ می‌دهند، می‌توانند قیمت ارزهای دیجیتال را تحت تأثیر قرار دهند. در این بخش می‌خواهیم در این مورد صحبت کنیم.

توجه داشته باشید که قیمت ارزهای دیجیتال، به مؤلفه‌ها و عوامل بسیار زیادی وابسته است و پیوسته نوسان می‌کند. بنابراین نمی‌توان با قطعیت کامل درباره اثر فورک‌ها بر قیمت صحبت کرد.

به‌طور کلی فورک‌ها به ۳ دلیل می‌توانند باعث افزایش یا کاهش قیمت یک ارز شوند:

توزیع رایگان کوین‌های جدید

در مواقعی که یک هارد فورک بلندپروازانه و بحث‌برانگیز در پیش است (مانند هاردفورک بیت کوین کش که می‌خواست اکثریت کاربران بیت کوین را به خود جذب کند)، کوین‌های موجود در زنجیره اصلی، بر روی زنجیره فورک شده هم کپی می‌شوند؛ چراکه تاریخچه تراکنش‌های قبل از فورک، در هر دو زنجیره مشترک است و زنجیره جدید، در لحظه فورک‌شدن، مسیر جدیدی را برای این تاریخچه مشترک رقم خواهد زد.

بنابراین، در صورتی که بعد از وقوع یک هارد فورک، ارز دیجیتال جدیدی متولد شود، کاربرانی که ارز دیجیتال اولیه را در کیف پول خود نگهداری می‌کرده‌اند، به همان میزان، ارز دیجیتال دوم را هم به‌صورت رایگان دریافت خوهند کرد. نکته اینجاست که ارز تازه‌متولد‌شده تنها به کاربرانی تعلق می‌گیرد که تا قبل از وقوع هاردفورک، کوین‌های اولیه را به دست آورده باشند.

حالا می‌توانید حدس بزنید تأثیر چنین پدیده‌ای بر قیمت چگونه خواهد بود. وقتی که چنین هارد فورکی در پیش است، معامله‌گران و سرمایه‌گذاران آگاه، سعی می‌کنند تا پیش از فرارسیدن زمان اجرای فورک، ذخایر خود از ارز دیجیتال اولیه را افزایش دهند تا بتوانند مقدار بیشتری از ارز ثانویه به دست آورند. این موضوع باعث افزایش تقاضا برای کوین‌های شبکه اصلی شده و قیمت آن را افزایش خواهد داد.

در تصویر زیر، نمودار قیمت بیت کوین را مشاهده می‌کنید که از چند ماه پیش از اجرای هارد فورک بیت کوین کش، شیب صعودی به خود گرفته است. زمانی که هاردفورک بیت کوین کش اتفاق افتاد، کاربران بیت کوین به اندازه موجودی بیت کوین در کیف پول‌های خود، بیت کوین کش دریافت کردند.

ایجاد احساسات عمومی مثبت یا منفی پیرامون پروژه

عامل تأثیرگذار بعدی، ایجاد احساسات عمومی مثبت یا منفی پیرامون پروژه است. زمانی که قرار است یک هارد فورک برنامه‌ریزی شده اتفاق بیفتد و قابلیت‌های بلاک چین را افزایش دهد،‌ می‌توان پیش‌بینی کرد که احساسات عمومی کاربران نسبت به این اتفاق مثبت خواهد بود. این موضوع به‌تنهایی می‌تواند سیگنالی برای افزایش قیمت دارایی باشد.

مثلاً شبکه کاردانو، با اجرای موفقیت‌آمیز هاردفورک آلونزو، زمینه را برای ایجاد قرارداد‌های هوشمند در این بلاک چین، محیا کرد. این اتفاق، طبیعتاً محبوبیت شبکه کاردانو را نزد کاربران افزایش خواهد داد و کاربران را به نگهداری ارز دیجیتال ADA تشویق خواهد کرد. بنابراین از وقتی که خبر این هارد فورک و زمان‌بندی اجرای آن به رسانه‌ها درز می‌کند، رفته‌رفته اشتیاق سرمایه‌گذاران به این ارز بیشتر شده و قیمت آن افزایش خواهد یافت.

به‌طور عکس، اگر زمانی مشخص شود که هارد فورک موردنظر موفقیت‌آمیز نبوده است و یا تغییرات اعمال‌شده در آن به ضرر بلاک چین است، قیمت دارایی کاهش خواهد یافت.

تأثیرگذاری بر عرضه کوین‌ها

برخی از فورک‌ها، با تغییر قوانین اجماع شبکه، مستقیماً بر میزان عرضه و یا نرخ عرضه کوین‌ها تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال، فرض کنید قرار است هارد فورکی در شبکه اجرا شود که استخراج کوین‌ها را سخت‌تر می‌کند و یا نرخ عرضه پاداش شبکه را کاهش می‌دهد. در این صورت، نرخ عرضه کوین‌ها مستقیماً تحت تأثیر قرار گرفته و این موضوع، بر تقاضای کاربران تأثیرگذار خواهد بود.

مثلا اگر سرمایه‌گذاران بدانند که بعد از اجرای هاردفورک، پاداش استخراج توکن X از ۱۰ واحد به ۵ واحد کاهش می‌یابد، ترجیح می‌دهند قبل از اجراشدن هارد فورک، مقدار بیشتری از توکن‌های X را ذخیره کنند. چرا که بعد از وقوع هارد فورک، نرخ عرضه کاهش می‌یابد و این باعث رشد قیمت دارایی خواهد شد.

حالا خودتان برعکسش را تصور کنید؛ اگر قرار باشد هارد فورکی اتفاق بیفتد که سقف عرضه کوین را افزایش دهد، چه تأثیری بر قیمت آن کوین خواهد داشت؟

جمع‌بندی

اگرچه در طول تاریخ ارزهای دیجیتال، همواره انتقادات زیادی درباره فورک‌ها وجود داشته، اما باید بپذیریم که فورک‌ها در مجموع برای جامعه ارزهای دیجیتال مفید هستند. در حقیقت پیشرفت‌ها حوزه ارزهای دیجیتال، گام‌به‌گام صورت می‌پذیرد و در حال حاضر، تنها راه به‌کارگیری این پیشرفت‌ها فورک‌ها هستند. همچنین این فورک‌ها هستند که صدای تمامی اعضای این جامعه و انتقادات و پیشنهاداتشان را به گوش توسعه‌دهندگان می‌رسانند.

فراموش نکنید که توسعه‌دهندگان و بنیان‌گذاران پروژه، تنها بخشی از این پازل هستند. برای ارتقای یک بلاک چین، باید گروه‌های مختلفی، از نود‌های شبکه گرفته تا کاربران عادی و سرویس‌دهندگان کیف پول‌ها، از تغییرات پیشنهادی حمایت کنند و بر روی جزئیات آن به توافق برسند.

در این میان کاربران و سرمایه‌گذاران عادی هم از تأثیرات فورک‌ها بی‌نصیب نیستند. همان طور که توضیح دادیم، تغییر کد، می‌تواند به‌مثابه برهم زدن یک بازی بزرگ باشد؛ چراکه ما در عصری زندگی می‌کنیم که کد، همان قانون است.