با راه‌اندازی اتریوم ۲، چه بلایی سر راهکارهای لایه دوم نظیر پالیگان می‌آید؟
شاید این‌طور به نظر برسد که با راه‌اندازی نسخه دوم شبکه اتریوم، راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم، مانند پالیگان (Polygon)، که اکنون به کاهش تراکم در بلاک چین اتریوم کمک می‌کنند، از رده خارج شوند و دیگر کاربردی نداشته باشند. با این حال کارشناسان معتقدند که شبکه‌هایی مانند پالیگان از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردارند که حتی با راه‌اندازی نسخه دوم اتریوم هم همچنان می‌توانند نقش مهمی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال، به‌ویژه صنعت امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) داشته باشند.
به گزارش دیکریپت، به‌روزرسانی اتریوم نسخه دوم شبکه این ارز دیجیتال را بسیار کارآمدتر از گذشته خواهد کرد. امنیت بیشتر، تراکنش‌های سریع‌تر، ارزان‌تر و دردسر کمتر برای مطمئن‌شدن از انجام تراکنش‌ها از ویژگی‌های نسخه دوم اتریوم است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت نسخه دوم باعث بهبود مقیاس‌پذیری شبکه اتریوم خواهد شد.
چند ماهی می‌شود که کاربران برنامه‌های غیرمتمرکز از پالیگان استفاده می‌کنند. پالیگان یک راهکار مقیاس‌پذیری لایه دوم است که با هدف کاهش ازدحام در شبکه اتریوم طراحی شده است. پالیگان در ماه‌های آوریل (فروردین) و مه (اردیبهشت) توجه بسیاری از رسانه‌ها را به خود جلب کرده بود. در آن زمان به نظر می‌رسید شبکه پالیگان به واسطه راهکاری که برای حل مشکل کارمزدهای نجومی و پاسخ به تقاضای کاربران اتریوم ارائه کرده است، پله‌های موفقیت را یکی‌یکی بالا می‌رود و همکاری خود با سایر شرکت‌های فعال در این حوزه را گسترش می‌دهد.
اکنون که اتریوم هاردفورک لندن را پشت سر گذاشته است و توسعه‌دهندگان در حال تکمیل مراحل انتقال شبکه به سازوکار اثبات سهام هستند، چه سرنوشتی در انتظار پالیگان و دیگر راهکارهای لایه دوم خواهد بود؟ آیا پالیگان می‌تواند ثابت کند که چیزی بیشتر از یک راهکار موقت برای حل مشکلات اتریوم است یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال لازم است ابتدا سازوکار شبکه پالیگان را مورد بررسی قرار داده و سپس درباره جایگاه این شبکه در نسخه دوم اتریوم صحبت کنیم.
همچنین بخوانید: اتریوم ۲.۰ چیست؟ ؛ هر آنچه باید بدانید
پالیگان چیست و چگونه کار می‌کند؟
شبکه پالیگان که در گذشته با نام ماتیک (Matic) فعالیت می‌کرد، یک راهکار مقیاس‌پذیری تبادلی برای اتریوم است، به این معنی که می‌تواند با سایر بلاک چین‌ها ارتباط برقرار کرده و مشکلات مربوط به افزایش تراکم در شبکه را برطرف کند. پالیگان روش‌های افزایش مقیاس‌پذیری متعددی را به برنامه‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد که سرعت پردازش تراکنش‌ها را بیشتر می‌کند. این ویژگی برای برنامه‌های فعال در حوزه امور مالی غیرمتمرکز اهمیت زیادی دارد. با وجود اینکه برنامه‌های غیرمتمرکز امکان دریافت و اعطای وام و معامله بدون واسطه ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند، پردازش تراکنش‌ها در زمان نامناسب می‌تواند باعث ضررهای چندهزار دلاری کاربران این پروتکل‌ها شود.
می‌توان راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم را به دو دسته کلی شبکه‌های تجمعی (Rollups) و جانبی (Sidechains) تقسیم کرد. فعالیت شبکه‌های تجمعی مستقل از بلاک چین اتریوم است و پردازش تراکنش‌ها به‌جای آنکه یکی‌یکی و به صورت جداگانه باشد، به‌شکل گروهی انجام می‌شود و هر گروه از تراکنش‌ها به‌عنوان یک تراکنش به شبکه اصلی ارسال می‌شود. اشکال مختلف شبکه‌های تجمعی شامل آپتیمیستیک (Optimistic)، پلاسما (Plasma)، ولیدیوم (Validium) و «ZK-rollups» است که تفاوت اصلی آنها در روش گروه‌بندی و تأیید تراکنش‌هاست، با این حال در تمامی شبکه‌های تجمعی، گروهی از تراکنش‌ها به صورت یک تراکنش درآمده و برای تأیید نهایی به شبکه اصلی ارجاع داده می‌شود.
در مقابل شبکه‌های جانبی اساساً نمونه‌های شبیه‌سازی‌شده شبکه اصلی اتریوم هستند که کار انتقال و پردازش تراکنش‌ها را به طور کامل در شبکه خود انجام می‌دهند ولی در صورت لزوم امکان ارسال تراکنش به شبکه اصلی هم وجود دارد. در واقع در شبکه‌های جانبی بر خلاف زنجیره‌های تجمعی، الزامی برای تأیید تراکنش‌ها در شبکه اصلی اتریوم وجود ندارد.
شبکه پالیگان در حال حاضر تنها یکی از این راهکارهای مقیاس‌پذیری را ارائه می‌دهد؛ شبکه تجمعی پلاسما یا همان اثبات سهام ماتیک که با بلاک چین اتریوم سازگار است. در حالی که زنجیره‌های تجمعی و جانبی هر دو راهکاری برای افزایش مقیاس‌پذیری هستند، از نظر سطوح امنیتی با یکدیگر تفاوت دارند. زنجیره‌های جانبی از ساختار امنیتی شبکه اتریوم استفاده می‌کنند و این در حالی است که شبکه‌های جانبی از پروتکل‌های امنیتی خود بهره می‌برند.
جایگاه پالیگان در نسخه دوم اتریوم
برخی معتقدند که راهکارهای مقیاس‌پذیری مانند پالیگان، تنها ابزارهای موقتی هستند که برای برطرف کردن مشکلات مقیاس‌پذیری قبل از تکمیل به‌روزرسانی اتریوم به نسخه دوم ساخته شده‌اند. این به‌روزرسانی که عده زیادی انتظارش را می‌کشند، سازوکار شبکه اتریوم را از اثبات کار به اثبات سهام منتقل می‌کند و علاوه بر کاهش تراکم، امنیت شبکه را هم افزایش می‌دهد. در نسخه دوم از روش متفاوتی برای بهبود مقیاس‌پذیری استفاده می‌شود که به آن شاردینگ (Sharding) یا پارتیشن‌بندی افقی می‌گویند.
به بیان ساده‌تر، شاردینگ یک راهکار مقیاس‌پذیری است که با تقسیم بلاک چین به بخش‌های مختلف کارایی شبکه را افزایش می‌دهد. در این سیستم کار هر شارد با شارد دیگر متفاوت است. این ساختار شبکه را قادر می‌سازد تا فعالیت‌های مختلفی مانند تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای مخصوص بازی‌های بلاک چینی را به‌صورت جداگانه مدیریت کرده و از سایر تراکنش تفکیک دهد.
باید به این نکته توجه کرد که راه‌اندزای شاردینگ به‌معنی پایان کار سایر راهکارهای مقیاس‌پذیری نخواهد بود.
پارتیشن‌بندی شبکه مبتنی بر اثبات سهام اتریوم در آینده، خود به تنهایی می‌تواند توان پردازشی شبکه را از ۱۵ به ۳,۰۰۰ تراکنش در ثانیه برساند. برای محاسبه توان پردازشی اتریوم باید رقم ۵۰ تراکنش در ثانیه که توان پردازشی پایه در شبکه‌های مبتنی بر اثبات سهام است را در ۶۴ ضرب کنید. عدد ۶۴ مربوط به تعداد شاردهایی است که برای ساختار نسخه دوم شبکه اتریوم در نظر گرفته است. ویزا (Visa) در پلتفرم خود می‌تواند حدود ۱,۷۰۰ تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند، بنابراین می‌توان گفت که توان پردازشی نسخه دوم شبکه اتریوم رقم قابل‌قبولی است.
ترکیب شاردینگ با دیگر راهکارهای مقیاس‌پذیری، می‌تواند توان پردازشی شبکه اتریوم را به ۱۰۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه برساند. این همکاری علاوه بر افزایش کارایی اتریوم در تراکنش‌های همتا به همتا، توان شبکه در پردازش تراکنش‌های متمرکزتر مانند بازی‌های رایانه‌ای مبتنی بر بلاک چین، مزایده توکن‌های غیرمثلی (NFT) و پروتکل‌های امور مالی غیرمتمرکز را هم بالا می‌برد.
قدم بعدی پالیگان چیست؟
پالیگان تاکنون بیکار نبوده است. شبکه این ارز دیجیتال نقشه راه بلندپروازانه‌ای دارد که شامل راه‌اندازی زنجیره‌های تجمعی آپتیمیستیک، ZK-rollups و ولیدیوم است.
شبکه‌های ZK-rollups مجموعه‌ای از تراکنش‌ها را که به صورت برون‌زنجیره‌ای پردازش شده به یک تراکنش تبدیل می‌کنند و برای ثبت عمومی آنها در شبکه اصلی اتریوم از روش اثبات بدون دانایی (Zero-Knowledge Proofs) استفاده می‌کند.
اثبات بدون دانایی یک روش رمزنگاری است که در آن تراکنش‌ها بدون نیاز به افشا و ثبت عمومی اطلاعات در شبکه پردازش می‌شوند. این اطلاعات شامل آدرس فرستنده و دیگر جزئیات مربوط به تراکنش‌های ارز دیجیتال است.
شبکه‌های ولیدیوم هم از روش اثبات بدون دانایی استفاده می‌کنند، با این تفاوت که در این نوع شبکه‌ها داده‌های مربوط به تراکنش‌ها به صورت برون‌زنجیره‌ای ذخیره می‌شود. با این حال شبکه‌های آپتیمیستیک از روش اثبات تقلب (Fraud Proofs) بهره می‌برند که در آن با قراردادن مطالبه تراکنش‌ها در شبکه اصلی اتریوم و تعیین یک دوره چالشی به اپراتورهای شبکه امکان می‌دهند تا اعتبار تراکنش‌ها را بررسی کرده و مورد اعتراض قرار دهند.
پالیگان در تلاش است تا راهکارهای نام‌برده‌شده را هرچه سریع‌تر راه‌اندازی کند. قرارداد همکاری ۲۵۰ میلیون دلاری که اوت (مرداد) سال جاری بین پالیگان و هرمز (Hermez)، پروژه بهبود مقیاس‌پذیری منبع‌باز (Open-Source) مبتنی بر ZK-rollups منعقد شد، اولین ادغام کامل دو بلاک چین در تاریخ صنعت ارزهای دیجیتال است. پس از ادغام دو شبکه این اختیار به دارندگان توکن هرمز (HEZ) داده شد تا دارایی خود را به توکن‌های پالیگان تبدیل کنند.
از آنجا که ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، بارها گفته است که این شبکه به زنجیره‌های تجمعی پلاسما، آپتیمیستیک و ZK-rollups نیاز دارد، اگر پالیگان بتواند همان طور که وعده داده است این زنجیره‌های تجمعی را در آینده‌‌ای نزدیک راه‌اندازی کند، مشکلی در پیداکردن جایگاه خود در نسخه دوم اتریوم نخواهد داشت و چه بسا که در آینده به یکی از بخش‌های مهم این شبکه تبدیل شود.
چرا شبکه‌های تجمعی مهم هستند؟
پالیگان می‌تواند هزینه تراکنش‌ها را کاهش دهد و اتریوم را به شبکه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر تبدیل کند. حسیب قرشی (Haseeb Qureshi)، یکی از مدیران شرکت دراگون‌فلای کپیتال (Dragonfly Capital)، ۸ ژوییه (۱۷ تیر) مقاله را تحت عنوان «نگرانم که کسی به شبکه‌های تجمعی اهمیت نمی‌دهد» منتشر کرد و در آن هزینه تراکنش‌ها را در شبکه اتریوم و پالیگان مقایسه کرد.
او در مقاله خود نوشته است:
شبکه پالیگان در حال حاضر برای انجام یک تراکنش مانند معاملات یونی سواپ، کارمزدی ۰.۰۰۰۱ دلاری دریافت می‌کند. [هزینه چنین معامله‌ای] در اسمارت چین بایننس ۰.۲۰ دلار و در شبکه اتریوم ۷ دلار است. [این در حالی است که] راهکارهای تجمعی آپتیمیستیک اتریوم این هزینه را به حدود ۰.۶۸ دلار کاهش می‌دهند.
این موضوع نشان می‌دهد که هزینه پردازش تراکنش‌ها در شبکه‌های سازگار با اتریوم مانند اسمارت چین بایننس و پالیگان بسیار ارزان‌تر از شبکه اصلی اتریوم است، هرچند که این اختلاف هزینه می‌تواند با کاهش امنیت شبکه همراه باشد. با این حال انجام تراکنش در شبکه‌های تجمعی امن‌تر هم تنها به‌اندازه کسری از چیزی که اکنون دریافت می‌شود به کارمزد تراکنش‌ها اضافه می‌کند، که رقم قابل‌توجهی نخواهد بود.
برای جمع‌بندی باید گفت که پالیگان با توجه به برنامه‌‌هایی که برای توسعه ابزارهای شبکه‌ای خود تدارک دیده است، حتی پس از راه‌اندازی نسخه دوم اتریوم در ماه‌های آینده هم می‌تواند همچنان به‌عنوان یکی از پلتفرم‌های پیشتاز در حوزه امور مالی غیرمتمرکز به فعالیت خود ادامه دهد.
شیباریوم هم از راهکار بهبود یافته شبکه تجمعی استفاده خواهد کرد.