توکن حاکمیتی چیست؟ با مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی بازار آشنا شوید

آیا تا به حال تصور کرده‌اید که بتوانید در یک شرکت میلیارد دلاری نقش مدیریتی داشته باشید؟ توکن حاکمیتی (Governance Token) این رؤیا را به واقعیت تبدیل کرده است. برخلاف شرکت‌های سنتی که تصمیمات در دست هیئت‌مدیره محدودی است، پروژه‌های بلاک چینی با استفاده از توکن‌های حاکمیتی قدرت را بین همه کاربران توزیع می‌کنند.

در این راهنمای جامع، با مفهوم توکن حاکمیتی و نقش کلیدی آن در اکوسیستم DeFi آشنا خواهید شد. همچنین تفاوت آن با توکن‌های کاربردی، بررسی معتبرترین پروژه‌هایی مانند یونی‌سواپ، میکر و کامپاند و نحوه کسب درآمد از این بازار پرسود را فرا خواهید گرفت. با ارزش بازار بیش از ۵۰ میلیارد دلار برای ۵ توکن حاکمیتی برتر، فرصت‌های این حوزه را از دست ندهید.

توکن حاکمیتی چیست؟

توکن حاکمیتی (Governance Token) نوعی ارز دیجیتال است که به دارندگان خود حق رای‌دهی و تصمیم‌گیری در مورد آینده یک پروژه بلاک چینی می‌دهد. این توکن‌ها با استفاده از قرارداد هوشمند ساخته می‌شوند و معمولاً در سازمان‌های غیرمتمرکز که مفهوم DAO چیست را تشکیل می‌دهند، استفاده می‌شوند.

توکن‌های حاکمیتی نقش حیاتی در اکوسیستم دیفای (DeFi) ایفا کرده و به کاربران امکان مشارکت در تصمیمات مهمی مانند تغییر نرخ کارمزد، اضافه کردن ویژگی‌های جدید یا تخصیص بودجه پروژه را می‌دهند. برای درک بهتر این مفهوم، باید بدانیم که توکن چیست و چگونه این واحدهای دیجیتال در بلاک چین عمل می‌کنند.

به زبان ساده، داشتن توکن حاکمیتی مانند سهامداری در یک شرکت است که صاحب آن می‌تواند در جلسات مجمع عمومی شرکت کرده و رأی دهد. دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، سیستمی است که خدمات مالی سنتی مانند وام‌دهی، قرض‌گیری و معاملات را بدون نیاز به بانک یا واسطه‌های مالی و صرفاً با استفاده از بلاک چین ارائه می‌دهد.

چرا توکن حاکمیتی اهمیت فراوانی دارد؟

اهمیت توکن‌های حاکمیتی در این است که قدرت تصمیم‌گیری را از دست عده‌ای محدود خارج کرده و بین همه کاربران توزیع می‌کنند. این انقلاب مالی باعث شده است که پروژه‌های بلاک چینی دیگر وابسته به تصمیمات یک شرکت متمرکز نباشند، بلکه جامعه کاربران خود تعیین‌کننده آینده پروژه باشند. به این ترتیب، شفافیت، عدالت و مشارکت واقعی در مدیریت پروژه‌ها تحقق می‌یابد.

در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز، اهمیت این توکن‌ها دوچندان می‌شود و برای درک کامل این موضوع باید بدانیم که دیفای چیست و چگونه عمل می‌کند. دیفای سیستمی است که خدمات مالی سنتی مانند وام‌دهی، قرض‌گیری و تبادل ارزها را بدون نیاز به بانک‌ها و واسطه‌های مالی ارائه می‌دهد. توکن‌های حاکمیتی در این سیستم نقش حیاتی ایفا کرده و ثبات و امنیت کل اکوسیستم را تضمین می‌کنند.

اهمیت دیگر این توکن‌ها در ایجاد انگیزه برای مشارکت بلندمدت کاربران است. دارندگان توکن حاکمیتی نه تنها در تصمیمات مهم مشارکت می‌کنند، بلکه از رشد و موفقیت پروژه نیز سود می‌برند. این مکانیزم باعث می‌شود کاربران تصمیماتی بگیرند که به نفع کل اکوسیستم باشد، نه صرفاً سود کوتاه‌مدت شخصی آن‌ها.

توکن حاکمیتی چگونه کار می‌کند؟

توکن‌های حاکمیتی معمولاً از دو طریق در اختیار کاربران قرار می‌گیرند: اول از طریق فعالیت و مشارکت در شبکه که پروژه‌ها به‌عنوان پاداش این توکن‌ها را اهدا می‌کنند، و دوم خرید مستقیم از صرافی‌ها. کاربران با داشتن توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در بخش مخصوص رأی‌گیری پروژه شرکت کرده و در مورد پیشنهادات مختلف تصمیم‌گیری کنند.

تمام فرآیند رأی‌گیری در پروژه‌های غیرمتمرکز بر پایه فناوری بلاک چین و اجرا می‌شود، و درک این‌که قرارداد هوشمند چیست و چگونه عمل می‌کند، برای فهم سازوکار توکن‌های حاکمیتی ضروری است. این قراردادهای هوشمند تضمین می‌کنند که آراء به‌صورت شفاف ثبت شده و نتایج رأی‌گیری بدون امکان دستکاری اجرا شوند. کدهای برنامه‌نویسی‌شده در بلاک چین به‌طور خودکار پیشنهادات تأیید شده را پیاده‌سازی می‌کنند.

در نهایت، پس از پایان مهلت رأی‌گیری، سیستم به‌طور خودکار نتایج را محاسبه کرده و پیشنهادهایی که اکثریت آرا را کسب کرده‌اند، اجرایی می‌شوند. نکته مهم این است که توکن‌های حاکمیتی در طول فرآیند رأی‌گیری از بین نمی‌روند و کاربران همچنان مالکیت کامل آن‌ها را حفظ می‌کنند تا در رأی‌گیری‌های آینده نیز مشارکت داشته باشند.

تفاوت توکن‌های حاکمیتی با توکن کاربردی

اکوسیستم ارز‌های دیجیتال و فناوری بلاک چین بسیار گسترده است و علاوه‌بر توکن‌های حاکمیتی، توکن‌های دیگری مانند توکن‌ کاربردی (Utility Token) نیز عرضه شده‌اند که هرکدام اهداف و مزایا و معایب خود را دارند.

توکن‌های کاربردی از‌جمله توکن‌های محبوب در فضای ارز دیجیتال هستند و احتمالاً با بسیاری از آن‌ها مانند بایننس کوین (BNB) آشنا هستید.

مهم‌ترین تفاوت میان توکن حاکمیتی و توکن کاربردی، هدف فعالیت آن‌هاست. در‌حالی‌که توکن‌های حاکمیتی در جامعه غیرمتمرکز برای رأی‌گیری و مدیریت پروژه استفاده می‌شوند، توکن‌های کاربردی در ارائه دسترسی به خدمات انحصاری یا فعالیت‌های مالی مانند پرداخت کارمزد و تأمین سرمایه کاربرد دارند.

ارزش‌گذاری این توکن‌های نیز با یکدیگر متفاوت است و ارزش توکن‌های حاکمیتی رابطه مستقیمی با نحوه عملکرد و ارزش ذاتی پروژه و سازمان دارد؛ ولی قیمت توکن‌های کاربردی تحت‌تأثیر عوامل مختلفی می‌تواند تغییر کند و ارتباط مستقیمی با ارزش‌گذاری شرکت یا پروژه مرتبط ندارد.

امنیت از دیگر عواملی است که هنگام مقایسه توکن‌های حاکمیتی و کاربردی باید به آن توجه کنیم. توکن‌های حاکمیتی از امنیت بیشتری بهره‌مند‌ند و کلاه‌برداران به‌راحتی نمی‌توانند توکن‌های حاکمیتی تقلبی را ایجاد و عرضه کنند؛ روندی که برای توکن‌های کاربردی راحت‌تر است و عرضه‌های اولیه سکه (ICO) تقلبی برای این نوع از توکن‌ها را شاهد هستیم.

آشنایی با برخی از مهم‌ترین توکن‌های حاکمیتی

اگر به سرمایه‌گذاری و استفاده از توکن‌های حاکمیتی علاقه‌مند شده‌اید، درحال‌حاضر گزینه‌های زیادی در بازار وجود دارند و صد‌ها پروژه متنوع بلاک چینی توکن‌های حاکمیتی خود را عرضه کرده‌اند. در‌ادامه، برخی از مهم‌ترین توکن‌‌های حاکمیتی بازار آورده شده است.

یرن فایننس (YFI)

YFI توکن بومی پروتکل یرن فایننس است که با هدف تأمین مالی و ارائه خدمات تجاری به پروژه‌های غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. توسعه‌دهندگان یرن فایننس به‌منظور ایجاد پروژه جامعه‌محور، توکن حاکمیتی YFI را عرضه کرده‌اند که به کاربران امکان می‌دهد تا در تصمیمات و تغییرات پروتکل حق رأی داشته باشند و تصمیم‌گیری کنند.

اتریوم نیم سرویس (ENS)

ENS از دیگر توکن‌های حاکمیتی برتر بازار است. اتریوم نیم سرویس در اواخر سال ۲۰۲۰ عرضه شد و در زمان راه‌اندازی سر‌و‌صدای زیادی در فضای ارز‌های دیجیتال و وب ۳.۰ به‌پا کرد. با رشد و گسترش استفاده از این سرویس، توکن حاکمیتی ENS نیز موفق شد تا توجهات زیادی را به خود جلب کند.

میکر (MKR)

میکر امروزه یکی از برترین پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای و وب ۳.۰ است که توکن حاکمیتی آن MKR نام دارد. کاربران با در‌اختیار داشتن توکن MKR، می‌توانند در پیشنهادها و تغییرات قوانین میکر حق رأی داشته باشند.

یونی سواپ (UNI)

در چند سال گذشته، صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار محبوب شده‌اند و یونی سواپ از‌جمله برترین آن‌ها به‌شمار می‌رود. یونی سواپ توکن بومی خود را به نام UNI عرضه کرده است که دارندگان آن مانند دیگر توکن‌های حاکمیتی می‌توانند در روند توسعه یونی سواپ مشارکت کنند.

کامپاند (COMP)

کامپاند پروتکل دیفای فعال در حوزه وام دهی غیرمتمرکز است و توکن حاکمیتی آن نام COMP دارد. تعیین و تغییر در وثیقه‌هایی که برای وام‌ها پذیرفته می‌شود، از‌جمله حوزه‌هایی است که کاربران با این توکن می‌توانند درباره آن تصمیم‌گیری کنند.

کاربرد‌های توکن حاکمیتی

کاربرد اصلی توکن‌های حاکمیتی تصمیم‌گیری درباره تغییرات و نحوه مدیریت پروژه و سازمان غیرمتمرکز است. هر پروژه با‌توجه‌به نیاز‌ و نحوه فعالیت، توکن کاربردی خود را عرضه می‌کند که ویژگی‌های متفاوتی از دیگر توکن‌های کاربردی دارد.

هر پروژه قوانین خود را برای توکن‌های حاکمیتی دارد و ممکن است نحوه کارکرد و توزیع یک توکن حاکمیتی در پروژه‌ای با پروژه دیگر کاملاً متفاوت باشد. همچنین، نحوه مشارکت افراد در رأی‌گیری‌ها به پروژه و قوانین آن بستگی خواهد داشت.

شایان ذکر است که داشتن توکن‌های حاکمیتی به کنترل تمام‌و‌کمال در یک شبکه منجر نمی‌شود و دارندگان این توکن‌ها فقط این حق را دارند تا درباره تغییرات پارامتر‌های انتخابی و مشخص‌شده در رأی‌گیری‌ها شرکت کنند.

افزایش یا کاهش میزان پاداش بلاک و تغییر در تعداد کل توکن‌های شبکه و مسیر توسعه و نحوه مدیریت خزانه و تغییرات جدید پروتکل از‌جمله تصمیماتی هستند که توکن‌های حاکمیتی در آن‌ها کاربرد دارند.

نمونه‌ای از کاربرد توکن حاکمیتی

برای درک بهتر کاربرد و نحوه استفاده از توکن‌های حاکمیتی، به دو نمونه از کاربردهای مهم این توکن‌ها اشاره می‌‌کنیم:

• تغییرات شبکه: اکثر پروتکل‌های بلاک چینی پس از عرضه و در مسیر فعالیت خود تغییرات مختلفی تجربه می‌کنند. دارندگان توکن‌های حاکمیتی درباره این تغییرات و روند آینده پروژه حق رأی دارند و پروژه‌ها این امکان را در‌اختیار کاربران قرار می‌دهند تا درباره تغییرات کد‌ها و نحوه مدیریت خزانه مالی تصمیم‌گیری کنند.

• تغییرات کارمزد‌ها: برنامه‌ها و پروتکل‌های غیرمتمرکز برای جبران هزینه‌ها و اعطای پاداش به فعالان شبکه، در تراکنش‌ها از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند. نحوه دریافت و استفاده از این کارمزد از‌جمله بخش‌هایی است که در سیستم حاکمیتی تغییر‌پذیر است و جامعه می‌تواند درباره نحوه استفاده و میزان تقسیم و توزیع آن تصمیم بگیرد.

مزایا و معایب توکن حاکمیتی

امروزه، توکن‌های حاکمیتی اهمیت بسیاری برای پروژه‌های غیرمتمرکز پیدا کرده‌اند و مزایای بسیاری برای این برنامه‌ها به‌همراه دارند؛ اما این توکن‌ها نیز ممکن است مشکلاتی برای پروژه‌های بلاک چینی ایجاد کنند.

مزایای توکن‌های حاکمیتی

• توکن‌های حاکمیتی قدرت مدیریتی را به روشی عادلانه در میان کاربران و جامعه پروژه توزیع می‌کنند.
• این توکن‌ها فرصت‌های زیادی برای همکاری میان کاربران جامعه ایجاد می‌کنند که به افزایش مشارکت و اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها در پروژه منجر می‌شود.
• توسعه پروژه‌ها به‌کمک توکن‌های حاکمیتی سریع‌تر است؛ زیرا توسعه‌دهندگان به‌سرعت می‌توانند دیدگاه‌های جامعه را بشنوند و تغییرات مورد‌نیاز را اِعمال کنند.

معایب توکن‌های حاکمیتی

• نفس انسانی و خودخواهی برخی از مشارکت‌کنندگان احتمال دارد از تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و به‌نفع جامعه مانع شود.
• با‌توجه‌به ماهیت ناشناس رأی‌گیری‌ها، هیچ‌کس مسئولیت تغییرات و عواقب ایجاد‌شده پس از آن را برعهده نمی‌گیرد.
• نهنگ‌ها می‌توانند با استفاده از ذخایر بزرگ توکن حاکمیتی خود، تنها تصمیماتی را تأیید کنند که به‌نفع آن‌هاست.

مشکلات عملکردی

• مشارکت پایین: اکثر دارندگان توکن در رأی‌گیری‌ها شرکت نمی‌کنند که منجر به تصمیم‌گیری توسط اقلیت می‌شود.
• کاربران خودخواه: مشارکت‌کنندگان ممکن است تنها به تصمیماتی رأی دهند که به‌نفع شخصی آن‌هاست، نه به‌نفع کل جامعه.
• عدم پاسخ‌گویی: در پروژه‌های غیرمتمرکز مشخص نیست که در صورت شکست، چه کسی مسئولیت تصمیمات اشتباه را می‌پذیرد.
• قدرت نامتناسب نهنگ‌ها: دارندگان بزرگ توکن می‌توانند تصمیمات خود را بر آینده و جامعه پروژه تحمیل کنند.
• نفوذ صرافی‌ها: کیف پول صرافی‌های بزرگ که بیشترین مقدار توکن را در‌اختیار دارند، می‌توانند به‌راحتی در رأی‌گیری‌ها مداخله کنند.
• پیچیدگی فنی: درک صحیح پیشنهادات فنی برای کاربران عادی دشوار است و ممکن است تصمیمات نادرستی بگیرند.

راهکاری برای رفع مشکل نهنگ‌ها

درحال‌حاضر، برخی از پلتفرم‌های غیرمتمرکز مکانیزمی را پیاده‌سازی کرده‌اند که در آن، رأی بیشتر به سرمایه بیشتری نیازمند است. در این مکانیزم، برای رأی اول نیازمند یک توکن هستید؛ اما برای رأی دوم به چهار توکن احتیاج دارید و به همین روال هرچه رأی بیشتر شود، میزان توکن مورد‌نیاز نیز افزایش پیدا می‌کند.

این مکانیزم باعث می‌شود تا اگر فردی به عنوان مثال صد توکن حاکمیتی در‌اختیار داشته باشد، به‌جای صد رأی فقط بتواند ده رأی دهد. این امر می‌تواند قدرت نهنگ‌ها در رأی‌گیری‌ها را کاهش چشمگیری دهد.

آینده توکن حاکمیتی

مانند دیگر پروژه‌های بازار ارز‌های دیجیتال، آینده توکن‌های حاکمیتی نیز مملو از احتمال و حدس‌و‌گمان است و به نحوه توسعه و میزان افزایش علاقه به سازمان‌های مستقل و پروتکل‌های غیرمتمرکز بستگی دارد.

در‌صورت پذیرش عمومی این سازمان‌ها و گسترش استفاده از آن‌ها، توکن‌های حاکمیتی نیز می‌توانند جایگاهشان را در بازار ارتقا دهند. با وجود تمام احتمالات، شکی نیست که توکن‌های حاکمیتی راهکاری اصلی و ضروری در گسترش و پذیرش شبکه‌های غیرمتمرکز و متعلق به کاربر خواهند بود.

سؤالات متداول

جمع‌بندی

توکن‌های حاکمیتی انقلابی در نحوه مدیریت پروژه‌های بلاک چینی ایجاد کرده‌اند. با انتقال قدرت تصمیم‌گیری از مدیران متمرکز به دست جامعه کاربران، این توکن‌ها آینده‌ای دموکراتیک‌تر برای اکوسیستم DeFi ترسیم کرده‌اند. موفقیت پروژه‌هایی مانند یونی‌سواپ، میکر و کامپاند ثابت کرده که مدیریت غیرمتمرکز می‌تواند مؤثرتر و شفاف‌تر از روش‌های سنتی عمل کند.

با رشد مداوم ارزش بازار و ورود پروژه‌های جدید، توکن‌های حاکمیتی به رکن اصلی اکوسیستم ارزهای دیجیتال تبدیل شده‌اند. برای سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان، آشنایی با این مفهوم نه تنها فرصت‌های سرمایه‌گذاری جدیدی ایجاد می‌کند، بلکه امکان مشارکت فعال در شکل‌دهی آینده امور مالی غیرمتمرکز را نیز فراهم می‌آورد.