۲۰ فناوری برتر در ۲۰ سال گذشته؛ بیت کوین در میان غول‌های فناوری

سال‌های آغازین قرن بیست و یکم، زمان خوبی برای عاشقان علم و فناوری نبود. زمان زیادی از ورود به هزاره جدید و گذراندن وحشت بی‌ پایه و اساس دنیا از مشکل سال ۲۰۰۰ (Y2k) نگذشته بود که ترکیدن حباب دات کام تمام امیدها برای شروع یک عصر جدید مبتنی بر اینترنت را از میان برد.

خوشبختانه حباب اینترنت در اوایل دهه ۲۰۰۰ زیاد طول نکشید و خیلی زود فناوری‌های جدیدی بروز و ظهور کردند که فرهنگ، اقتصاد و سیاست دنیا را برای همیشه دگرگون ساختند.

البته آن‌ها علاوه بر خلق روش‌های جدیدی برای ارتباط، مصرف و حمل‌ونقل، نگرانی‌های آخرالزمانیِ جدیدی هم با خودشان به همراه آوردند. ایندیپندنت (Independent) پس از ورود به سومین دهه از قرن بیست و یکم میلادی، در مقاله‌ای به بررسی بیست فناوریِ انقلابی پرداخته طی ۲۰ سال اخیر پرداخته است.

۲۰ فناوری تأثیرگذار در ۲۰ سال گذشته:

۱- آیفون

اولین نمونه آیفون هیچ ویژگی جدیدی نداشت. تلفن‌ها و کامپیوترها و همچنین تلفن‌های ترکیب‌شده با کامپیوتر هم قبلاً اختراع شده بود. گذشته از این، اولین نمونه آیفون خصوصیت‌های منفی زیادی هم داشت. سرعت آن بسیار پایین بود، ارتباط اینترنتی آن به‌ ندرت کار می‌کرد و تا دو سال بعد قادر به ضبط یک ویدیوی ساده هم نبود.

اما آیفون‌ به‌عنوان اولین تلفن همراه هوشمند، پرچمدارِ انقلابی بود که نحوه ارتباط، گوش دادن، تماشا کردن و خلق محتوای مردم را متحول کرد. هیچ‌ وجهی از زندگی امروز ما وجود ندارد که از فناوری‌های ابداعی توسط آیفون تأثیر نگرفته باشد. یک اینترنت همیشه فعال و در دسترس، یک دوربین همراه و یک کامپیوتر با قدرت پردازش بالا که می‌توانستید آن را در جیب خود جای دهید. همهٔ این کارها را اولین بار آیفون در کنار یکدیگر انجام داد.

اولین دهه قرن بیست و یکم، عصر کامپیوترهای همراه و شبکه‌های اجتماعی بود که دورنمای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن روزها را کاملاً تغییر داده بودند. تمام این تغییرات، چه خوب و چه بد، با عرضه آیفون، این تلفن همراه کوچک اما هوشمند پیوند خورده بود.

۲- شبکه‌های اجتماعی

شاید خیلی از مردم از این موضوع بی‌خبر باشند ولی شبکه‌های اجتماعی در اواخر قرن گذشته بود که پا به میدان گذاشتند. اولینِ آن‌ها سایت «Six Degrees» که در سال ۱۹۹۷ تاسیس شد. فلسفه نام‌گذاری این سایت بر پایه نظریه «شش درجه جدایی» است که طبق آن هر دو فرد در زمین، با ۶ واسطه یا کمتر به هم مربوط می‌شوند. این و‌ب‌سایت دارای ویژگی‌هایی مثل پروفایل‌ها و فهرست دوستان بود که به‌کارگیری مکرر آن‌ها در اینترنت به اشکال مختلف باعث محبوبیت آن شد، اما خود سایت هیچ‌وقت حرف چندانی برای گفتن نداشت.

برای مشاهده موفقیت اصلی شبکه‌های اجتماعی باید تا ظهور سایت‌هایی مثل مای اسپیس (MySpace) و «Friend’s Reunited» در اوایل دهه اول قرن منتظر می‌ماندیم، شبکه‌هایی که البته در مقایسه با فیس‌بوک چندان پر اهمیت به نظر نمی‌رسند.

فیس‌بوک، ابداع مارک زاکربرگ، نه‌ تنها شبکه‌های اجتماعی را به انحصار خود در آورد بلکه مانند نهنگ، تمام رقبای نوظهور این حوزه را بلعید. فیس‌بوک ابتدا در سال ۲۰۱۲ اینستاگرام را با قیمت ناچیز یک میلیارد دلار و سپس واتس اَپ (WhatsApp) را در سال ۲۰۱۴ با قیمت ۱۹ میلیارد دلار به تملک خود در آورد.

فیس‌بوک با استفاده از تمام این نرم‌افزارها اکنون روزانه به بیش از دو میلیارد نفر خدمات ارائه می‌دهد. این شبکه اجتماعی علاوه بر سهم قابل‌توجهش در شکل‌‌دهی به اینترنت مدرن، توانست روش ارتباط ما با یکدیگر را بار دیگر تعریف کرده و پیشرو عصر جدیدی باشد که می‌توان آن را عصر «ابر ارتباطات» نام‌گذاری کرد. فیس‌بوک نه‌ تنها سایت Six Degrees را به کتاب‌های تاریخ فرستاد بلکه توانست خود نظریه شش درجه جدایی را هم بازنویسی کرده و آن را به ۳٫۵ درجه تقلیل دهد.

 ۳- بیت کوین و ارزهای دیجیتال

در ابتدای قرن بیست و یکم، تنها افراد معدودی وجود داشتند که فکر باز آفرینی کامل کلیت نظام اقتصادی دنیا به ذهنشان خطور می‌کرد؛ اما بعد از بحران مالی سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ و پرداخت نشدن وام‌ها، شرکت‌های زیادی ورشکست شدند و با اقدام دولت برای نجات بانک‌ها با پرداخت چندین تریلیون دلار غرامت، خیلی‌ها به این فکر افتادند که شاید راه بهتری هم وجود داشته باشد.

از میان این‌ها یک نفر، یا یک گروه، بر این باور بود که راه‌حل را پیدا کرده است و او کسی نبود جز خالق بیت کوین. با اینکه هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو هنوز مشخص نیست اما تأثیرات خلق سیستم پولی الکترونیک جدیدی به نام بیت کوین در سال ۲۰۰۹ بسیار فراتر از یک ارز ساده است. فناوری پشت بیت کوین یعنی بلاک چین که یک دفتر کل آنلاین غیرقابل هک و غیرقابل تغییر است، این پتانسیل را دارد که همه‌ چیز، از بیمه و سلامت گرفته تا بازار املاک را متحول کند.

درست است که بیت کوین هنوز نتوانسته به جایگاه خود به‌عنوان یک ابزار پرداخت پرکاربرد دست پیدا کند. از طرف دیگر هنوز موفق نشده مطابق وعده های خالق آن، اقتصاد جهانی را دگرگون نماید اما باید در نظر داشت که تنها یک دهه از آزمون‌ و خطاهای ما با ارزهای دیجیتال می‌گذرد. این فناوری، الهام‌بخشِ هزاران فرد و شرکت برای تقلید از آن شده که برجسته‌ترین آن‌ها پروژه لیبرای فیس‌بوک و ارز ملی چین است و شاید برای رسیدن به جایگاه واقعی آن باید یک دهه دیگر به انتظار بمانیم.

۴- یوتیوب

بسیار خب، ما الآن روبروی … فیل‌ها هستیم و باحال ترین موضوع راجع به این‌ها اینه که خرطوم‌های خیلی خیلی بلندی دارند و این خیلی با حاله!

دیالوگ اولین ویدیو آپلود شده در یوتیوب

شاید جملات اولین ویدئوی بارگذاری شده در یوتیوب، شروع خیلی مناسبی برای آن نباشد، اما همین جملات و امثال آن بودند که روش تماشای رسانه‌ها در قرن بیست و یکم را متحول کردند. جاوید کریم (Jawed Karim) در تاریخ ۲۳ آوریل سال ۲۰۰۵ اولین ویدئوی خود را روی یوتیوب، یک وب‌سایت اشتراک ویدئو که خود او به خلق آن کمک کرده بود، بارگذاری کرد.

تنها یک سال بعد شرکت گوگل وب‌سایت یوتیوب را به قیمت ۱٫۶۵ میلیارد دلار خریداری کرد و سرنوشت کریم، دیگر مؤسسین و تعداد بی‌شماری از سازندگان محتوای این سایت برای همیشه تغییر کرد.

در حال حاضر در هر دقیقه صدها ساعت ویدئو روی یوتیوب منتشر می‌شود و همه این‌ها از یک ویدئوی ۱۸ ثانیه‌ای از باغ‌وحش شروع شد.

۵- ۳‌جی، ۴‌جی، ۵جی؛ اینترنت قوی‌تر و قوی‌تر می‌شود

آرتور سی کلارک (Arthur C Clarke)، دانشمند و نویسنده معروف کتاب‌های علمی تخیلی، در کنایه‌ای بسیار معروف می‌گوید:

هر فناوری که به قدر کافی پیشرفته باشد، با سحر و جادو تفاوتی ندارد.

شاید شما هم با من هم‌عقیده باشید که هیچ‌ چیزی بیشتر از توانایی انسان‌های قرن بیست و یکم برای دسترسی و ارتباط به اطلاعات و مردم آن‌سوی دنیا، به جادو شباهت ندارد.

سومین نسل شبکه‌های تلفن همراه (3G) در ابتدای قرن و نسل بعدی (4G) هم در حدود ده سال بعد از آن به دست ما رسید. هر دهه از قرن جدید با یک پیشرفت تازه در سرعت و پایداری اتصالات فناوری داده‌ها، همراه بوده است. شبکه‌هایی که توانستند دنیایی بر بستر آن رشد کردند را باز تعریف کنند. هر پیشرفت عمده قرن بیست و یکم مثل شبکه‌های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن آنی عکس‌ها، شهروند خبرنگار و هر پیشرفت دیگری برای ادامه بقای خود به این فناوری نیاز دارد. نسل پنجم این فناوری (5G) به‌تازگی معرفی شده است و اگر حرف طرفداران آن را باور کنیم به‌ احتمال‌ زیاد به‌ اندازه نسل‌های قبلی تأثیرگذار خواهد بود.

اخیراً بحث‌های زیادی در مورد این‌که چگونه این اتصال دائم و حواس‌پرتی‌ها و خطرات همراه آن باعث جدا شدن ما از یکدیگر شده، در گرفته است اما این بحث‌ها بیش از آن‌ که آن را تضعیف کنند، گواهی بر قدرت این فناوری هستند.

۶- اقتصاد گیگ؛ بازار کارهای موقت

بزرگ‌ترین پیشرفت‌های فناوری‌های دهه اول قرن بیست و یکم در واقع ربط مستقیمی به فناوری نداشتند. نقض کپی‌ رایت و پخش آنلاین، روش خلق و مصرف محصولات فرهنگی و شبکه‌های اجتماعیِ هم سیاست را متحول کردند. اما این تغییر و تحول در هیچ کجا مثل بازار کارهای موقت (Gig Economy) قابل‌ مشاهده نیست. هیچ‌کس فکر نمی‌کرد زمانی بتواند بدون اینکه راننده تاکسی باشد، با موبایل و صندلی خالی ماشین خود پول در بیاورد. هیچ کس فکر نمی‌کرد روزی بتواند خانه‌ی خالی خود را به مدت یک یا چند روز، مثل هتل‌ها اجاره دهد.

بازاری متشکل از نرم‌افزارها و سایت‌هایی مثل اوبر (Uber)، دلیورو (Deliveroo) و ایربی‌ان‌بی (Airbnb) که خود را به‌عنوان کسب‌وکارهای حوزه فناوری مطرح کرده‌اند، اما در واقع راه‌های تازه‌ای برای خریدوفروش نیروی کار هستند.

بزرگ‌ترین تحول صورت گرفته توسط بازار کارهای موقت در فناوری‌های پشت این نرم افزارها نهفته نیست. فرق چندانی بین تاکسی گرفتن به‌طور معمول و یا با نرم‌افزاری مثل اوبر وجود ندارد. این تحول حتی، آن‌طور که این شرکت‌ها دوست دارند القا کنند، این نیست که آن‌ها یک راه جدید و الهام‌بخش برای کار کردن پیدا کرده‌اند که با استفاده از آن هرکسی می‌تواند هر زمان که دلش خواست کار کند یا کار نکند. این تحول در واقع آغاز راهی است که در آن روش کار کردن و ارتباط مردم با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات به آن‌ها را تغییر می دهد. ما هنوز در ابتدای راه مشاهده تغییرات عظیم صورت گرفته توسط این گونه شرکت‌ها در زمینه تغییر شرایط کاری و همچنین روش مبارزه نیروهای کار با این شرایط قرار داریم.

۷- واقعیت مجازی و واقعیت افزوده

از زمان عرضه نخستین دستگاه‌های استریوسکوپ (Stereoscope) و امکان حضور در جهانی دیگر که در مقابل چشمان ما ظاهر شده است، واقعیت مجازی (Virtual Reality) همواره جزئی از رویای ما از آینده بوده است. البته این رؤیا هنوز هم به واقعیت تبدیل نشده است. اما در اواخر دهه اول قرن بیست و یکم این فناوری کمی هدفمندتر ظاهر شده است.

هدست‌های واقعیت مجازی امروزه توسط بزرگ‌ترین کمپانی‌های دنیا تولید می‌شوند و کامپیوترهای شخصی هم آن‌قدر قدرتمند شده‌اند که بتوانند دنیاهایی را ایجاد کنند که مردم با خوشحالی وقت خود را در آن بگذرانند. در سال‌های اخیر بسیاری از شرکت‌ها به‌جای واقعیت مجازی روی فناوری واقعیت افزوده (Augmented Reality) تمرکز کرده‌اند. این فناوری به‌جای قرار دادن مردم در یک دنیای کاملاً مجازی، اطلاعات مورد نیاز شما را روی دنیای واقعی پیرامون‌تان به نمایش می‌گذارد.

اگر این فناوری موفق بشود و مانند بسیاری از پروژه‌های شکست‌خورده قبلی مثل عینک گوگل شکست با بن بست رو به رو نشود، آنگاه می‌تواند روش تعامل ما با دنیا را تغییر داده و کاری کند که اطلاعات مورد نیاز ما همیشه در دسترس‌مان باشد. واقعیت افزوده حتی این پتانسیل را دارد که جای تلفن‌های هوشمند را به‌عنوان ابزار اصلی ما برای ارتباط با دیگر فناوری‌ها بگیرد.

۸- محاسبات کوانتومی

محاسبات کوانتومی هم جزو فناوری‌هایی است که هنوز در دسترس همه قرار نگرفته است. محققان گوگل چند ماه قبل اعلام کردند که با انجام عملیاتی که کامپیوترهای سنتی از پس آن برنمی‌آیند به برتری کوانتومی دست پیدا کرده‌اند، اما واقعیت این بود که این عملیات تا حدود زیادی بی‌فایده و محدود به یک زمینه بسیار خاص بود که هیچ‌چیز را به‌ خودی‌ خود تغییر نمی‌داد.

مزایا و تهدیدات پردازش کوانتومی همین حالا هم در حال تغییر دنیای ماست. این فناوری تمام فرضیات ما درباره کامپیوترها را دگرگون کرده و به آن‌ها اجازه می‌دهد که با سرعتی غیر قابل‌ تصور، کارهایی را انجام دهند که قبلاً غیرممکن به نظر می‌رسیدند. این فناوری این توانایی را دارد که راهگشای همه نوع تحقیقات پزشکی و استنباط‌های علمی جدید باشد.

البته این فناوری قدرت این را هم دارد که سیستم‌های رمزنگاری ما را هم هک کند. روشی که تمرکز آن روی انجام محاسبات بسیار دشواری است که انجام آن با کامپیوترهای سنتی زمان بسیار زیادی را می‌طلبد. زمان آماده شدن کامپیوترهای کاربردی کوانتومی، مثل اکثر فناوری‌های انقلابی دیگر، هنوز مشخص نیست و شاید تا تکمیل شدن آن زمان بسیار زیادی باقی‌مانده باشد یا شاید اصلاً هیچ‌وقت به مرحله بهره‌برداری عمومی نرسد؛ اما به‌ هر حال این فناوری قسمتی از آینده دنیای ماست و آماده است تا همه‌چیز را متحول کند. کاری که به نظر می‌رسد با تلاش‌های شبانه‌روزی محققان در فهم بهتر آن، همین حالا هم در حال انجام است.

۹- خانه‌های هوشمند و دستیارهای صوتی

هیچ‌کدام از رؤیاهای ما درباره آینده بدون قابلیت حرف زدن و کنترل خانه و وسایل آن، کامل به نظر نمی‌رسد، رؤیایی که حالا جزئی از زندگی ما شده است.

در اوایل دهه اول قرن، تقریباً هر وسیله‌ای را می‌شد به اینترنت متصل کرد. کتری‌های هوشمند، زنگ در هایی که از طریق اینترنت فعال می‌شدند، دوربین‌های فیلم‌برداری که در همه اتاق‌ها نصب می‌شدند و میکروفن‌ها و بلندگوهایی که با نصب آن‌ها می‌توانستید با آن‌ها ارتباط برقرار کنید.

ولی با محبوب شدن خانه‌های هوشمند و دستیارهای صوتی، نگرانی‌های مردم درباره امنیت آن‌ها هم بالا گرفت. سؤال این بود که آیا سپردن کنترل خانه به این تجهیزات اینترنتی که احتمال خراب شدن یا هک شدن آن‌ها وجود دارد، کار معقولی است یا خیر. آیا درست است که به غول‌هایی مثل آمازون و گوگل اجازه دهیم که در خانه ما میکروفن کار بگذارند. با ورود به دهه بعدی این‌طور به نظر می‌رسد که قرار نیست خانه‌های ما با قابلیت‌های فناوری‌های بکار رفته در آن‌ها تعریف شوند، اما سوال این است که ما چه شرکت‌هایی را به این دو ترجیح می‌دهیم.

۱۰- تورنت و پخش آنلاین

شاید خیلی از شما یادتان نباشد، اما قبل از ظهور اسپاتیفای مردم برای دانلود موسیقی از نپستر (Napster) استفاده و قبل از نتفلیکس برای تماشای فیلم یا سریال، آن‌ها را از سایت‌های تورنت مثل پایرت بی (Piratebay) بارگذاری می‌کردند. به نظر می‌رسید که این سرویس‌ها همیشه یک‌قدم جلوتر از قانون حرکت می‌کنند ولی وجود آن‌ها باعث شد که راه برای فعالیت پلتفرم‌هایی که امروزه زندگی آنلاین ما را در سیطره خود دارند، باز شود.

سرویس‌های پخش آنلاین نه‌ تنها راه و روش گوش دادن موسیقی و تماشای فیلم ما را تغییر داد، بلکه روش تولید محتوا را نیز دگرگون کرد. پلتفرم پخش زنده بازی‌های ویدیویی توییچ (Twitch) شاهد یکی از سریع‌ترین رشدها از حیث تعداد بازدیدکنندگان در میان رسانه‌هاست و قابلیت پخش زنده جدیدترین ویدیوها از طریق توییتر، فیس‌بوک و یوتیوب در دسترس همه قرار می‌دهد.

طبق گزارش خبرگزاری رویترز، سایت تورنت پایرت بی اخیراً علی‌رغم تلاش‌های ده‌ساله مقامات برای تعطیلی آن تلاش دارد تا سرویس پخش زنده جدیدی را راه‌اندازی کند. سرویس‌های به اشتراک‌گذاری تورنت هم هم‌زمان با سرویس‌های پخش آنلاین رشد پیدا کرده‌اند. بزرگ‌ترین پروژه تورنت دنیا در حال حاضر در کشور عربستان سعودی در حال راه‌اندازی است و سایت پایرت بی هم، هم‌زمان با آن در حال راه‌اندازی یک پلتفرم پخش زنده مبتنی بر تورنت است که محتوای ارائه‌شده در آن با مجموع آثار موجود در سایت‌های آمازون پرایم، نتفلیکس و دیزنی پلاس برابری می‌کند. 

۱۱- بازی‌های آنلاین

این روزها حتی فکر این‌ که روزگاری برای رقابت با دوستانتان باید در یک اتاق دور یک کنسول حلقه می‌زدید، برای خیلی‌ها قابل‌باور نیست. گسترش اینترنت باعث شده است تا بازی‌های آنلاین روز به روز محبوب‌تر شوند.

البته اینترنت غیر از این مورد تغییرات دیگری هم در بازی‌ها ایجاد کرده است. یکی از مهم‌ترین اشکال سرگرمی در دنیای امروز پخش زنده بازی‌هاست که در آن افراد به تماشای بازی افراد دیگر می‌پردازند.

توسعه‌دهندگان هم با ارائه به‌روزرسانی‌های مداوم و محتواهای افزوده قابل دریافت (DLC) مکرراً گیمرها را مجاب به صرف مبالغ بیشتر در خصوص بازی‌ها می‌کنند. این تغییرات بازی‌ها را از یک محتوای ثابت و تعریف‌شده به دنیایی تبدیل کرده‌اند که مدام در حال توسعه و تولید پول بیشتر است.

۱۲- موشک‌های تجاری با قابلیت استفاده دوباره

فعالیت‌های فضایی بسیار دشوار، و مهم‌تر از آن، بسیار پرهزینه هستند. موشک‌های قابل بازیابی ساخت شرکت‌های غیردولتی و با مقاصد تجاری می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد.

در طی دهه اول قرن بیست یکم به‌تدریج مسئولیت بسیاری از فناوری‌هایی که فضانوردان را به فضا می‌فرستادند، به شرکت‌های خصوصی مثل اسپیس ایکس (SpaceX) سپرده شد. این شرکت‌ها هم برای پایین نگه‌داشتن هزینه‌ها، و بالا بردن سود، شروع به ساخت موشک‌هایی کردند که بعد از شلیک مسافران به‌وسیله شاتل به آسمان و فرود مجدد، مثل هواپیماها، می‌توان از آنها بار دیگر استفاده کرد. طبق ادعای ایلان ماسک، فضاپیمای استارکرافت (Starship spacecraft) ساخت شرکت اسپیس ایکس این توانایی را خواهد داشت که در سال ۲۰۲۱ روی سطح ماه فرود بیاید. شرکت اسپیس ایکس یکی از شرکت‌هایی که توانست گام‌های مؤثری در این زمینه برداشته و در یک مأموریت پرشکوه فضایی موشک‌های خود را روی یک کشتی بزرگ شناور روی دریا فرود بیاورد.

البته این پیشرفت‌ها مشکلات خاص خودشان را هم دارند. استفاده از شرکت‌های تجاری در پروژه‌های بزرگ فضایی منتقدانی هم دارد که معتقدند که این کار باعث به خطر افتادن امنیت این پروژه‌ها شده و قدرت کمپانی‌های خصوصی را افزایش می‌دهد.

۱۳- خودروهای برقیِ بدون راننده

۵۰ سال طول کشید تا اتومبیل‌ها بتوانند جای اسب و درشکه را به‌عنوان روش اصلی حمل‌ و نقل بگیرند. اما این‌ طور به نظر می‌رسد که به علت این دو اختراع انقلابی قرن حاضر، یعنی خودروهای برقی و بدون نیاز به راننده، ما تنها چند سال تا تحول بزرگ بعدی فاصله داریم.

خودروهای برقی همین حالا هم سریع‌تر، امن‌تر و جذاب‌تر از ماشین‌دودی‌های سنتی ما هستند اما آن‌ها هنوز یک نقطه‌ ضعف عمده دارند و آن زمان مور دنیاز برای شارژ آن‌هاست. البته پیشرفت‌های اخیر در ساخت باتری‌های جدید ممکن است این مشکل را هم حل کند. مهندسین اخیراً راهی پیدا کرده‌اند که می‌توان از طریق آن خودروهای برقی را، حداقل در آزمایشگاه، در ده دقیقه شارژ کرد. پیشرفت‌های حاصل‌شده در زمینهٔ خودروهای بدون راننده بسیار بیشتر از خودروهای برقی بوده است. راننده‌های کامپیوتری جدید با سرمشق قرار دادن فناوری‌هایی مثل حالت راننده خودکار تسلا می‌توانند تقریبا به طور کاملا خودکار از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر بروند. بعضی از شرکت‌های بزرگ خودروسازی مثل ولوو (Volvo) در حال ساخت خودروهای مفهومی جدیدی هستند که هیچ فرمانی (غربیلک) در طراحی آن‌ها در نظر گرفته نشده است.

این پیشرفت‌ها به ما نشان می‌دهد که در آینده‌ای نه‌چندان دور، ما خودروهای برقی و الکتریکی را تنها با اسم خودرو خواهیم شناخت و خودروهای با سوخت فسیلی به تاریخ خواهند پیوست.

۱۴- هوش مصنوعی

ری کرزویل (Ray Korzweil)، آینده‌ پژوه معروف، پیش‌بینی کرده است که حوزه فناوری در سال ۲۰۴۵ دگرگون خواهد شد. لحظه‌ای که در آن کامپیوترها از نظر هوشی از انسان‌ها سبقت گرفته و با سرعتی غیرقابل‌کنترل خود را توسعه خواهند داد. لحظه‌ای که آغازی بر پایان نسل بشر خواهد بود.

کرزویل در کتاب جریان ساز مشهور خود به نام «دگرگونی در راه است» هشدار می‌دهد که نرخ رشد این تغییر آن‌قدر سریع خواهد بود که ما نمی‌توانیم خود را با آن سازگار کنیم. این کتاب توانست فناوری را از قلمرو کابوس‌های داستان‌های علمی تخیلی بیرون کشیده و آن را به موضوعی با پیامدهایی در جهان واقع تبدیل کند. کرزویل از آن زمان تا کنون در شرکتی متشکل از بهترین متخصصین حوزه هوش مصنوعی در کمپانی گوگل مشغول کار است و در خط مقدم خلق یک هوش مصنوعیِ هم‌سطح انسان قرار دارد. یکی از دلایل پیشرو بودن گوگل در این زمینه تصاحب کمپانی دیپ مایند (DeepMind)، پیشروترین شرکت هوش مصنوعی دنیا، در سال ۲۰۱۴ است. شرکت دیپ مایند با استفاده از منابع مالی و پژوهشی بی‌پایان گوگل موفق شده است که بسیاری از مراحل مهم سینگولاریتی یا دگرگونی فناوری، مثل پیروزی بر انسان‌ها در بازی‌های کارتی پیچیده‌ای مثل Go را پشت سر بگذارد.

هرچند خود کرزویل معتقد است که حداقل ۸۶ درصد از ۱۴۷ پیش‌بینی او دقیق هستند اما هنوز برای قضاوت در این مورد زود است. البته پیشرفت‌های صورت گرفته طی دو دهه اخیر نشان می‌دهد که این نگرانی‌ها دیگر تنها یک فرضیه نیستند. کرزویل هم اخیراً همراه با بزرگ‌ترین متفکرین این قرن سعی دارد که به جهانیان در مورد تهدید این فناوری برای موجودیت نسل بشر هشدار بدهد.

 ۱۵- آمازون

خیلی‌ها این روزها از آمازون به‌عنوان فروشگاهی یاد می‌کنند که در آن از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن یافت می‌شود. با پیشرفت روز افزون آمازون، این فروشگاه تقریبا در همه جای این کره خاکی به جز ایران و چند کشور انگشت‌شمار دیگر در دسترس همه قرار دارد. آمازون بعد از تبدیل‌شدن به بازار مرکزی اینترنت و بالا بردن انتظارات مردم از خرید آنلاین، حالا تبدیل به یکی از ارکان اینترنت نیز شده است.

البته روش آمازون در تغییر شیوه خرید مردم هم جالب‌توجه است. آمازون با ارائه امکان خرید هر کالایی به‌صورت آنلاین و دریافت سریع آن، شیوه خرید آنلاین و خرید از مراکز خرید را دگرگون کرد. خرید آنلاین تنها ویترین این فروشگاه نیست و تأثیرات این فروشگاه بسیار فراتر از آن است. زیرساخت‌های آمازون امروزه یکی از ارکان وب محسوب می‌شود؛ الکسا (Alexa) یکی پیشروترین نام‌ها در حوزه خانه‌های هوشمند و دستیارهای صوتی به حساب می‌آید.

علاوه بر این‌ها آمازون حالا صاحب فروشگاه‌هایی واقعی مثل سوپرمارکت آنلاین هول فودز (Whole Foods) هم هست. برنامه‌های آن برای مکان‌یابی و پرداخت مالیات حتی از سیاست‌های دولتی هم پیچیده‌تر است. آمازون از سال ۲۰۰۰ به بعد توانست مالک بخشی بزرگی از اینترنت شود و تنها آینده مشخص می‌کند که آمازون چه استفاده‌ای از این فضا خواهد کرد.

۱۶- اسکایپ

قبل از شروع قرن جدید، برقرار کردن تماس‌های راه دور کاری بسیار پرهزینه و دشوار بود. تأخیر در ارسال صدا بین مناطق زمانی مختلف یک امر طبیعی بود و مکالمه‌کنندگان برای قطع نکردن صحبت یکدیگر باید این مورد را در نظر می‌گرفتند.

اما تمام این‌ها با عرضه اسکایپ در سال ۲۰۰۳ تغییر کرد. البته اینترنت با خودش امکان ارتباطات بین‌المللیِ ارزان‌قیمت را به ارمغان آورده بود اما فناوری اسکایپ امکان تماس‌های با کیفیت را به‌ صورت کاملاً رایگان فراهم کرد. نرخ رشد اسکایپ در ابتدا واقعاً حیرت‌آور بود. اسکایپ در طی تنها ده سال توانست به رکورد ۳۰۰ میلیون کاربر برسد. رکوردی که رسیدن به آن برای تلفن‌های همراه ۲۵ سال و تلفن‌های ثابت ۱۰۴ سال به طول انجامید. این رشد سریع باعث شد که اسکایپ هم مانند گوگل و زیراکس (Zirax) در رده فناوری‌های معدودی قرار گیرد که از اسم آن‌ها به‌عنوان فعل استفاده می‌شود.

اسکایپ الهام‌بخش نرم‌افزارهایی مثل فیس تایم (Face Time) شرکت اپل و واتس‌اپ (WhatsApp) شد که امروزه با تعداد میلیاردی کاربرانشان جهان را به مکانی بسیار کوچک‌تر از آنچه که هست، تبدیل کرده‌اند.

 ۱۷- ویکی‌پدیا

یکی از آرمان‌های اولیه اینترنت در دسترس قرار دادن اطلاعات به‌صورت رایگان برای همه بود اما به‌ جز گوگل هیچ شرکت دیگری به‌اندازه ویکی‌پدیا نتوانست به این آرمان جامه عمل بپوشاند.

البته ویکی‌پدیا که توسط مؤسس جیمی ویلز (Jimmy Wales) در سال ۲۰۰۳ راه‌اندازی شد، اولین دایره‌المعارف آنلاین دنیا نبود، حتی اولین دایره‌المعارف ساخته‌شده توسط ویلز هم نبود. او سه سال قبل از عرضه ویکی‌پدیا دایره‌المعارف نیوپدیا (Nupedia) را راه‌اندازی کرد که یک دایره‌المعارف مخصوص متخصصین بود و باوجود رایگان بودن، هرکسی نمی‌توانست مطالب خود را در آن به اشتراک بگذارد. ویکی‌پدیا با استفاده از مفهوم ویکی (یک نوع وب‌سایت تعاملی که کاربران در آن با کمک هم مطالب را تصحیح و خلق می‌کنند) توانست این مشکل را برطرف کند. ویکی‌ پدیا این امکان را فراهم کرد که هرکسی که به اینترنت دسترسی دارد بتواند در خلق محتوا و ویرایش آن‌ها شرکت کند و به‌ این‌ ترتیب توانست با چنان سرعتی رشد کند که قبل از آن، به نظر غیرممکن می‌رسید. دایره المعارف نیوپدیا با روند تایید هفت مرحله‌ای خود تنها موفق به انتشار ۲۱ مقاله شد؛ با این حال تعداد مقالات ویکی‌پدیا در سال اول به ۱۸,۰۰۰ عدد رسید.

تعداد مقالات نسخه انگلیسی این منبع اطلاعاتیِ همیشه در حال رشد به پنج میلیون رسیده است. تمام این اطلاعات به‌ شکل رایگان در دسترس همه قرار دارد.

 ۱۸- ربات‌ها

سال ۲۰۰۰، جهان با رباتی به نام آسیمو (Asimo) آشنا شد. آسیمو رباتی ساخت شرکت ژاپنی هوندا بود که تماشاچیان را با بالا رفتن از چند پله منتهی به محل برگزاری اجلاس، مبهوت خود کرد. آسمیو اولین ربات از ربات‌های انسان نمای پیشرفته‌ی تحسین برانگیزی بود که حالا قادر به انجام کارهایی هستند که اکثر انسان‌ها از انجام آن‌ها عاجزند. کارهایی از پشتک‌وارو زدن گرفته تا رفتن به فضا.

بعد از دهه‌ها تحقیق و توسعه‌های نامشخص در عرصه فناوری رباتیک در قرن بیستم سرانجام ربات‌ها توانستند در بسیاری از زمینه‌ها کاربردهای واقعی خود، از بازیافت زباله گرفته تا پرستاری از سالمندان را در دنیای واقعی پیاده کنند. امروزه با استفاده ترکیبی از فناوری‌های جدید دیگر، مثل واقعیت مجازی و شبکه‌های تلفن همراه نسل پنجم، می‌توان ربات‌ها را به‌صورت آنی و آنلاین از راه دور کنترل کرد. البته احتمالاً کاربرد مؤثر این فناوری‌ها در صنعت رباتیک چند سالی زمان خواهد برد.

بعد از آن است که پیشرفت‌های ایجادشده در قرن بیست و یکم خواهد توانست راه را برای کارهای پیچیده‌ای، مثل فرستادن ربات‌ها به اعماق فضا به‌ جای انسان، باز کند.

 ۱۹- فناوری بیومتریک و سیستم‌های نظارتی

با نگاهی به گذشته متوجه می‌شویم که پیشگویی جرج اورول (George Orwell) در رمان ۱۹۸۴ یعنی «برادر بزرگ در حال تماشای شماست» کمی ساده‌انگارانه بوده است. درست است که این روزها دوربین‌های مداربسته در هر گوشه از خیابان‌ها نصب‌شده‌اند اما باید اذعان کرد که تهاجم این روزهای فناوری به زندگی خصوصی ما بسیار فراتر از دوربین‌های مداربسته است. ما این روزها به امید کمی آسان‌تر شدن زندگی و البته از تنهایی درآمدن به دست خودمان این ابزارهای شنود را به جیب‌ها و خانه‌های خود دعوت می‌کنیم.

مارک زاکربرگ، مؤسس فیس‌بوک، در سال ۲۰۱۰ در یک مصاحبه اعلام کرد که عصر (رعایت) حریم خصوصی به پایان رسیده است. او در این مصاحبه گفت که حریم خصوصی دیگر یک هنجار اجتماعی نیست و ثبت‌نام میلیاردها نفر در شبکه اجتماعی خود را شاهدی بر این ادعا دانست؛ اما رسوایی‌های مکرر فیس‌بوک در سو استفاده از داده‌های کاربران و پیشرفت‌های صورت گرفته در فناوری‌های تشخیص چهره باعث کاهش این سیر نزولی در زمینهٔ حفظ حریم خصوصی شده است. فناوری‌های نظارتی در چین برای شناسایی شهروندان از هوش مصنوعی استفاده می‌کند.

درست است که فناوری باعث ظهور نسل جدیدی از سیستم‌های نظارتی شده است اما در مقابل، اشکال جدیدی از ابزارهای حفظ حریم خصوصی، مثل شبکه‌های خصوصی مجازی و نرم‌افزارهای رمزنگاری را هم به مردم هدیه داده است. این ابزارها بخشی از سلاح‌هایی هستند که می‌توانند از ایجاد ویران شهر جرج اورول جلوگیری کنند.

۲۰- نقشه‌های آنلاین همیشه در دسترس

یکی از نادیده گرفته‌شده‌ترین پیشرفت‌های فناوری قرن حاضر، فناوری است که گم‌شدن در شهر یا جاده را تقریباً غیرممکن کرده است. خدماتی مثل نقشه‌های گوگل و اپل همه جای دنیا را قابل‌مشاهده کرده و نرم‌افزارهای دیگری مثل ویز (Waze) و سیتی مپر (Citymapper) هم با افزودن داده‌های پر جزئیات به این نقشه‌ها، سفرهای ما را سریع‌تر و هوشمندانه‌تر از قبل کرده‌اند.

این روزها با استفاده از این نرم‌افزارها تصور ما از سفر به‌ طور کامل دگرگون شده است. این فناوری‌ها همچنین زمینه را برای توسعه خدمات جدیدی شهری، مثل خودروهای هوشمند و بدون راننده و دوچرخه‌ها و اسکوترهایی که در سراسر شهرها در دسترس همه قرار دارند فراهم کرده‌اند. اطلاعات ما در مورد مبدأ و مقصد سفر بسیار غنی‌تر از نسل‌های گذشته است و روش استفاده از آن می‌تواند نگرش ما به مناظر واقعی و مجازی دنیا را تغییر دهد.

داده‌های مکانی یکی از ارزشمندترین اطلاعات برای شرکت‌های فناوری هستند و شرکت‌هایی مثل گوگل و فیس‌بوک بارها درباره علت و چگونگی جمع‌آوری داده‌های مکانی کاربرانشان مورد بازخواست قرارگرفته‌اند. این داده‌ها دقیقاً به این علت برای این شرکت‌ها و خود ما ارزشمند هستند که جزو اطلاعات شخصی شما محسوب می‌شوند.

نظر شما چیست؟ در دهه جدید میلادی کدام فناوری‌ها از بقیه قدرتمندتر ظاهر می‌شوند؟