مرور اتفاقات یک تصمیم دردناک: درگاه‌های صرافی‌ها چرا بسته شدند؟

بانک مرکزی ایران روز پنجشنبه ۶ دی ماه برای دومین بار طی چند ماه اخیر درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارزهای دیجیتال را مسدود کرد. تصمیمی که باعث نگرانی و واکنش‌های بسیاری در میان کاربران صرافی‌های ارزهای دیجیتال، فعالان اقتصادی و کسب و کارهای ارزهای دیجیتال را برانگیخت. در این گزارش نگاهی به سیر رویدادهای اخیر داریم تا ببینم چه شد که درگاه‌های صرافی‌ها توسط بانک مرکزی بسته شدند؟

چه شد که درگاه‌ها بسته شدند؟

عصر روز پنجشنبه، اخبار تاییدنشده‌ای در خصوص بسته شدن درگاه صرافی‌های ارزهای دیجیتال در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد و در شرایطی که هنوز تردیدهای زیادی درباره صحت این خبر و همچنین میزان گستردگی و جدی بودن آن وجود داشت، گزارش‌ها و اظهارنظرهای مختلفی از جمله از سوی صرافی‌ها مطرح شد که وقوع چنین رویدادی را تایید کرد. بانک مرکزی ایران بدون اعلام قبلی، دستور انسداد درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارزهای دیجیتال را صادر کرده بود و حالا وارد ششمین روزی شده‌ایم که این درگاه‌ها همچنان تا زمان تنظیم این گزارش بسته باقی مانده‌اند.

با وجود اینکه هنوز توضیح رسمی درباره علت مسدود شدن درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارز دیجیتال از سوی بانک مرکزی ارائه نشده است، اما روایت نسبتاً واحدی در خصوص علت این اقدامات توسط خبرگزاری‌ها گزارش شده و همچنین فعالان صنعت و مدیران کسب‌وکارها نیز در نشست مطبوعاتی روز دوشنبه خود تقریباً از علت مشابهی برای این اقدام بانک مرکزی نام بردند: مباحث پیرامون بازار تتر و دلار!

در واقع، همزمانی رکوردشکنی قیمت دلار و عبور آن از محدوده ۸۰ هزار تومانی با انسداد درگاه پرداخت صرافی‌ها، همه را به این نتیجه رساند که بانک مرکزی در راستای تلاش برای کنترل بازار ارز دست به چنین اقدام محدودکننده‌ای زده است. با این حال، با گذشت چند روز، هیچ خبری از رفع محدودیت‌ها وجود ندارد و حتی امروز اخباری در خصوص اعمال محدودیت‌های بیشتر بر واریزهای شناسه‌دار در برخی از کسب‌وکارهای مرتبط با صرافی‌های ارزهای دیجیتال و سرویس‌های پرداخت‌یاری آنها منتشر شده است!

صرافی‌ها و فعالان ارزهای دیجیتال: نگاه به بازار تتر باید تغییر کند

انسداد درگاه‌های پرداخت صرافی‌های ارزهای دیجیتال، برای دومین بار است که در مدت کمتر از ۲ ماه گذشته انجام می‌شود. با وجود اینکه بانک مرکزی حاضر به ارائه توضیحی رسمی در این خصوص نیست، اما همزمانی این اتفاق با رکوردشکنی قیمت تتر و دلار و عبور آنها از کانال ۸۰,۰۰۰ هزار تومانی، باعث شده تا اتفاق نظر بر این باشد که انسداد درگاه صرافی‌ها در راستای کنترل قیمت تتر و دلار بوده است. خصوصاً آنکه قبلاً نیز همزمان با اوج گرفتن قیمت خرید تتر چنین اقدامی علیه صرافی‌ها انجام شده بود.

با این حال، بستن درگاه باعث ناامیدی و نگرانی‌های گسترده‌ای درباره وضعیت بازار ارزهای دیجیتال و کسب‌وکارهای مرتبط با این دارایی‌ها در ایران شده است. یک روز پس از این اقدام بانک مرکزی، بیش از ۵۰ کسب‌وکار رمزارزی بیانیه‌ای در ارتباط با اقدامات بانک مرکزی منتشر کرده و با خودسرانه دانستن این رفتارها، مخالفت شدید خود با بستن مجدد درگاه‌ها را ابراز کردند.

فعالان صنعت ارزهای دیجیتال و مدیران صرافی‌ها نسبتاً تبعات این اقدام بانک مرکزی هشدار داده‌اند و می‌گویند که بستن درگاه پرداخت صرافی‌ها، باعث می‌شود تا بازارهای زیرزمینی، سیاه و غیرقانونی تقویت شوند. کسب‌وکارهای مرتبط با ارزهای دیجیتال همچنین معتقدند که چنین رفتاری تنها باعث می‌شود تا میلیون‌ها ایرانی از حق بدیهی خود یعنی استفاده از پلتفرم‌های داخلی و سرمایه‌گذاری محروم شوند.

همچنین بخش بزرگی از گلایه‌ها از سوی فعالان صنعت ارزهای دیجیتال متوجه بانک مرکزی است که در برخورد با کسب‌وکارهای ارزهای دیجیتال تعامل نمی‌کند و همچنین توضیحی نیز در خصوص این اقدامات خود نمی‌دهد. عدم اطلاع‌رسانی بانک مرکزی در خصوص بستن درگاه پرداخت صرافی‌ها، از یک طرف باعث ناامیدی، سردرگمی و نگرانی کاربران است و از طرف دیگر امکان تعامل با کسب‌وکارهای این حوزه را عملاً محدود می‌کند.

این در حالی است که مدیران صرافی‌ها در نشست روز دوشنبه اتاق بازرگانی تاکید کردند که دست همکاری و تعامل آنها به سوی نهادهای تنظیم‌گر و بانک مرکزی دراز است و اکوسیستم ارزهای دیجیتال تقابلی با این نهاد ندارد. مدیران صرافی‌ها و کارشناسان همچنین معتقدند که نگاه بانک مرکزی به تتر نیازمند بازنگری است و نباید به چشم عامل افزایش قیمت ارز به آن نگاه کرد و مسئولیت نرخ ارز در کشور را متوجه تتر دانست.

بیشتر بخوانید: نشست رسانه‌ای صرافی‌ها پیرو مسدود شدن درگاه‌ها + پوشش تمامی صحبت‌ها

سکوت بانک مرکزی و ادعای سفته‌بازی صرافی‌ها در بازار تتر

خبرگزاری ایسنا با انتشار گزارشی در روز شنبه مدعی شد که بررسی‌های این خبرگزاری نشان می‌دهد که سفته‌بازی و پولشویی در بازار تتر، دلیل مسدودی ورودی درگاه‌های غیرشفاف پرداخت ریالی صرافی‌های ارزهای دیجیتال است. ایسنا همچنین در گزارش خود عنوان کرد که ظاهرا بانک مرکزی و نهادهای نظارتی در ماه‌های گذشته نسبت به تخلفات ریالی شرکت‌های پرداخت‌یار در ایجاد سیستم تسویه آنی در معاملات متعدد هشدار داده بودند، اما آنها این هشدار را جدی نگرفته و به تخلفات خود ادامه داده‌اند.

خبرگزاری تسنیم نیز گزارشی مشابه ایسنا منتشر کرد و تقریباً ادعاهای مشابهی در خصوص علت بسته شدن درگاه‌ها را مطرح کرد. همچنین خبرگزاری ایرنا نیز بدون اشاره مستقیمی به بحث بسته شدن درگاه‌ها و علل آن، در روز شنبه با انتشار گزارشی از چالش‌های امنیت و شفافیت در صرافی‌های ارز دیجیتال سخن گفت. با این حال، بانک مرکزی همچنان توضیح رسمی یا بیانیه‌ای در خصوص این اقدام منتشر نکرده است.

ادعای انسداد درگاه‌ها بدون هماهنگی وزارت اقتصاد و تکذیب فوری آن!

روز گذشته خبرگزاری فارس در گزارشی اعلام کرد که در گفت‌وگو با رئیس مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت اقتصاد، هادی خانی گفته است که بسته شدن درگاه پرداخت صرافی‌های ارز دیجیتال بدون هماهنگی‌ با این مرکز و توسط بانک مرکزی انجام شده است.

با این حال، خبرگزاری ایرنا تنها چند ساعت بعد به نقل از وزارت اقتصاد و روابط عمومی مرکز اطلاعات مالی، نقل قولی که از رئیس این مرکز درباره مسدود شدن حساب صرافی‌های ارزهای دیجیتال منتشر شده بود را تکذیب کرد. روابط عمومی مرکز اطلاعات مالی گفته بود که چنین نقل قولی صحت ندارد و رئیس مرکز اطلاعات مالی، پاسخ گویی در این ارتباط را به بانک مرکزی محول کرده بود.

پس از انتشار این پاسخ به نقل از وزارت اقتصاد، خبرگزاری فارس صبح امروز به این موضع‌گیری واکنش نشان داد و بار دیگر تاکید کرد که شب گذشته رئیس مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت اقتصاد و معاون وزیر در گفت‌وگو با خبرنگار این خبرگزاری به صراحت اعلام کرده که موضوع بستن حساب صرافی‌های ارزهای دیجیتال بدون هماهنگی‌ با این مرکز و توسط بانک مرکزی انجام شده است. خبرگزاری فارس همچنین مدعی شده است که فایل صوتی اظهارات معاون وزیر اقتصاد در خصوص بستن حساب صرافی‌ها بدون هماهنگی وزارت اقتصاد را در اختیار دارد و مطلب قبلی خود را هم حذف نخواهد کرد!

سخن پایانی

با توجه به اینکه به نظر می‌رسد عامل اصلی اقدام بانک مرکزی برای انسداد درگاه پرداخت صرافی‌ها، کنترل بازار ارز بوده است، اما مدیران و فعالان صنعت دارایی‌های دیجیتال با چنین نگاه و اقداماتی مخالف هستند و آن را مخرب می‌دانند. به باور فعالان این حوزه، اقداماتی از این دست از یک سو به کسب‌وکارهای مرتبط با ارزهای دیجیتال آسیب می‌زند و از طرف دیگر نیز باعث بی‌اعتمادی و کاهش احساس امنیت کاربران خواهد شد که در نهایت به تقویت بازارهای زیرزمینی و غیرقانونی ارزهای دیجیتال منجر می‌شود و از طرف دیگر نیز تاثیر واقعی بر بازار ارز ندارد.

بانک مرکزی نیز همچنان قصد واکنش نشان دادن یا حتی اظهار نظر در این باره را ندارد و به نظر می‌رسد وضعیت بلاتکلیفی کاربران و صرافی‌ها کماکان ادامه داشته باشد، زیرا هیچ صحبتی درباره اینکه چه زمان و تحت چه شرایطی محدودیت‌ها برطرف می‌شود، مطرح نشده است.