۱۰ پیش‌بینی برای سال ۲۰۲۱: چین، بیت کوین و قانون‌گذاری

سال ۲۰۲۰، سال بسیار دشواری بود. با این حال به‌شکلی کنایه‌آمیز، شرایط سال ۲۰۲۰ زمینه‌ساز پیشرفت‌هایی چشمگیر در حوزه ارزهای دیجیتال و فین‌تک شد و شواهد نیز حاکی از تداوم قدرت و هیجان این رشد خارق‌العاده است. هنری ارسلانیان (Henri Arslanian) در مقاله‌ای که اخیراً در وب‌سایت کوین دسک منتشر کرده است، ۱۰ پیش‌بینی خود را در مورد وضعیت و شرایط ارزهای دیجیتال طی سال ۲۰۲۱ بیان می‌کند. ارسلانیان استاد دانشگاه هنگ کنگ، برگزیده به‌عنوان یکی از ۱۰۰ متخصص تأثیرگذار در حوزه فین‌تک در آسیا و مدیر بخش فین‌تک در شرکت مالی PwC است. در ادامه، ۱۰ پیش‌بینی هنری ارسلانیان را در مورد سال ۲۰۲۱ عیناً نقل خواهیم کرد.

۱. ارز دیجیتال ملی چین و آینده پول

۲۰۲۰ سال فوق‌العاده‌ای برای ارزهای دیجیتال ملی (CBDC) بود. با فعالیت ۸۰ درصد از بانک‌های مرکزی در حوزه ارز دیجیتال ملی و نقش پنهان لیبرا که اکنون دییِم نامیده می‌شود و قرار است به‌زودی راه‌اندازی شود، انتظار می‌رود به‌زودی شاهد بسیاری از تحولات نوین در این زمینه باشیم.

ارز دیجیتال ملی به دو نوع دولتی (wholesale) و عمومی (retail) تقسیم می‌شود. ارز دیجیتالی که برای مصارف دولتی ایجاد شده است، اغلب واسطه‌ای برای پرداخت‌های عمده و کلان بین بانک‌های مرکزی، شرکت‌های بزرگ مالی و سایر نهادهای اقتصادی «پشت پرده» به شمار می‌رود، درحالی‌که ارز دیجیتال عمومی به عموم افراد اجازه می‌دهد تا شکلی واقعاً دیجیتالی از ارز دیجیتال ملی در اختیار داشته باشند، گزینه‌ای که فعلاً وجود ندارد.

در حال حاضر، اگرچه توسعه و پیشرفت در حوزه ارز دیجیتال ملی که مصرف دولتی داشته باشد هم حائز اهمیت است، اما تمرکز اغلب بانک‌های مرکزی احتمالاً روی ارز دیجیتالی خواهد بود که در اختیار عموم افراد قرار می‌گیرد و می‌تواند ایجادکنندهٔ تغییراتی اساسی در نظام اقتصادی باشد.

همان‌طور که در سال ۲۰۲۰، برخی از کشورها از باهاما گرفته تا بریتانیا، با طرح‌های ابتکاری خود در مورد ارزهای دیجیتال ملی تیتر اصلی اخبار را به خود اختصاص دادند، می‌توان انتظار داشت که سایر کشورهای گروه ۲۰ (G20) نیز به‌زودی برنامه‌های خود را در این زمینه اعلام کنند. G۲۰ گروهی متشکل از وزرای اقتصاد یا دارایی و رؤسای بانک‌های مرکزی ۲۰ اقتصاد قدرتمند دنیاست که در مجموع حدود ۸۵ درصد از کل اقتصاد دنیا را دربردارند.

با این حال، در عمل تمام چشم‌ها در سال ۲۰۲۱ به چین دوخته خواهد شد که با جدیت، پیگیر پیشرفت یوآن دیجیتال خود، به نام DC/EP (مخفف عبارتی معادل با «پرداخت الکترونیک ارز دیجیتال») است و مسیر آینده پول را هموار می‌کند. در آخرین مرحله آزمایشی این پروژه، بیش از ۲ میلیارد یوآن (معادل با ۳۰۰ میلیون دلار) از طریق ۴ میلیون تراکنش با استفاده از یوآن دیجیتال انتقال داده شد. اکنون، پرسش اصلی این نیست که آیا چین این پروژه را به اتمام خواهد رساند یا خیر، بلکه پرسش این است که سرعت پیشرفت پروژه یوآن دیجیتال تا چه حد خواهد بود.

۲. تمایل مؤسسات مالی سنتی و بانک‌های خصوصی به بیت کوین

سال ۲۰۲۰ سالی باورنکردنی برای ورود شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ به فضای ارزهای دیجیتال بود. در این سال، نهادهای کلانی همچون بانک جی‌پی‌مورگان (JPMorgan) و شرکت مالی استاندارد چارترد (Standard Chartered) راه‌حل‌هایی برای کاربرهای خود ایجاد کردند و حتی بسیاری دیگر از جمله بانک‌های سرمایه‌گذاری سی‌تی‌بنک (Citibank) و دویچه بنک (Deutsche Bank)، دارایی‌های دیجیتال را در میان دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های معمول خود جای دادند.

با اعلام عمومی برنامه‌های مرتبط با ارز دیجیتال از سوی بسیاری از بانک‌ها، باید انتظار داشته باشیم که این روند طی سال ۲۰۲۱، تسریع یابد. این امر می‌تواند ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری سنتی به فضای ارزهای دیجیتال را نیز تسهیل کند؛ چراکه این شرکت‌ها محدودیت‌های سرمایه‌گذاری یا نظارتی ویژه خود را دارند و ترجیح می‌دهند از طریق واسطه‌های قانونی معاملات خود را انجام دهند.

اگرچه بانک‌های سرمایه‌گذاری تاکنون فعال‌ترین بازیگران این صحنه بوده‌اند، باید نیم‌نگاهی هم به بانک‌های خصوصی داشته باشیم. بیت کوین برای اکثر بانک‌های خصوصی، یک دارایی جدی به شمار نمی‌رود (شاید به این خاطر که اغلب محصولی مرتبط با ارزهای دیجیتال برای فروش ندارند!). با این حال، انتظار می‌رود بانک‌های خصوصی که نگاهی روبه‌آینده دارند، ارزهای دیجیتال را عاملی متمایزکننده در نظر بگیرند؛ هدف این بانک‌ها جلب توجه افراد ثروتمند و شرکت‌های خانوادگی به‌منظور کسب درآمد بیشتر است. شرکت‌های خانوادگی که وظیفه مدیریت و سرمایه‌گذاری امور مربوط به دارایی‌های خانواده‌های اشرافی را برعهده دارند، تمایل روزافزونی به خرید و سرمایه‌گذاری روی بیت کوین نشان می‌دهند.

۳. شفافیت مالیات ارزهای دیجیتال

سال ۲۰۲۰ شاهد تحولاتی بنیادین در زمینه مالیات ارزهای دیجیتال بودیم. در این سال، خدمات درآمد داخلی ایالات متحده (IRS)، پرسش‌نامه‌ای در مورد دارایی‌های دیجیتال برای تمام آمریکایی‌ها فرستاد. علاوه بر این، سازمان‌هایی همچون سازمان پیشرفت و همکاری اقتصادی (OECD)، گزارش‌هایی جامع و کامل در این خصوص منتشر کرده است.

همان‌طور که گزارش بین‌المللی شرکت PwC در مورد ارزهای دیجیتال (PWC Global Crypto Report) نشان داد، شفافیت و صراحت دستورالعمل‌های مالیاتی ارزهای دیجیتال، همراه با افزایش تعداد نهادهای مالیاتی در سرتاسر جهان، بیشتر شده است. همچنین، اگرچه هیچ‌کدام از این دستورالعمل‌ها موضوعاتی همچون وام‌گرفتن و وام‌دادن یا سهام‌گذاری (Staking) ارزهای دیجیتال را تحت پوشش قرار نمی‌دهند، اغلب آنها قوانین مربوط به سود سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های دیجیتال یا درآمد حاصل از استخراج ارزهای دیجیتال را تعیین کرده‌اند. علاوه بر این، انتظار می‌رود شفافیت مربوط به قوانین مالیاتی در سال ۲۰۲۱ بهبود یابد.

این امر می‌تواند نکته‌ای مثبت برای صنعت ارزهای دیجیتال باشد، زیرا شفافیت مالیاتی برای تسهیل سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و سازمان‌ها ضروری است. در سطح عملی، بسیاری از معامله‌گرهای خُرد و حرفه‌ای از رشد بازارهای ارزهای دیجیتال طی ماه‌های اخیر سود برده‌اند؛ این امر خصوصاً در شرایط بحران اقتصادی جهانی، می‌تواند فرصتی مناسب برای نهادهای مالیاتی فراهم کند تا آنچه را که از نظر آنها عوارض محسوب می‌شود دریافت کنند.

۴. اتحاد و ادغام شرکت‌های ارز دیجیتال

با وجود بحران اقتصادی، سال ۲۰۲۰ سالی بی‌نظیر از جهت ادغام شرکت‌های ارز دیجیتال بود. داده‌ها نشان می‌دهد که ارزش کل شرکت‌هایی که طی ۶ ماه اول سال ۲۰۲۰ ادغام شده‌اند، از این میزان در تمام سال ۲۰۱۹ فراتر رفته و از ۱۹.۲ میلیون دلار به ۴۵.۹ میلیون دلار رسیده است.

می‌توان انتظار داشت که فعالیت‌های خرید و ادغام شرکت‌های ارز دیجیتال در طول سال ۲۰۲۱ نیز ادامه پیدا کند؛ خصوصاً با توجه به اینکه استارتاپ‌های برجسته (یونیکورن‌ها) به‌شکلی فزاینده بخشی از سود حاصل از بازار صعودی اخیر را به ادغام‌شدن و سرمایه‌گذاری روی شرکت‌هایی اختصاص می‌دهند که به خدمات فعلی آنها گزینه‌های جانبی بیشتری اضافه می‌کند و از این طریق، می‌توانند به شرکت‌هایی بسیار بزرگ‌تر تبدیل ‌شوند.

در سال ۲۰۲۱، احتمالاً این غول‌های بزرگ ارز دیجیتال حوزه فعالیت خود را بیشتر به‌سمت آسیا خواهند کشاند. در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۰، تمرکز فعالیت‌های مربوط به خرید و ادغام شرکت‌ها در این صنعت، به‌شکلی روزافزون از آمریکای شمالی و جنوبی معطوف به سایر کشور‌ها شد و ۵۷ درصد از این قراردادها در آسیا-اقیانوسیه، اروپا، خاورمیانه و آفریقا شکل گرفت. این میزان در سال ۲۰۱۹، ۵۱ درصد و در سال ۲۰۱۸، ۴۳ درصد بود.

۵. تسهیل روند خرید بیت کوین برای سرمایه‌گذاران خُرد

هر فردی که دستی در ارزهای دیجیتال داشته باشد، احتمالاً با این پرسش از سوی دوستان و افراد خانواده مواجه شده است که: «از کجا باید بیت کوین بخرم؟» مادر من نمونه جالبی از این‌گونه افراد است. چند سال پیش مقداری بیت کوین به‌عنوان هدیه به مادرم دادم و او ناامیدانه سعی می‌کرد متوجه شود من برای گذران زندگی چه می‌کنم. واقعیت اینجا است که خرید ارزهای دیجیتال، هیچ‌وقت تا به این اندازه آسان نبوده است. در حال حاضر، تعداد زیادی صرافی‌ قانونی فیات به ارز دیجیتال در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند. علاوه بر این، تعداد حساب‌های کاربری در این صرافی‌ها، از ۵ میلیون در سال ۲۰۱۶ به بیش از ۱۰۰ میلیون در سال ۲۰۲۰ افزایش یافته است.

البته، عامل تأثیرگذار در این بخش، شرکت‌های بزرگ فناوری مانند پی‌پل و اسکوئر (Square) هستند که همچنان خرید بیت کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال را برای افراد آسان می‌سازند. این دو شرکت به‌تنهایی معادل ۱۰۰ درصد از بیت کوین‌های تازه‌استخراج‌شده را خریداری کرده‌اند تا تقاضای مشتریان آمریکایی خود را برآورده کنند. اگر سرویس‌دهی چند مورد از این پلتفرم‌ها تا سال آینده برای مشتریان بین‌المللی نیز فراهم شود، میزان تأثیر آنها شگفت‌انگیز خواهد بود.

علاوه بر این، بسیاری از پیشرفت‌های کلان اقتصادی، از سطوح کم‌سابقه تسهیل مالی تا ممانعت کشورها از برداشت پول شهروندان، باعث افزایش تقاضا برای بیت کوین شده است. سال ۲۰۲۰، رکورددار افزایش تعداد کیف پول‌های بیت کوین بود و چندان عجیب نیست اگر این رکورد باز هم در سال ۲۰۲۱ شکسته شود.

۶. تمایل صندوق‌های سنتی به ارزهای دیجیتال

در سال ۲۰۲۰، صندوق‌های بزرگ پوشش ریسک از گاگنهایم (Guggenheim) تا رنسانس تکنالاجیز (Renaissance Technologies)، ورود به فضای ارز دیجیتال را به‌صورت جدی در دستور کار خود قرار دادند. علاوه بر این، مدیران برجسته صندوق‌های عمومی پوشش ریسک، از پال تودور جونز (Paul Tudor Jones) تا استنلی درانکنمیلر (Stanley Druckenmiller) هم با اشاره به بیت کوین به‌عنوان ذخیره ارزش، خبرساز شدند.

با توجه به ایجاد چندین راه‌حل «سنتی» و قانونی، از جمله قراردادهای آتی بیت کوین در بورس کالای شیکاگو (CME Bitcoin Futures) و محصولات دیجیتالی شرکت گری اسکیل (Grayscale) برای سهولت دسترسی به دارایی‌های دیجیتال، احتمالاً در سال ۲۰۲۱ روند ورود شرکت‌های پوشش ریسک و صندوق‌های مدیریت سرمایه‌های خانوادگی به فضای ارزهای دیجیتال هم سرعت خواهد گرفت.

بسیاری از صرافی‌های قانونی ارز دیجیتال که روی تعامل با سازمان‌ها تمرکز دارند، از ارائه خدمات به این صندوق‌ها استقبال می‌کنند. همچنین فعالیت و راه‌حل‌های کارگزاران اصلی ارز دیجیتال که بسیاری از آنها در زمان بازار صعودیِ سه سال پیش هنوز ایجاد نشده بودند، می‌تواند زمینه را برای جهش خیره‌کنندهٔ میزان معاملات ارزهای دیجیتال در صندوق‌های سنتی پوشش ریسک در سال ۲۰۲۱ مهیا کند.

۷. رشد صرافی‌های مشتقه ارز دیجیتال

خارج از فضای دارایی‌های دیجیتال، اندازه و حجم معاملاتی در بازار محصولات مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار) چند برابر بازار نقدی است، اما این گزاره در بازارهای ارز دیجیتال صدق نمی‌کند. با اینکه چندین صرافی مشتقه دارایی‌های دیجیتال وجود دارد، اما تعداد بسیار اندکی از آنها قانونی هستند یا فرایند ارزیابی صلاحیت سرمایه‌گذاران سازمانی را عملاً طی می‌کنند.

در سال ۲۰۲۱ یکی از حوزه‌هایی که باید زیر نظر داشته باشیم، بازار محصولات مشتقهٔ ارز دیجیتال است. میزان قراردادهای آتی بیت کوین در بورس کالای شیکاگو که معیار مناسبی برای سنجش تمایل سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود، اخیراً در بالاترین سطح خود قرار داشته است.

این فضا هنوز فرصت‌های زیادی برای شرکت‌هایی فراهم می‌کند که می‌توانند نیازهای سازمان‌های مختلف را درک و آنها را برآورده کنند؛ از کاهش ریسک طرف مقابل و انتقال سریع گرفته تا قانونی‌بودن. این فرصت‌ها نه‌تنها برای شرکت‌های موجود (که بسیاری از آنها خیلی سریع وارد فضای سازمانی شده‌اند) مهیا می‌شود، بلکه شرکت‌های سنتی فعلی و شرکت‌هایی که احتمالاً در آینده تأسیس خواهند شد هم می‌توانند در این رشد سهیم باشند.

۸. گسترده‌شدن فضای ارزهای دیجیتال

بسیاری از افراد در اولین نسل از کارآفرینان صنعت ارزهای دیجیتال، در زمینهٔ فناوری سابقه داشته‌اند. با این حال، اکنون بسیاری از شرکت‌های بزرگتر ارز دیجیتال تصمیم گرفته‌اند مدیریت کسب‌وکار خود را به دست متخصصانی از صنایع دیگر با سابقه خدمات مالی سازمانی بسپارند تا فضای کاری خود را حرفه‌ای‌تر و گسترده‌تر کنند. نمونه‌های بسیاری از این مورد وجود دارد؛ از شرکت‌هایی که اساساً در زمینه ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند، همچون بیتمکس (BitMEX) تا پروژه‌های جدیدی همچون دییم.

باید انتظار داشته باشیم این روند در سال ۲۰۲۱ تسریع پیدا کند. با این همه، صنعت ارزهای دیجیتال فضایی پرهیاهو است و بازارهای ارز دیجیتال هرگز آسایش ندارند. شرکت‌های ارز دیجیتال در هر ساعت از ۳۶۵ روز سال مشغول فعالیت هستند و سرعت رشد و پیشرفت این صنعت، چند برابر خدمات مالی سنتی است. به عبارت دیگر، مدیران این صنعت باید خروج مداوم از حوزهٔ کاری و منطقهٔ امن خود را در نظر داشته باشند و از کارشناسان سایر صنایع نیز در کسب‌وکار خود بهره بگیرند.

برخی خود را سریعاً با تغییرات سازگار می‌کنند و در ساختن پلی به سمت آیندهٔ پول، بسیار موفق خواهند بود؛ برخی نیز راحتی سیستم مالی بازارهای «سنتی» را با ساعت‌های تعطیل و آخر هفته‌های آزاد برمی‌گزینند و فرصت برتری را از دست می‌دهند.

۹. وضع قوانین جدید و افزایش تقاضا برای دیفای

رشد امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized finance)، یا به‌اختصار دیفای (DeFi)، در سال ۲۰۲۰ دیوانه‌وار بود و ارزش کل قفل‌شده (TVL) در این حوزه، از کمتر از ۱ میلیارد دلار در ژانویه (دی ۹۸) به بیش از ۱۵ میلیارد دلار تا به امروز (آذر ۹۹) رسیده است. در چند صرافی‌ دیفای، حجم‌های معاملاتی بزرگ‌تر از برخی صرافی‌های بزرگ سنتی بوده است.

در سال ۲۰۲۱، دیفای احتمالاً شاهد رشد بیشتری خواهد بود. اگرچه بعید به نظر می‌رسد، اما احتمال دارد شاهد افزایش علاقهٔ سرمایه‌گذاران سازمانی به این حوزه هم باشیم و می‌توان انتظار داشت گروه متخصصی که در صنعت ارزهای دیجیتال روی این بخش جذاب کار می‌کنند، همچنان به پیشرفت‌های بیشتری دست یابند. برخی از ویژگی‌های دیفای، همچون ترکیب‌پذیری، به ما کمک می‌کند تا به‌شکلی اساسی و بنیادین، نگرشی جدید به خدمات مالی داشته باشیم.

یکی دیگر از مباحث داغ احتمالی در این حوزه، تأثیر قوانین جدید خواهد بود؛ از قوانین ضدپولشویی و نظارت بر فعالیت‌های کاربران، همچون قانون سفر (travel rule) که گروه ویژه اقدام مالی (FATF) آنها را تصویب می‌کند، تا ممنوعیت احتمالی معاملات خُرد ارزهای دیجیتال در برخی بازارهای خاص که ممکن است گروهی از معامله‌گران را ناخواسته به‌سمت چنین خدماتی روانه کند.

۱۰. نقش برجسته استیبل کوین‌ها در تراکنش‌های بین‌المللی

استیبل کوین‌ها (Stablecoin) یا همان ارزهای دیجیتال باثبات، در سال ۲۰۲۰ رکوردشکنی کردند و ارزش آنها از ۵ میلیارد دلار در ابتدای سال (دی‌ ۹۸) تا ۲۵ میلیارد دلار در ماه دسامبر (آذر ۹۹) افزایش یافت. این روند احتمالاً در سال ۲۰۲۱ نیز ادامه خواهد یافت و گل سرسبد این حوزه را نیز (یک بار دیگر!) می‌توان دییم (لیبرای سابق) دانست.

هدف دییم، آسان‌سازی ارسال پول در سرتاسر جهان به ‌سهولت ارسال پیام در شبکه‌های اجتماعی یا ایمیل است. امیدواریم تحقق این هدف بتواند انتقال پول بین‌المللی و کارمزد ۷ درصدی آن را که در سال ۲۰۲۰ باعث شرمساری است کمتر کند. اگرچه استیبل کوین‌ها در حال حاضر نیز نقش مهمی در معاملات ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند، اما اینکه این کوین‌ها با ارزش پایدار خود به‌هنگام انجام معاملات تجاری بین‌المللی به کار گرفته شوند یا خیر، یکی از مسائل حائز اهمیت صنعت ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۱ خواهد بود.

داده‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر استفاده از استیبل کوین‌ها در برخی از کانال‌های معاملاتی، همچون تعاملات آمریکای لاتین و جنوب شرق آسیا، رو به افزایش است. در این مناطق، صاحبان کسب‌وکار از استیبل کوین‌ها برای تسویه‌حساب بهره می‌برند تا از این طریق روند تراکنش‌های بانکی سنتی را به‌طور کامل دور بزنند. باید دید که آیا این روال در سال ۲۰۲۱ نیز ادامه خواهد یافت یا خیر.

جمع‌بندی

سال ۲۰۲۰ سال هیجان‌انگیزی برای ارزهای دیجیتال بود. در ابتدای سال شاهد سقوط قیمت تاریخی ارزهای دیجیتال بودیم. در ادامه قیمت بسیاری از ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین با رشد چشمگیری مواجه شد و برخی از ارزهای دیجیتال سقف تاریخی خود را شکستند. همچنین در این سال شاهد درخشش برخی از پروژه‌های جذاب این حوزه، از جمله چین لینک، پولکادات، فایل کوین و حوزه دیفای بودیم.

در این سال شاهد فعالیت‌های چشمگیر شرکت‌های بزرگی مانند مایکرواستراتژی، گاگنهایم، رافر، گری‌اسکیل و پی‌پل در حوزهٔ ارزهای دیجیتال بودیم. همچنین سال ۲۰۲۰، سال مواجههٔ برخی از پروژه‌های بزرگ با قانون‌گذاران بود؛ پروژهٔ تون تلگرام و لیبرای فیس‌بوک نمونه‌هایی از این مواجهه بودند.

از شواهد امر پیداست که ۲۰۲۱ می‌تواند از این هم هیجان‌انگیزتر باشد! به نظر می‌رسد که ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ به حوزه ارزهای دیجیتال سرعت بیشتری به خود خواهد گرفت. این اتفاق باعث خواهد شد سرمایه‌گذاران سازمانی با اطمینان خاطر بیشتری وارد این حوزه شوند.

همچنین به احتمال زیاد شاهد درخشش پروژه‌ها و به‌روزرسانی‌های جدیدی مانند اتریوم ۲.۰ و توکن‌های غیرمثلی خواهیم بود. افزایش شدید قیمت ارزهای دیجیتال، تغییر وضعیت قانون‌گذاری و مالیات و همچنین گسترش ارزهای دیجیتال ملی هم از دیگر اتفاقات موردانتظار برای صنعت ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۱ خواهد بود.

باید منتظر ماند و دید در یک سال آینده، ارزهای دیجیتال به چه جایگاهی خواهند رسید.