بیت کوین؛ یک موجود زنده که نفس می‌کشد!

تعریف زندگی از دیرباز هم برای دانشمندان و هم برای فیلسوفان موضوعی کاملا چالش‌برانگیز بوده است. با اینکه تاکنون تعاریف بسیاری برای آن ارائه شده، اما تفاوت‌های دقیق بین زنده و غیرزنده، همچنان واضح نیست. آیا ویروس‌ها زنده هستند؟ مولکول‌های DNA چطور؟ ویروس‌های کامپیوتری؟ مواد معدنی بیولوژیکی؟

در این مجموعه دنباله‌دار که توسط نام کاربری «Gigi» در وبسایت مدیوم منتشر شده است، می‌خواهیم به این پرسش‌ها پاسخ بدهیم و از میان آنها راهی برای اثبات زنده بودن بیت کوین پیدا کنیم.

رالف مرکل، مخترع تابع درهم‌سازیِ رمزنگاری (هش) که اتفاقا نام درخت مرکل هم از او گرفته شده است، استدلال کرد که بیت کوین اولین نمونه از شکل جدیدی از زندگی است. حالا ما می‌خواهیم این ادعا را کاملا جدی بگیریم و با بررسی و تحقیق بیشتر ثابت کنیم که خصوصیات بیت کوین کاملا با ویژگی‌های موجودات زنده همخوانی دارد. برای تأثیرگذاری بیشتر، این بحث را به چند بخش تقسیم کردیم:

در بخش اول نشان خواهیم داد که بیت کوین واقعا یک وجود زنده است. در بخش دوم نگاهی دقیق‌تر به زیستگاه‌های مختلف بیت کوین خواهیم داشت و اینکه چگونه تغییرات در این زیستگاه‌ها ممکن است روی این موجود تأثیر بگذارد. در بخش سوم، اندامگان (ارگانیسم) بیت کوین را کالبدشکافی خواهیم کرد و سعی می‌کنیم بعضی از اجزای آن را دقیق‌تر بررسی کنیم. در نهایت، با انجام یک آزمایش ذهنی و فرض تلاش خواهیم کرد تا بیت کوین را نابود کنیم تا ارتجاعی بودن و سرسختی قابل‌توجه این موجود غیرمتمرکز و عجیب به شما اثبات شود.

زندگی چیست؟

این پرسش که آیا چیزی زنده است یا نه، به وضوح به تعریف ما از زندگی بستگی دارد. زندگی بی‌نهایت پیچیده است، بنابراین تعجبی ندارد که سؤال «زندگی چیست؟» پاسخ‌های متعددی داشته باشد. با این حال، چیزی که روشن است این است که زندگی یک فرایند است نه ماده. ما می‌توانیم این فرایند را با مشاهده چیزهایی که زنده هستند و نوع رفتار و عملکردی که دارند توصیف کنیم:

موجودات زنده تمایل دارند رشد کنند، تکثیر شوند (تولید مثل) و نسبت به تغییرات محیطی واکنش نشان دهند. موجودات زنده برخی از صفات را از والدینشان به ارث می‌برند، از واحدهای کوچکتری به نام سلول‌ها ساخته شده‌اند و در زمان آنتروپی (افزایش بی‌نظمی)، برای حفظ ساختار داخلی خودشان انرژی مصرف می‌کنند. (توضیح: با توجه به نظریه انتروپی، اگر بی‌نظمی در بدن موجود زنده به حد ماکزیمم برسد، آن موجود خواهد مرد).

از دیدگاه علم فیزیک، موجودات زنده سیستم‌های ترمودینامیکی هستند: آنها از تفاوت‌های انرژی در محیط اطرافشان برای حفظ ساختار مولکولی خاص و ایجاد نسخه‌هایی از خودشان استفاده می‌کنند. از نظر ترمودینامیک سیستم‌های زنده قادرند انتروپی داخلی خودشان را با مصرف انرژی «رایگان» که از محیط اطرافشان دریافت می‌کنند، کاهش دهند. به‌طور خلاصه، موجودات زنده از هرج و مرج (بی‌نظمی)، نظم ایجاد می‌کنند تا عمرشان را طولانی‌تر کنند.

بیت کوین هم دقیقا همین کار را انجام می‌دهد: انرژی را از محیط می‌گیرد و نظم ایجاد می‌کند، یعنی با افزودن بلاک‌ها به یک ساختار مرتب‌شده، انتروپی درونی خودش را کاهش می‌دهد.

بعضی‌ها این ساختار را بلاک چین می‌نامند و برخی دیگر به آن دفتر کل توزیع شده می‌گویند. در اینجا از هیچ‌کدام از این نام‌ها استفاده نمی‌کنیم، زیرا اصلا نام این ساختار خاص مهم نیست و این اسم نمی‌تواند این حقیقت مهم را تمام و کمال منتقل کند. این ساختار فقط بخشی از یک سیستم بزرگ و پیچیده است که شباهت زیادی به نقش ستون فقرات در مهره‌داران دارد و بسیار مهم است؛ اما اینکه دفتر کل توزیع‌ شده باشد یا هر چیز دیگری، فرقی نمی‌کند. به طور کلی یک دفتر کل به همان اندازه مفید و زنده است که استخوان‌ها برای بدن هستند.

برای درک اینکه چرا بیت کوین شبیه موجودات زنده رفتار می‌کند، بیایید از کلماتی که بیشتر افراد طوطی‌وار تکرار می‌کنند بگذریم و از خودمان بپرسیم که بیت کوین واقعا چیست، از چه چیز ساخته شده است و محدودیت‌های آن چه هستند.

بیت کوین چیست؟

در مقایسه با یک موجود بیولوژیکی، بیت کوین بسیار ساده‌ است. با این حال، یافتن یک پاسخ کوتاه و اجمالی برای پرسش «بیت کوین چیست» اصلا ساده نیست.

بسته به ذهنیتی که از قبل دارید، بیت کوین ممکن است یک شبکه کامپیوتری، انقلاب مالی، راهی برای حفاظت از ثروت، سیستم پرداخت، لایه‌ای از توافق جهانی، جایگزینی برای بانکداری متمرکز، پول سالم، اقتصاد موازی، حباب، طرح هرمی، سیستم پیام‌رسانی، پروتکل ارتباطی، پایگاه داده ناکارامد، پول اینترنتی یا همه آنها باشد. به‌طور خلاصه، بیت کوین چیزی متفاوت برای افرادی است که متفاوت فکر می‌کنند. هر کس هر طور بخواهد می‌تواند بیت کوین را تعریف کند.

بیت کوین هر چه باشد، بدون شک نیرویی است که باید روی آن حساب ویژه‌ای باز کنیم. بیت کوین زندگی و روند خاص خودش را دارد و بنابراین می‌توان آن را به عنوان یک موجود زنده توصیف کرد.

به نظر می‌رسد بسیاری از افراد خودشان به‌طور مستقل به این نتیجه رسیده‌اند که بیت کوین زنده است. به عنوان مثال، در کتاب «تسلط بر بیت کوین» ( Mastering Bitcoin) نوشته آندریاس آنتونوپولوس (Andreas M. Antonopoulos)، بیت کوین به عنوان ارتشی از مورچه‌های برگ‌بُر توصیف می‌شود. سیستمی بیولوژیکی که بدون نیاز به یک هماهنگ‌کننده مرکزی، با یکدیگر به شکل هماهنگ کار می‌کنند.

از طرف دیگر، روی جلد کتاب «برنامه‌نویسی بیت کوین» (Programming Bitcoin) اثر جیمی سانگ، تصویر گورکن عسل‌خوار نقاشی شده است. گورکن عسل‌خوار حیوانی است که معمولا از آن برای اشاره به بیت کوین استفاده می‌کنند (زیرا به هیچ چیز اهمیت نمی‌دهد و از هیچ چیز نمی‌ترسد).

دان هلد، در مقاله‌ای اختراع بیت کوین را با کاشتن یک درخت مقایسه کرد که شامل چهار بخش گونه (کد)، فصل (زمان)، خاک (توزیع) و باغبانی(جامعه) بود و همه آنها برای رشد نهال بیت کوین ضروری بودند (این مطلب را در سایت ارزدیجیتال تحت عنوان «درخت بیت کوین» منتشر کرده‌ایم.)

برندون کوییتم (Brandon Quittem) می‌گوید بیت کوین بیشتر از هر چیز به میسلیوم (mycelium) که بخش رشدکننده قارچ است شباهت دارد. شبکه‌ای زیربنایی که رشد می‌کند و بنابراین به راحتی می‌توان آن را به عنوان یک موجود زنده غیرمتمرکز در نظر گرفت.

اگر مار را زنده زنده بخورید گاز می‌گیرد نه؟ گورکن عسل‌خوار اصلا اهمیت نمی‌دهد! اگر نیمی از مورچه‌های کارگر ارتش مورچه‌ها در برابر سیل شسته شوند و از بین بروند، چه؟ ارتش مورچه‌ها هم اهمیتی نمی‌دهد و همچنان به راه خود ادامه خواهد داد! به همین ترتیب اگر مقررات و بانکداریِ متمرکز سد راه بیت کوین شود یا همین فردا نیمی از نودها (گره‌ها، کسانی که بلاک چین بیت کوین را اجرا می‌کنند) آفلاین شوند، شبکه بیت کوین هم اهمیتی نخواهد داد.

«گورکن عسل‌خوار اهمیتی نمی‌دهد، اصلا این موانع را به حساب نمی‌آورد!»

رندال ( Randall)

این عقیده سرسخت در بین افراد که بیت کوین هیچ وقت از کار نمی‌افتد، اگر مدتی طولانی بقایش را حفظ کنن و همچنان محبوب بمانپ، پس از مدتی از نظر مفهومی درست فرض خواهد شد.هنگامی که افراد از بیت کوین به عنوان گورکن عسل‌خوار صحبت می‌کنند، در نگاه اول اینطور برداشت می‌شود که در اصل، بیت کوین مانند حیوانی رفتار می‌کند که قابل کنترل نیست، نمی‌توان آن را مهار کرد و به چیزهایی که در خارج از شبکه آن اتفاق می‌افتد اهمیتی نمی‌دهد.

با این حال اینکه بیت کوین بیشتر از همه به کدام موجود زنده خاص شباهت دارد، تمرینی برای خود شماست و ما بیشتر از این به آن نمی‌پردازیم. مثال‌هایی که در اینجا ارائه کردیم، صرفا برای این بود که به شما نشان بدهیم چطور تعدادی از نویسندگان توانستند این جهش فکری را که بیت کوین موجودی زنده است راه بیندازند. جهشی فکری که باور دارم جذاب، مفید و درست است.

بیت کوین یک موجود زنده است و ما اگر می‌خواهیم با آن هماهنگ باشیم، باید سعی کنیم آن را همین طور که هست درک کنیم.

اندامگان بیت کوین

همان‌طور که گفتیم، رالف مرکل اولین کسی بود که ادعا کرد بیت کوین را می‌توان به چشم یک موجود زنده دید. او گفت که بیت کوین هیجانی باورنکردنی را در جامعه فناوری ایجاد کرده است و تلاش کرد این هیجان را به شکلی تفسیر کند که درک آن برای هر کسی راحت باشد. بنابراین آن را شکل جدیدی از زندگی نامید.

رالف مرکل:

«بیت کوین به طور خلاصه و غیر فنی، اولین نمونه از شکل جدید زندگی است. بیت کوین در اینترنت زندگی می‌کند و نفس می‌کشد. بیت کوین می‌تواند به افراد پول بدهد تا او را زنده نگه دارند، پس زنده است. بیت کوین خدمات مفیدی را برای افراد انجام می‌دهد که آنها تمایل دارند برای این خدمات پول پرداخت کنند، پس زنده است. هر کس، هر جا می‌تواند یک نسخه از کد آن را اجرا کند. همه نسخه‌های قابل اجرای آن به شکل مداوم با یکدیگر پیام‌هایی رد و بدل می‌کنند، پس زنده است. اگر هر نسخه از آن فاسد و خراب شود، سریع و بدون هیچ هیاهویی آن را از دور خارج می‌کند، پس زنده است. کاملا شفاف است زیرا هر کسی می‌تواند کد آن را ببیند و دقیقا مشاهده کند که چه کاری انجام می‌دهد، پس زنده است.»

با اینکه بیت کوین کاملا شفاف است، اما دقیقا مشخص نیست که از کجا آغاز شده و به کجا ختم می‌شود. مانند همه موجودات زنده (و محیط)، بیت کوین هم موجودی زنده و پویا است و از بخش‌های زیادی تشکیل شده است که همه آنها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند.

اندامگان بیت کوین از بسیاری بخش‌های درهم پیچیده تشکیل شده است که برای اطمینان یافتن از بقای کل سیستم با یکدیگر کار می‌کنند.

مسلما می‌دانید که در موجودات بیولوژیکی هم به محض اینکه یک بخش حیاتی موجود زنده از بین برود، آن موجود می‌میرد. با این حال بیت کوین جانداری عجیب است. بیت کوین در دامنه زندگی می‌کند، به طوری که یک پای آن در قلمرو آگاهی قرار دارد (ایده‌ها و کدها) و یک پای دیگرش در عالم فیزیکی است (افراد و نودها).

اندامگان بیت کوین خودش را از طریق تأثیر متقابل این ایده‌ها، کد، افراد و نودها بر یکدیگر نشان می‌دهد. هر چهارتای این مفاهیم در یک حلقه بازخورد که ارزش ایجاد می‌کند با یکدیگر واکنش می‌دهند، بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و در نهایت بیت کوین را زنده نگه می‌دارند.

اینکه آیا افراد بخشی از اندامگان بیت کوین هستند یا صرفا در همزیستی با آن زندگی می‌کنند، بستگی به دیدگاه شما دارد. در حال حاضر، بیایید نگاهی جامع به اندامگان بیت کوین بیندازیم و افراد را به عنوان بخشی از کل در نظر بگیریم. به هر حال، درست همان‌طور که ما نمی‌توانیم بدون تعداد زیادی از باکتری‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و سایر موارد چندش‌آوری که میکروبیوم (ریزاندامگان همزیست) انسان را تشکیل می‌دهند زندگی کنیم، بیت کوین هم نمی‌تواند بدون ما زندگی کند: ما موجوداتی در دنیای فیزیکی هستیم که آن را زنده نگه می‌داریم.

نودها و اجراکنندگان نود (ماینرها و افرادی که به صورت مستقیم به بلاک چین بیت کوین متصل می‌شوند) چیزهایی ملموس و آشکار در دنیای فیزیکی هستند. درست مانند سلول‌های بدن ما، همه اجزای فیزیکی اندامگان بیت کوین می‌توانند در طول زمان جایگزین شوند. اجرا‌کنندگان نود می‌آیند و می‌روند، نودها و سخت‌افزارهای استخراج به صورت دوره‌ای جایگزین می‌شوند، حتی مزارع ماینینگ فعلی روزی تعطیل خواهند شد و امکانات مقرون به صرفه‌تری جای آنها را خواهد گرفت.

اما ایده‌ها و کد بیشتر حالت غیر فیزیکی دارند. درک آنها به همان شیوه‌ای که اجزای فیزیکی اندامگان بیت کوین را درک می‌کنیم امکان‌پذیر نیست. بیت کوین یک ماهیت دارد که می‌توان گفت روح آن است. اگر فیزیک این ساختار نابود شود، باز هم این ماهیت به لحاظ نظری می‌تواند در یک میزبان جدید زندگی کند.

روح بیت کوین مستقل از جسم فیزیکی آن است. تا زمانی که چیزی با این ماهیت سازگار باشد، می‌تواند به عنوان بخشی از کل رفتار کند. اما اگر چیزی ناسازگار باشد، رد خواهد شد. درست مانند موجودات بیولوژیکی که اشیای خارجی درون بدنشان را به هر طریقی شده دفع می‌کنند.

بخشی از این ماهیت با قوانین اجماع بیت کوین به شکل صریح بیان می‌شود، اما برخی دیگر مدام تکرار می‌شوند: «اگر این کلید شما نیست، این بیت کوین‌ها مال شما نیست» و «نود خودتان را اجرا کنید»، نمونه‌هایی هستند که آموخته‌های ما را یادآوری می‌کنند و میان‌برهایی برای درک عمیق‌تر بیت کوین هم به شمار می‌روند.

حال با داشتن تصویری ذهنی از اجزای اصلی و وسعت اندامگان بیت کوین، بیایید به تعریفی که از زندگی داشتیم برگردیم و ببینیم هر یک از آن ویژگی‌ها چطور درباره بیت کوین صدق می‌کنند.

رشد

بیت کوین به روش‌های متعددی رشد می‌کند. شبکه، ارزش هر بیت کوین، بازار، پایگاه کاربران همگی رشد می‌کنند و در نهایت این کل اکوسیستم است که رشد می‌کند.

تولید مثل

بیت کوین از «تکرار» برای ایجاد کمیابی مطلق استفاده می‌کند که پارادوکسی زیبا و بی‌نظیر را پدید می‌آورد. بیت کوین خودش را به چند روش و در سطوح متعددی تکثیر می‌کند: کد منبع در مخازن کد تکرار می‌شود، نرم افزار آن برای نصب به صورت کپی‌های مختلف روی کامپیوترها اجرا می‌شود، دفتر کل در هر نود خودش را تکثیر می‌کند، بلاک‌ها در سراسر شبکه پخش می‌شوند و حتی خروجی‌های خرج نشده تراکنش (UTXOs) را می‌توان به عنوان موجودات تولیدمثل کننده‌ای در نظر گرفت که در طول فرایند تراکنش تقسیم و ادغام می‌شوند. جهش‌ها هم در هر مرحله وجود دارند: در عرض چند سال گذشته، بیت کوین تراکنش‌های نامعتبر، بلاک‌های نامعتبر، صدها فورک و هزاران نسخه ناتمام را ایجاد کرده است.

وراثت

بیت کوین چند صفت را از پیشینیان خود به ارث می‌برد: رمزنگاری کلید عمومی، امضاهای دیجیتال، شبکه‌سازی همتا به همتا، برچسب زمانی دیجیتال و هزینه‌بر بودن دستکاری فقط برخی از آنها هستند. به علاوه، ماهیت باز بیت کوین انتقال افقی و عمودی ژن را ممکن می‌سازد: برخی صفات توسط جهش‌های تدریجی نسخه‌های قبلی توسعه می‌یابند، اما بقیه آنها از طریق ترکیب با ایده‌های پروژه‌های دیگر به پایگاه کد راه پیدا می‌کنند.

هومئوستاز یا هم ایستایی

از همه مهم‌تر، قوانین اجماع بیت کوین مسئول پایداری شرایط داخلی آن هستند. اگر بلاک‌ها با قوانین اجماع فعلی همخوانی نداشته باشند، بدون استثنا و به سرعت رد می‌شوند. همان‌طور که پوست ما سلول‌های مرده را از سطح خودش جدا می‌کند، شبکه بیت کوین هم خودش را از شر این بلاک‌ها خلاص می‌کند.

متابولیسم

تجهیزات ماینینگ در سراسر جهان اندامگان بیت کوین را زنده نگه می‌دارند و دیواره‌هایی تقریبا غیر قابل نفوذ را در این فرایند ایجاد می‌کنند. انرژی به این دلیل مصرف می‌شود که اطمینان حاصل شود پوششی که همچون سپر به دور تراکنش‌های قبلی ایجاد شده است در حال رشد است و قلب بیت کوین همچنان می‌تپد.

بافت سلولی

بخش‌های متعدد بیت کوین دارای بافت سلولی هستند: شبکه بیت کوین از نودها تشکیل شده است که هر یک موجودی متکی به خود و فعال هستند. بافت خود دفتر کل هم سلولی است، زیرا بلاک‌ها و تراکنش‌ها را می‌توان اساسا به عنوان سلول‌هایی در یک صفحه گسترده بزرگ (که فقط می‌توان چیزی را به آن اضافه کرد) در نظر گرفت.

واکنش‌دهی نسبت به شرایط

اندامگان بیت کوین به شدت نسبت به شرایط حساس است. بیت کوین نسبت به هر تغییری از جمله تغییرات در قیمت، تغییرات سیاسی، اقتصادی، محیطی (مثلا اگر بخش‌هایی از اینترنت قطع شود)، فنی (به عنوان مثال، پیشرفت در تولید تراشه) و تغییرات در درک علمی ما (مثل پیشرفت در علوم کامپیوتر، ریاضی یا رمزنگاری) واکنش نشان می‌دهد. این خود بیت کوین است که واکنش نشان می‌دهد و هیچ فرد، شرکت یا دولتی در آن دخالت ندارد.

«زندگی مانند آتش است، نه آب؛ زندگی یک فرایند است، نه یک ماده خالص. ساده‌ترین (و نه لزوما یکتاترین) اثبات برای زندگی، یافتن چیزی است که زنده است.»

کریستوفر مک کی

به قول کریس مک کی (اختر زیست‌شناس)، ساده‌ترین راه برای اثبات زندگی یافتن چیزی است که زنده است. ما بیت کوین را پیدا کرده‌ایم و طبق این گفته‌ها، بیت کوین زنده است

جمع‌بندی

بیت کوین همه ویژگی‌های یک موجود زنده را دارد: رشد می‌کند، تولیدمثل می‌کند، برخی صفات را به ارث می‌برد و برخی از آنها را منتقل می‌کند، از انرژی برای حفظ پایداری شرایط داخلی‌اش استفاده می‌کند، ماهیت آن سلولی است و نسبت به محیط‌های مختلفی که در آن زندگی می‌کند واکنش نشان می‌دهد.

در بخش بعدی از این مجموعه دنباله‌دار، نگاهی دقیق‌تر به این محیط‌ها خواهیم داشت و اینکه چطور بیت کوین نسبت به تغییرات در این محیط‌ها واکنش نشان می‌دهد. رالف مرکل خیلی زیبا بیان کرد: «بیت کوین در اینترنت زنده است و نفس می‌کشد». اما تردیدی نیست که اینترنت تنها محیطی نیست که بیت کوین می‌تواند در آن زنده بماند.

این مطلب را در بخش بعدی ادامه خواهیم داد. امیدوارم توانسته باشم شما را متقاعد کنم که بیت کوین را می‌توان به عنوان یک موجود زنده در نظر گرفت. این موضوع به همان اندازه که عجیب است، آشکار هم هست.