۵ نشانه مهم برای تشخیص پروژههای اسکم در ارز دیجیتال
اگر فکر میکنید همه پروژههای ارز دیجیتال فرصتهای طلایی هستند، باید بیشتر دقت کنید. برای هر پروژه قانونی که سودهای فوقالعاده ایجاد میکند، دهها کلاهبرداری پیچیده وجود دارد که فقط یک هدف دارند: پول سختکوشی شما را بدزدند.
تفاوت بین پیدا کردن یک الماس پنهان و افتادن در دام کلاهبرداری، شانس نیست؛ بلکه توانایی تشخیص نشانههای خطر است. در این مطلب که براساس مقالهای در وبسایت مدیوم (Medium) نوشته شده است، ۵ نشانه پروژههای اسکم را بررسی میکنیم. خودتان را یک کارآگاه در نظر بگیرید و قبل از سرمایهگذاری، این نشانهها را بررسی کنید.
۱. تیم ناشناس: بزرگترین پرچم قرمز
این اولین و احتمالاً مهمترین نشانه خطر است. چه کسی واقعاً این پروژه را میسازد؟ اگر نمیتوانید این سؤال را با نامهای واقعی، چهرهها و سوابق حرفهای پاسخ دهید، باید بسیار محتاط باشید.
ناشناسی بهترین دوست کلاهبردار است. یک تیم بدون شهرت عمومی چیزی برای از دست دادن ندارد. اگر تصمیم بگیرند پروژه را رها کنند و با پول سرمایهگذاران ناپدید شوند، هیچ پاسخگویی وجود ندارد.
یک تیم شناختهشده (با هویت عمومی) شهرت واقعی خود را به خطر میاندازد. احتمال کمتری وجود دارد که مرتکب کلاهبرداری آشکار شوند، زیرا آینده حرفهای آنها به صداقتشان بستگی دارد.
نحوه بررسی تیم توسعه:
- به بخش “تیم” در وبسایت پروژه بروید
- آیا اعضا نام واقعی دارند؟
- آیا میتوانید آنها را در لینکدین پیدا کنید؟
- آیا سابقه کاری قابل تأیید دارند؟
۲. وعده سود غیرواقعی
کسبوکارهای قانونی در مورد مشکلاتی که حل میکنند صحبت میکنند، اما اسکمها در مورد پولی که به دست خواهید آورد. به زبانی که پروژه در بازاریابی خود استفاده میکند توجه دقیق داشته باشید.
این نوع بازاریابی برای تحریک طمع و ترس از دست دادن طراحی شده است. پروژههای قانونی بر فناوری، کاربرد و چشمانداز بلندمدت خود تمرکز میکنند. آنها انتظارات را مدیریت میکنند؛ بلیط لاتاری نمیفروشند.
نحوه بررسی سود غیرواقعی
- تبلیغات روی وبسایت را ببینید: آیا تبلیغات سایت پروژه روی محصول تمرکز دارد یا قیمت؟ یک پروژه واقعی سعی میکند کاربردهای خود را توضیح دهد. اما پروژه اسکم رؤیای ثروت بدون زحمت را میفروشد.
- حساب شبکههای اجتماعی را بررسی کنید: آیا پستها و استوریهای شبکه اجتماعی پروژه سریالی از تبلیغات روی افزایش قیمت است؟ یا بهروزرسانیهای فنی، محتوای آموزشی و تلاش برای برقراری ارتباط واقعی با جامعه کاربران است؟
۳. جامعه مصنوعی و غیرواقعی
یک جامعه قوی و ارگانیک یکی از قدرتمندترین داراییهای یک پروژه ارز دیجیتال است. کلاهبرداران این را میدانند، بنابراین سعی میکنند آن را جعل کنند.
شاید برایتان پیش آمده باشد که به گروه تلگرامی یا حساب دیسکورد پروژهای وارد شوید و ببینید که مثلاً ۱۰,۰۰۰ عضو دارد. اما وقتی به گفتگوهای داخل آن نگاه میکنید، مثل یک شهر ارواح است. میبینید که تنها فعالیت در گروه یا صفحه مربوط به تعداد معدودی است از افراد یا رباتها است که پیامهای اسپم مشابه میفرستند.
بهراحتی میتوان هزاران دنبالکننده جعلی یا حساب ربات خرید. اگر در جامعه پروژهای دیدید تعداد اعضا بسیار زیاد است اما تقریباً هیچ مکالمه واقعی و انسانی شکل نمیگیرد، نشانه واضحی است که آن جامعه جعلی است.
نحوه بررسی جامعه جعلی:
- در حسابهای مجازی پروژه بچرخید: ۳۰ دقیقه یا بیشتر وقت بگذارید و در صفحات دیسکورد پروژه چرخ بزنید. ببینید آیا مکالمه واقعی و معنادار شکل می گیرد؟ آیا اعضا سؤالات جدی و معنادار درباره پروژه میپرسند؟
- یک سؤال سخت بپرسید: به گروه تلگرامی یا دیسکورد پروژه بروید و یک سؤال انتقادی اما مؤدبانه بپرسید، مثل «پروفایل لینکدین اعضای تیم توسعه رو چطور میتونیم پیدا کنم؟» یا «آیا نقدینگی پروژه قفل شده است؟». اگر سؤالتان را نادیده گرفتند، پیام شما را حذف کردند یا شما را بلاک کردند، دیگر پاسخ خود را گرفتهاید. پروژههای واقعی از پرسشگری جامعه خود استقبال میکنند.
۴. مشکلات فنی خطرناک
این قلب فنی بسیاری از کلاهبرداریهاست، اما مفاهیم آن ساده و قابلفهم است.
نقدینگی باز
وقتی یک توکن جدید ایجاد میشود، بنیانگذاران معمولاً مقدار زیادی از توکنهای جدید و یک ارز ارزشمند (مانند اتریوم) را در استخر نقدینگی قرار میدهند. این استخر نقدینگی امکان مبادله توکن پروژه را برای جامعه آن فراهم میکند. در یک پروژه اسکم، کلاهبرداران خیلی راحت تمام اتریوم ارزشمند را از آن استخر خارج میکنند و اعضای جامعه با میلیونها یا میلیاردها توکن بیارزش تنها میمانند. به این نوع کلاهبرداری راگ پول (Rug Pull) میگویند.
پروژههای معتبر برای اطمینان دادن به کاربران و جلوگیری از این نوع کلاهبرداری، نقدینگی پروژه را در یک قرارداد هوشمند و برای مدتی مشخص (مثلاً یک سال) قفل میکنند. این کار مثل این است که پول نقد را در گاوصندوقی قرار دهید که طوری برنامهریزی شده که به مدت یک سال کسی نتواند قفل آن را باز کند.
عدم حسابرسی قرارداد هوشمند
قرارداد هوشمند یا اسمارت کانترکت (Smart Contract) کدی است که کل پروژه را اجرا میکند. یک توسعهدهنده کلاهبردار میتواند حفرههای امنیتی خاصی را در کد قرار هوشمند پنهان کند. حسابرسی یا آدیت فرایند بررسی دقیق کدهای قرارداد هوشمند است که توسط یک شرکت ثالث انجام میشود. پس اعتبار شرکتی که این حسابرسی را انجام میدهد نیز اهمیت فراوانی دارد.
نحوه بررسی قرارداد هوشمند
- به دنبال گواهی حسابرسی بگردید: پروژههای معتبر گزارش حسابرسی خود را با افتخار در وبسایت خود میگذارند. این پروژهها معمولاً حسابرسی خود را به شرکتهای معتبری مثل سرتی کی (CertiK)، هاکن (Hacken) یا تریل آو بیتز (Trail of Bits) میسپارند.
- نقدینگی قفلشده را بررسی کنید: از ابزارهای مثل دکس تولز (DEX Tools) یا کاوشگرهای بلاک چین برای چک کردن میزان نقدینگی قفلشده و آدرس قرارداد هوشمند آن استفاده کنید. این پلتفرمها معمولاً نشان میدهد که چه مقدار توکن و برای چه مدتی قفل شده است. اگر میزان نقدینگی قفل شده ۹۵ درصد بود، باید بدانید که در واقع با یک بمب ساعتی طرف هستید. میزان توکنهای قفلشده باید معقول باشد.
۵. مستندات ضعیف و کپیبرداری
وایت پیپر یک پروژه، برنامه کسبوکار آن است. وبسایت آن ویترینش است. هر یک از اینها مشکلدار یا مشکوک به نظر برسد، نشانه بدی است. اگر وایت پیپر یک پروژه را باز کردید و با انبوهی از اصطلاحهای فنی عجیب مثل «AI-powered»، «decentralized» یا «synergistic metaverse protocol» روبهرو شدید، در حالی که هیچ توضیح مشخص درباره نحوه عملکرد آن نیافتید، صدای زنگ خطر را بشنوید.
گاهی وقتها هم ممکن است وارد وبسایت پروژه بشوید و ببینید که چقدر طراحی و عبارتهای به کار رفته در آن برای شما آشناست. بعد بررسی میکنید و میبینید که همه چیز را عیناً از پروژه مشهور دیگری کپی کردهاند. اینجا هم زنگ خطر را باید به صدا دربیاورید.
این نشاندهنده عدم تفکر اصیل و تلاش است. تیمی که جدی است درباره ساختن یک کسبوکار واقعی و بلندمدت، زمان و منابع را سرمایهگذاری میکند تا چشمانداز خود را به وضوح توضیح دهد. چنین تیمی همچنین سعی میکند تا یک وبسایت اصیل و منحصربهفرد برای پروژه خود طراحی کند.
نحوه بررسی وایت پیپر
- وایت پیپر را مرور کنید: نیازی نیست که حتماً برنامهنویس باشید. خواندن مقدمه و بخشهایی از وایت پیپر که به کارکرد اصلی پروژه و حل مشکلات واقعی میپردازد، کافی است. ببینید آیا یک مشکل واقعی را بهدرستی بیان کرده و راهکار حل آن را به زبان ساده و مشخص توضیح داده است؟
- به حس خود اعتماد کنید: آیا طراحی وبسایت پروژه حرفهای و منحصربهفرد است؟ یا شبیه قالبهای کلیشهای است که صد جای دیگر هم دیدهاید؟
نتیجهگیری
فضای ارزهای دیجیتال پر از فرصتهای فوقالعاده است، اما میدان مین هم در آن کم نیست. خبر خوب این است که کلاهبرداران اغلب تنبل هستند. آنها بارها و بارها از یک همان روشهای تکراری استفاده میکنند.
با یادگیری تشخیص این پنج نشانه، میتوانید ۹۹٪ از کلاهبرداریها را فیلتر کنید و سرمایه سختکوشی خود را حفظ کنید. دنبال کردن هیجان را متوقف کنید و شروع به تحقیق درباره پروژهها کنید.
لطفا در صورت مشاهده دیدگاههای حاوی توهین و فحاشی یا خلاف عرف جامعه با گزارش سریع آنها، به ما در حفظ سلامت بستر ارتباطی کاربران کمک کنید.