بیت کوین و مفهوم آزادی اقتصادی؛ چرا جهان با بیت کوین زیباتر خواهد بود؟

بیت کوین و سیستم مالی غیرمتمرکز این ارز دیجیتال، در پی بحران جهانی اقتصاد در سال ۲۰۰۸ و بی‌اعتمادی سپرده‌گذاران به بانک‌ها و مؤسسات مالی به وجود آمد. مایک کو (Mike Co)، اقتصاددان و مقاله‌نویس در حوزه ارزهای دیجیتال، در مقاله‌ای که در وب‌سایت مدیوم منتشر کرده است، به‌سراغ آمار و ارقامی رفته است که نشان می‌دهد بیت کوین به‌خوبی توانسته است برمبنای هدف اولیه خود پیش برود و جای خود را در بین افراد مختلف در سرتاسر جهان، روز‌به‌روز بیشتر باز کند؛ به‌خصوص در میان افراد بی‌بهره از خدمات بانکی بین‌المللی در کشورهایی با اقتصادهای غیرآزاد و سرکوب‌‌شده. مایک کو در این مقاله خود به‌طور ویژه «شاخص آزادی اقتصادی» را بررسی کرده است.

وال استریت ژورنال (Wall Street Journal) و بنیاد هریتج (Heritage Foundation)، با همکاری یکدیگر‌ شاخص آزادی اقتصادی را در سال ۲۰۲۰ بررسی کرده‌اند. این شاخص، ارزیابی می‌کند که قوانین یک کشور تا چه میزان از حقوق مالکیت خصوصی محافظت می‌کند و دولت تا چه میزان این قوانین را اِعمال می‌کند.

کشورهایی، مانند سنگاپور که امتیاز بالاتری از نظر شاخص حقوق مالکیت کسب می‌کنند، به‌طور میانگین سرانه تولید ناخالص داخلی بیشتری دارند و بالعکس.

در عمل، درصورتی‌که احتمال داشته باشد هر لحظه پس‌انداز شما به‌شکلی ناعادلانه مصادره شود، آیا باز هم مایل هستید که سخت کار کنید؟ در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مانند ایالات متحده، قوانین دموکراتیک جلوی بروز چنین شرایطی را می‌گیرند. بااین‌حال، این احتمال نگران‌کننده برای میلیاردها نفر در سرتاسر جهان وجود دارد.

برای میلیاردها نفر، عوامل مشابه دیگری وجود دارد که به همین اندازه ناامیدکننده است. اگر هر سال به‌علت تورم، بیش از ۳.۵ درصد از ارزش پس‌‌انداز شما کاسته شود، چه خواهید کرد؟

کشورهایی که در نمای کلی امتیاز بالاتری از شاخص آزادی اقتصادی دریافت می‌کنند، نرخ تورم کم و ثابت (حدود ۲ درصد) دارند و بالعکس. در محاسبه شاخص آزادی اقتصادی، علاوه بر حقوق مالکیت، عواملی از جمله یکپارچگی دولت، تأثیر قضایی، هزینه‌های دولتی، موانع مالیاتی، سلامت مالی، کسب‌وکارها، مشاغل کارگری، سرمایه‌گذاری، تجارت و آزادی مالی نیز در نظر گرفته می‌شود.

میلیاردها نفر در سرتاسر جهان سالیانه شاهد کاهشِ بیش از ۳.۵ درصد از ارزش پول خود هستند. چنین شرایطی خصوصا در کشورهایی با اقتصاد نوظهور، مانند برزیل (۳.۵ درصد)، چین (۳.۷ درصد)، روسیه (۳.۷ درصد)، هند (۴.۶ درصد)، نیجریه (۱۱.۵ درصد)، ترکیه (۱۳.۳ درصد) و آرژانتین (۵۲.۹ درصد) دیده می‌شود.

روشی دیگر برای اندازه‌گیری کاهش ارزش پولی، مقایسه ارزهای کشورهای مختلف در برابر دلار، ارز ذخیره‌ای جهان، است. از سال ۲۰۱۸، دلار ایالات متحده در برابر تقریباً هر ارز دیگری در جهان برتری مشهودی داشته است. در مقطع فعلی شهروندان کشورهایی با اقتصاد نوظهور بیشترین کاهش ارزش پولی را تجربه می‌کنند.

از سال ۲۰۱۸ تاکنون، بازده دلار ایالات متحده نسبت به پزوی آرژانتین بیش از ۲۵۰ درصد، نسبت به لیر ترکیه حدود ۱۰۰ درصد و نسبت به رئال برزیل ۷۸ درصد بوده است. حتی در مقایسه با ارز توسعه‌یافته‌ترین اقتصادهای دنیا که نرخ تورم سالانه آنها مانند ایالات متحده کمتر از ۲ درصد است، دلار با فاصله بهترین عملکرد را داشته است. تنها ارزهایی که توانسته‌اند در مقابل دلار قد علم کنند یا پابه‌پای آن پیش بروند، یِن ژاپن و فرانک سوئیس هستند.

بسیاری از افراد در سرتاسر جهان بین دو گزینه نگهداری دلار ایالات متحده یا ارز بومی کشور خود، دلار را ترجیح می‌دهند. بااین‌حال، میلیاردها نفر نمی‌توانند آزادانه این انتخاب را داشته باشند.

با درنظرگرفتن داده‌های شاخص بازارهای باز در آزادی اقتصادی، میلیاردها نفر در جهان در شرایط اقتصادی «غیرآزاد» یا «سرکوب‌شده» زندگی می‌کنند. چین یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهایی است که شهروندان خود را در بازارهای سرمایه «سرکوب‌شده» نگه داشته است. البته، در شاخصی کلی‌تر، اقتصاد این کشور در دسته «نسبتا آزاد» قرار می‌گیرد.

در کشورهایی که امتیاز کم‌تری از این شاخص می‌گیرند، دسترسی به دلار برای اغلب شهروندان دشوار یا غیرممکن است. در چنین کشورهایی، طلا سرمایه‌گذاری امنی در مقابل تورم و کنترل‌ سرمایه افراد توسط دولت محسوب می‌شود. طی دهه گذشته، چین نسبت به سایر کشورها شاهد بیشترین تقاضای خرید در بازار طلا بود. علاوه‌براین، شهروندان این کشور تمایل زیادی به خرید و نگهداری بیت کوین دارند که به‌عنوان طلای دیجیتال شناخته می‌شود.

درحال‌حاضر، چین ۶۵ درصد از شبکه استخراج بیت کوین را در اختیار دارد. البته طبق بررسی دانشگاه کمبریج، این میزان طی ماه‌های گذشته ۱۰ درصد افت داشته است. ماینرها تراکنش‌ها را با برچسب زمانی (timestamp) پردازش می‌کنند و در ازای این کار، مقدار مشخصی بیت کوین جدید دریافت می‌کنند. میزان این پاداش هر چهار سال یک‌بار با رویداد هاوینگ نصف می‌شود. با این همه، ماینینگ بر شبکه تأثیرگذار است و توسط رایانه‌هایی به‌نام نود (node)، انجام می‌شود که قوانین پروتکل اصلی بیت کوین را اجرا می‌کنند.

نودها در حداقل ۱۰۱ کشور، خصوصا در بازارهای توسعه‌یافته، مشغول فعالیت هستند. علاوه‌براین، ماینرها حداقل در ۷۸ کشور، به‌ویژه در بازارهای نوظهور در حال استخراج بیت کوین هستند. بیت کوین حقیقتا ارزی بین‌المللی است. در شبکه این ارز دیجیتال، ماینرها به‌طور مداوم در حال پردازش تراکنش‌هایی هستند که نودها آنها را تأیید کرده‌اند. نودها پروتکلی را اجرا می‌کنند که صدها توسعه‌دهنده در سرتاسر جهان آن را پشتیبانی و حفظ می‌کنند. علاوه بر این افراد، کاربران، سرمایه‌گذاران و معامله‌گرانی وجود دارند که بهای این پول الکترونیکی را تعیین می‌کنند.

نودهای بیت کوین تأیید می‌کنند که درحال‌حاضر، واحدهای جدید بیت کوین با نرخ تورمی حدود ۱.۷ درصد در سال عرضه می‌شوند. این میزان زیر نرخ تورمی‌ای است که اقتصادهای توسعه‌یافته برای ارزهای بومی خود در نظر می‌گیرند. بیت کوین نرخ تورمی مشابه با طلا دارد و مانند بقیه ارزهای رایج در جهان، با تصمیم ناگهانی بانک‌های مرکزی یا دولت‌ها تولید نمی‌شود. بیت کوین می‌تواند مانند طلا در کشورهای مختلف با میزان آزادی اقتصادی متفاوت رشد کند.

طبق بررسی‌های پلتفرم استاتیستا (Statista) از مصرف‌کنندگان در سال ۲۰۱۹، بیت کوین در کشورهای با تورم بالا مانند ترکیه، برزیل، آرژانتین و آفریقای جنوبی بیشتر موردپذیرش قرار می‌گیرد. بیت کوین نشان داده است که ذخیره‌ی ارزش روبه‌رشدی در این کشورها و دارایی مناسبی برای ایمن‌ماندن در برابر تورم در سرتاسر جهان محسوب می‌شود. از سال ۲۰۱۹، بیت کوین در مقایسه با لیر ترکیه، رئال برزیل، پزوی آرژانتین و رند آفریقای جنوبی، بیش از ۲۰۰ درصد رشد داشته است. در مقام مقایسه، در همین زمان، بیت کوین فقط ۱۴۰ درصد بهتر از دلار ایالات متحده عمل کرده است.

البته، بیت کوین با تمام ارزهای مذکور جفت‌ارز تشکیل نمی‌دهد و این اعداد صرفا محاسبه‌ای روی کاغذ هستند. بااین‌حال، نقدینگی بیت کوین از طریق پلتفرم‌های معاملاتی همتابه‌همتایی همچون لوکال بیت کوینز (LocalBitcoins) روبه‌افزایش است.

در پلتفرم لوکال بیت کوینز، حجم معاملاتی هم از سوی شهروندان کشورهایی که اقتصاد توسعه‌یافته دارند و هم از سوی شهروندان کشورهایی با اقتصاد نوظهور، بالا و درخور توجه است. مت البورگ (Matt Ahlborg)، محقق و تحلیل‌گر داده می‌گوید:

در آمریکای لاتین از بیت کوین نه صرفا به‌عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش، بلکه به‌عنوان کانالی برای به‌دست آوردن ارزهای باثبات‌تر مانند دلار ایالات متحده و همچنین استیبل کوین‌های مختلف استفاده می‌شود.

فناوری بیت کوین به تکامل دلارهای دیجیتالی منجر شد که استیبل کوین یا ارز دیجیتال باثبات نامیده می‌شوند. استیبل کوین‌هایی همچون یواس‌دی کوین (USD Coin) برای هر فرد هر کجا که باشد و دسترسی به اینترنت و یک کیف پول دیجیتالی داشته باشد، ثبات دلار ایالات متحده را با قابلیت انتقال در هر روزی از هفته و هر ساعتی از شبانه‌روز به ارمغان می‌آورد. بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی می‌گوید:

۱.۷میلیارد نفر در سراسر جهان از خدمات بانکی بی‌بهره‌اند. در اصل، استیبل کوین‌ها می‌توانند امکان انجام طیف گسترده‌ای از پرداخت‌ها را فراهم آورند و به‌عنوان درگاهی برای سایر خدمات مالی عمل کنند. با انجام این کار، استیبل کوین‌ها می‌توانند نقش حساب‌های جاری را بازی کنند و گامی در جهت ورود به آزادی مالی گسترده‌تر باشند.

با این همه، بیت کوین در مقایسه با استیبل کوین‌ها ضدسانسور است و عرضه پولی قابل‌پیش‌بینی و ثابتی دارد. علاوه‌براین، این میزان عرضه را اجماع بین‌المللی نودها، ماینرها، توسعه‌دهندگان و کاربران به‌شکل مستقیم مدیریت می‌کنند. کاربران ساکن هر کشوری که باشند، با دسترسی به اینترنت و یک کیف پول دیجیتالی می‌توانند مستقیما بیت کوین دریافت کنند و خود نگهداری آن را بر عهده بگیرند. اریک دی. چیسون (Eric D. Chason)، استاد حقوق در دانشکده حقوق ویلیام و مری ایالات متحده، در این مورد که بیت کوین چگونه می‌تواند به‌عنوان حق مالکیت عمل کند، توضیح می‌دهد:

ساتوشی ناکاموتو نوعی از مالکیت را خلق کرده است که می‌تواند بدون تکیه بر دولت، قدرت مرکزی یا ساختارهای حقوقی سنتی وجود داشته باشد.

بنابراین، بیت کوین آزادی پولی و اقتصادی را در سرتاسر جهان ممکن کرده است. این موضوع در تحقیقی از دانشکده حقوق دانشگاه نیویورک، این‌گونه جمع‌بندی شده است:

تاریخ پول نشان می‌دهد که ارز غیردولتی‌ای که بتواند در زمان تورم پولی به‌عنوان وجه رایج عمل کند، همیشه طرفدار داشته است. اگر این تقاضا ادامه داشته باشد، ادامه حیات ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز و خصوصی ممکن خواهد بود.

ویرایش این مطلب توسط مجید جهادی انجام شده است.