چرا لونا سقوط کرد و آینده آن چه خواهد شد؟ هرآنچه باید درباره فروپاشی تِرا بدانید

دو هفته پیش یکی از جنجالی‌ترین سقوط‌های تاریخ ارزهای دیجیتال رقم خورد که به‌ دنبال آن قیمت لونا و «UST»، توکن‌های اصلی شبکه تِرا، در عرض چند روز به نزدیکی صفر رسید. لونا که اخیراً رکورد قیمتی جدیدی در نزدیکی ۱۲۰ دلار ثبت کرده بود، اکنون با قیمتی حدود ۰.۰۰۰۱ دلار معامله می‌شود و ارز دیجیتال به‌اصطلاح باثبات UST هم در حال حاضر ارزشی معادل ۰.۰۵ دلار دارد!

اختصاصی ارزدیجیتال – هفته گذشته تنش و اضطراب شدیدی میان معامله‌گران ارزهای دیجیتال احساس می‌شد و همه به‌نوعی در شوک این سقوط بی‌سابقه بودند؛ اما چه چیزی شبکه ترا و توکن‌های لونا و UST را که زمانی جزو ارزهای برتر بازار بودند، در کمتر از یک هفته به جایی رساند که اکنون یک پروژه مرده در نظر گرفته می‌شوند؟

برای پاسخ به این سؤال لازم است ابتدا کمی با نحوه کار UST، استیبل کوین شبکه ترا، آشنا شویم و پس از آن به سراغ بررسی دلایل و فرضیه‌های مرتبط با این سقوط تاریخی خواهیم رفت.

UST چیست و چه ارتباطی با لونا دارد؟

همان طور که احتمالاً می‌دانید، ارزش استیبل کوین‌های دلاری باید همواره تقریباً ثابت و معادل ۱ دلار آمریکا باشد و نوسان زیاد قیمت این ارزهای دیجیتال چیز معمولی نیست. استیبل کوین‌ها انواع مختلفی دارند و نمونه‌های شناخته‌شده آنها مثل تتر (USDT)، دارای پشتوانه فیات هستند؛ یعنی به ازای هر واحد از تترهای موجود در بازار، ۱ دلار پول نقد (یا معادل آن اوارق بهادار) در خزانه این ارز دیجیتال ذخیره شده است.

توکن UST اما، برخلاف تتر، یک استیبل کوین الگورتیمی است و با ارزهای فیات پشتیبانی نمی‌شود. می‌توان گفت استیبل کوین‌های الگوریتمی، پیچیده‌ترین نوع استیبل کوین‌ها هستند که ارزش آنها با استفاده از الگوریتم‌های ویژه و قرارداد‌های هوشمند کنترل می‌شود. این الگوریتم‌ها به‌طور خودکار عرضه UST را در بازار افزایش یا کاهش می‌دهند تا از این طریق، قیمت این استیبل کوین را همواره برابر با یک دلار نگه دارند؛ اما چه اتفاقی افتاد که باعث شد شبکه ترا تعادل خود را برای حفظ ارزش UST از دست بدهد؟

پروتکل ترا برای ثابت نگه‌داشتن ارزش UST، به توکن بومی خود یعنی لونا وابسته است و از مکانیسم ضرب و سوزاندن توکن‌های دوگانه استفاده می‌کند؛ به این معنی که در صورت انحراف قیمت UST از دلار آمریکا، به دارندگان UST و لونا اجازه می‌دهد که این دو ارز را در ازای قیمت یک دلار برای هر UST، با سیستم این شبکه مبادله کنند.

به بیان ساده‌تر، زمانی که ارزش UST کمتر از یک دلار شود (یعنی تقاضا کمتر از عرضه باشد)، دارندگان UST می‌توانند از فرصت استفاده کرده و با سوزاندن هر توکن UST، معادل یک دلار توکن لونا (که به‌تازگی ضرب شده است) را از سیستم دریافت و مقداری سود کنند. همچنین در صورت افزایش قیمت UST به بالاتر از یک دلار (یعنی زمانی که تقاضا بیش از عرضه است)، دارندگان لونا می‌توانند توکن‌های خود را سوزانده و معادل ارزش دلاری آن، توکن UST (که به‌تازگی ضرب شده است) را از سیستم دریافت کنند تا تعادل دوباره برقرار شود.

همچنین بخوانید: بلاک چین ترا و ارز دیجیتال LUNA چیست؟

چه چیزی باعث سقوط لونا و UST شد؟

این سیستم در نگاه اول بی‌نقص به نظر می‌رسد؛ اما مشکل از آنجایی شروع می‌شود که کاهش مقطعی قیمت UST با افزایش عرضه درگردش لونا گره خورده است و افزایش عرضه هم به‌معنی کاهش تدریجی قیمت این ارز دیجیتال است. یعنی اگر زمانی مقدار بسیار زیادی UST برای فروش گذاشته می‌شد، طبیعتاً لونا هم باید افت قیمتی محسوسی را تجربه می‌کرد.

روز ۷ مه ۲۰۲۲ (۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۱)، این اتفاق افتاد و در اقدامی بی‌سابقه ۲ میلیارد دلار توکن UST از اَنکور پروتکل (Anchor Protocol) خارج و چندصد میلیون دلار آن بلافاصله فروخته شد. انکور تا پیش از این قلب اکوسیستم تِرا محسوب می‌شد و زمانی که ارزش بازار UST تقریباً ۱۸ میلیارد دلار بود، حدود ۱۴ میلیارد دلار، یعنی بیش از ۷۰ درصد از کل USTهای موجود در بازار، در این پروتکل سهام‌گذاری شده بود. دلیل بالابودن میزان سهام‌گذاری در انکور پروتکل نیز سود اغواکنندهٔ سالیانه ۲۰ درصدی بود که این پروتکل به سهام‌گذاران UST پرداخت می‌کرد.

این فروش سنگین که به‌عقیدهٔ بسیاری یک حمله عامدانه و برنامه‌ریزی‌شده است، قیمت UST را به‌سرعت به زیر ۱ دلار رساند؛ اما این فقط آغاز ماجرا بود. با وجود بالابودن حجم USTهای فروخته‌شده، کسی ابتدا این اتفاق را یک تهدید جدی در نظر نمی‌گرفت و بسیاری انتظار داشتند معامله‌گران طبق معمول با تبدیل USTهای خود به لونا در شبکه ترا، این فشار فروش را به‌مرور مهار کنند. مشکل دوم اما، این بود که طراحی الگوریتم شبکه ترا دست کاربران را بسته بود و آنها تنها می‌توانستند در هر ۲۴ ساعت معادل ۱۰۰ میلیون دلار UST را در مقابل لونا‌های تازه‌ضرب‌شده مبادله کنند. مشکل سوم هم آن دسته از هولدرهای UST بودند که از ترس سقوط بیشتر ارزش این استیبل کوین، توکن‌های خود را برای فروش گذاشتند و باعث سریع‌ترشدن سقوط قیمت UST شدند.

این اتفاقات در کنار هم به شکل‌گیری یک بحران در شبکه تِرا منجر شد که هم‌زمان با سقوط ارزش UST، عرضه درگردش لونا را در کمتر از سه روز، از حدود ۳۷۰ میلیون واحد به رقم باورنکردنی ۶.۵۳ تریلیون (۶٬۵۳۰ میلیارد) واحد رساند. از آنجایی که افزایش فاجعه‌بار تعداد واحدهای درگردش، لونا را به توکنی بی‌ارزش تبدیل کرده بود، این ارز دیجیتال کارایی خود را برای حفظ ارزش دلاری UST هم از دست داد و سقوط قیمت این استیبل کوین با سرعتی بیشتر از قبل ادامه پیدا کرد؛ تا جایی که امروز لونا تقریباً ۰.۰۰۰۱ دلار و UST حدود ۰.۰۵ دلار قیمت دارد.

کسانی که این اتفاق را یک حمله برنامه‌ریزی‌شده می‌دانند، معتقدند که هدف فرد مهاجم از فروش مقدار زیادی UST به‌صورت یکجا، کسب سود از کاهش قیمت (معامله شورت) و دست‌کاری بازار بیت کوین بوده است؛ اما این مسئله چه ارتباطی با بیت کوین دارد؟

اگر در ماه‌های اخیر اخبار حوزه ارزهای دیجیتال را دنبال کرده باشید، احتمالاً می‌دانید که بنیاد لونا مدتی به خرید بیت کوین در مقادیر زیاد روی آورده و هدف خود را هم از انجام این کار، تأمین پشتوانه مالی برای UST عنوان کرده بود. یعنی قرار بود اگر زمانی قیمت UST به زیر ۱ دلار رسید، در صورت لزوم این بیت کوین‌ها فروخته شوند و با درآمد حاصل از آنها UST خریداری شود تا بازار مجدداً به تعادل برسد.

فرد یا گروه مهاجم هم احتمالاً به این سازوکار اشراف داشته‌اند و می‌دانستند اگر بتوانند قیمت UST را به زیر یک دلار برسانند، طوری که شبکه ترا در وضعیت اضطراری قرار گیرد، بنیاد لونا مجبور می‌شود برای حفظ ارزش استیبل کوین خود اقدام به فروش بیت کوین‌هایش کند. از آنجایی هم که بنیاد لونا ۸۰٬۳۹۴ واحد (معادل ۲.۴ میلیارد دلار) بیت کوین در اختیار داشت، فروش این رقم قابل‌توجه می‌توانست باعث سقوط ناگهانی ارزش این ارز دیجیتال شود.

در ادامه نیز، همین اتفاق افتاد و بنیاد لونا تأیید کرد که ۸۰٬۰۸۱ واحد، معادل ۹۹ درصد از ذخایر بیت کوین خود را برای حفظ ارزش UST به فروش رسانده است. از روز ۷ مه (۱۷ اردیبهشت) که پیوند قیمتی بین UST و دلار آمریکا از بین رفت تا ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) که بازار کمی به ثبات برسد، بیت کوین نیز چیزی حدود ۳۰ درصد از ارزش خود را از دست داد و در پایین‌ترین سطح، قیمت ۲۵٬۴۰۰ دلار را تجربه کرد.

چه سرنوشی در انتظار لونا است؟

جامعه ترا از زمان بروز مشکل در شبکه تا به امروز، پیشنهاد‌های زیادی برای بازیابی و احیای اکوسیستم خود ارائه کرده که دو مورد آنها بیش از سایر گزینه‌ها موردتوجه قرار گرفته‌اند؛ اول توکن‌سوزی و دوم راه‌اندازی فورکی جدید از شبکه تِرا که راه‌اندازی فورک ایده موردحمایت دو کوان، بنیان‌گذار شبکه ترا است.

طرفداران ایده توکن‌سوزی معتقدند اعضای جامعه ترا باید عرضه اضافه لونا را که زمانی ۳۰۰ میلیون واحد بود و اکنون به بیش از ۶ تریلیون واحد رسیده است، سوزانده و از چرخه شبکه خارج کنند تا ارزش این ارز دیجیتال مجدداً بازیابی شود.

طرح دو کوان اما این است که یک فورک جدید از شبکه ترا ساخته شود و پس از آن شبکه فعلی ترا کلاسیک (Terra Classic) و بلاک چین جدید ترا نامیده شود. توکن‌های شبکه قدیمی لونا کلاسیک (Luna Classic) و توکن‌های شبکه جدید نیز همان لونا نامیده خواهند شد که عرضه کل آن احتمالاً یک میلیارد واحد بوده و قرار است با استفاده از آنها خسارت وارد‌شده به هولدرهای لونا و UST جبران شود. ضمن اینکه طبق پیشنهاد دو کوان، در شبکه جدید دیگر خبری از UST و استیبل کوین‌های الگوریتمی نخواهد بود.

رأی‌گیری رسمی و درون‌شبکه‌ای برای اجرای پیشنهاد دو کوان از ۳ روز پیش آغاز شده است و ۴ روز دیگر هم ادامه دارد. تا به این لحظه حدود ۶۳ درصد از شرکت‌کنندگان موافق و ۱۷ درصد آنها مخالف اجرای این طرح بوده‌اند و ۲۰ درصد مابقی هم ممتنع هستند. اگر سهم افرادی که در این رأی‌گیری با پیشنهاد دو کوان مخالفت می‌کنند و حق وتو دارند، از ۳۳.۳ درصد بیشتر شود، اجرای این طرح تصویب نخواهد شد. گفتنی است بخشی از اعتبارسنج‌های شبکه ترا هنوز در این رأی‌گیری شرکت نکرده‌اند و به همین خاطر نتیجه نهایی آن ممکن است با آمار کنونی متفاوت باشد.

همچنین بخوانید: فورک چیست؟ تعریف ساده هارد فورک، سافت فورک و تأثیر آن‌ها بر قیمت + ویدیو

اگر در نهایت با اجرای این طرح موافقت شود، باید منتظر انتشار جزئیات بیشتر درباره زمان راه‌اندازی فورک ترا و نحوه جبران خسارت هولدرهای لونا و UST باشیم. البته دو کوان گفته است، در صورت موافقت اعتبارسنج‌ها، می‌توانند نسخه جدید شبکه ترا را تا ۲۷ مه (۶ خرداد) راه‌اندازی کنند. در مقابل، اگر با این ایده مخالفت شود، احتمالاً پیشنهاد توکن‌سوزی این بار جدی‌تر از قبل بررسی خواهد شد و ممکن است طرح‌های جدید دیگری هم در جامعه ترا مطرح شود.