شبکه تتا (Theta) چیست؟

کاربران اینترنت در سراسر جهان روزانه میلیاردها ساعت ویدئو تماشا می‌کنند و بخش زیادی از ترافیک اینترنت صرف پخش ویدئو می‌شود. این صنعت هرروز در حال گسترش است و سودآوری آن توجه همه ازجمله شرکت‌ها و کاربرهای عادی را به خود جلب کرده است. داده‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، ارزش بازار پخش ویدئو ۳۷۶میلیارد دلار بوده است. در‌این‌میان، همه‌گیری کرونا اقبال جهانی به پخش آنلاین ویدئو را دوچندان کرد؛ به‌طوری‌که ارزش بازار آن به ۴۱۹میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رسید. پیش‌بینی می‌شود که ارزش این بازار تا سال ۲۰۲۸، به ۹۳۲.۳میلیارد دلار برسد.

شایان ذکر است با گسترش شبکه‌های بلاک چینی و وب ۳.۰ و افزایش استقبال از روش‌های غیرمتمرکز در همه زمینه‌ها، صنعت پخش ویدئو نیز از این تلاش‌ها دور نمانده است. شبکه‌های گوناگونی با استفاده از فناوری غیرمتمرکز بلاک چین پا به عرصه گذاشته‌اند تا با غیرمتمرکزکردن صنعت پخش ویدئو، با سرویس‌های متمرکزی مانند یوتیوب و توییچ رقابت کنند.

بیشتر بخوانید: وب ۳.۰ چیست؟ چگونه روی نسل بعدی اینترنت سرمایه‌گذاری کنیم؟

شبکه تتا یکی از این پلتفرم‌های غیرمتمرکز پخش ویدئو محسوب می‌شود که با توزیع درآمدِ تولید محتوای ویدئویی و خدمات پخش ویدئو میان سازندگان و مشارکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان، محبوبیت زیادی به‌دست آورده است. در این مقاله، درباره ماهیت این پلتفرم و نحوه کار آن و ارزهای بومی‌اش بیشتر صحبت خواهیم کرد؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

شبکه تتا چیست؟

پلتفرم‌های اشتراک و پخش ویدئو سهم درخورتوجهی از ترافیک اینترنت را ازآنِ خود کرده‌اند. شرکت‌ها و سرویس‌هایی مانند یوتیوب بیشترین سود را از این بازار می‌برند. این در حالی است که سازندگان محتوا که عامل واقعی رشد این سرویس‌ها هستند، سهم چندانی از این سود نصیبشان نمی‌شود. در‌این‌میان، پلتفرم‌هایی پا به عرصه گذاشته‌اند تا این نابرابری را از بین ببرند.

شبکه تتا (Theta) با ارائه شبکه پخش ویدئو غیرمتمرکز می‌خواهد این مشکل را حل کند. پلتفرم مذکور پاداش‌ها را میان سازندگان محتوا و بینندگان و همه افراد مؤثر در رشد شبکه توزیع می‌کند. بدین‌ترتیب، همه کاربرانی که به دموکراتیزه‌کردن صنعت ویدئو آنلاین کمک می‌کنند، می‌توانند از این پلتفرم غیرمتمرکز سود ببرند.

تتا شبکه بلاک چین مستقل با پروتکلی منبع‌باز (Open-Source) است که مانند بلاک چین اتریوم به توسعه‌دهندگان و مشارکت‌کنندگان امکان می‌دهد روی آن نرم‌افزارهای غیرمتمرکز (dApp) بسازند. این شبکه با استفاده از فناوری بلاک چین امکان انتقال ویدئوها را به‌صورت غیرمتمرکز و همتابه‌همتا فراهم کرده است.

در این شبکه وقتی کاربران در حال تماشای ویدئو هستند، بخشی از قدرت محاسباتی آنان برای بازپخش همان ویدئو برای دیگر کاربران استفاده می‌شود و در ازای آن توکن‌هایی به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. هدف شبکه تتا این است که با فراهم‌کردن زیرساخت پخش ویدئو غیرمتمرکز با قیمتی ارزان‌تر از پلتفرم‌های رقیب، نسل آینده فناوری سرگرمی باشد. این پلتفرم ارسال ویدئو همتابه‌همتا قدرت خود را از کاربران می‌گیرد و محتوا‌های گوناگونی ازجمله ورزشی، فیلم، سریال و موسیقی را پشتیبانی می‌کند.

تاریخچه و سازندگان شبکه تتا

سال ۲۰۱۷، جی لانگ (Jieyi Long)، کارشناس واقعیت مجازی و پخش زنده و میچ لیو (Mitch Liu)، کارآفرین استارتاپ‌های بازی موبایلی و تبلیغات آنلاین، تتا را بنیان‌گذاری کردند. آن‌ها وب‌سایتی را به نام تتا دات‌تیوی (Theta.tv) راه‌اندازی کردند که کاربران می‌توانستند در آن با تماشای محتوا، توکن تی‌فیوئل دریافت کنند. میچ لیو، مدیرعامل این مجموعه، پیش‌ازآن پروژه پخش بازی سیلور دات‌تیوی (SILVER.tv) را در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی کرده بود که به‌نوعی به سرویس استریم توییچ شباهت داشت و ساخت چنین پروژه‌ای را می‌توان گام اول در راستای ساخت شبکه تتا دانست.

در هیئت مشاوران تتا افراد نامداری از صنعت ارتباطات دیجیتال حضور دارند؛ ازجمله استیو چن (Steve Chen)، هم‌بنیان‌گذار یوتیوب، جاستین کان (Justin Kan)، هم‌بنیان‌گذار توییچ، جاناتان وانگ (Jonathan Wong)، مدیر محصول راکوتن ویکی (Rakuten Viki) و کایل اوکاموتو (Kyle Okamoto)، مدیر ارشد شبکه وریزون دیجیتال مدیا (Verizon Digital Media). رایان نیکلاس (Ryan Nicholas) و ریز ویرک (Riz Virk) نیز به‌ترتیب مدیر ارشد محصول و سرپرست توسعه شرکت تتا هستند. در‌عین‌حال، این مجموعه با توییچ و بخش واقعیت مجازی شرکت سامسونگ (Samsung VR) شراکت تجاری دارد.

شبکه تتا چگونه کار می‌کند؟

شبکه تتا از مکانیسم اجماع اثبات سهام (PoS) با نام تحمل خطای بیزانس چندسطحی (Multi-Level BFT) بهره می‌برد. در این مکانیسم، از زیرمجموعه کوچکی از نودها (Node) برای افزایش سرعت تأیید استفاده می‌شود؛ در‌نتیجه، سرعت شبکه افزایش می‌یابد و ازلحاظ کارایی منابع از شبکه‌های اثبات کار (PoW) بهتر عمل می‌کند.

این فرایند مبتنی‌بر زیرمجموعه کوچک‌تری متشکل از ۱۰ تا ۲۰ نود به نام هیئت یا کمیسیون اعتبارسنجی (Validator Committee) است. این هیئت مسئول تأیید اولیه تراکنش‌ها پیش از ارسال آن‌ها به اعتبارسنج‌هاست. گروه اصلی اعتبارسنج‌ها که از تعداد بیشتری نودها تشکیل شده است، استخر نگهبانی (Guardian Pool) نام دارد. وظیفه این گروه اعتبارسنجی کامل تراکنش‌ها و افزودن آن‌ها به دفترکل بلاک چین تتاست. این طراحی باعث می‌شود که تعادل منطقی و درستی میان ظرفیت تراکنش و ثبات و تمرکززدایی برقرار شود. درعین‌حال، ذخیره‌سازی و ارسال داده در شبکه تتا ازطریق سه قابلیت اصلی فراهم می‌شود:

۱. استخر ریزپرداخت‌های برون‌زنجیره‌ای

تتا استخری از ریزپرداخت‌های برون‌زنجیره‌ای برای کارآمدترکردن عملکردهای اصلی شبکه ایجاد کرده است. این سیستم از طرح شایعه امضای تجمیع‌شده (Aggregated Signature Gossip Scheme) بهره می‌برد که در آن، مجموعه‌ای از نودهای نگهبان یا سرپرست (Guardian Nodes) امضاها را به‌صورت تکه‌تکه از نودهای همسایه جمع‌آوری و سپس آن‌ها را به‌صورت تجمیع‌شده به بقیه نودهای شبکه ارسال می‌کند.

این کار باعث می‌شود که امضاهای محوله به هریک از نودها به‌سرعت به نودهای دیگر برسد و منابع موردنیاز برای این ارتباط‌ها کاهش چشمگیری یابد. در‌نتیجه، هر کاربری می‌تواند تراکنش‌ها را به‌صورت برون‌زنجیره‌ای انجام دهد تا قدرت محاسباتی بیشتری برای ذخیره داده و کپی‌برداری و ارسال در شبکه آزاد شود.

۲. نودهای حاشیه

شبکه تتا علاوه‌بر نودهای اعتبارسنجی و نگهبان، نودهای دیگری با عنوان نودهای مرزی یا حاشیه (Edge Nodes) را نیز به‌کار می‌برد که اعضای جامعه تتا از آن میزبانی می‌کنند. نودهای حاشیه که هم‌زمان با راه‌اندازی شبکه اصلی نسخه دوم تتا (Theta ۲.۰) رونمایی شدند، امکان تبدیل فرمت (Transcode) و بازپخش محتوای ویدئویی را به کاربران می‌دهند. همچنین، کاربران ازطریق این نودها می‌توانند پهنای باند و قدرت محاسباتی خود را بدون نیاز به سرورهای متمرکز در شبکه به‌اشتراک بگذارند.

پلتفرم جامعه‌محور اج‌کست (Edgecast) تتا از شبکه‌ای از نودهای حاشیه تشکیل شده است. پلتفرم اج‌کست از نرم‌افزارهای غیرمتمرکز پخش همتابه‌همتا در شبکه تتا پشتیبانی می‌کند. براساس داده‌های منتشر‌شده تا اوایل سال ۲۰۲۱، شبکه تتا در سرتاسر جهان بیش از ۷,۰۰۰ نود حاشیه دراختیار داشته است. گردانندگان نودهای حاشیه در ازای مشارکتشان در اکوسیستم اشتراک محتوای جهانی تتا پاداشی به‌صورت توکن دریافت می‌کنند.

۳. ضراب‌خانه توکن تتا

در سال ۲۰۲۰، تتا پشتیبانی از اجرای قراردادهای هوشمند تورینگ کامل (Turing Complete) را آغاز کرد. این اقدام گستره عظیمی از کاربردها و قابلیت‌های مرتبط با نرم‌افزارهای غیرمتمرکز را به‌روی تتا گشود؛ ازاین‌رو، شرکت تتا لبز (Theta Labs) برای بهره‌مندی کاربران از این قابلیت‌ها، ضراب‌خانه توکن تتا (Theta Token Minter) را راه‌اندازی کرد.

ضراب‌خانه تتا این امکان را فراهم کرده است که هر کاربری بدون‌ نیاز به دانش فنی قراردادهای هوشمند بتواند در بلاک چین تتا توکن‌هایی با استاندارد TNT-20 بسازد. در این بخش از شبکه تتا، کافی است کاربران نام توکن جدید، حروف، نماد آن و پارامترهای مربوط به عرضه را وارد کنند تا ضراب‌خانه توکن تتا به‌طور خودکار توکن‌های جدید را ضرب کند. امکان ایجاد توکن‌های جدید با عرضه ثابت یا متغیر بدون‌ نیاز به دانش فنی باعث شده است که طیف وسیعی از نرم‌افزارها و دارایی‌های جدید روی بلاک چین تتا شکل بگیرد.

توکن تتا و تی‌فیول (TFUEL) چیست؟

همان‌طورکه پیش‌تر اشاره کردیم، شبکه تتا دراصل پروتکلی منبع‌باز است که امکان ساخت نرم‌افزارهای گوناگون روی این پلتفرم فراهم شده؛ اما تسهیل این فرایند به واسطه ۲ ارز بومی ممکن شده است.

۱. توکن تتا (THETA)

تتا که نام ارزی حاکمیتی این شبکه است، برای اداره‌کردن پروتکل تتا به‌کار می‌رود. کاربران می‌توانند با سهام‌گذاری تتا به‌عنوان نود اعتبارسنج یا نود سرپرست، به تولید بلاک‌های جدید کمک و در فرایندهای حاکمیتی پروتکل مشارکت کنند. سهام‌گذاران تتا پاداش خود را در قالب ارز دیجیتال دیگری به نام تی‌فیوئل دریافت می‌کنند. عرضه کل ارز دیجیتال تتا ثابت و برابر با یک‌میلیارد واحد است.

۲. توکن تی‌فیوئل (TFUEL)

تیم تتا مدت کوتاهی پس از راه‌اندازی شبکه متوجه شد که برای تسهیل میلیون‌ها تراکنش و ریزپرداخت درروز، به ارز دیجیتال دیگری با نقدینگی بیشتر نیاز دارد. ازاین‌رو، تیم تتا ارز دیجیتال تتا فیوئل یا تی‌فیوئل را ایجاد کرد که نقش و عملکردش مشابه گس (Gas) در اتریوم است.

تی‌فیوئل برای تراکنش‌های درون‌زنجیره‌ای مانند پرداخت پاداش اجراکنندگان نودهای حاشیه به‌کار می‌رود. نودهای حاشیه در ازای اشتراک ویدئوهای خود و بازپخش ویدئو برای دیگران و تعامل با قراردادهای هوشمند در شبکه تتا ارز دیجیتال تی‌فیوئل را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. تبلیغ‌کنندگان نیز از تی‌فیوئل برای پرداخت مشوق به‌منظور جذب بینندگان بیشتر برای ویدئوهای تبلیغاتی خود استفاده می‌کنند. عرضه اولیه تی‌فیوئل هنگام راه‌اندازی شبکه اصلی تتا ۵میلیارد واحد بود و هرساله ۵درصد به عرضه آن افزوده می‌شود.

اهداف شبکه تتا چیست؟

آمارها حاکی از آن است که کاربران روزانه فقط در یوتیوب یک‌میلیارد ساعت ویدئو تماشا می‌کنند. در‌حال‌حاضر، ساخت و اشتراک ویدئو و میم‌های اینترنتی به فرهنگ تبدیل شده است؛ اما تولید محتوا در یوتیوب همیشه کار راحتی نیست.

الگوریتم سخت‌گیرانه یوتیوب سازندگان تازه‌واردی را نادیده می‌گیرد که نمی‌خواهند هزینه بیشتری بپردازند. حتی برخی از سازندگان مشهور در یوتیوب نیز از این مسئله گله‌ دارند که برای جلوگیری از کاهش بینندگانشان مجبورند هرروز محتوای جدید تولید کنند.

نکته دیگر اینکه یوتیوب حدود ۴۵ تا ۵۵درصد از درآمد سازندگان را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کند. مهم‌تر اینکه یوتیوب این اختیار را دارد هر کانالی که شاید سازنده آن سال‌ها برای به ثمررساندنش زحمت فراوان کشیده‌ است، تنها براساس ادعاهای اشتباه یا مسائل حق تکثیر، از دسترس خارج کند.

همچنین، شبکه‌های انتقال محتوا (CDN)، به‌ویژه در مناطقی از جهان که سرعت اینترنت کُند است، عموماً با مشکلات بارگذاری و بافرینگ (Buffering) مواجه هستند. تقاضای کیفیت‌های چشمگیر مثل ۴K در مناطق شهری نیز که باعث ایجاد گلوگاه در شبکه می‌شود، مجموعه‌ای این مشکلات را پیچیده‌تر می‌کند.

هدف اصلی تتا حل این مشکلات ازطریق ایجاد شبکه‌ای قدرتمند و کارآمد است که درآمد بیشتری برای تولیدکنندگان محتوا داشته باشد و درعین‌حال بتواند به بینندگانش پاداش دهد و تجربه پخش سریع‌تر و نرم‌تر ویدئو را با استفاده از شبکه جهانی نودهای غیرمتمرکز برای همه امکان‌پذیر‌تر کند.

درواقع، تتا می‌خواهد کیفیت محتوا را افزایش و زمان لازم برای بارگذاری ویدئوها را کاهش دهد. تتا دقیقاً در محل تلاقی فناوری بلاک چین و پخش ویدئو پدیدار شده است. این شبکه زمانی ایجاد شد که استقبال از شبکه‌های همتابه‌همتا در حال رشد بود و مشکلات پلتفرم‌های ویدئویی روزبه‌روز آشکارتر می‌شد.

تتا به مصرف‌کنندگان برای استفاده از این پلتفرم، ارز دیجیتال تی‌فیوئل پاداش می‌دهد. کاربران می‌توانند پهنای باند بلااستفاده خود را در شبکه تتا با دیگران به‌اشتراک بگذارند و در ازای آن پاداش تی‌فیوئل دریافت کنند.

از‌آن‌جا‌که سیستم این شبکه غیرمتمرکز است، همه کاربران آن در سراسر جهان دسترسی برابری به محتوا دارند و زمان بارگذاری ویدئو برای همه آنان یکسان است. هزینه این روشِ پخش ویدئو بسیار کمتر از دیگر سرویس‌هاست؛ چراکه دیگر به سخت‌افزارهای گران‌قیمت برای پخش نیازی نخواهد بود.

هرکسی می‌تواند از تتا برای پخش زنده، میزبانی محتوای واقعیت مجازی، پخش برنامه‌های ورزشی و موسیقی استفاده کند. توسعه‌دهندگان نیز می‌توانند با استفاده از قابلیت قرارداد هوشمند در تتا، نرم‌افزارهای غیرمتمرکز خود را روی این بلاک چین توسعه دهند.

کیف پول‌های تتا

تتا والت (Theta Wallet) کیف پول رسمی شبکه تتاست که می‌توانید ارزهای دیجیتال THETA و تی‌فیوئل (TFUEL) را روی آن ذخیره کنید. این کیف پول در قالب نرم‌افزار اندرویدی و آی‌او‌اس (iOS) برای انواع گوشی‌های موبایل دردسترس است. تتا والت افزونه کروم نیز دارد که می‌توان با نصب آن روی مرورگر گوگل کروم، به نرم‌افزارهای غیرمتمرکز روی بلاک چین تتا دسترسی پیدا کرد.

کیف پول‌های دیگری نیز از ارزهای دیجیتال تتا پشتیبانی می‌کنند که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: لجر، ترزور، مت والت، تراست والت و سیف‌پال.

جمع‌بندی

تا پیش از ظهور بلاک چین، صنعت پخش ویدئو در انحصار سرویس‌های بزرگی مانند یوتیوب بود و این سرویس‌ها بیشترین درآمد را از بازار پخش ویدئو کسب می‌کردند. این در حالی است که سازندگان ویدئو که نقش اصلی را در تولید محتوا ایفا می‌کنند، سهم چندانی از این درآمد عایدشان نمی‌‌شود.

شبکه تتا با استفاده از فناوری بلاک چین خدمات پخش ویدئو را به روشی غیرمتمرکز ارائه می‌کند تا هم تولیدکنندگان محتوا و هم بازدیدکنندگان بتوانند سهمی عادلانه از درآمد آن به‌دست آورند. کاربران می‌توانند با تولید محتوای ویدئویی و اشتراک و بازپخش ویدئو در شبکه پاداش دریافت کنند.

مشارکت‌کنندگان در شبکه تتا در سه دسته نودهای کمیته اعتبارسنجی و استخر سرپرستی و نودهای حاشیه قرار می‌گیرند. کمیته اعتبارسنجی تأیید اولیه تراکنش‌ها را انجام می‌دهد و سپس آن‌ها را به استخر سرپرستی ارسال می‌کند تا تأیید نهایی را انجام دهد. اعضای جامعه این شبکه از نودهای حاشیه پشتیبانی می‌کنند. این نودها به کاربران امکان تبدیل فرمت و بازپخش محتوای ویدئویی را می‌دهند و کاربران نیز به‌واسطه این نودها می‌توانند پهنای باند و قدرت محاسباتی خود را در شبکه به‌اشتراک بگذارند.

ارز دیجیتال تتا نقش حاکمیتی را در این شبکه ایفا می‌کند و تی‌فیوئل نیز مانند گس در اتریوم است و برای پرداخت‌ها و اعطای پاداش مشارکت‌کنندگان به‌کار می‌رود.

همچنین، این شبکه امکان ایجاد توکن‌هایی از نوع TNT-20 را برای تسهیل توسعه نرم‌افزارهای غیرمتمرکز و طراحی قراردادهای هوشمند در بلاک چین خود فراهم کرده است. هدف تتا این است که با ایجاد سرویس همتابه‌همتای غیرمتمرکز، کیفیت پخش ویدئو را برای همه کاربران در سراسر جهان با هر کیفیتی از اینترنت افزایش دهد و سازندگان و بازدیدکنندگان را در درآمد صنعت پخش ویدئو سهیم کند.