آپتیمیزم (Optimism) چیست؟

اتریوم اولین بلاک چینی بود که فناوری قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (ِDapp) را معرفی کرد. با وجود رقبای متعدد، این زنجیره همچنان گزینه اول بسیاری از توسعه‌دهندگان برای توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به‌شمار می‌رود. بااین‌حال، اگر فقط یک‌ بار از این بلاک چین استفاده کرده باشید، احتمالاً شاهد تأخیر در پردازش تراکنش‌ها و کارمزدهای زیاد آن بوده‌اید. این مشکل راه‌حل‌هایی هم دارد و رول‌آپ‌های آپتیمیستیک (Optimistic Rollups) یکی از این راه‌‌هاست.

مشکلی که از آن صحبت می‌کنیم، به‌نوعی با مفهوم مقیاس‌پذیری اتریوم گره خورده است. با هجوم توسعه‌دهندگان و کاربران برای استفاده از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به این پلتفرم، روزبه‌روز افزایش ترافیک شبکه و کُندشدن پردازش تراکنش‌ها را شاهد هستیم. ضعف در مقیاس‌پذیری موجب افزایش غیرمنطقی کارمزد تراکنش‌ها و کاهش توان عملیاتی و قیمت اتریوم شده است.

بیشتر بخوانید: اتریوم چیست

در‌حال‌حاضر، مهاجرت به بلاک چین‌های دیگر و استفاده از راهکارهای لایه‌ دوم، تنها گزینه‌هایی هستند که پیش پای کاربران این شبکه گذاشته شده‌اند. ازآن‌جا‌که اغلب کاربران شبکه اتریوم ترجیح می‌دهند در این پلتفرم باقی بمانند و از مزایای آن بهره‌مند شوند، بهترین گزینه استفاده از راهکارهای لایه‌ دوم است.

پروژه آپتیمیزم (Optimism) و رول‌آپ‌های آپتیمیستیک یکی از این راهکارهاست که توجه بسیاری از توسعه‌دهندگان و کاربران را به خود جلب کرده است؛ به‌همین‌دلیل، در این مطلب قصد داریم ضمن معرفی این راهکار لایه‌ دوم، شیوه کار آن را نیز به‌‌اختصار توضیح دهیم و به مزایا و معایب آن اشاره‌ و دلایل محبوبیتش را بررسی کنیم. اگر شما هم به فناوری‌های نوین در پلتفرم اتریوم علاقه‌مند‌ید، تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: بلاک چین چیست؟ توضیح ساده با مثال + ویدئو

راهکارهای لایه‌ دوم و رفع مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم

اتریوم را می‌توانید مانند کامپیوتری غیرمتمرکز تصور کنید که با تکیه بر هزاران نود (Node) یا گره در سرتاسر جهان فعالیت می‌کند. هر نود باید داده‌هایی که در شبکه توزیع می‌شوند، ذخیره و پردازش کند. این فعالیت به کار و زمان زیادی نیاز دارد؛ به‌همین‌دلیل، در‌حال‌حاضر شبکه اتریوم در هر ثانیه می‌تواند حدود ۱۵ تراکنش را پردازش کند که در‌مقایسه‌با پردازش بیش از ۵۰,۰۰۰ تراکنش در شبکه‌ای مانند ویزا (Visa)، تعداد بسیار اندکی محسوب می‌شود.

اتریوم هم مانند برخی از بلاک چین‌های دیگر، این ایراد را در ازای تأمین امنیت و تمرکززدایی پذیرفته است؛ زیرا ارتقای شبکه برای پردازش داده‌های بیشتر فقط با ارتقای نودها امکان‌پذیر است و ازآن‌جاکه همه نمی‌توانند تجهیزات پیشرفته تهیه کنند، اجبار نودها به ارتقای تجهیزات فقط باعث می‌شود تعداد کاربران اجراکننده یک نود کاهش یابد. نتیجه این اتفاق چیزی جز متمرکزشدن و افزایش احتمال سانسور نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: اثبات انجام کار و اثبات سهام، مفهوم و تفاوت‌ها

یکی از راه‌حل‌های اصلی برای افزایش سرعت نودها، به‌روزرسانی سازوکار پردازش تراکنش‌ها در شبکه است که با پیاده‌سازی کامل اتریوم ۲.۰ درنهایت انجام می‌شود. پس از این تغییر، نودها به‌واسطه مکانیسمی اجماعی با نام اثبات سهام و با سهام‌گذاریِ ارز بومی شبکه اتریوم تراکنش‌ها را اعتبارسنجی می‌کنند.

این تغییر قرار است اساس شبکه را دگرگون کند؛ به‌همین‌دلیل، برای رفع ایرادات و موانع سیستم، این تغییر باید مرحله‌به‌مرحله و طی چند سال اجرایی شود. اولین مرحله این تغییرات با نام زنجیره بیکن (Beacon Chain) کارش را از سال ۲۰۲۰ آغاز کرده است؛ اما دو مرحله بعدی هنوز اجرایی نشده‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۳ نیز به مرحله نهایی نرسند.

تا زمان پیاده‌سازی این تغییرات گسترده در شبکه اتریوم، به راه‌حل‌های سریع‌تری برای افزایش مقیاس‌پذیری این پلتفرم نیاز است. در این شرایط، فقط راهکارهای لایه دوم چاره مشکل هستند و در میان آن‌ها، رول‌آپ‌های آپتیمیستیک حرف اول را می‌زنند.

بیشتر بخوانید: اتریوم ۲.۰ چیست؟ ؛ هر آنچه باید بدانید

آپتیمیزم (Optimism) چیست؟

آپتیمیزم اولین پروتکلی است که ایده استفاده از فناوری رول‌آپ‌های آپتیمیستیک را مطرح کرد. این پروژه‌ با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته فشرده‌سازی داده‌ها و پردازش آن‌ها روی لایه‌ دیگری از بلاک چین، سرعت و کارایی شبکه را بهبود می‌بخشد. سازوکار آپتیمیزم متکی بر رول‌آپ‌هاست. اگر بخواهیم مفهوم رول‌آپ‌ (Rollup) را خیلی ساده بیان کنیم، باید بگوییم این راهکار پرطرفدار با کمک قراردادهای هوشمند، تراکنش‌ها را خارج از بلاک چین اصلی اجرا و داده‌های تراکنش را به شبکه اصلی ارسال می‌کند.

واژه رول‌آپ در لغت به‌معنای «لوله‌کردن» است. رول‌آپ‌ها را می‌توان فهرستی از تراکنش دانست که خارج از زنجیره اصلی و مطابق با اصول آن اعتبارسنجی می‌شوند. سپس، خلاصه‌‌ای از این داده‌ها فشرده و با اِشغال فضای کمتر درمقایسه‌با داده‌های اولیه، به زنجیره اصلی فرستاده می‌شوند. این راهکار در‌مقایسه‌با پردازش انبوهی از تراکنش در لایه اصلی، بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر خواهد بود.

با استفاده از آپتیمیزم، تراکنش‌ها زمان‌ کوتاهی را در صف انتظار سپری می‌کنند. در این حالت، ارسال‌کننده تراکنش نیز کارمزد کمتری پرداخت می‌کند. در این فناوری، چندین تراکنش‌ در قالب یک دسته روی لایه دیگری از بلاک چین جمع‌ و درنهایت، رسیدهای تراکنش‌ها به بلاک چین اصلی اتریوم ارسال می‌شوند.

همچنین بخوانید: مروری بر راهکارهای لایه دوم اتریوم

مطالعه‌ شرکت دون انلیتیکس (Dune Analytics) نشان می‌دهد که استفاده از آپتیمیزم کارمزد تراکنش‌های خرید اتریوم را تا ۱۲۹ برابر کاهش می‌دهد. همچنین، برآوردها نشان می‌دهند که رول‌آپ‌های آپتیمیستیک می‌توانند مقیاس‌پذیری شبکه را بین ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بهبود ببخشند.

از راه‌اندازی آپتیمیزم زمان زیادی نمی‌گذرد؛ اما موفقیت آن شروعی برای آغاز همکاری‌های این مجموعه با پروتکل‌های معتبری مانند سینتتیکس (Synthetix) و یونی‌سواپ (Uniswap) بوده است. در فهرست همکاری‌های این پروژه، نام‌هایی مانند متامسک (MetaMask)، چین‌لینک (ChanLink)، کوین‌بیس (Coinbase)، راری‌ کپیتال (Rari Capital)، وان‌اینچ (1inch)، آوی (Aave) و کِرو (Curve) نیز به‌چشم می‌خورند.

ایده آپتیمیزم در ژوئن‌۲۰۱۹ مطرح و در ماه اکتبر، شبکه‌ آزمایشی آن عرضه شد. با‌این‌حال، راه‌اندازی شبکه اصلی تا ژانویه‌۲۰۲۱ طول کشید. ناگفته نماند نسخه سازگار با ماشین مجازی اتریوم (EVM) نیز یک سال بعد و در اکتبر‌۲۰۲۱ ارائه شد. شبکه اصلی آپتیمیزم سرانجام در دسامبر‌۲۰۲۱ کارش را آغاز کرد. باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در‌حال‌حاضر، این پروتکل توکن بومی ندارد و از اتر (ETH) برای پرداخت استفاده می‌کند.

آپتیمیزم چگونه کار می‌کند؟

همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، پروتکل آپتیمیزم برمبنای رول‌آپ‌های آپتیمیستیک شکل گرفته است. رول‌آپ‌های آپتیمیستیک درواقع قراردادهای هوشمندی هستند که داده‌های تراکنش را از لایه اول اتریوم دریافت می‌کنند و آن را به لایه دوم می‌فرستند و در‌نهایت، نتایج پردازش تراکنش‌ها را در قالب داده‌های فشرده‌شده و کم‌حجم دریافت می‌کنند.

در لایه دوم، تراکنش‌ها به ترتیب‌دهنده یا سکانسر (Sequencer) ارسال می‌شوند. سکانسرها بلافاصله رسیدی امضاشده ارائه می‌کنند که اجرا و ترتیب‌ تراکنش را ضمانت می‌کند. حال ممکن است این پرسش مطرح شود که وقتی پردازشی در چهارچوب محاسبات ریاضی انجام نمی‌شود، چگونه می‌توان از ایمن‌بودن تراکنش‌ها اطمینان یافت؟

به‌منظور تشویق کاربران به رفتار صادقانه، سکانسرها برای پردازش صحیح تراکنش پاداش دریافت می‌کنند و درمقابل، اگر تراکنش مخربی را تأیید کنند، جریمه می‌شوند. در‌عین‌حال هر فردی که بتواند تراکنش مخرب را تشخیص دهد، بخشی از جریمه سکانسر را به‌عنوان پاداش به‌دست می‌آورد.

اگر سکانسر‌ها صادقانه کار نکنند یا ترتیب تراکنش را دست‌کاری کنند، کاربری که خراب‌کاری را تشخیص داده، می‌تواند رسید امضاشده را به قرارداد هوشمند داور (Adjudicator) تحویل دهد. اگر داور تشخیص دهد که سکانسر متعهد و صادق نبوده است، او را جریمه می‌کند. ناگفته نماند مبلغ جریمه از سهامی کسر می‌شود که سکانسر پیش‌از‌این در شبکه سهام‌گذاری کرده است؛ بنابراین، رول‌آپ‌های آپتیمیستیک را می‌توانیم سیستم اثبات سهام در ابعاد کوچک‌تر بدانیم.

ویژگی‌های آپتیمیزم

تا این‌جا متوجه شدید که ویژگی اصلی آپتیمیزم تراکنش‌های سریع‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است. درادامه، به دیگر ویژگی‌های مهم آپتیمیزم اشاره می‌کنیم.

• تراکنش‌های سریع و ارزان

پردازش تک‌تک تراکنش‌ها در لایه اول زمان‌بَر است و اکثر نودهای شبکه نیز باید نتیجه نهایی تراکنش را بررسی کنند. این فرایند به زمان نسبتاً زیادی احتیاج دارد و باعث می‌شود نودها اولویت پردازش را به تراکنش‌هایی بدهند که کارمزد بیشتری برای اعتبارسنجی می‌پردازند.

درمقابل، رول‌آپ‌های آپتیمیستیک خارج از زنجیره اصلی کار و تراکنش‌ها را به‌صورت دسته‌ای اعتبارسنجی می‌کنند. همچنین، در این فناوری تراکنش‌ها به‌طورپیش‌فرض صحیح در نظر گرفته می‌شوند و زمان زیادی برای پردازش پیچیده کدهای رمزنگاری‌شده تلف نمی‌شود.

در رول‌آپ‌های آپتیمیستیک، با محاسبات پیچیده و زمان‌بَر روبه‌رو نیستیم؛ بنابراین، تراکنش‌هایی بسیار سریع‌تر را می‌توانیم شاهد باشیم. در این حالت، کاربر هم به پرداخت هزینه اضافه برای افزایش سرعت پردازش نیازی نخواهد داشت.

• امنیت

رول‌آپ‌های آپتیمیستیک نیز مانند اغلب فناوری‌های مبتنی‌بر بلاک چین، از سیاست پاداش و جریمه برای تشویق نودها به عملکرد صادقانه و تأمین ایمنی شبکه استفاده می‌کنند.

همان‌‌طور‌که پیش‌تر اشاره کردیم، در رول‌آپ‌های آپتیمیستیک، هر نود پیش از شروع به کار باید مبلغی را سهام‌گذاری کند. اگر از نود خطایی سر بزند، با خطر ازدست‌دادن سرمایه‌اش روبه‌رو می‌شود. این شرایط تنبیهی موجب می‌شود تأیید تراکنش‌های مخرب برای نودها هزینه بیشتری داشته باشد.

علاوه‌بر‌این، پیش از ثبت نتایج نهایی روی لایه اصلی اتریوم، اعتبارسنج‌ها فرصتی یک‌هفته‌ای برای مشخص‌کردن تراکنش نادرست دارند. این مدت‌زمان برای ایمنی کامل فرایندهای انجام‌شده روی لایه دوم آپتیمیستیک در نظر گرفته شده است.

توکن آپتیمیزم (OP)

توکن آپتیمیزم با نام اختصاری OP یکی از جدیدترین توکن‌های عرضه‌شده در فضای ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. توکن OP نقش حاکمیتی را برای این شبکه لایه دوم بازی می‌کند. این ارز در ۳۱می۲۰۲۲ (۱۰خرداد۱۴۰۱) و در ایردراپی جمعی بین کاربران و مشارکت‌کنندگان دائو آپتیمیزم توزیع شد.

گفتنی است این ایردراپ فقط ۵درصد از سهم ۱۹درصدی اختصاص‌یافته به ایردراپ‌های توکن OP را شامل می‌شود و هنوز ۱۴درصد از این میزان باقی مانده که قرار است در ایردراپ‌های بعدی بین مشارکت‌کنندگان جامعه و کاربران وفادار به آپتیمیزم توزیع شود.

به‌طورکلی، عرضه کل این توکن ۴میلیارد و ۲۹۴میلیون و ۹۶۷هزار و ۲۹۶ واحد است که از این میزان ۲۰درصد برای پاداش‌دادن به ارائه‌دهندگان خدمات عمومی در اکوسیستم، ۲۵درصد برای تأمین سرمایه پروژه‌ها و جوامع آپتیمیزم، ۱۹درصد برای ایردراپ کاربران، ۱۹درصد به توسعه‌دهندگان آپتیمیزم و ۱۷درصد باقی‌مانده به سرمایه‌گذاران اختصاص می‌یابد.

درمجموع، می‌توان گفت هرگونه مشارکت در شبکه ازجمله سرمایه‌گذاری، نگه‌داری توکن، توسعه پروتکل، رأی‌دادن به پروپوزال‌های مطرح‌شده و عضویت در جامعه مشمول دریافت مزایای توکن OP می‌شود. در زمان نگارش این مطلب (اواسط شهریور‌۱۴۰۱)، از مجموع حدود ۴.۲میلیارد واحد توکن، تنها حدود ۲میلیون توکن OP درگردش است که این میزان با ارزش بازار تقریباً ۲۵۰.۵میلیون‌دلاری، توکن OP را در رده صدوسیزدهم جدول کوین‌مارکت‌کپ قرار داده است.

جمع‌بندی

در این مطلب، با پروتکل آپتیمیزم و فناوری رول‌آپ‌های آپتیمیستیک آشنا شدیم؛ فناوری‌ای که یکی از راه‌حل‌های لایه دوم معروف‌ و پرکاربرد اتریوم به‌شمار می‌رود. همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، هدف پروتکل آپتیمیزم بهبود مقیاس‌پذیری و کاهش زمان و هزینه موردنیاز برای پردازش تراکنش‌های اتریوم است. در مقاله حاضر، با اشاره به مشکل مقیاس‌پذیری اتریوم نشان دادیم که رول‌آپ‌های آپتیمیستیک چگونه و با چه ویژگی‌هایی می‌توانند راه‌حلی مناسب برای آن باشند.

آینده این پروتکل روشن به‌نظر می‌رسد. آپتیمیزم بودجه زیادی برای پیش‌برد پروژه خود دراختیار دارد. در مارس‌۲۰۲۲، این پروژه سرمایه‌ای ۱۵۰‌میلیون‌دلاری با پشتیبانی شرکت‌های سرمایه‌گذاری معتبر اندرسن هورویتز (Andreessen Horowitz) و پارادایم (Paradigm) به‌دست آورد که ارزش استارت‌آپ آپتیمیزم را تا ۱.۶۵میلیارد دلار افزایش داد. نقشه‌راه آپتیمیزم هم به‌روزرسانی‌های مختلفی همچون ادغام با فناوری شاردینگ و غیرمتمرکزترشدن سازوکار سکانسرها را پیش‌بینی کرده است.

علاوه‌بر‌این، ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، از رول‌آپ‌ها برای رفع مشکل مقیاس‌پذیری در آینده صحبت کرده است. در سال ۲۰۲۱، او در هفته ملی بلاک چین در شانگهای به این موضوع اشاره کرد که رول‌آپ‌های آپتیمیستیک ساده‌تر و سریع‌تر هستند و در کوتاه‌مدت گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شوند. باوجوداین‌، نباید از یاد ببریم که پروژه اصلی بوترین، یعنی اتریوم ۲.۰، در راه است و درصورت راه‌اندازی کامل و موفقیت‌آمیز، می‌تواند رقابت و چالشی سخت را برای رول‌آپ‌های اتریوم ایجاد کند.