استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

فلسفه بلاک چین ایجاد جهانی غیرمتمرکز است؛ جهانی که در آن همه‌چیز به‌‌سمت تمرکززدایی و حذف قدرت مرکزی پیش می‌رود. یکی از دستاوردهای مهم این فلسفه‌، ایجاد امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) است. قابلیت یادشده روش‌های غیرمتمرکز را برای مدیریت دارایی‌ها دراختیار کاربران قرار می‌دهد. این سرویس‌ها که صرافی‌های غیرمتمرکز در رأس آن‌ها قرار گرفته‌اند، از فناوری‌های بنیادینی کمک می‌گیرند. استخر نقدینگی یکی از فناوری‌های پرکاربرد و جذابی است که به دادوستدهای غیرمتمرکز بسیار کمک می‌کند.

استخرهای نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز درواقع جایگزین سفارش‌هایی هستند که در دفتر سفارش (Order Book) صرافی‌های متمرکز ثبت می‌شوند. سازوکار صرافی‌های متمرکزی مانند بایننس و کوین‌بیس مبتنی‌بر دفتر سفارش‌هایی است که تمام سفارش‌های خریدوفروش را ثبت می‌کند و هرگاه سفارش فروش با سفارش خرید مطابقت پیدا کند، مبادله دارایی را انجام می‌دهد. در این حالت، صرافی متمرکز تمام تراکنش‌ها را زیرنظر می‌گیرد و احراز هویت و مشخص‌شدن ماهیت کاربران نیز برای آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مسئله احراز هویت کاربران مسئله صرافی‌های غیرمتمرکز نیست. در‌عین‌حال این صرافی‌ها به‌جای استفاده از دفتر سفارش، از بازارساز خودکاری (AMM) کمک می‌گیرند تا بدون‌ نظارت شخص ثالث، دارایی موردنیاز معامله‌گران را ازطریق استخرهای نقدینگی تأمین کنند. تمام این روند بدون‌ نیاز به نظارتِ نهادی مرکزی انجام می‌شود؛ از‌این‌رو، بدیهی است که صرافی‌های غیرمتمرکز با قدرت بیشتری در مسیر ایده و فلسفه اصلی بلاک چین درباره تمرکززدایی گام برمی‌دارند.

بیشتر بخوانید: بازارساز خودکار (AMM) چیست؟

استخر نقدینگی اساس بسیاری از اپلیکیشن‌های دیفای ازجمله پروتکل‌های وام‌دهی (Lending)، کِشت سود (Yield Farming)، سرویس‌های درون‌زنجیره‌ای بیمه و بازی‌های بلاک چینی است. حال این پرسش مطرح می‌شود که استخر نقدینگی چیست و چگونه می‌تواند به‌طور خودکار و بدون‌نیاز به نظارت مرکزی کار کند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌هایی است که در قرارداد هوشمند قفل شده‌اند و برای آسان‌ترکردن روند تراکنش‌ها و معاملات در صرافی غیرمتمرکز به‌کار گرفته می‌شوند. به‌بیان ساده، استخر نقدینگی را می‌توانید شبیه استخر دیجیتالی بزرگی تصور کنید که تمام افراد می‌توانند بدون نیاز به کسب اجازه یا مجوز، دارایی‌های دیجیتال خود را در آن واریز کنند و در‌عین‌حال، مبالغ مشخصی را از این منبع مالی وام بگیرند.

استخرهای نقدینگی ارزهای دیجیتال نقشی اساسی در اکوسیستم امور مالی غیرمتمرکز ایفا می‌کنند؛ به‌ویژه هنگامی که از صرافی‌های غیرمتمرکز صحبت می‌شود. استخر نقدینگی سازوکاری است که با آن کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند صرافی‌های غیرمتمرکز جمع کنند تا نقدینگی لازم برای معامله‌گران فراهم شود. استخرهای نقدینگی را می‌توان هموارکننده سرعت و راحتی مبادلات در اکوسیستم دیفای دانست؛ دو ویژگی‌ مهمی که این اکوسیستم به‌شدت به آن‌ها احتیاج دارد.

پیش از اینکه استخرهای نقدینگی و بازارسازهای خودکار وارد بازی شوند، نقدینگی بازار ارزهای دیجیتال مسئله‌ای جدی برای صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی غیرمتمرکز بود. در آن زمان، صرافی‌های غیرمتمرکز فناوری تازه‌واردی با رابط کاربری پیچیده محسوب می‌شدند که خریداران و فروشندگان اندکی را به خود جذب می‌کردند. در‌نتیجه، یافتن معامله‌گران متعدد و نقدینگی کافی برای انجام معاملات مکرر در این صرافی‌ها دشوار بود.

ورود استخر نقدینگی به این صحنه تحولی حیرت‌انگیز در تأمین نقدینگی و جذب معامله‌گران به صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد کرد. استخرهای نقدینگی منابع لازم برای معاملات را بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث فراهم می‌کنند. هرچه نقدینگی دارایی‌ها در استخر بیشتر باشد، معامله‌گری در آن پلتفرم غیرمتمرکز هم آسان‌تر می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۳ تهدید بزرگ در پلتفرم‌های وام‌دهی دیفای

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، استخرهای نقدینگی برپایه قراردادهای هوشمند بنا شده‌اند؛ بنابراین، تمام کاربران استخرهای نقدینگی به‌جای افراد گوناگون، با قراردادهای هوشمند و الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده سروکار دارند. پس اگر خریدار هستید، به فروشنده مشخصی نیازی ندارید؛ فقط کافی است استخر نقدینگی پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، به‌اندازه کافی نقدینگی داشته باشد. اگر فروشنده هستید، الگوریتم‌های رمزنگاری‌شده کار فروش دارایی‌تان را انجام می‌دهند.

در این وضعیت، همه‌چیز از فعالیت‌ کاربران تا قیمت‌گذاری دارایی‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌شوند. این قراردادهای هوشمند به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با ارائه پاداش و سود کارمزد معاملات، تأمین‌کنندگان نقدینگی را تشویق کنند تا دارایی‌های خود را در استخر به‌اشتراک بگذارند.

کاربرانی که در تأمین سرمایه استخرهای نقدینگی شرکت می‌کنند، به‌ازای سهم مشارکت خود توکن‌های نقدینگی پاداش می‌گیرند. این توکن‌ها اغلب دارایی‌های ارزشمندی هستند که می‌توان از آن‌ها در سایر پلتفرم‌های اکوسیستم دیفای نیز استفاده کرد. تا زمانی که دارایی کاربر در استخر قفل شده است، او می‌تواند از سود کارمزدی متناسب با سرمایه‌اش بهره‌مند شود؛ اما هنگامی‌ که تأمین‌کننده نقدینگی بخواهد اصل دارایی‌اش را از استخر پس بگیرد، باید توکن‌های نقدینگی خود را بسوزاند.

استخرهای نقدینگی اغلب از دو ارز دیجیتال یا همان جفت‌ارز تشکیل می‌شوند که به‌ نسبت مساوی پنجاه‌پنجاه در استخر واریز شده‌اند. الگوریتم‌های قراردادهای هوشمند در تمام مدت فعالیت استخر مطمئن می‌شوند که با وجود کاهش یا افزایش عرضه و تقاضا، این نسبت حفظ می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی هم با ارائه میزانی مساوی از هر دو توکن، به حفظ نرخ ثابت عرضه جفت‌ارز استخر کمک می‌کنند. تأمین نقدینگی کافی به ثابت‌ماندن قیمت و جلوگیری از دست‌کاری ارزش دارایی‌ها کمک می‌کند.

همچنین بخوانید: جامع‌ترین آموزش دیفای؛ از سیر تا پیاز پلتفرم‌های غیرمتمرکز

استخرهای نقدینگی و کِشت سود

پروتکل‌های مختلف برای بهبود تجربه معاملاتی پلتفرم‌های خود تلاش می‌کنند انگیزه تأمین‌کنندگان نقدینگی را برای مشارکت بیشتر افزایش دهند. همان‌‌طور‌که اشاره کردیم، ارائه پاداش و مشوق مانند توکن‌های نقدینگی ارزشمند، می‌تواند تأمین‌کنندگان بیشتری را به استخر جذب کند. در این حالت، تأمین‌کنندگان نقدینگی را می‌توانیم استخراج‌کنندگان نقدینگی هم بدانیم.

استخراج نقدینگی به اضافه‌کردن دارایی‌های دیجیتال به استخرهای نقدینگی در پروتکل‌های دیفای گفته می‌شود که معمولاً پاداشی در قالب توکن‌های نقدینگی دارد. حال ارزش این توکن‌های نقدینگی چگونه تأمین می‌شود و این توکن‌ها چه کاربردهایی دارند؟

در این‌جا، فرایندی با نام کِشت سود (Yield Farming) وارد چرخه می‌شود. کشت سود به کاربر کمک می‌کند سود و درآمد پسیو (Passive) یا غیرفعالش را افزایش دهد. در کشت سود، تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های نقدینگی خود را در پروتکل‌های بلاک چینی مختلف قفل و در ازای آن سود دریافت می‌کنند. بسیاری از بازارهای دیفای و پلتفرم‌ها و استخرهای مشوق به تأمین‌کنندگان این امکان را می‌دهند که با توکن‌های نقدینگی خود نیز ارزش خلق کنند.

در این صورت، تأمین‌کنندگان استخر نقدینگی با اندکی ریسک بیشتر، علاوه‌بر سود حاصل از سرمایه‌گذاری در استخر، از توکن‌های نقدینگی خود هم سود دریافت می‌کنند. تعدادی از پلتفرم‌ها مانند یرن فایننس (Yearn.Finance) به کاربران خود اجازه می‌دهند از انتخاب ریسک و بازده خودکار استفاده کنند تا از سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود در پلتفرم‌های مختلف دیفای سود دلخواهشان را به‌دست آورند.

همچنین بخوانید: کدام بخش‌های دیفای فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری دارند؟

جمع‌بندی

در این مطلب، شما را به‌اختصار با استخر نقدینگی و اصول آن آشنا و به این موضوع اشاره کردیم که استخرهای نقدینگی بر چه اساسی کار می‌کنند و این استخرها در رشد امور مالی غیرمتمرکز چه جایگاهی دارند. همچنین، به نکات مهم مرتبط با چگونگی کسب سود مضاعف از سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی و پلتفرم‌های کشت سود اشاره کردیم.

با آنکه با اصول کلی این ابزار سرمایه‌گذاری آشنا شده‌اید، باید توجه کنید که تأمین نقدینگی و کشت سود نمی‌تواند استراتژی مناسبی برای همه معامله‌گران باشد. سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی با خطرهایی همراه است. به‌عنوان مثال، اگر ارزش دارایی سرمایه‌گذاری شما در یک استخر در مدت‌زمان قفل‌شدن آن کاهش یابد، شما متحمل ضرر شده‌اید.

بنابراین، پیش از هر اقدامی برای سرمایه‌گذاری، به‌اندازه کافی تحقیق کنید و از تمام جوانب مثبت و منفی استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری مطلع شوید. اگر با سازوکار استخراج نقدینگی کاملاً آشنا باشید، می‌توانید سود چشمگیری به‌دست آورید و نقدینگی سبد سرمایه‌گذاری‌تان را افزایش دهید.