هد فیک (Head Fake) یا فریب سر در معاملات ارزهای دیجیتال چیست؟

آیا تاکنون سهام یا ارز دیجیتالی خریده‌اید که فکر می‌کردید روند صعودی دارد؛ اما ناگهان روند آن تغییر کرده باشد؟ یا از ترس سقوط سهام یا ارز دیجیتالی را سریع فروخته‌اید؛ ولی بعد دیده‌اید که قیمتش برخلاف تصورتان رشد کرده باشد؟ اگر چنین بوده است؛ پس احتمالاً با هد فیک سروکار داشته‌اید.

این اتفاق بارها برای معامله‌گران روی داده است و نامش را با الهام از حرکتی در دنیای ورزش گرفته‌اند. در این حرکت، بازیکن سرِ خود را در جهتی مشخص حرکت، اما در جهت دیگری به مسیرش ادامه می‌دهد. با این کار بازیکن مقابل فریب می‌خورد و دچار تعلل و بلاتکلیفی می‌شود و نمی‌تواند به‌خوبی مسیر حرکت بازیکن مقابلش را حدس بزند و دفاع کند.

حرکت هد فیک یا فریب سر علاوه‌بر مسابقات ورزشی مانند فوتبال یا بسکتبال، در بازارهای سهام و ارزهای دیجیتال نیز کاربرد دارد. در این مطلب، قصد داریم مفهوم هد فیک در دنیای ارزهای دیجیتال و انواع آن و روش تشخیصش در نمودار قیمتی ارزهای دیجیتال را بررسی کنیم؛ پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

هد فیک یا فریب سر چیست؟

هد فیک یا فریب سر به معکوس‌شدن ناگهانی حرکت قیمت ارزهای دیجیتال می‌گویند. این وارونگی ممکن است در هر دو جهت صعودی و نزولی روی دهد. هد فیک صعودی به حالتی گفته می‌شود که انتظار می‌رود قیمت ارز دیجیتالی افزایش یابد؛ اما ناگهان جهت حرکت قیمت تغییر می‌کند و نزولی می‌شود. هد فیک نزولی هم حالتی است که قیمت بر‌اساس شواهد باید کاهش پیدا کند؛ اما ناگهان تغییر مسیر می‌دهد و افزایش می‌یابد.

درحقیقت، هد فیک موجب گرفتاری معامله‌گران در معاملاتِ اشتباه می‌شود‌. وقتی معامله‌گری با رشد ۱۰درصدی قیمت ارز دیجیتالی احساس می‌کند که رشد آن ادامه خواهد یافت، موقعیت لانگ (Long) باز می‌کند؛ اما مشکل آن‌جاست که با سقوط ۱۰درصدی قیمت آن ارز دیجیتال و لیکوئیدشدن، موقعیت معاملاتی با ضرر مواجه می‌شود.

شاخص‌های میانگین متحرک ساده ۱۰۰روزه و ۲۰۰روزه نشان‌دهنده سطوح حمایتی و مقاومتی تاریخی هستند و هد فیک‌ها اغلب در نزدیکی این سطوح روی می‌دهند. هد فیک‌ها در بازار رنج یا خنثی اتفاق می‌افتند که حرکت قیمت روند مشخصی ندارد. به‌عنوان‌ مثال، اگر میانگین سالانه بیت کوین ۳۰٬۰۰۰ دلار باشد و چند ماه در همان منطقه قیمتی بماند، در چنین حالتی، پیش‌بینی جهت حرکتی آینده بیت کوین دشوار می‌شود و احتمال رویداد هد فیک افزایش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: چگونه در بازار رنج (Range-Bound) ترید کنیم؟

زمانی‌که حرکت قیمت مسیر صعودی یا نزولی مشخصی دارد، هد فیک کمتر اتفاق می‌افتد. اگر در بازار گاوی قدرتمندی باشیم که سقف بیت کوین و آلت کوین‌ها هر هفته به سطوح جدیدی می‌رسند، به‌راحتی می‌توان پیش‌بینی کرد که این روند به‌سمت بالا ادامه خواهد یافت و بعید است بدون هیچ اتفاق خاصی شرایط معکوس شود.

در بازارهای خرسی طولانی‌مدت هم می‌توان پیش‌بینی کرد که روند نزولی بدون هیچ هد فیک عمده‌ای ادامه می‌یابد. از‌لحاظ روانی، هد فیک می‌تواند معامله‌گران را شتاب‌زده و آنان را به بازکردن موقعیت‌های معاملاتی نادرست تحریک کند. دو احساس افراطی به‌ویژه در بازارهای پرنوسانی مانند ارزهای دیجیتال وجود دارد که هد فیک از آن استفاده می‌کند و به معامله‌گران ضرر می‌زند: یکی «ترس از‌دست‌دادن» یا فومو (FOMO) و دیگری ترسی که اغلب به فروش سراسیمه (Panic Selling) منجر می‌شود.

بیشتر بخوانید: فومو (FOMO) در بازار چیست و چگونه گرفتار آن نشویم؟

معامله‌گر براثر «ترس از‌دست‌دادن» با قیمت بیشتری خرید می‌کند یا در حالتی که قیمت‌ها در حال سقوط است، به‌دلیل روی‌دادن هد فیک موقعیت لانگ باز می‌کند. فروش سراسیمه هم باعث می‌شود که معامله‌گر ارزهای خود را زودتر از زمان مناسب بفروشد و با افزایش قیمت‌ها ضرر کند.

مدل‌های متداول هد فیک در بازار ارزهای دیجیتال

در دنیای ارزهای دیجیتال، دو نوع هد فیک وجود دارد: هد فیک صعودی (Bullish Head Fake) و هد فیک نزولی (Bearish Head Fake). هر دو نوع هد فیک برای معامله‌گران مهم‌اند؛ چون ممکن است ناآگاهی از آن به از‌دست‌رفتن سرمایه‌شان منجر شود. در‌ادامه، این دو نوع هد فیک را با مثالی از روند بیت کوین شرح می‌دهیم.

هد فیک صعودی

در نمودار زیر، نمونه‌ای از هد فیک صعودی را می‌توانید ببینید که یکی از هد فیک‌های چند ماه اخیر بیت کوین را نشان می‌دهد. قیمت بیت کوین در منطقه‌ای خنثی بین ۳۵٬۰۰۰ تا ۴۰٬۰۰۰ دلار در نوسان بود، تا اینکه جهشی به ۴۸٬۰۰۰ دلار در ماه آوریل (دایره قرمز) روی می‌دهد؛ اما در ماه‌های بعد قیمت به‌سرعت سقوط می‌کند. وقتی فشار خرید سطح مقاومت را رد کرد، برخی معامله‌گران گمان کردند روند به‌سمت بالا ادامه خواهد یافت. بااین‌حال، آنان در تله جهشی قلابی افتادند و دقیقاً در همان زمان روند نزولی شد و قیمت‌ها فروریخت.

هد فیک نزولی

مشخص‌ترین نمونه‌های هد فیک نزولی در سقوط‌های ناگهانی (Flash Crash) روی می‌دهند. بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال چندین‌بار سقوط ناگهانی را تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری‌که قیمت آن‌ها تنها در یک روز ۴۰درصد کاهش یافته است. یکی از نمونه‌های مهم هد فیک نزولی بیت کوین در مارس‌۲۰۲۰ و در آغاز همه‌گیری کرونا روی داد. در آن زمان، قیمت بیت کوین در یک روز از ۹٬۲۰۰ دلار به ۵٬۱۰۰ دلار سقوط کرد. کسانی که در آن برهه زمانی بیت کوین‌های خود را فروختند، حدود ۵۰ درصد ضرر کردند.

درحالی‌که افت قیمت معامله‌گران را متقاعد کرده بود که ارزش بیت کوین همان روز به صفر خواهد رسید، ناگهان قیمت وارد روند بازیابی شد و این حرکت وارونه در روزهای بعد هم در مسیر صعودی ادامه یافت. در نمودار بالا، می‌توانید ببینید کندلی که علامت زده‌ایم، چقدر فریبنده است. این کندل نشان می‌دهد که قیمت بیت کوین در همان روز بازیابی شده و فروش گسترده فقط هد فیک بوده است.

چگونه هد فیک را تشخیص دهیم؟

تشخیص هد فیک سخت‌ترین کاری است که معامله‌گر می‌تواند انجام دهد؛ چراکه نیازمند تلاش و صرف وقت و تجربه است. یقیناً تجربه مهم‌ترین راه برای تشخیص این الگوست. علاوه‌بر تجربه، روش‌های دیگری نیز وجود دارند که در‌ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

۱. بررسی منابع بنیادی

یکی از راهبردهای مؤثر برای تشخیص هد فیک، درک عوامل محرک قیمت ارزهای دیجیتال است. بازار دارایی‌های دیجیتال اکنون صنعتی تریلیون‌دلاری به‌شمار می‌آید که به‌نوعی به بازارهای سهام جهانی متصل است. اگر اقتصاد جهانی در شرایط بدی قرار گیرد، به‌احتمال‌ زیاد بازتاب آن در بازار ارزهای دیجیتال هم مشاهده خواهد شد. بیت کوین بزرگ‌ترین ارز دیجیتال ازنظر ارزش بازار است و در وال‌استریت هم به‌واسطه بانک‌های بزرگ و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با تریلیون‌ها دلار دارایی معامله می‌شود؛ بنابراین، اگر بازار سهام آمریکا وارد رکود شود، شرکت‌های مدیریت دارایی در تلاش برای پوشش زیانشان، ارزهای دیجیتال خود را می‌فروشند.

باید توجه کرد که حرکات قیمت بیت کوین موضوعی تصادفی نیست. در‌عین‌حال، بی‌ثباتی و تورم و تغییر نرخ بهره به‌وسیله بانک مرکزی آمریکا می‌تواند بازار سهام را دچار شوک کند و این شوک بلافاصله در بازار ارزهای دیجیتال هم منعکس می‌شود. همچنین، اگر بازار سهام صعودی باشد، در ارزهای دیجیتال هم شاهد بازار صعودی خواهیم بود. این رابطه در طول بازار گاوی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ در دنیای ارزهای دیجیتال به اثبات رسید. این بازار گاوی با بزرگ‌ترین بازار گاوی تاریخ بازارهای سهام مقارن بود. وقتی بازار سهام پس از این دوره وارد اصلاح شد، بازار ارزهای دیجیتال هم از آن پیروی کرد.

آگاهی از وضعیت اقتصاد جهان و چگونگی تأثیرگذاری آن بر ارزهای دیجیتال برای معامله‌گران تازه‌کار از دانستن هزار‌و‌یک شاخص تکنیکال مهم‌تر است.

بیشتر آلت کوین‌ها هم ازلحاظ حرکت قیمت با بیت کوین همبستگی مثبت دارند؛ مگر‌اینکه خبر مثبت یا منفی درباره آلت کوین خاصی منتشر شود. برای مثال، اگر اخباری مبنی‌بر سرمایه‌گذاری نهادی در یک آلت کوین یا نشت امنیتی یا حمله هکری مرتبط با آن منتشر شود، موجب افزایش یا کاهش قیمت به‌‌طورمستقل از بیت کوین می‌شود.

۲. استفاده از شاخص‌های بلندمدت

اندیکاتورهای بلندمدت به معامله‌گران کمک می‌کنند که سطوح عمده حمایت و مقاومت را تشخیص دهند. معامله‌گران علاوه‌بر آگاهی از رویدادهای اقتصاد جهانی، باید از شاخص‌هایی استفاده کنند که رویِ داده‌های بلندمدت برای تشخیص سطوح مهم و وقوع فیک هد تأکید می‌کنند. برای تحلیل سطوح قیمتی فعلی در‌مقایسه‌با سطوح قیمتی تاریخی و تعیین جهت آینده قیمت‌ها، بهتر است از نمودار یک‌روزه یا یک‌هفته‌ای استفاده کنید. بهترین اندیکاتورهای بلندمدت برای معامله ارزهای دیجیتال عبارت‌اند از:

• میانگین متحرک ساده (SMA)
• شاخص قدرت نسبی (RSI)
• میانگین متحرک همگرا واگرا یا مکدی (MACD)
• باندهای بولینگر (BB)
• منحنی کوپوک (CC)
• شاخص گردش پول (MFI)
• حجم تعادلی (OBV)
• شاخص VWAP
• نوسانگر Williams %R

این نوسانگرها به معامله‌گر کمک می‌کنند تا تشخیص دهد آیا حرکت قیمت کنونی درست و موجه است یا خیر. به‌بیان بهتر، معامله‌گر ببیند آیا این مقداری که قیمت کاهش یا افزایش یافته، در حدی معنادار است که منتظر جهشی وارونه باشیم یا خیر.

۳. تشخیص بازار رونددار

معامله‌گری در بازارهایی که روند مشخصی دارند، یعنی بازار رونددار (Trending Market)، به معامله‌گران کمک می‌کند که از به‌دام‌افتادن در هد فیک‌ها در امان بمانند؛ چراکه این نوع بازارها الگویی پیش‌بینی‌شدنی دارند. در بازار رونددار صعودی، قیمت‌ها به‌رغم افت‌های موقت، به صعود ادامه می‌دهند و در بازار رونددار نزولی برعکس این موضوع رخ می‌دهد. معامله‌گران می‌توانند برای تشخیص بازار رونددار علاوه‌‌بر اندیکاتورهایی که به آن‌ها اشاره کردیم، از نوسانگرهایی مثل نوسانگر کلینگر (KO) و شاخص قدرت حقیقی (TSI) نیز استفاده کنند که مستقیماً قدرت روند را اندازه‌گیری می‌کنند.

نمونه‌های بزرگ و مطرح هد فیک در بازار

بازار صعودی تاریخی که از مارس‌۲۰۰۹ شروع شد، در یک دهه گذشته شاهد چندین هد فیک بوده است. یکی از نمونه‌های مشهور این هد فیک‌ها «سقوط ناگهانی» (Flash Crash) قیمت سهام در ۶‌می۲۰۱۰ باشد. در این سقوط ناگهانی، میانگین صنعتی داو جونز (DJIA) در چند دقیقه حدود ۱٬۰۰۰ واحد سقوط کرد؛ اما تا موقع بسته‌شدن بازار، بخش اعظم این ضرر جبران شد. برخی معامله‌گران گمان کردند که این سقوط ناگهانی حاکی از شروع بازار خرسی جدیدی است. بر همین اساس، آنان موقعیت‌های معاملاتی بلندمدت نزولی روی شاخص‌های سهام آمریکا باز کردند؛ اما بازار سهام آمریکا شاهد رشد و ثبت رکوردهای جدیدی بود و این معامله‌گران فریب این هد فیک را خوردند.

نمونه دیگری از هد فیک به سهام شرکت پی‌پل (PayPal) مربوط است که ۳ژوئن‌۲۰۱۹ رخ داد. در این روز، قیمت سهام پی‌پل از میانگین متحرک ساده ۵۰روزه و کف قیمتی روز ۱۳می که ناحیه حمایتی مهمی بود، پایین‌تر رفت؛ اما روز بعد، این سهام با رشد قیمت ۳‌درصدی در پایان روز، بالاتر از ناحیه حمایتی بسته شد که این نشانه‌ای از هد فیک احتمالی بود. سهام پی‌پل سپس به رشد خود در نشست‌های معاملاتی بعدی ادامه داد و در ۱۰‌ژوئن که قیمت آن بالاتر از سقف‌های قیمتی قبلی بسته شد، نشان داد که آن سقوط هد فیک بوده است.

جمع‌بندی

هد فیک تغییری ناگهانی است که در قیمت سهام و ارزهای دیجیتال روی می‌دهد. وقتی ارز دیجیتال روندی صعودی یا نزولی دارد، ممکن است ناگهان قیمتش در مسیر مخالف جهش کند؛ اما این جهش دوام چندانی ندارد و قیمت دوباره به روند پیشین باز می‌گردد. چنین حرکت معکوسی می‌تواند باعث فریب و ترس معامله‌گران شود و آنان را به تصمیم عجولانه و بستن موقعیت معاملاتی نادرست مجبور کند.

هد فیک‌ها را می‌توان تشخیص داد؛ اما این کار به تجربه و دانش کافی از تحلیل تکنیکال نیاز دارد. در این مقاله، اشاره کردیم که برای تشخیص هد فیک ابتدا باید از مبانی بنیادی بازار و بازارهای مالی مرتبط با ارزهای دیجیتال آگاه باشید. همچنین، از شاخص‌های تکنیکال کاربردی برای تشخیص هد فیک نام بردیم و تأکید کردیم که شناخت بازار رونددار هم در تشخیص هد فیک بسیار مؤثر است.

بازارهای مالی، به‌ویژه بازار ارزهای دیجیتال، پرنوسان هستند و هرروز و هرساعت ممکن است اتفاقات گوناگونی در آن رخ دهد که معامله‌گران مبتدی یا حرفه‌ای را شگفت‌زده کند. فعالیت حرفه‌ای در این بازارها نیازمند دانش کافی و مهم‌تر از آن تجربه بسیار زیاد است؛ ازاین‌رو، برای ورود به بازار ارزهای دیجیتال بهتر است به‌اندازه کافی تحقیق کنید و آموزش‌های لازم را فرابگیرید.