نقاشی‌های دیجیتال؛ کاربرد بلاک چین در دنیای هنر

بازار هنر دوباره در حال رونق‌گرفتن است. این خبر خوبی است، اما بسیاری از کلکسیونرها و سرمایه‌گذارانِ آثار هنری را با افزایش قیمت‌ها و دشوارشدن دسترسی به آثار باکیفیت روبه‌رو می‌کند و از دیگر سو، برای هنرمندان نیز مشکلاتی در خصوص ثبت و حفظ حقوق مالکیت آثار هنری به وجود می‌آورد. در این بین، فناوری نوظهور و پیشرفته بلاک چین توانسته است در زمینه خرید، فروش و تجارت آثار هنری و همچنین خلق‌کردن و لذت‌بردن از آنها تغییراتی ایجاد کند که پیش‌ از ورود بلاک چین به این فضا، در تصور علاقمندان به حوزه هنر نمی‌گنجید.

در پی ظهور بلاک چین، این فناوری به‌سرعت جای خود را در حوزه هنر باز کرد و با تغییر روش‌ها و رویکردها به خلق و درک آثار هنری، آنها را دسترس‌پذیرتر کرد. این امر فرصت‌های جدیدی برای کلکسیونرها، گالری‌های هنری، موزه‌ها، دلالان هنری و هنرمندان فراهم کرده است. در این مطلب از «ارزدیجیتال»، با کمک‌گرفتن از مقاله‌ای که در وب‌سایت کوین تلگراف منتشر شده است، جایگاه بلاک چین را در دنیای هنر بررسی می‌کنیم و با نگاهی به آنچه تاکنون از تلفیق این دو حوزه حاصل شده است، به برخی از فواید به‌کارگیری فناوری بلاک چین توسط هنرمندان و علاقه‌مندان هنر اشاره خواهیم کرد.

تاریخچه فناوری بلاک چین در دنیای هنر

پروژه‌هایی مانند کریپتوکیتیز (CryptoKitties) و کریپتوپانکس (CryptoPunks) از اولین نمونه‌های هنر بصری بلاک چین به شمار می‌رفتند. ترکیبی از فناوری بلاک چین و هنر نه‌تنها برای ثبت و گردآوری داده‌هایی در خصوص آثار هنری به کار گرفته می‌شود، بلکه می‌تواند مرکزی برای هنرمندان خلاق در سراسر جهان باشد.

به‌عنوان نمونه‌ای دیگر، می‌توان به پروژه اسکرب (Scarab) اشاره کرد. انجمن اسکرب اکسپریمنت (Scarab Experiment) متشکل از جمعی از هنرمندان است که روی تلفیق فناوری‌های مختلف هنری کار می‌کنند. پروژه اسکرب که در سال ۲۰۱۴ آغاز به کار کرد، یک آواتار چندکاربره است که از فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی برای پردازش تصویر بهره می‌برد تا از هزاران تصویر ثبت‌شده یک اثر هنری واحد ایجاد کند. برای شرکت در این پروژه، باید یک اثر هنری ثبت و ارسال کنید و در ازای آن توکن اسکرب دریافت کنید. با این توکن عضو جامعه اسکرب خواهید شد و به‌عنوان کاربر این انجمن، در انتخاب نهایی آثار هنری حق رأی خواهید داشت.    

طی سال‌های اخیر و به‌شکلی روزافزون، پلتفرم‌هایی توسعه پیدا کرده‌اند که به کلکسیونرها و هنرمندان، خدماتی در جهت ثبت و اعطای مجوز گالری‌ها ارائه می‌کنند. هنگامی‌که یک اثر هنری روی پلتفرم بلاک چین ثبت می‌شود، جزئیات آن (همچون تاریخچه و ویژگی‌های فیزیکی) در یک دفتر کل دیجیتالی و طبق زمان‌بندی مشخص ذخیره می‌شوند. به این ترتیب، داده‌های هنری برای تأیید و شناسایی دردسترس‌تر خواهند بود و در آینده قابل جایگزینی نیستند.

در دنیای هنر، این پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک چین ضامنی بر بهره‌مندی هم هنرمندان و هم خریداران آثار هنری هستند. هنرمند از نظر قانونی مالک آثار هنری می‌شود و درآمد حاصل از فروش آن را نیز دریافت می‌کند.

مثال دیگر مایسیناس (Maecenas) است، پلتفرم بلاک چینی متن‌بازی که دسترسی به هنرهای زیبا را به‌شکلی دموکراتیک در اختیار همگان قرار می‌دهد و به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد آثار هنری خریداری کنند. این پلتفرم فقط ۲ درصد کارمزد دریافت می‌کند؛ فقط کافی است این رقم را با کارمزد ۲۰ درصدی مقایسه کنید که معمولاً برگزارکنندگان حراج‌ها دریافت می‌کنند.

بلاکچین در خانه‌های حراج و فروش آنلاین

پلتفرم آلپابلیک آرت (AllPublicArt) در سال ۲۰۱۵ با هدف گسترش فروش آنلاین آثار هنری راه‌اندازی شد. در توضیح اهمیت فروش آنلاین آثار هنری می‌توان به گزارش شرکت بیمه هیسکاکس (Hiscox Ltd) اشاره کرد که نوشته است:

بازار فروش آنلاین آثار هنری با نرخ سالانه ۲۴ درصد در حال رشد و گسترش است و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۰ به ۹.۵۸ میلیارد دلار برسد.

در پلتفرم آلپابلیک آرت، هر خالق هنری می‌تواند در ازای توکن‌های بومی APA، آثار خود را منتشر کند و به‌شکلی مستقل از فروش آنها در بازار کسب درآمد کند.

در نوامبر ۲۰۱۸ (آبان ۹۷)، خانه حراج بریتانیایی کریستیز (Christie’s) با راه‌اندازی آزمایشی سرویس ثبت و رمزگذاری آثار هنری با استفاده از فناوری بلاک چین تاریخ‌ساز شد. در این پروژه که در نیویورک و در کنار حراج مجموعه بارنی اِبسوُرث (Barney Ebsworth) انجام شد، خانه حراج کریستیز با خدمات ثبت آثار هنری آرتوری (Artory) همکاری کرد تا مجوزی دیجیتالی برای فروش مجموعه‌ای از آثار هنری به‌ارزش ۳۰۰ میلیون دلار مهیا کند. این فروش شامل آثاری از جورجیا اوکیف (Georgia O’Keeffe) و ادوارد هوپر (Edward Hopper) بود.

بنیادهای هنری و خیریه مبتنی بر بلاک چین

بنیاد هنر و بلاک چین (Foundation for Art and Blockchain) به‌منظور انتشار اطلاعات در مورد هنر و فناوری بلاک چین ایجاد شد. هدف این بنیاد حمایت از هنرمندانی است که به یکی از برجسته‌ترین فناوری‌های قرن، یعنی بلاک چین، توجه نشان می‌دهند. این بنیاد در مه ۲۰۱۸ (خرداد ۹۷) توسط شرکت کدکس پروتکل (Codex Protocol) و ریر آرت لبز (Rare Art Labs)، با همکاری اجلاس اتریل سامیت (Ethereal Summit)، راه‌اندازی شد و توانست گران‌قیمت‌ترین اثر کریپتوکیتیز و سایر آثار هنری مبتنی بر بلاک چین را به فروش برساند.

اولین پروژه مورد حمایت این بنیاد دوجتریوم بریج (Dogethereum Bridge) بود، یک ابتکار هنری عمومی که همکاری بین جوامع و فناوری را بهبود می‌بخشید.

بلاک چین و مُد

در سال ۲۰۱۹، اولین اثر دیجیتالی مد لباس در جهان به نام ایریدسنس (Iridescence) برای یک مؤسسه خیریه و روی یک بلاک چین به حراج گذاشته شد و در حمایت از بنیاد هنر و بلاک چین به قیمت ۹,۵۰۰ دلار به فروش رفت.

این لباس مجازی را خانه مد دیجیتالی فابریکنت (Fabricant) که استارتاپی هلندی است، خلق کرد. استارتاپ فابریکنت در زمینه طراحی و انیمیشن‌سازی لباس‌های سه‌بعدی به‌‌ سبک فوتورئالیسم تخصص دارد. مبنای لباس ایریدسنس یک الگوی رایانه‌ای دوبُعدی است که با استفاده از فیلتر تکنوگنوسیس (Techgnosis) به مدلی سه‌بعدی تبدیل شده است.

جاودانگی معمای نقاشی دیواری «بیت کوین پاریسی»

اوایل سال ۲۰۲۰، پاسکال بویارت (Pascal Boyart)، رمزنگار فرانسوی و هنرمند دیوارنگار، یک نقاشی دیواری کشید و ۱,۰۰۰ دلار بیت کوین در آن پنهان کرد. یک ماه بعد، مقامات محلی این اثر هنری را سانسور کردند و روی آن را با رنگ خاکستری پوشاندند.

این نقاشی گروه معترض فرانسوی «جنبش جلیقه‌های زرد» (Le mouvement des Gilets jaunes) را در تفسیری مجدد از «آزادی، رهبر مردم» (La Liberté guidant le peuple)، اثر اوجین دلاکروا (Eugene Delacroix)، به تصویر می‌کشد. این اثر قطعاً بیانیه‌ای سیاسی بود، اما افراد علاقه‌مند به هنر و ارزهای دیجیتال شدیداً مخالف سانسور امثال این آثار هستند. بنویت سی (Bnoiit.C)، بنیان‌گذار و مدیر «موزه هنرهای رمزنگاری» (Museum of Crypto Art)، از فناوری بلاک چین استفاده می‌کند تا آثار هنری رمزنگاری‌شده را تقریباً سانسورناپذیر و غیرقابل‌دستکاری کند. در عرض یک هفته، بنویت سی نقاشی دیواری بویارت پاریسی (Parisian Boyart) را در دنیای مجازی کریپتووکسلز که مبتنی بر اتریوم است، خلق کرد و کاربران حتی قادر بودند مالک بخشی از آن شوند.

کریپتووکسلز بر اساس یک ایده کاملاً ساده بنا شده است. این پلتفرم دنیایی مجازی مانند مایکروسافت و متشکل از بلاک‌های متعددی است که در آن مالکیت زمین با استفاده از بلاک چین اتریوم ردیابی و معامله می‌شود. کاربران می‌توانند زمینی را خریداری کنند، روی آن ساختمانی بنا کنند و سپس آن را بفروشند. همچنین، هر دارایی در کریپتووکسلز می‌تواند به‌عنوان یک توکن غیرقابل‌تعویض (NFT) فروخته شود یا همان‌طور که بنویت سی در مصاحبه‌ای با ستون خبری هارد فورک (Hard Fork) از وب‌سایت «دِنکست وب» (thenextweb) تعبیر کرد:

[هر توکن] یک دارایی دیجیتال منحصربه‌فرد است که به‌علت ثبت‌شدن روی بلاک چین، نمی‌توان از آن کپی‌برداری کرد.

به‌عبارت دیگر، همه می‌توانند با رجوع به بلاک چین ببینند چه کسی در دنیای مجازی مالک چه چیزی است. دارایی‌های موجود در کریپتووکسلز، از جمله زمین و آثار هنری را می‌توان در اُپن سی (OpenSea)، بازار دارایی‌های دیجیتال قابل جمع‌آوری، خرید و فروش کرد. این موزه مکانی برای نمایش و ترویج کار هنرمندانی است که با الهام از رمزنگاری به خلق آثار هنری پرداخته‌اند. بنویت سی در ادامه مصاحبه خود افزود:

هنر فیزیکی را درست مانند هنر دیجیتالی می‌توان سانسور کرد، مانند بستن یک وب‌سایت. اما هنر مبتنی بر رمزنگاری را نمی‌توان دستکاری کرد. هیچ‌کس نمی‌تواند آنچه را که در بلاک چین ثبت شده است، دوباره بنویسد.

در مورد هنری که با انگیزه سیاسی خلق می‌شود، شاید فناوری بلاک چین تنها راهی باشد که می‌تواند در برابر سانسور و گذر زمان مقاومت کند.

همکاری هنری ۱ میلیون دلاری با استفاده از بلاک چین

در سال ۲۰۱۹، هنرمند فرانکی آگیلار (Frankie Aguilar) با نون اوریجین (KnownOrigin)، بازاری مبتنی بر اتریوم، همکاری خود را آغاز کرد تا اثری هنری را به ارزش ۱ میلیون دلار و با استفاده از فناوری بلاک چین تا تابستان ۲۰۲۰ آزمایش کنند.

این سرمایه‌گذاری جدید و همکاری استراتژیک اولین مجوز احراز هویت دیجیتال را در نون اوریجین رقم زد و جایگزین اسناد کاغذی امضاءشدۀ سنتی شد که اغلب به‌منظور تأیید مالکیت آثار، مورد استفاده گالری‌ها و هنرمندان قرار می‌گیرند.‌ آگیلار در مارس ۲۰۲۰ (فروردین ۹۹)، رویدادی بزرگ در گالری خود روی وب‌سایت «9thgalleryarts» برگزار کرد تا هنر پاپ خود را با موضوع لاس وگاس به نمایش بگذارد.

این هنرمند اخیراً گالری استودیویی جدیدی افتتاح کرده است که در آن آثار هنری فیزیکی تولید می‌کند و به فروش می‌رساند. آگیلار همیشه مجذوب ترکیب مفاهیم هنر دیجیتال و هنر فیزیکی بوده است و همین امر پروژه او را منحصربه‌فرد کرده است. این رویداد که هر هفته شامل ۱۰ اثر هنری می‌شود، نمایش هنری شخصی‌ای است که طی آن یک هنرمندِ چندرشته‌ای با طراحی ویژه و رویکرد هنری خاص خود ویدئو‌هایی در یوتیوب منتشر می‌کند.

بنزین در نمایشگاه

نمایشگاه گروهی مجازی به‌نام «فرم خالص: انتزاع هندسی در هنر بلاک چین» (Pure Form: Geometric Abstraction in Blockchain Art) اثر هانس بنزین (Hans Benzin) از ۳ دسامبر ۲۰۱۹ تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰ (۱۲ آذر تا ۱۱ بهمن ۹۸) با سرپرستی ملیندا وانگ (Melinda Wang) در گالری سوپررِیر (SuperRare) در پلتفرم کریپتووکسلز (Cryptovoxels) برگزار شد. طی این مدت، ۱۲ هنرمندی که آثار خود را عرضه کرده بودند، با استفاده از آخرین فناوری روز روی پلتفرمی که خلق، بازدید و تجارت کاملاً شفاف آثار هنری را با هم ترکیب می‌کرد، مفهومی جدید از انتزاع را به نمایش گذاشتند. هر اثر هنری مجموعه‌ای دیجیتالی است، یک اثر دیجیتالی که توسط رمزنگاری محافظت و از طریق بلاک چین ردیابی می‌شود.

همچنین در سال ۲۰۱۹، شرکت‌های مشاوره بین المللی مانند دِلویت (Deloitte) با استفاده از پلتفرم هنری مبتنی بر بلاک چینی که در آوریل ۲۰۱۹ (اردیبهشت ۹۸) در بخش روسی این شرکت تأسیس شد، شروع به ارائه خدمات در بازار هنر کردند.

جمع‌بندی

از هنر پیشروی مبتنی بر بلاک چین گرفته تا توکنیزه‌کردن دارایی‌ها و ثبت حقوق مالکیت غیرمتمرکز، فناوری بلاک چین نوآوری را برای این فضا به ارمغان آورده است. فناوری بلاک چین نه تنها کنترل توزیع دارایی‌های دیجیتال را امکان‌پذیر می‌کند، بلکه ضمن افزایش میزان دسترسی به بازار برای سرمایه‌گذاران، اطلاعات مهم مربوط به خالق و مالک اثر را نیز ثبت می‌کند.