توکن‌های غیرمثلی (NFT‌ها) ؛ جنون جدید بعد از دیفای؟

صنعت توکن‌های‌ غیرمثلی (Non-Fungible Tokens) یا به اختصار «NFT»، اخیراً توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌ است. اما هدف و مقصد این صنعت کجاست؟ طی بخش اعظمی از سال ۲۰۲۰، امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) در مرکز توجه افکار عمومی جامعه ارزهای دیجیتال بوده است. این امر، احتمال شروع فصل جدید آلت کوین‌ها را افزایش داده است و بسیاری بر این باورند که طی ۳ تا ۱۰ سال آینده، حوزه دیفای با پذیرش گسترده و عمومی روبرو خواهد شد. با این حال، حوزه‌های دیگری نیز در فضای ارزهای دیجیتال موردتوجه قرار گرفته‌اند.

یکی از برجسته‌ترین بخش‌های این صنعت که اخیراً به شهرت و محبوبیت قابل‌ملاحظه‌ای دست یافته است، بخش مربوط به توکن‌های غیرمثلی است. توکن غیرمثلی، نسخه توکنیزه‌شده یک دارایی دیجیتال یا غیردیجیتال است. در این مطلب از «ارزدیجیتال»، با استفاده از مقاله‌ای از وب‌سایت کوین‌تلگراف، به سراغ بررسی صنعت توکن‌های غیرمثلی و تأثیر آنها بر آینده دارایی‌های دیجیتال می‌رویم.

توکن‌های غیرمثلی کارکردی مشابه استیبل کوین‌ها دارند، اما به‌جای ارز فیات، نمایانگر دارایی‌های غیرمثلی، همچون آثار هنری، املاک و مستغلات یا کالاهای کلکسیونی هستند.

یک توکن غیرمثلی یا NFT، یک دارایی دیجیتال کمیاب و منحصربه‌فرد روی بلاک چین است. آیتم‌‌های بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، بلیط رویدادهای مختلف، نام‌ دامنه‌ها، یک خانه که به‌صورت توکن درآمده و … می‌توانند به‌عنوان توکن غیرمثلی در نظر گرفته شوند.

یکی از محبوب‌ترین کاربردهای توکن‌های غیرمثلی، استفاده در بازی‌های مجازی، همچون کریپتوکیتیز (CryptoKitties) و دیسِنترالند (Decentraland) است.

طی سال جاری میلادی، خصوصاً در طول ماه‌های اخیر، این نوع توکن‌ و پروژه‌های مرتبط با آن به‌طور پیوسته در حال افزایش و گسترش بوده است. طبق پلتفرم داده‌ NonFungible.com، در هفته اول ماه سپتامبر (۱۱ تا ۱۷ شهریور)، فروش توکن‌های غیرمثلی به حدود یک میلیون دلار رسید و طی هفته اول اکتبر (۱۰ تا ۱۶ مهر)، میزان معاملات توکن‌های غیرمثلی تا مرز ۲ میلیون دلار نیز پیش رفت.

با دنباله‌روی از دیفای، پروژه‌های دنیای توکن‌های غیرمثلی هم شروع به عرضه توکن‌های نظارتی (Governance token) خود کرده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند به شهرت این صنعت کمک کند، همانند تأثیری که به‌لحاظ افزایش نقدینگی بر حوزه دیفای داشت. با استفاده از توکن‌های نظارتی افراد دارای توکن می‌توانند در تصمیمات اساسی پلتفرم با رأی‌دادن نقش داشته باشند. ایلیا آبوگف (Ilya Abugov)، مدیر پروژه در پلتفرم دی‌اپ‌ریدار (DappRadar)، طی مصاحبه‌ای اظهار داشت:

در حال حاضر، توکن‌های غیرمثلی هیاهوی زیادی به راه انداخته‌اند. تا حدی می‌توان آن را پیامد هیجان و جنون حوزه دیفای دانست. ما در دیفای شاهد بودیم که اگر روندی آغاز شود، در ادامه اثر گلوله برفی ایجاد می‌کند، یعنی به‌تدریج رشد می‌کند و بزرگتر می‌شود. در حوزه دیفای، ابتدا پلتفرم کامپاند عرضه توکن نظارتی خود را آغاز کرد که از جمله محرک‌های اصلی برای عرضه توکن نظارتی توسط سایر پروژه‌ها بود. اکنون در بازار توکن‌های غیرمثلی، رِیرِبِل (Rarible)، اولین پروژه‌ای است که توکن نظارتی خود را عرضه کرده است و سایر پروژه‌ها نیز ممکن است مشتاق به توزیع توکن‌های خود شده باشند.

توکن‌های غیرمثلی چگونه کار می‌کنند؟

در کنار اوج‌گرفتن فعالیت‌ها و شکوفایی پروژه‌های این حوزه، توکن‌های غیرمثلی با فروش‌های رکوردشکنی نیز همراه بوده‌اند، از جمله فروش ۱۳۰,۰۰۰ دلاری یک اثر هنری که کُد بیت کوین را به تصویر می‌کشید. این عوامل باعث ورود افراد مشهور به حوزه توکن‌های غیرمثلی شده‌ که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. به‌عنوان مثال، پاریس هیلتون (Paris Hilton)، مدل و بازیگر آمریکایی، در ماه اوت (مرداد) نقاشی دیجیتالی یک گربه را به قیمت ۴۰ اتر به فروش رساند. در آن زمان، این میزان برابر با ۱۷,۰۰۰ دلار بود. اما، توکن‌های غیرمثلی دقیقاً چه هستند و چرا تا این اندازه جذابیت دارند؟

همان طور که پیش از این اشاره شد، توکن‌های غیرمثلی نمایانگر دارایی‌های غیرقابل‌تعویض هستند. در ظاهر، توکن‌های غیرمثلی شبیه به سایر توکن‌ها هستند. با این حال، این توکن‌ها برخلاف همتایان خود تقسیم‌ناپذیرند، به این معنی که ارسال کسری از یک توکن غیرمثلی، آن‌طور که برای ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین ممکن است، برای توکن‌های غیرمثلی میسر نیست. شما می‌توانید به‌عنوان مثال ۰.۰۰۱ بیت کوین ارسال کنید، اما توکن غیرمثلی فقط به‌صورت یک واحد کامل منتقل می‌شود. علاوه بر این، این توکن‌ها ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آنها را از سایر انواع توکن و حتی از یکدیگر متمایز می‌کند.

توکن‌های غیرمثلی را می‌توان به‌نمایندگی از دارایی‌‌های متنوعی استفاده کرد، از جمله کالاهای مجازی کلکسیونی، آیتم‌های بازی‌های ویدئویی، آثار هنری دیجیتال، بلیت رویدادهای مختلف، املاک و مستغلات و سایر دارایی‌های قابل‌معامله. این امر طیف وسیعی از امکانات را در اختیار دارایی‌های واقعی و دیجیتال قرار می‌دهد، از جمله نقل‌وانتقالات آسان و اثبات مالکیت. علاوه بر این، توکن‌های غیرمثلی می‌توانند به رفع بسیاری از مشکلات معمول صنایع مختلف کمک کنند. آبوگف اظهار داشت:

آثار هنری و کالاهای کلکسیونی آسان‌ترین موارد استفاده برای کاربران خُرد هستند و هر حوزه‌ای که مدتی خبرآفرین‌ باشد، توجه بیشتری را به خود جلب می‌کند. اگر شاهد راه‌اندازی یک بازی هیجان‌انگیز باشیم و هنرمندان بیشتری وارد این اکوسیستم شوند، این روند می‌تواند با استقبال عمومی بیشتری روبرو شود. با این حال، توکن‌های غیرمثلی کاربردهای بیشتری دارند، از توکنیزه‌کردن دارایی‌ها تا ثبت اسناد.

آثار هنری در قالب توکن‌های غیرمثلی

تاکنون، توکن‌های غیرمثلی محبوب‌ترین کاربردها را در دنیای هنر داشته‌اند. تعداد رویدادهای مزایده هنر دیجیتال که باعث افزایش شهرت فناوری توکن‌های غیرمثلی می‌شود، رو به افزایش است. اولین رکورد فروش در مزایده ارزشمندترین اثر هنری وابسته به توکن‌ غیرمثلی در ماه ژوییه (تیر) اتفاق افتاد، هنگامی‌که اثر «گاو پیکاسو» (Picasso’s Bull) با قیمتی بیش از ۵۵,۰۰۰ دلار خریداری شد. پس از آن، یک اثر هنری مبتنی بر نوسانات بیت کوین به‌نام «مکان مناسب و زمان مناسب» (Right Place & Right Time) با قیمتی بیش از ۱۰۰,۰۰۰ دلار از طریق پلتفرم ای‌سینک آرت (Async Art) به فروش رفت. متعاقباً، این رکورد در ۷ اکتبر (۱۶ مهر) شکسته شد، هنگامی‌که اثری کلکسیونی با الهام از کُد بیت کوین با عنوان «جلوه‌هایی از ذهن» (Portraits of a Mind) با قیمتی بیش از ۱۳۰,۰۰۰ دلار در بنگاه معروف مزایده کریستیز (Christie’s) به فروش رفت.

علاوه بر این، توکن‌های غیرمثلی می‌توانند به هنرمندانی مانند موسیقی‌دان‌ها و فیلم‌سازها کمک کنند تا آثار خود را به ثبت برسانند و از آنها در برابر نقض حق مؤلف (کپی‌رایت) محافظت کنند. این پروژه‌ها حتی می‌توانند با ایجاد ارتباط مستقیم بین هنرمندان و مشتری‌ها از طریق راه‌حل‌های پرداخت و مبادلات مبتنی بر بلاک چین، درآمد هنرمندان را بهتر و راه کسب آن را ساده‌تر کنند. واسیا وِبِر (Vasja Veber)، هم‌بنیان‌گذار و مدیر ارشد توسعه کسب‌وکار در وایبریت (Viberate) است، شرکتی که از فناوری بلاک چین به‌منظور کمک به هنرمندان، از جمله در جهت حفظ حق مؤلف استفاده می‌کند. وبر طی مصاحبه‌ای اظهار داشت:

توکن‌های غیرمثلی می‌توانند این هرج‌ومرج را آرام و منظم کنند. در حال حاضر، بارزترین کاربرد این توکن‌ها، پیگیری حق مؤلف است. قطعات موسیقی چندین جریان درآمد برای هنرمند ایجاد می‌کنند؛ حقوق مؤلف، حقوق اجرا، حقوق جانبی مالکیت، درآمد حاصل از همگام‌سازی، فروش‌ها و غیره. برای هنرمندان بزرگتر، معمولاً پای واسطه‌های بسیار زیادی در میان است که هر کدام به‌ دنبال سود و منافع خود هستند. حفظ حق مؤلف، فرایند پیچیده‌ای است و در هر مرحله پول زیادی خوابیده است که هرگز به صاحب و مالک اصلی اثر نمی‌رسد.

ورود بازی‌ها به مرحله جدید

به لطف توکن‌های غیرمثلی در آینده‌ای نزدیک می‌توانید لباس (اسکین) و سلاح‌های خاص خود را در صرافی‌ها با پول واقعی معامله کنید.

توکن‌های غیرمثلی در صنعت بازی نیز بسیار محبوب‌ هستند. با استفاده از این فناوری و توکنیزه‌کردن آیتم‌های درون بازی، می‌توان مبادله و انتقال این آیتم‌ها را تسهیل کرد. به‌عنوان مثال، می‌توان از توکن‌های غیرمثلی در قالب آیتم‌های درون بازی و به‌عنوان ارزهای پرداختی استفاده کرد و بدون نیاز به اعتماد به فروشنده/خریدار یا شخص ثالث، آنها را انتقال داد یا مبادله کرد. همچنین این فناوری، قابل ادغام با بازی‌های موجود یا قابل استفاده برای ایجاد بازی‌های کاملاً جدید است.

توکن‌های غیرمثلی نه‌تنها تجربه بازی را بهبود می‌بخشند و آن را ملموس‌تر و جذاب‌تر می‌کنند، بلکه سیستم اقتصاد جدیدی را در دنیای بازی‌ها ایجاد می‌کنند که به بازیکن‌ها اجازه می‌دهد از قِبَل زمانی که برای بازی اختصاص می‌دهند، پول واقعی کسب کنند. همچنین، این ویژگی به توسعه‌دهندگان نیز اجازه می‌دهد سیستم‌های تشویقی جدیدی برای بازی‌های خود بیافرینند.

در حال حاضر، چندین بازی‌ مشهور و مبتنی بر بلاک چین وجود دارد. با این حال، بسیاری از پروژه‌ها از توکن‌های غیرمثلی برای ارائه خدمات پایه به بازیکن‌ها، توسعه‌دهندگان بازی‌ها و سایر شرکت‌کنندگان در این صنعت استفاده می‌کنند. این شرایط شامل شرکت بلاک چینی انجین (Enjin) نیز می‌شود که اخیراً به‌منظور واردکردن توکن‌های غیرمثلی به برخی سِرورهای بازی ویدئویی ماین‌کرفت (Minecraft)، همکاری خود را با صرافی کوین چک (Coincheck) آغاز کرده است. سیمون کرتونِگورو (Simon Kertonegoro)، معاون ارشد بازاریابی در شرکت انجین، در مصاحبه‌ای توضیح داد:

ما به‌تازگی شاهد تأثیرگذاری بازارهای بلاک چینی در بازی‌ها بوده‌ایم و انتظار داریم فرصت‌های بیشتری برای توکن‌های غیرمثلی فراهم شود تا توسعه‌دهندگان، ناشران و بازیکنان بازی‌ها بتوانند در کنار هم ارزش بیشتری ایجاد کنند. جایگذاری دارایی‌ها روی بلاک چین، اجازه به بازیکن‌ها برای معامله دارایی‌ها و توانایی اثبات کم‌یاب‌بودن آنها، راهی کارآمد برای ایجاد یک اقتصاد ارزشمند در مقیاس بزرگ است.

ورود کالاهای کلکسیونی به دنیای مجازی

در حال حاضر، کالاهای کلکسیونی محبوب‌ترین کاربرد توکن‌های غیرمثلی از نظر حجم فروش هستند و تقریباً ۴۰ درصد از فروش ماه سپتامبر از سوی پروژه‌های مرتبط با کالاهای کلکسیونی بود. در سال ۲۰۱۷، بازی کریپتوکیتیز که کاربران آن، گربه‌های دیجیتالی را جمع‌آوری می‌کردند و پرورش می‌دادند، به یکی از داغ‌ترین مباحث در صنعت ارزهای دیجیتال تبدیل شد و این بازی هنوز هم از نظر حجم فروش، یکی از بزرگترین پروژه‌های توکن‌های غیرمثلی محسوب می‌شود.

البته، کاربرد این توکن‌ها به همین جا ختم نمی‌شود، زیرا از فناوری توکن‌های غیرمثلی برای ایجاد نسخه‌های توکنیزه‌شده از ورزشکاران و افراد مشهور، املاک و زمین‌های مجازی و سایر موارد نیز می‌توان استفاده کرد. در اولین هفته از ماه اکتبر (دومین هفته مهر)، بازی فوتبال فانتزی سوریر (Sorare)، بیش از ۲۲۰,۰۰۰ دلار فروش داشت. این برنامه غیرمتمرکز به بازیکن‌ها اجازه می‌دهد تا ضمن مدیریت تیم خود، «مجموعه محدودی از دارایی‌های کلکسیونی دیجیتال» را نیز جمع‌آوری کنند.

محبوبیت توکن‌های غیرمثلی در زمینه‌های ورزشی هر روز بیشتر می‌شود و این افزایش صرفاً محدود به بازی‌های آنلاین نیست. در ماه فوریه (بهمن)، برخی از اعضای دو لیگ NBA (لیگ ملی بسکتبال ایالات متحده) و NFL (لیگ ملی فوتبال ایالات متحده)، در رویداد مهم سالیانه توکن‌های غیرمثلی به نام NFT.NYC سخنران بودند؛ هر دو لیگِ ورزشی، علاقه خود را به همکاری با فناوری توکن‌های غیرمثلی و بررسی مزایای آن ابراز کردند.

همچنین، از توکن‌های غیرمثلی می‌توان برای توکنیزه‌کردن دارایی‌های واقعی و کلکسیونی همچون کارت‌ها، سکه‌ها و تمبرها به‌منظور ثبت تغییرناپذیر مالکیت این اشیاء استفاده کرد. به این ترتیب، ذخیره و انتقال دارایی‌های کلکسیونیِ توکنیزه‌شده، ایمن و آسان می‌شود و کپی‌کردن و نسخه‌برداری متقلبانه از آنها نیز غیرممکن خواهد بود.

آینده‌ توکن‌های غیرمثلی

مثال‌های بالا از جمله محبوب‌ترین کاربردها برای توکن‌های غیرمثلی به شمار می‌روند، اما امکانات این حوزه را می‌توان تقریباً بی‌پایان دانست. بر اساس داده‌های شرکت بلاک چینی ایتالیایی LKS، توکن‌های غیرمثلی را می‌توان برای توکنیزه‌کردن نام‌های دامنه (domain name) و حتی برای مقابله با اخبار جعلی استفاده کرد.

رکوردشکنی فروش توکن‌های غیرمثلی نیز به پیشبرد این فناوری کمک کرده است، به‌ویژه از زمانی که شرکت‌های سرمایه‌گذاری همچون مورگان کریک (Morgan Creek) وارد میدان شده‌اند. مشابه آنچه در بخش دیفای اتفاق افتاد، توکن‌های جدید نظارتی نیز می‌توانند علاقه و توجه به حوزه توکن‌های غیرمثلی را چندین برابر کنند.

با این همه، مسیر برای پروژه‌های مربوط به توکن‌های غیرمثلی ممکن است چندان روشن نباشد. در آینده، احتمال ایجاد موانع قانونی و برخی مشکلات، پیش از آمادگی برای استقبال از مخاطب عام و پذیرش همگانی، وجود دارد. آبوگف در این مورد توضیح داد:

اگرچه فعالیت‌های این حوزه اندکی بیشتر شده است، اما هنوز از نظر تجربه و رابط کاربری (UX/UI)، برای پذیرش همگانی آماده نشده است. علاوه بر این، توکن‌های غیرمثلی وارثِ تمام مشکلات معمول پروژه‌های مبتنی بر بلاک چین و برخی از چالش‌های همیشگی این صنعت نیز هستند. به‌عنوان مثال، نقدینگی بازار آثار هنر و کالاهای کلکسیونی چندان زیاد نیست. پس از فرونشستن گردوخاک کِشت سود (yield farming)، آثار هنری مربوط به صنعت ارزهای دیجیتال نیز ممکن است با چالشی مشابه روبرو شود.