بررسی فایل کوین؛ پیچیده‌ترین پروژه صنعت بلاک چین!

ذخیره‌سازی امن و بدون واسطه فایل‌ها؛ ایده‌ای که فایل کوین (Filecoin) برای اجرای آن وارد میدان شده است. این پروژه احتمالاً پیچیده‌ترین چیزی است که صنعت بلاک چین تاکنون به بازار عرضه کرده است. این پروژه که با هدف ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده پا به عرصه گذاشته است، در عرضه اولیه توکن‌های خود که در سپتامبر ۲۰۱۷ (مهر ۹۶) به پایان رسید، ۲۵۷ میلیون دلار سرمایه جذب کرد و از آن زمان تاکنون تحت‌توسعه بوده است. این پروژه قرار است نهایتاً تا ۲۰ اکتبر (۲۹ مهر) رسماً راه‌اندازی شود.

فایل کوین در طی این سه سال، بی‌سروصداتر از بسیاری پروژه‌های دیگر به کار خود ادامه داده است و اکنون در فاز آزمایشی خود قرار دارد که نامش اسپِیس رِیس (Space Race) است. نام ارز دیجیتال این شبکه فایل کوین (Filecoin) و با نماد اختصاری «FIL» است.

در طول فاز آزمایشی فایل کوین، از ماینرها دعوت شد تا به‌منظور آمادگی برای فاز اصلی با هاردهای کامپیوتر خود به این شبکه کمک کنند و ۱.۵ میلیون توکن FIL به شرکت‌کنندگان در این شبکه آزمایشی اختصاص داده شد. البته با توجه به اینکه شرکت سازنده، جزئیات خاصی در مورد قیمت توکن‌های FIL منتشر نکرده است، نمی‌توان ارزش این میزان توکن را ارزیابی کرد. با این حال، این شبکه محبوبیت قابل‌توجهی به دست آورده است. در ادامه، با استفاده از مقاله‌ای که اخیراً در وب‌سایت کوین دسک منتشر شده است، برخی از جزئیات شبکه فایل کوین را بررسی خواهیم کرد.

ایان درو (Ian Darrow)، مدیر ارشد اجرایی فایل کوین، اخیرا طی مصاحبه‌ای گفته است:

ماینرها اطلاعات بسیاری کسب کرده‌اند. مجموع سخت‌افزاری که به شبکه آزمایشی اختصاص پیدا کرده است، ارزشی معادل با بیش از ۱۰۰ میلیون دلار دارد. بیش از ۲۰۰ پبی‌بایت (حدود ۲۲۵,۰۰۰ ترابایت) ظرفیت داده ثبت شده است. در کل، همه‌چیز فراتر از حدانتظار خوب است.

این توکن در برخی از صرافی‌ها هم پیش‌فروش می‌شود. در زمان نگارش این مقاله (۱۲ مهر ۹۹)، صرافی Gate.io امکان مبادله این توکن را با تتر با قیمت ۲۱.۹۴ دلار فراهم کرده است. البته سرمایه‌گذاران مطرح معتقدند قیمت پیش‌فروش احتمالاً بسیار بالاتر از قیمت واقعی است و سرمایه‌گذاران بهتر است تا زمان عرضه در ماه جاری میلادی (اکتبر) منتظر بمانند. به احتمال زیاد، بایننس اولین صرافی میزبانِ ارز دیجیتال فایل کوین خواهد بود.

وان بنت (Juan Benet)، خالق فایل کوین، چشم‌انداز روشنی نسبت به آینده اینترنت دارد. از این رو، هدف‌گذاری شبکه فایل کوین، تبدیل‌شدن به جدیدترین و پیشرفته‌ترین بازار ذخیره و بازیابی اطلاعات و فایل‌ها‌ است. فایل کوین قرار است رقیب غول‌های بزرگ اینترنتی، از جمله آمازون، مایکروسافت و گوگل باشد که فضای ذخیره‌سازی داده‌ها را کنترل می‌کنند. یکی دیگر از اهداف این شبکه، رقابت با شبکه‌های تحویل محتوا مانند سرویس کلودفلر (Cloudflare) است.

این روزها هزینه ذخیره‌سازی داده روندی نزولی را تجربه کرده است و فروش فضای ذخیره‌سازی، خدمات این صنعت را به‌راحتی در دسترس عموم قرار داده است. با این حال، ایده فایل کوین برمبنای رفع دو تقاضای کلیدی بازار شکل گرفته است:

• تقاضا برای فضای ذخیره داده که به‌زودی سر به فلک خواهد کشید.
• تقاضا برای نوع جدیدی از ذخیره‌سازی که بتواند افزونگی داده (data redundancy) و دسترس‌پذیری را فراهم کند، افزایش خواهد یافت. افزونگی داده به معنای آن است که قسمت‌های مختلف فایل در مکان‌های مختلف ذخیره می‌شوند و به این ترتیب امنیت فایل به‌شدت افزایش می‌یابد.

طبق آخرین به‌روزرسانی نقشه راه فایل کوین در مورد راه‌اندازی شبکه اصلی، این شبکه در اواسط ماه اکتبر (اواخر مهر تا اوایل آبان) شروع به کار خواهد کرد. ایان درو در مصاحبه اخیر خود تأیید کرد که این زمان‌بندی کماکان پابرجا است.

در سند جدیدی به نام «اقتصاد مهندسی فایل کوین» (Engineering Filecoin’s Economy) که پیش از راه‌اندازی شبکه انتشار یافت، نوشته شده است:

پشتیبانی سرویس‌های ذخیره‌‌سازی فضای ابری متمرکز به‌صورتی است که مشتری‌ها نمی‌توانند تغییری در سرویس ایجاد کنند یا آن را اعتبارسنجی کنند. در مقابل، فایل کوین به مشتری‌ها اجازه می‌دهد تا به‌راحتی تنظیمات خود را در مورد اعتبار و هزینه داده‌ها اِعمال کنند.

روز ۱۰ سپتامبر (۲۰ شهریور)، پیتر سیلاگی (Péter Szilágyi)، یکی از توسعه‌دهندگان ارشد شبکه اتریوم، در توییتی نوشت:

چند روز با فایل کوین کار کردم و باید بگویم تا ۵ سال آینده به [توسعه‌دهندگان فایل کوین] حسادت نمی‌کنم. این سیستم در مقایسه با اتریوم، فوق‌العاده پیچیده‌تر است. ایده بی‌نظیری دارد، اما دست‌یافتن به آن بسیار دشوار است. در هر صورت، برای شما (توسعه‌دهندگان فایل کوین) آرزوی موفقیت می‌کنم و مطمئنم درصورتی‌که این شبکه پا بگیرد، غوغا به پا خواهد کرد.  

فایل کوین چند ویژگی جذاب دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

لزوم وثیقه‌گذاری از سوی ماینرها

در شبکه فایل کوین ماینرها باید نوعی وثیقه ارائه دهند تا حسن نیت خود را اثبات کنند. درو در این خصوص توضیح داد:

چیزی که به‌نظر من خوب درک نشده است، سازوکار و منطق نحوه عملکرد وثیقه‌‌ی ماینرها در شبکه فایل کوین است.

بخش عمده‌ای از فرایند استخراج در فایل کوین با فراهم‌کردن فضای ذخیره‌سازی با استفاده از سیستم‌های ذخیره‌سازی سنتی انجام می‌شود که از سخت‌افزارهای معمول و رایج برای این کار استفاده می‌کند. درواقع، هر فردی که به اینترنت دسترسی داشته باشد، می‌تواند در استخراج این شبکه مشارکت کند. یک هارد درایو یک ترابایتی و باکیفیت را می‌توان با ۵۰ دلار خرید. البته، اغلب نهادهای شرکت‌کننده بیش از این هزینه و سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

نکته این است که فایل کوین (برخلاف ای‌سیک‌های بیت کوین) از سخت‌افزارهای تخصصی و گران‌قیمت استفاده نمی‌کند. به این ترتیب، حتی افرادی که قصد چندان جدی برای مشارکت در شبکه ندارند، می‌توانند با صرف هزینه‌ای اندک در فرایند استخراج سهیم شوند.

برای استخراج در شبکه فایل کوین، افراد باید سهام (ارز دیجیتال) در شبکه قفل کنند تا در صورت خرابکاری، به‌عنوان جریمه از آن استفاده شود.

وثیقه‌ها در سیستم فایل کوین به‌صورت پیش‌پرداخت ارائه می‌شوند، یعنی قبل از شروع فعالیت باید وثیقه پرداخت شود. پاداش بلاک نیز در رهن شبکه باقی می‌ماند که به آن وستینگ (vesting) می‌گویند و در طول زمان به ماینر پرداخت می‌شود تا از تعهد شرکت‌کنندگان به شبکه برای طولانی‌مدت اطمینان حاصل شود.

سود فقط مختص ماینرهای اولیه نیست

انگیزه برای فعالیت در فایل کوین به‌گونه‌ای طراحی شده است که جلوی انحصار گرفته شود. درو در این خصوص توضیح داد:

فایل کوین می‌خواهد ظرفیت ذخیره‌سازی شبکه را افزایش دهد، اما نه به قیمت هجوم افراد به شبکه صرفاً در روزهای آغازین. ما نمی‌خواهیم مشوق‌ها به صورتی باشند که افراد فقط در ابتدای کار سرمایه کلانی وارد شبکه کنند. در سایر پروژه‌ها، پاداش استخراج در ابتدا در بیشترین حد خود قرار دارد و کل توان استخراج در کمترین حد. بنابراین، شما افراد بسیاری را [با امید کسب سود حداکثری در ابتدای پروژه] جذب می‌کنید که به آن وفادار نمی‌مانند و به‌طور مداوم از پروژه‌ای به پروژه دیگر کوچ می‌کنند.

برای رفع این مشکل، فایل کوین حد مبنایی برای شبکه در نظر گرفته است. درواقع، یک برنامه رشد مشخص برای ظرفیت ذخیره‌سازی شبکه از قبل تعیین شده و ۷۰ درصد از پاداش استخراج به این حد مبنای اولیه مرتبط است. اگر توان ذخیره‌سازی شبکه به هدف برنامه‌ریزی‌شده نرسد، پاداش بلاک به‌نسبت میزان به‌دست‌آمده کاهش می‌یابد.

درو توضیح داد که این ایده به‌منظور کاهش تأثیر مزیت پیشتازی به‌‌کار گرفته می‌شود. او اظهار داشت:

از آنجا که پاداش شبکه با افزایش قدرت استخراج [و ذخیره‌سازی] بیشتر می‌شود، زمان ورود ماینر به شبکه اهمیت چندانی نخواهد داشت.

علاوه بر این، در سند «اقتصاد مهندسی فایل کوین» خاطرنشان شده است:

نتیجه کلی این است که پاداش فایل کوین به ماینرها صرفاً برمبنای کارآیی و خدمات‌رسانی ماینرها و کل شبکه به مشتری‌ها است.

فایل کوین این حد مبنا را هر سال ۲۰۰ درصد افزایش می‌دهد. با این تمهید، جامعه فایل کوین تنها هنگامی می‌تواند سرعت رشد حد مبنا را کاهش دهد که شبکه ۱ درصد از فضای ذخیره‌سازی جهانی را در اختیار بگیرد، اقدامی که به وفاداری ماینرها به شبکه و ارائه طولانی‌مدت خدمات به مشتری‌ها کمک می‌کند.

درو بر اساس تجربه‌ راه‌اندازی اسپیس ریس، اظهار داشت:

به نظر می‌رسد که در سال اول، به‌راحتی می‌توانیم به اعدادی بسیار شگفت‌آور دست یابیم.

دغدغه اصلی، حمایت از کسب‌وکارها

یکی از ویژگی‌های فایل کوین که ممکن است در ابتدا عجیب به نظر برسد، توانایی ماینرها برای کسب پاداش در ازای ذخیره‌کردن «هیچ‌چیز» است.

فایل‌ کوین این ویژگی را ظرفیت تعهدشده (committed capacity) می‌نامد، فضایی خالی که در هر حال به‌صورت رمزنگاری‌شده با شبکه فایل کوین ارتباط دارد، روی سیستم ثبت می‌شود و پاداش دریافت می‌کند.

در اولین نگاه، این ویژگی ممکن است منطقی به نظر نرسد، اما هدف از آن، اطمینان از داشتن فضایی خالی در سیستم است.

درو توضیح داد:

قطعاً شبکه‌ای که ظرفیت اضافی در آن وجود ندارد یا از وجود ظرفیت اضافی در آن آگاه نیستید، مطلوب شما نیست.

علاوه بر این، از آنجا که تمام نودها نیز در تأمین امنیت بلاک چین فایل کوین مشارکت دارند، در رسیدن به اجماع سهیم هستند.

با این همه، هدف فایل کوین تشویق شرکت‌کنندگان به ارائه بلاک‌های خالی نیست. به این منظور، سیستمی تشویقی در فایل کوین تعبیه شده است که افراد را به‌سمت یافتن مشتری‌های واقعی و ذخیره‌سازی داده سوق می‌دهد.

مشتری‌های تأییدشده، مشوق‌های اصلی هستند

ارائه خدمات به مشتری‌های تأییدشده، پاداش فوق‌العاده بیشتری نصیب ماینرها می‌کند. شرکت‌هایی واقعی با نیازهایی واقعی، قراردادهایی واقعی برای ذخیره‌سازی داده‌ها پیشنهاد می‌کنند. تبدیل‌شدن به مشتری تأییدشده روی فایل کوین چندان دشوار نیست، اما ماینرها برای ارائه خدمات بهتر به این مشتری‌ها با یکدیگر رقابت خواهند کرد.

در جدیدترین سند این پلتفرم نوشته شده است:

شبکه‌ای غیرمتمرکز از اعتبارسنج‌ها، مشتری‌ها را بررسی کرده و آنها را تأیید می‌کند.

به عقیده درو، این مسئله باعث جذب‌شدن نهادهای بزرگ و نام‌آشنا به اکوسیستم می‌شود، گرچه فهرست استفاده‌کنندگان از خدمات شبکه، عمومی نخواهد بود. گروه‌هایی از جمله نهادهای غیردولتی که احتیاج به فضای زیادی برای ذخیره داده دارند، نهادهای آکادمیک و بنیادهای مهمی از جهان بلاک چین، عضو این شبکه خواهند بود.

ماینرها با ذخیره داده‌های مشتری‌های تأییدشده، پاداش بلاک بیشتری نسبت به ذخیره داده‌های تأییدنشده یا بلاک‌های خالی دریافت می‌کنند. از آنجا که شبکه فایل کوین رمزگذاری‌شده است، تفاوت بین داده‌های تأییدنشده و بلاک‌های خالی را تشخیص نمی‌دهد. در اوایل ماه مه (اواخر اردیبهشت) سال جاری، فایل کوین اعلام کرد که هارد درایوهایی حاوی مجموعه‌ای از داده‌های شرکت‌های تأییدشده را در اختیار افراد علاقه‌مند به مشارکت در این شبکه در سرتاسر جهان قرار خواهد داد.

از آنجا که‌ داده‌های نهادهای تأییدشده جذاب‌تر هستند، درو گفت که تیم انتظار دارد ماینرها با ثبت قراردادهای ایمن و طولانی‌مدت با مشتری‌های معتبر و تأییدشده، به افزایش اعتبار و مزیت رقابتی سرتاسر سیستم کمک کنند.

فایل کوین فقط رقیب سیستم وب آمازون نیست

فایل کوین اغلب به‌عنوان رقیبی برای سیستم وب آمازون یا دراپ‌باکس (Dropbox) معرفی می‌شود، اما این فناوری نوین احتمالاً پلتفرم‌های گسترده‌تری را تحت‌الشعاع فعالیت‌های خود قرار خواهد داد.

یکی دیگر از اهداف فایل کوین، ایجاد و ارائه خدماتِ شبکه تحویل محتوا (CDN) است. معروف‌ترین شبکه تحویل محتوا، کلودفلر است. شبکه‌های تحویل محتوا نقشی شگفت‌انگیز در اینترنت ایفا می‌کنند.

داده‌ها سریع حرکت می‌کنند اما جهان بسیار گسترده است و کاربری که به فایل خاصی نزدیک‌تر باشد، در مقایسه با کاربری که در منطقه جغرافیایی دورتری قرار دارد، با سرعت بسیار بیشتری فایل را دریافت می‌کند. اکثر داده‌های ذخیره‌شده، متقاضی خاصی ندارند و بنابراین به این سرویس‌ها نیازی نخواهند داشت، اما برخی از داده‌های ذخیره‌شده بسیار محبوب می‌شوند.

برای چنین داده‌های محبوبی، شرکت‌ها خدمات بازیابی داده ارائه می‌دهند، به این معنی که در ازای دریافت مبلغی پول، داده‌ را به مشتری‌ها ارائه می‌کنند. درو برای این نوع داده ویدئوهایی را مثال می‌زند که در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی پخش و مشهور می‌شوند. شبکه تحویل محتوا می‌تواند نسخه‌هایی از این ویدئو را در سرتاسر جهان ذخیره کند و آن را به بینندگان مختلف ارائه دهد.

این نسخه‌های اضافی مرتبط با نسخه‌هایی نیستند که مشتری‌ها هزینه‌ آنها را برای نگهداری ایمن روی فایل کوین پرداخت کرده باشند، بلکه از این داده‌های اضافی می‌توان در بازار بازیابی داده‌ها استفاده کرد.

طبق گفته درو در بسیاری از موارد، اگر نگوییم همه موارد، ارائه‌دهندگان فضای ذخیره‌ای، سرویس‌های بازیابی نیز ارائه می‌دهند. اما احتمالاً مواردی نیز وجود دارد که نهادهایی مانند شبکه‌های تحویل محتوا برای فایل‌های خاصی وارد عمل شوند.

پیش‌پرداخت برای هر سرویسی ضروری است

مشتری‌ها هزینه لازم برای استفاده از فضای ذخیره‌ای را در قالب توکن FIL پرداخت می‌کنند که نرخ ثابتی ندارد و نسبت به وضعیت شبکه بالا و پایین می‌شود. سیستم فایل کوین از مشتری‌های فضای ذخیره‌ای می‌خواهد تا پیش از شروع قرارداد، هزینه‌ لازم را برای کل قرارداد پرداخت کنند. البته، ماینرها فقط در صورت انجام تعهدات خود هزینه را دریافت می‌کنند. در سند «اقتصاد مهندسی فایل کوین» مزیت چنین رابطه‌ای روشن شده است:   

علاوه بر تعهدات وثیقه‌ای از هر دو طرف، مشتری باید هزینه قرارداد را نیز به ماینر پرداخت کند. هنگامی‌که این قرارداد در بلاک چین ثبت‌ می‌شود، مبلغی که مشتری پرداخت کرده است ابتدا قفل می‌شود. در نتیجه، مشکل بی‌ثباتی قیمت فایل کوین برای مشتری فقط محدود به لحظه‌ای است که مشتری وارد قرارداد ذخیره‌سازی می‌شود. مبلغ پرداخت‌شده به‌عنوان کسری از کل هزینه قرارداد به‌ازای دوره بدهی به ماینر داده می‌شود.

از طرف دیگر، بسیاری از مشتری‌های فضای ذخیره‌سازی احتمالاً عادت دارند که در طی روند استفاده از فضای ذخیره‌ای هزینه پرداخت کنند و نه به‌طور یک‌جا در ابتدای قرارداد. بر اساس توضیحات درو، برتری رویکرد فایل کوین این است که مشتریان می‌توانند فقط برای آنچه که می‌خواهند هزینه پرداخت ‌کنند.

با پیچیده‌ترشدن تراکنش‌های مالی در اینترنت، احتمالاً برای نهادهای واسطه نیز فرصتی فراهم می‌شود تا در تأمین مالی به شرکت‌هایی که قصد استفاده از فایل کوین را دارند، به‌منظور پرداخت در فواصل منظم و انعطاف‌پذیر کمک کنند.

تمام داده‌های فایل کوین، منحصربه‌فرد هستند

یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های فایل کوین، اتکای این شبکه به مفهومی به نام آدرس‌دهی محتوا (content addressing) است.

بیشتر آدرس‌دهی‌ها روی اینترنت وابسته به مکان‌ها است. به آدرس URL خاصی رجوع می‌کنید تا چیزی که می‌خواهید را مشاهده کنید. هرچه عمر اینترنت بیشتر می‌شود، لینک‌های بیشتری از بین می‌روند. اغلب نویسندگان وب‌سایت‌ها مجبور هستند به‌جای منابع اصلی به لینک‌های آرشیوی ارجاع بدهند. اما تمرکز فایل کوین روی محتوا است و نه مکان، به این معنی که محتوای موردنظر را می‌توان در هر مکانی پیدا کرد.

فایل کوین یک گام پیش‌تر می‌رود و به‌شکلی رمزنگاری‌شده، منحصر‌به‌فردبودن هر نسخه را اثبات می‌کند. بنابراین اگر مشتری می‌خواهد مطمئن شود که ۱۰۱ نسخه از فایل در سرتاسر جهان وجود دارد، فایل کوین می‌تواند با استفاده از مدارکی اثبات کند که هر کدام از نسخه‌ها منحصربه‌فرد هستند و علاوه بر این، همگی به‌خوبی در سرتاسر جهان توزیع شده‌اند.

هدف ۲۵۷ میلیون دلاری فایل کوین این است: ارائه خدمات به مشتری‌هایی که همراه با اهمیت ویژه و روزافزون استفاده از اینترنت، به فضاهای ذخیره‌سازی ظریف‌تر، دقیق‌تر و پیچیده‌تر احتیاج پیدا می‌کنند.

باید صبر کنیم و ببینیم که آیا این شبکه پیچیده می‌تواند به اهداف خود برسد یا خیر. اگر همه چیز خوب پیش برود، از زمان انتشار این مقاله تا کمتر از ۲۰ روز دیگر فایل کوین راه‌اندازی خواهد شد و احتمالاً اولین صرافی این ارز دیجیتال، بایننس خواهد بود.