ارز دیجیتال؛ راه استیلا بر دلار

یک اقتصاددان با اشاره به وجود سلطه دلار در معاملات بین‌المللی، با پیشنهاد ایجاد یک ارز دیجیتال مشترک بین ایران و کشورهای طرف تجاری، این طرح را عاملی برای کاهش وابستگی به این ارز در معاملات بین المللی توصیف کرد.

مدیرعامل پیشین بانک تجارت در گفت‌وگو با ایسنا، با ارائه پیشنهادی برای تسهیل مبادلات ایران با شرکای تجاری‌اش بعد از برجام، اظهار کرد:

ایجاد یک ارز دیجیتال مشابه SDR که در صندوق بین‌المللی پول برای تسهیل تجارت بین کشورها رایج است می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در این مدل طی یک پیمان چندجانبه پولی بین بانک مرکزی ایران با بانک‌های مرکزی طرف‌های عمده تجاری ما که عمدتا شامل چین، هند، روسیه، کره جنوبی، ترکیه، امارات متحده عربی، عمان و قطر هستند برقرار می‌شود و بر اساس آن هر کدام از بانک‌های مرکزی این کشورها یک مقداری ارز (برای مثال یورو) به صورت ذخیره کنار می‌گذارند و یک ارز دیجیتال معادل آن ایجاد می‌کنیم که هر واحد آن معادل یک یورو یا هر ارز دیگری باشد. ماهیت این ارز دیجیتالی جدید مانند حق برداشت مخصوص SDR است که بعد از جنگ جهانی دوم توسط صندوق بین‌المللی پول برای انجام تسویه‌های بین‌المللی بین کشورها به کار گرفته شد.

رنجبر فلاح درباره چگونگی سازوکار اجرای این مدل ادامه داد:

یک ذخیره ارزی بین این کشورها ایجاد می‌شود که می‌تواند بخشی از آن نقدی و یا تعهدی باشد در یک بانک عامل ایجاد شود تا متقاضی ارز در هر کدام از این کشورها که خواستار خرید ارز است بانک مرکزی عامل به جای پرداخت یورو معادل آن پول را به صورت ارز دیجیتال ارائه دهد و تاجر اگر مثلا خواهان خرید کالا از چین باشد می‌تواند این ارز دیجیتال را با عنوان جایگزینی برای پول که هر لحظه قابل دریافت است مورد استفاده قرار دهد. این فرآیند یک چرخه‌ای را بین کشورهای هم‌پیمان ایجاد می‌کند تا مبادلات ارزان‌تر و سریع‌تر انجام شود، چرا که دیگر نیاز به تغییر پول‌های کشورهای مختلف برحسب یک پول بین‌المللی نیست. در این حالت به عنوان مثال ۵۰ میلیارد یورو و یا بیشتر توسط بانک مرکزی کشورها به صورت نقدی – تعهدی در حسابی نزد یک بانک منتخب به عنوان بانک عامل ذخیره می‌شود و متناظر با آن ۵۰ میلیارد یورو ارز دیجیتال با عنوانی مشابه SDR تولید و به متقاضیان ارز فروخته می‌شود. به محض تخصیص این ارز جدید همه بازرگانان، صرافان، بانک‌ها و غیره می‌توانند در یک بازار مجازی الکترونیکی این ارزها را خرید و فروش کنند.

محمدرضا رنجبر فلاح

او در ادامه به تفاوت این ارز دیجیتال با SDR پرداخت و گفت:

ارزهای دیجیتال محدود به تسویه بین دولت‌ها نیستند، چرا که همه صادرکنندگان و واردکنندگان کالاها و خدمات به سهولت و فراوانی می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین سازوکار نقل و انتقالات آن در بستر فناوری جدید موسوم به بلاک چین قابلیت اجرا خواهد داشت، دقیقا مشابه آنچه امروز در مورد اتریوم، تتر، بیت کوین و سایر توکن‌های دیجیتال اتفاق می‌افتد و ثبت و تایید نقل و انتقالات براساس دفاتر توزیع شده در بستر مذکور خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه و دکترای پول با بیان این‌که امکان تبدیل این ارز دیجیتال با یورو به تدریج به آن مقبولیت می‌دهد اضافه کرد:

با همین شیوه این ارز می‌تواند فراگیرتر هم بشود تا جایی که اگر بازرگانان اروپایی هم بخواهند با اعضای این پیمان کار کنند، می‌توانند بدون نیاز به استفاده از یورو و تنها با استفاده از این ارز دیجیتال مبادلات خود را انجام دهند. با این فرآیند می‌توان وابستگی مبادلات بین کشورها به دلار را تا حدود بسیار زیادی کاهش داد.

این استاد دانشگاه با اظهار این‌که بسیاری از محدودیت‌ها در انجام معاملات به خاطر مرجع بودن دلار است، اظهار کرد:

واقعیت این است که همه کشورها از سلطه دلار ناراضی‌ هستند و از اینگونه مدل‌های دیجیتالی استقبال می‌کنند. ما در داخل کشور متخصصان بسیاری را داریم که در زمینه‌ی بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال کار کردند که می‌توانند در صورت موافقت مسئولین آن را اجرا کنند. مشابه همین مدل هم باعنوان تتر اجرا شده که تناظر یک به یک با دلار دارد که توسط بانک‌های تجاری و یکی از شرکت‌ها ایجاد شده است؛ که این می‌تواند در یک مقیاس بسیار کلان‌تر توسط بانکهای مرکزی کشورها هم انجام شود.

او با بیان این‌که برای تحقق این مدل نیاز است تا دستگاه‌های دیپلماسی و وزارت خارجه فعال شوند اظهار کرد که در حال حاضر کشورهای چین، روسیه، ترکیه و ایران هر کدام انگیزه‌های خاص خود را برای پیاده‌سازی چنین مدلی دارند و ما به جای این‌که ارزهای دیجیتال را ممنوع اعلام کنیم باید بر این تکنولوژی در جهت رسیدن به توسعه و رشد اقتصادی کشورمان سوار شویم.

رنجبر فلاح در ادامه به مزایای اجرای این طرح برای کشورمان هم اشاره کرد و گفت:

عبور از محدودیت‌های دلار و u-Turn و فشار تحریم‌ها، کاهش وابستگی به دلار و یا ارزهای دیگر در راستای کاهش سلطه دلار، رهایی از ریسک نوسانات نرخ ارز برای مبادلات با پول محلی کشورها، کاهش نیاز به تامین اسکناس ارزی و هزینه‌های مربوط به تامین آن، افزایش عرضه ارز به نسبت و میزان مقدار تعهدی بانک مرکزی کشورها، تسهیل در مبادلات ارزی با هزینه‌های بسیار پایین در بستر بلاک‌چین و کاهش وابستگی به سوئیفت و تحریم احتمالی آن بخشی از مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در معاملات است.

این اقتصاددان همچنین به تشخیص هویت (KYC) مشتریان در مرحله تبدیل ارز دیجیتال به یورو و بالعکس، عدم نیاز به رصد مبادلات پولی داخلی بین فعالان بازار، ایجاد ابزار جدید برای افرادی که به دنبال حفظ قدرت خرید خود بر پایه ارز هستند و کمک به همگرایی کشورها در مقابله با جنگ اقتصادی آمریکا به عنوان دیگر مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در مبادلات تجاری بین کشورها اشاره کرد.