اثبات سهام کاربردی‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید
توافق جمعی در مکانیزم اثبات سهام (Proof of Stake) بحث داغی است که پیرامون اکوسیستم ارزهای دیجیتال و به عنوان نمونه اتریوم که در حال پیاده‌سازی Casper است و بسیاری از توکن‌های دیگر که قصد تکیه بر ساختارهای اقتصادی مبتنی بر اثبات سهام را دارند، مطرح شده است.
هرچند که سیستم اثبات سهام در بلاک چین، زیاد به گوشمان آشنا نیست و به قدر کافی نیز آزمایش نشده است، اما این مکانیزم قرن‌های متمادی است که به عنوان یک مکانیزم اقتصادی مورد استفاده قرار گرفته است.
در این مقاله سعی شده است این موارد گفته شده و درباره اینکه این سیستم چیست و چگونه کار می‌کند و چرا یک ابزار حیاتی برای طراحی توکن و دیگر ساختارهاست، توضیحاتی داده شود.
همچنین ببینید: اثبات انجام کار و اثبات سهام چه تفاوت‌هایی دارند؟
اثبات سهام به چه معناست؟
وقتی صحبت از بلاک چین می‌شود، اثبات سهام به معنی قراردادن مقداری توکن به عنوان یک سپرده امنیتی (Stake) برای داشتن حق تایید تراکنش‌ها در پروتکل توافق جمعی PoS می‌باشد.
همچنین بخوانید: استخراج مبتنی بر اثبات سهام (Proof-of-Stake Mining)
نودهایی (Nodes) که تراکنش‌ها را به صورت صحیح تایید می‌کنند مقداری از کارمزد تراکنش‌ها را به عنوان جایزه دریافت می‌کنند و کسانی که پروتکل‌ها را زیر پا می‌گذارند توکن‌های خود را ازدست می‌دهند. (با توجه به مقدار تراکنش غیرمجازی که تایید کرده‌اند، احتمال دارد بخشی از توکن‌ها را از دست دهند و در صورتی که تراکنش بزرگی بوده باشد، تمامی توکن‌هایشان به باد خواهد رفت)
هر چقدر توکن گذاشته شده (Stake) توسط نود بیشتر باشد، احتمال بیشتری دارد که برای تایید بلاک بعدی انتخاب شود چرا که با توجه به خطرات موجود در صورت تخطی نود از قوانین، سرمایه بیشتری برای از دست دادن دارد و انگیزه انجام دادن این کار نیز کمتر می‌شود.
اگر بخواهم به صورت خلاصه بگویم:
اثبات سهام به معنی امن کردن حق انجام یک سرویس برای شبکه‌ای است که برای اطمینان از ضوابط کیفی به کار می‌رود.
اثبات سهام، در گذشته و اکنون
این تعریف کوتاه را می‌توان با ارزیابی اکوسیستم تاکسی‌های نیویورک، از کار افتادن آن و استفاده از اثبات سهام به عنوان یک راه‌حل، نشان داد.
طی رکود بزرگ در دهه ۳۰، شهر نیویورک بیش از ۳۰,۰۰۰ تاکسی فعال داشت. در این دوران سخت اقتصادی، رانندگان برای گرفتن مسافر به شدت با یکدیگر رقابت می‌کردند. کرایه آن‌ها به شدت کم شده بود، امنیت سرنشین و راننده به مشکل خورده و استانداردهای تمیزبودن تاکسی به شدت نزول کرده بود. تاکسی‌ها در این دهه به عنوان تهدیدی برای جامعه و مسافران به حساب می‌آمدند که سیاست‌مداران را مجبور به اتخاذ تصمیم‌هایی کردند.
در سال ۱۹۳۷میلادی شهردار نیویورک، فیورلو لاگاردیا، Haas Act را به عنوان سیستم جدید مجوز تاکسی‌رانی معرفی کرد که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. او تعداد این مجوزهای تاکسی‌رانی (Medallion) را به مقداری که جامعه واقعا به آن نیاز داشت، محدود کرد (و به تبع تعداد تاکسی‌ها نیز کمتر شد) و همزمان قانونی که سطح بالاتری از خدمات را فراهم می‌کرد، تنظیم کرد. رانندگان هم‌اکنون برای خرید این مجوزها باید قیمتی حدود ۱۰ دلار بپردازند و با قوانین این کار حین خدمات‌رسانی موافقت کنند و درصورت تخطی جریمه شده و حتی مجوزشان مصادره می‌شود.
پذیرش این ریسک در زمان‌های قدیم به معنی سرمایه‌گذاری مالی و اعتباری در مراکزی بود که بتوانند بر این دارایی کنترل و نظارت داشته باشند؛ اما بلاک چین با غیرمتمرکزسازی این مسئولیت سبب شده هر کسی با سرمایه‌ای که دارد توان شرکت داشته باشد و از آن استفاده کند.
پروژه Virtue Poker از روش اثبات سهام برای حل مشکلی که گریبانگیر صنعت پوکر آنلاین بود، استفاده کرد بطوریکه یکپارچگی بازی، با حذف ریسک طرف مقابل متمرکز حفظ شود. آن‌ها این کار را با ایجاد «استخر عدالت» (Justice Pool) که شامل گروهی از نودها بود که امتیازات (Virtue Player Points) خود را گرو گذاشته بودند و به عنوان داوران بی‌طرف در این بازی نقش خود را ایفا می‌کردند، انجام دادند. این نودها به خاطر این خدمات از کارمزد تراکنش‌ها پاداشی دریافت می‌کنند، اما اگر دست یکی از آن‌ها هنگام تقلب، تبانی و یا گزارش غلط رو شود، امتیازاتش را از دست داده و از استخر بیرون گذاشته می‌شود.
مشکل اصلی مکانیزم‌های اثبات سهام متمرکز (مانند خرید حق امتیاز) این است که آن‌ها در چرخه‌‌ی بی‌پایان بازخورد اشتباه گیر افتاده‌اند. برای مثال کسی که به دنبال خرید حق امتیاز (فرنچایز) مک‌دونالد است باید مبلغ زیادی را برای دریافت آن بپردازد، دکور مغازه را بسازد، پرسنل استخدام کند و مواداولیه سفارش دهد. بعد از انجام همه این امور احتمال اینکه از استاندارد فاصله زیادی داشته باشد هنوز وجود دارد. برای اصلاح این وضعیت باید بازرسی‌های سرزده و هزینه و زمان بسیاری صرف شود و در انتها نیز انگیزه‌های این شخص برای این کار شاید از بین رود، چرا که پول واقعی و بی دردسر را مک‌دونالد به دست می‌آورد. زیرا مک‌دونالد ترجیح می‌دهد که شعبه مشکل‌دار خود را باز نگه دارد نسبت به اینکه نظر مشتری نسبت به مک‌دونالد، با تجربه بدی که از آن داشته تغییر کند.
مکانیزم اثبات سهام بلاک چین راه حلی برای این مشکل ارائه می‌دهد. چرا که بازخورد در قالب پرداخت پاداش از کارمزد تراکنش‌ها و یا تصاحب ضمانت گذاشته شده همیشه بعد از انجام خدمات و قبل از اینکه افراد به پول خود دسترسی یابند، اتفاق می‌افتد.
این نظر از یک بخش متمرکز که توسط زمان و منابع محدود شده، به دست نمی‌آید بلکه نظر شرکت‌کننده‌های شبکه به این صورت است. علاوه بر این در شبکه‌های متمرکز، احتمال اینکه سرویس‌دهنده‌های بزرگ از قوانین به نفع خود استفاده کنند، وجود دارد اما در شبکه‌های غیرمتمرکز به دلیل شفافیت موجود برای تمامی اعضا، انجام این عمل امکان‌پذیر نیست.
هر دستکاری که در شبکه انجام شود، میزان اعتبار آن را به شدت کاهش خواهد داد و بیشتر از همه به اعضای آن آسیب خواهد زد.
علاوه بر این دلایل زیادی وجود دارد که مکانیزم اثبات سهام برای بسیاری از پروژه‌ها عملی و جذاب به نظر می‌رسد.
چرا اثبات سهام جواب می‌دهد؟
اول از همه اینکه انجام این مکانیزم با توکن مخصوص شبکه (فرآیند گذاشتن توکن به عنوان ضمانت)، دقیق‌ترین روش ارزش‌گذاری را فراهم می‌کند چرا که قیمت توکن در انظار عمومی نشان‌دهنده ارزش واقعی شبکه خواهد بود. پس توکن‌هایی که به ضمانت گذاشته می‌شود را می‌توان از خود شبکه تهیه نموده و از پول فیات یا معادل اتریومی دیگر استفاده نکرد. این معادل‌سازی توسط مراکز متمرکز (نظیر سازمان‌های دولتی) تعیین نمی‌شود و بازار آن را مشخص می‌کند.
دوم اینکه وارد شدن به بسیاری از شبکهها که بر اساس اثبات کار پیش می‌روند، سخت و دشوار است. چرا که بیشتر توکن‌ها ارزش این را ندارند که مدارهای مجتمع جداگانه (ASIC) برای آن‌ها ساخته شود و تنها با استفاده از کارت‌های گرافیک تراکنش‌ها را انجام می‌دهند. هنگامی که بسیاری در پروتکل مورد استفاده بیت کوین سرمایه‌گذاری کرده‌اند و با توجه به الگوریتم SHA-256 گزینه‌های کم دیگری برای ماین کردن وجود دارد، استفاده کنندگان از کارت گرافیک محدودیتی در این زمینه ندارند و هر زمان که بخواهند می‌توانند کوین دیگری را استخراج کنند. اثبات سهام افراد را به مشارکت در شبکه و خرید توکن با ارزهای دیجیتال پذیرفته شده می‌کند و آن‌ها را صاحبان سهام می‌سازد.
و سوم اینکه در صورت کارآیی فراگیر اثبات سهام در شبکه‌های کوچک، خطر حملات ۵۱ درصدی از بین می‌رود. با اینکه تصاحب قدرت هش مورد نیاز برای حمله به شبکه بیت کوین تقریبا غیرممکن است، کار سختی نیست که با اجاره هش ریت و یا خرید آن قدرت لازم برای حمله به بسیاری از شبکه‌های کوچک که بر اساس اثبات کار جلو می‌روند، فراهم کرد. جهت تصاحب ۵۱ درصد از توکن‌ها در شبکه‌های اثبات سهام، سرمایه اولیه فوق‌العاده زیادی لازم است که علاوه بر اینکه انجام آن نیز کار دشواری است، چرا که این چالش با کمبود نقدینگی در شبکه نیز ترکیب خواهد شد. زیرا بعد از اینکه فرد حمله را انجام دهد، درصدد تبدیل توکن‌ها به ارزهای دیجیتال معتبر خواهد بود.
و مورد آخر این است که، اثبات سهام به نوعی یک انگیزه پولی است که در پروژه‌های آینده‌دار قبلا دیده نمی‌شد. برای مثال شبکه‌های توری برای مدت طولانی بر حسن نیت افراد در شبکه متکی بود و برای ایجاد مسیر در شبکه بصورت موثر کارآمد نبود، چرا که نودها می‌توانستند از حضور خود و اینکه در شبکه مورد استفاده قرار بگیرند ممانعت کرده و هیچ جریمه‌ای نیز گریبانگیرشان نشود. با اضافه شدن پارامترهای پول و ارزش مورد تایید به پروتکل‌ها، نودها برای داشتن رفتاری بهتر در شبکه انگیزه پیدا کردند. ما انتظار داریم که حوزه‌ها جدید دیگری نیز وارد این عرصه‌ها شوند و خلاقیت‌های بیشماری در زمینه اثبات سهام باشیم.
آینده اثبات سهام
در مجموع مکانیزم اثبات سهام برای تقویت شبکهها، ساخت جوامع محافظت شده و ایجاد مدل‌های تجاری جدید امری لازم است. این مکانیزم همچنین کاربرد به خصوصی در سودمندی و مصرف پذیری مدل‌های توکن دارد تا علاوه بر حل مشکل کندی، بتوانند ارزش سودمندی حقیقی را پدید آورد.
ولی اگر بتوانیم وارد این کار شویم سود بالایی دارد درسته ؟