چرا انقلاب بلاک چین شکست خورد؟
خواسته امروز مردم، داشتن اینترنتی پایبند به حریم خصوصی و مردم سالاری است. باید گفت که فناوری بلاک چین هنوز آن چیزی نیست که آرمان‌گرایان به دنبالش بودند. در ادامه با هم مقاله بسیار جذابی را از سایت یوایکس‌پلنت (uxplanet) در خصوص مزایا و مشکلات فناوری بلاک چین و دلایل شکست آن خواهیم خواند. با ما همراه باشید تا بیشتر با وضعیت کنونی این فناوری فراگیر آشنا شوید.
سرویس‌ها و کاربردهای اینترنتی مبتنی بر بلاک چین می‌توانند سبب تمرکززدایی و دموکتراتیزه کردن اینترنت شوند. بلاک چین همانند نردبانی است به سوی اینترنتی مردمی‌تر و دموکرات. این فناوری می‌تواند باعث رواج وب کاربر محور شود که در آن، کاربران مالک واقعی اطلاعات، هویت و دارایی‌های دیجیتال خودشان هستند. هدف اصلی بلاک چین ارائه یک رابط کاربری است که همه با استفاده از آن بتوانند در یک وب غیرمتمرکز، مالک و مدیر زندگی دیجیتالی خود باشند.
بلاک چین و اینترنتی آزاد
هنگامی که در سال ۱۹۹۱، وب گسترده جهانی (World Wide Web) در اختیار عموم قرار گرفت، همه ما قابلیت‌های متحول‌کننده، مردم‌سالارانه و انقلابی آن را باور کردیم. جان پری بارلو (John Perry Barlow)، یکی از فعالان سیاسی معتقد به آزادی فضای مجازی، مقاله‌ی «بیانیه‌ای برای استقلال فضای مجازی» را در سال ۱۹۹۶ منتشر کرد و در آن، فضای سایبری را یک فضای اجتماعی جهانی معرفی کرده و آن را از استبدادی که دولت به دنبال آن است مبرا دانست.
او باور داشت که اینترنت، فضایی اجتماعی با نظام مخصوص به خود، فاقد هرگونه امتیاز یا پیش‌داوری بر اساس نژاد، قدرت اقتصادی، قدرت نظامی یا جایگاه اجتماعی فرد است. دنیایی که در آن، هر کس، از هر کجای جهان بتواند عقایدش را بدون آن که از اجبار به سکوت یا پیروی از عقاید سنتی بترسد، بیان کند.
متأسفانه این ایده در حال حاضر، تنها، رویا و خیالی آرمانی است.
به گفته‌ی ادوارد اسنودن، کارمند سابق CIA، اینترنت در گذر زمان در پی تحولی غیر قابل کنترل، به چیزی تبدیل شده که بسیاری آن را نیروی سرکوبگرانه و متمرکز می‌دانند. در سال‌های گذشته، بسیاری از مردم سعی کرده‌اند ناراحتی خود از کنترل بیش از حد دولت بر فضای وب و همچنین جمع‌آوری اطلاعات کاربران توسط شبکه‌های اجتماعی ازجمله گوگل و فیس بوک را به‌نوعی به گوش همگان برسانند.
همه ما این گفته مشهور را درباره شبکه‌های اجتماعی شنیده‌ایم:
اگر پولی بابت استفاده از سرویسی پرداخت نمی‌کنید، کالا خود شمایید.
امروزه مردم دنیا برای حفظ حریم خصوصی و خودمختاری در فضای وب مبارزه کرده و مردم کشورهایی مانند روسیه و چین به دنبال این آزادی آنلاین هستند.
بعضی از شخصیت‌های جنجالی این روزها، مانند جولیان آسانژ (Julian Assange)، به دنبال روش‌های خاصی برای مبارزه با خطر قدرت‌های متمرکزی هستند که این روزها اینترنت را تحت سلطه خود درآورده‌اند.
این قدرت‌های متمرکز تعیین می‌کنند که مردم از چه چیز اطلاع داشته باشند یا نداشته باشند، همچنین، شیوه استفاده از اینترنت را نیز به مردم دیکته می‌کنند.
آسانژ، مؤسس ویکی لیکس (WikiLeaks)، بنیان‌گذار کتابخانه عمومی دیپلماسی آمریکاست که بیش از یک میلیون سند ارتباطات دیپلماتیک محرمانه این کشور را در خود جای داده است.
اما این روش را نمی‌توان راه‌حل طولانی‌مدت و جهانی دانست.
سرویس‌ها و کاربردهای اینترنتی مبتنی بر بلاک چین می‌توانند تغییرات چشمگیری را ایجاد کنند. آن‌ها این توان را دارند که یک فضای آنلاین آزاد و اجتماعی که مستقل از دولت عمل می‌کند را برای ما فراهم کرده و سبب تمرکززدایی و دموکتراتیزه شدن اینترنت شوند. بلاک چین راه‌حل‌های نوآورانه‌ای را به ما می‌دهد که همکاری و شفافیت را در پی خواهد داشت.
اما مشکل بلاک چین چیست؟
بلاک چین و تمام خدمات مربوط به آن، مانند برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) مبتنی بر بلاک چین، همگی از مشکل تجربه کاربری (UX) رنج می‌برند.
به طور کلی باید گفت که پذیرش یک فناوری کاربر محور، بستگی به راحتی استفاده از آن دارد. سرویس‌های کنونی بلاک چین در این مورد عملکرد مناسبی ندارند. ما در این مقاله سعی می‌کنیم به چرایی این موضوع بپردازیم.
چرا مردم باید از بلاک چین استفاده کنند؟
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که یک کاربر معمولی اینترنت با آن مواجه می‌شود، موانع فنی و تکنولوژیک متعددی است که بر سر راه استفاده از سرویس‌های بلاک چین قرار دارد. علاوه بر آن، بسیاری از کاربران، از سرویس‌های غیر بلاک چینی کنونی کاملاً رضایت دارند.
برای آن مردم روی به استفاده از سرویس‌های بلاک چینی بیاورند، باید مزیت متفاوتی وجود داشته یا سرویس کنونی کاربران دچار مشکل باشد. برای مثال، کاربران، جمع‌آوری و فروش اطلاعات شخصی توسط فیس بوک را یک مشکل دانسته و در نتیجه، تمایل به استفاده از جایگزین‌های پیچیده‌تر بلاک چینی دارند.
همه مردم نابغه فناوری نیستند
مشکل بعدی این است که رابط کاربری بلاک چین‌ها، برای همه قابل‌فهم نیست. در حال حاضر، برای استفاده از بلاک چین، باید درک عمیقی در مورد شیوه کارکرد آن داشت و در غیر این صورت، احتمال زیاد به دردسر خواهید افتاد. یادگیری مفاهیم پایه‌ی بلاک چین کار آسانی نیست. اکثر اطلاعات موجود در این خصوص، برای افراد مسلط به این فناوری، مانند توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و متخصصین ارزهای دیجیتال نوشته‌شده و در این میان، یافتن نقطه شروع برای یادگیری، کار دشواری است.
طراحی رابط کاربری بلاک چین مناسب نیست
همان‌طور که تاکنون متوجه شده‌اید، طراحی رابط کاربری سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین مناسب نبوده و به دلیل جوان و فنی بودن این فناوری، تاکنون تحقیقات بسیار کمی در خصوص تجربه کاربری آن انجام شده است. در حال حاضر تمرکز اکثر توسعه‌دهندگان این سرویس‌ها روی کارکرد، نگهداری و ثبات آن‌ها است و راحتی استفاده، کارایی و در دسترس بودن آن کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
مشکل کلمه عبور
یک از مهم‌ترین و در عین حال ناشناخته‌ترین رموز فنی بلاک چین این است که بازنشانی (reset) رمزهای آن غیرممکن است. دلیل آن نیز به اصول فناوری‌های غیرمتمرکز برمی‌گردد که در آن، هیچ نهاد (فرد) مرکزی برای اعطای چنین مجوزی در نظر گرفته نشده است. از دست دادن رمز عبور (کلید) بدین معناست که دیگر هیچ‌وقت به حساب خود دسترسی نخواهید داشت.
در این صورت، تمام اطلاعات و پس‌اندازهایتان، مانند ارزهای دیجیتال موجود در حساب، غیرقابل دسترس خواهند شد. به همین دلیل، تمام برنامه‌ها و سرویس‌ها باید در این مورد شفاف عمل کنند، زیرا عدم توجه به این موضوع، برای تازه‌واردها خطر زیادی را در پی خواهد داشت.
مشکل بعدی آن است که رمزهای عبور تولیدشده، رشته‌ای از حروف کوچک و بزرگ و اعداد بوده و مردم معمولاً چنین ترکیبی را خوب به خاطر نمی‌سپارند. علاوه بر آن، برای استفاده از برخی سرویس‌ها و اپلیکیشن‌ها روی اکوسیستم ارزهای دیجیتال، باید از ارزهای دیجیتال استفاده کنید.
راه‌حل چیست؟
به‌طور خلاصه باید گفت که سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین باید مزیتی برای کاربران داشته باشند بدین صورت که همه بتوانند آن را یاد بگیرند، به راحتی در دسترس باشد و محدودیت‌های آن به نقطه قوت تبدیل شوند.
همان‌طور که اشاره کردیم، سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین می‌توانند آزادی، حریم خصوصی و استقلال بیشتری را در اینترنت به همراه بیاورند. با آگاه ساختن مردم از فقدان این استانداردها در سرویس‌های اینترنتی سنتی می‌توان خصوصیات سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین را بیش از پیش اصیل و ارزشمند کرد.
لازم است که اطلاعات و جلسات آموزشی برای یادگیری این دانش در اختیار پروژه‌های تحقیقی عمومی و پلتفرم‌های آموزشی خاص قرار بگیرد. برای مثال، می‌توان با ارائه دروسی، به دانشجویان چگونگی استفاده از صرافی‌های ارزهای دیجیتال را در سطوح مبتدی، پیشرفته و تخصصی، آموزش داد.
جامعه کاربری بلاک چین باید آن‌قدر بهبود یابد که مردم نحوه‌ی استفاده از سرویس‌های بلاک چین را امری ضروری بدانند. برای این کار بهتر است به جای دادن دستور، به طور دقیق و واضحی به کاربران توضیحات لازم را داد.
برای نمونه می‌توان به‌جای آن که به کاربر دستور بدهیم رمز عبورش را گم نکند، توضیح دهیم که چرا طبق مکانیسم بلاک چین، رمزها نمی‌توانند گم یا بازیابی شوند. با شناسایی مشکلات کاربران تازه‌وارد صرافی‌های ارزهای دیجیتال، می‌توان آمادگی آن‌ها را با دادن تمرین‌هایی بهتری، بالا برد.
روند ثبت‌نام در سرویس‌های بلاک چینی را نیز می‌توان با استفاده از پلتفرم‌های معروفی مانند مایکروسافت یا اپل، تا حد زیادی ساده کرد. به طور کلی باید گفت که باید تحقیقات بیشتری روی رابط کاربری بلاک چین صورت گرفته و برای پیشرفت این حوزه، نیروی انسانی و سرمایه بیشتری را در اختیار قرار داد.
استفاده از سرویس‌های بلاک چین باید مانند رانندگی آسان باشد
فردی به نام مکس اشمید (Max Schmid)، قیاس جالبی میان بلاک چین و خودرو انجام داد. رابط‌های کاربری در یک دنیای ایده آل طوری طراحی می‌شوند که فهم آن‌ها برای همه امکان‌پذیر باشد. خودروها هم همین‌گونه طراحی شده‌اند. با وجود آنکه اکثر مردم از قطعات و کارکرد مکانیکی آن‌ها سر در نمی‌آورند اما خیلی راحت می‌توانند رانندگی را یاد بگیرند. سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین هم باید همین راه را طی کنند، یعنی استفاده از آن‌ها، علی‌رغم پیچیدگی فرایندهای پشت پرده، باید آسان باشد.
علاوه بر آن، هنوز اجماع مشخصی برای تعریف بلاک چین صورت نگرفته است. به قول نشریه The Verge، بلاک چین اصطلاح بی‌معنی است. این اصطلاح که در ابتدا برای توضیح فناوری به‌کار رفته در خلق بیت کوین استفاده شد، امروزه هزاران معنی متفاوت و گاهی متضاد پیدا کرده است.
برای مثال طبق یکی از این تعاریف، بلاک چین ذاتاً عمومی و غیرمتمرکز است اما در دنیای واقعی، بسیاری از زنجیره‌های بلاک چین ساختارهایی متمرکز داشته و در دسترس عموم نیستند.
دیگر به چه چیزی نیاز است؟
مهم‌تر از همه، بلاک چین تنها به ارزهای دیجیتال تعلق ندارد. سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین متعددی، از جمله بازی‌ها و پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی جایگزین، هست که هیچ ارتباطی با ارزهای دیجیتال ندارند. برای نمونه می‌توان به بازی مبتنی بر بلاک چین کریپتوکیتیز (CryptoKitties) اشاره کرد که توسط شرکت اکسیوم زن (Axiom Zen) که بنیان‌گذار آن ایرانی-کانادایی است، توسعه داده شده است.
در این بازی، بازیکنان می‌توانند به پرورش، جمع‌آوری و خرید گربه‌های مجازی موردنظر خود بپردازند. این محصول یک پلتفرم بازی است و نه یک ارز دیجیتال. این پلتفرم روی شبکه بلاک چین اتریوم بنا شده و به هر کریپتوکیتی (گربه کریپتو) یک توکن غیرقابل نقد یگانه اختصاص داده می‌شود. هر گربه کریپتو این بازی، یگانه و متعلق به یک کاربر بوده که درستی آن از طریق بلاک چین تائید شده و ارزش آن با توجه به وضعیت بازار می‌تواند افزایش یا کاهش پیدا کند.
این گربه‌های کریپتو را هیچ‌کس، حتی توسعه‌دهندگان بازی، بدون اجازه کاربر آن نمی‌تواند کپی کرده یا به دیگری انتقال دهد. کاربران می‌توانند با خرید، فروش و یا پرورش گربه‌های خود با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. این گربه‌های کریپتو نمونه خوبی برای بیان نقش بلاک چین در تقویت ایده اینترنت آزادتر و مردم سالارانه‌تر باشند. همان‌طور که در وبلاگ این بازی اشاره شده:
هر فرد با استفاده از بلاک چین می‌تواند تجربه خود را آن‌طور که می‌پسندد شکل داده و به اشتراک بگذارد. در این اکوسیستم، هر توسعه‌دهنده مستقلی می‌تواند ایده تکمیلی خود را بر اساس هسته بازی ما، بدون هزینه، خلق کند که این کار سبب بهبود تجربه بازی برای همه خواهد شد.
در آخر بهتر از به چندین نمونه بلاک چینی برای سرویس‌ها و محصولات محبوب اشاره کنیم:
- استیمیت (Steamit): فیس بوک
- کی‌بیس (Keybase): اسلک
- استورج (Storj): دراپ باکس
- اسنتیا دات وان (Essentia.one): اندروید
وضعیت کنونی بلاک چین مانند یک کلاف سردرگم است اما مهم است بتوانیم مفاهیم آن را برای همه قابل فهم کنیم. سرویس‌های مبتنی بر بلاک چین برای عامه مردم بسیار مفید بوده و می‌تواند بسیاری از ترس‌های امروز را در زمینهٔ نظارت، حریم خصوصی و جمع‌آوری اطلاعات توسط دولت‌ها، التیام ببخشد. به‌هرحال تنها راه ممکن، راحت و آسان بودن استفاده از آن‌ها برای کاربران است. دنیا تنها در صورتی می‌تواند از مزایای بلاک چین بهره ببرد که بتواند از آن استفاده کند.
متاسفیم که این مطلب نتوانسته نظر شما را جلب کند. لطفا با نظرات و پیشنهادات خود، ما را در بهبود همیشگی سایت یاری دهید.