موضع بانک مرکزی ایران در قبال بیت کوین چه خواهد بود؟

به نقل از المانیتور، بعد از اجرایی شدن برجام و لغو تحریم ها، پیوستن مجدد به بازار مالی بین المللی به یکی از چالش های عمده اقتصاد ایران تبدیل شده است. از این رو، می توان انتظار داشت که مقامات ایرانی از ظهور ارزهای دیجیتالی به عنوان بستری برای پرداخت های بین المللی استقبال کنند. با این وجود، بانک مرکزی ایران هنوز به صورت رسمی مجوزی برای استفاده از ارزهای مجازی صادر نکرده است. بر اساس اعلام مقامات بانک مرکزی، در حال مطالعات اولیه در خصوص جنبه های فنی و حقوقی استفاده از چنین ارزهایی در ایران است. اما به نظر می رسد قبل از استفاده از این ارزها، باید موانع فنی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی آن برطرف شود.

یکی از موانع موجود، عدم تمایل بانک مرکزی و دولت ایران نسبت به تبدیل ارزهای دیجیتال به بستر دیگری برای سرمایه گذاری های احتکاری در ایران است. به علاوه، تعدادی از نهادهای دولتی ایران نگران ظهور مجدد شرکت های به اصطلاح هرمی استفاده کننده از ارزهای مجازی هستند.

حقیقت این است که برخی از شرکت های واسطه ای در ایران سرمایه گذاری در بیت کوین را به مشتریان خود پیشنهاد می دهند، در حالی معاملات بیت کوینی از نظر بورس ایران مجاز محسوب نمی شود. برای اینکه بیت کوین به یک ابزار سرمایه گذاری رسمی در ایران تبدیل شود، باید به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار ایران برسد. بر اساس اعلام شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس، تصمیم گیری در مورد ارزهای مجازی هنوز نهایی نشده است.

برخی استدلال می کنند که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتالی به شرکت های ایرانی اجازه می دهد تا بدون داشتن حساب های بانکی و تسهیلات اعتباری از بانک های بین المللی به معاملات بین المللی مبادرت ورزند. اما بیت کوین به اندازه ای پرنوسان و نظارت نشده است که نمی توان انتظار داشت مقامات ایرانی به طور کامل استفاده از آن را تایید کنند. به علاوه، از نقطه نظر سیاسی، یکی از جنبه های کلیدی رسمیت یافتن بیت کوین در ایران این است که آیا دارایی های بیت کوینی ایران از نقطه نظر بلوکه شدن توسط امریکا یا هر کشور دیگری از امنیت برخوردار خواهد بود یا نه.

برای اینکه بیت کوین به یک ابزار سرمایه گذاری گسترده تبدیل شود، یک مانع فرهنگی نیز وجود دارد و آن اینکه سرمایه گذاران خرد اعتماد چندانی به ارزش یک ارز دیجیتال ندارد.

با توجه به این عوامل، بانک مرکزی ایران اعلام کرده که تا پایان سال جاری شمسی، (۲۰ مارس ۲۰۱۸) موضع رسمی خود را در خصوص ارزهای دیجیتالی اعلام خواهد کرد. با توجه به طرز فکر سیاستگذاران ایرانی، به احتمال زیاد، مقامات ایرانی تلاش خواهند کرد یک ارز دیجیتال داخلی ایجاد کنند که بتواند برای پرداخت های بین المللی با شرکای تجاری ای که ارز دیجیتالی ایرانی را بپذیرند مورد استفاده قرار گیرد. انگیزه این اقدام کنترل کامل فرآیند استفاده از ارزهای دیجیتال و مقابله با کلاهبرداری های احتمالی خواهد بود اما به این معنا خواهد بود که رویکرد ایران در قبال ارزهای دیجیتال، محوریت بانک مرکزی است و این نهاد مرجع تایید تمام تراکنش های این چنینی خواهد بود. چنین رویکردی در تضاد کامل با مفهوم تمرکز زدایانه ارزهای دیجیتالی است که خارج از کانال بانک های مرکزی جهان داد و ستد می شوند.