اثر کت فیش و تأثیر آن بر بازار ارز دیجیتال

سه‌ماهه آخر سال ۲۰۲۲ برای ارزهای دیجیتال بسیار کسل‌کننده سپری شد. تقریباً تمام بازار بدون امیدی برای رشد و صعود، در حرکتی فشرده در حال ریزش بود و درمقابلِ اخبار ناگوار هم به‌شدت آسیب‌پذیر ظاهر شد. امید به بهبود اوضاع که اواخر اکتبر اندکی جان گرفت، نیز با سقوط غیرمنتظره صرافی FTX از بین رفت. این اتفاق در حالی رخ می‌داد که سایر دارایی‌های پرخطر نشانه‌هایی از رشد مجدد را نشان می‌دادند. پرسش مهم برای بسیاری از تحلیلگران بازار، دلیل اصلی این افت‌وخیز پیچیده بود. در بین تمام نظریه‌های مطرح‌شده برای بررسی بازار‌، شاید جای نظریه اثر کت فیش (گربه‌ماهی) خالی باشد.

اثر کت فیش یا اثر گربه‌ماهی به تأثیر مثبت رقیبی قدرتمند اشاره می‌کند که با تزریق انگیزه می‌تواند باعث تقویت رقبای ضعیف‌تر شود. به‌عبارت ساده‌تر، درحالی‌که اوضاع معامله‌گران در سایر بازارهای مالی بر وفق مراد است، بعید به‌نظر می‌رسد زمستان ارزهای دیجیتال هم دوام چندانی پیدا کند.

در این مطلب، توضیح می‌دهیم که مفهوم اثر کت فیش در بازار ارز دیجیتال چیست و روند صعودی بازارهای رقیب در چه شرایطی می‌تواند تأثیر مطلوبی بر رشد بازار ارزهای دیجیتال بگذارد. اگر شما هم متعجب هستید که گربه‌ماهی چه ارتباطی به بیت کوین و بازارهای مالی دارد، پیشنهاد می‌کنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.

اثر کت فیش یا گربه‌ماهی چیست؟

اثر کت فیش به تأثیر مثبت و مشوق رقبای قوی‌تر بر رقبای ضعیف‌تر گفته می‌شود. این اصطلاح ماجرا و تاریخچه جالبی دارد. اسپانیایی‌ها عاشق ماهی ساردین تازه هستند. اما حمل‌ونقل ساردین پرهزینه است و این ماهی با محیط خارج از دریا چندان سازگار نیست. به‌همین‌دلیل، هنگامی‌که ماهی‌گیران ساردین تازه‌صیدشده را به بندر می‌رسانند، طولی نمی‌کشد که ماهی‌ها می‌میرند؛ اما ساردین مُرده زیاد طرفدار ندارد و فروخته نمی‌شود.

برای اینکه ساردین‌ها زنده و تازه به بندر و محل فروش برسند، ماهی‌گیران چند گربه‌ماهی (کت فیش) را در محفظه حمل ساردین‌ها رها می‌کنند. کت فیش‌ها که گوشت‌خوار هستند و تلاش می‌کنند ساردین‌ها را بگیرند. ساردین‌ها نیز برای فرار از دست شکارچی سریع‌تر شنا می‌کنند. بد‌ین‌ترتیب، ماهی‌گیران می‌توانند ساردین‌ها را تا رسیدن به بازار زنده نگه دارند.

در این ماجرا، ساردین‌ها راهی جز زنده و فعال ماندن ندارند. به‌همین‌ترتیب، الگوی مشابهی که رقیب قوی باعث شود رقیبی ضعیف‌تر فعال و پویا باقی بماند، در علم اقتصاد «اثر کت فیش» نامیده می‌شود.

اثر کت فیش به بازار ارزهای دیجیتال وارد می‌شود!

در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۲، خبر خوش این بود که اثر کت فیش یا گربه‌ماهی به بازار ارزهای دیجیتال هم رسید؛ اما خبر بد و نامنتظره این بود که گربه‌ماهی غول‌آسایی ساردینی بزرگ یا صرافی FTX را خورد؛ اتفاقی که تأثیر منفی بسیاری بر سایر پروژه‌های مبتنی‌بر کریپتو گذاشت.

بسیاری به وضعیت حال‌حاضر بازار چندان خوش‌بین نیستند. اما، سقوط صرافی FTX در بلندمدت شاید باز‌هم بتواند اتفاق خوش‌یُمنی قلمداد شود. حواشی ورشکستگی FTX موجب شد مؤسسه‌ها و سازمان‌های بسیاری عقب بنشینند و بازار را متزلزل کنند. با اینکه چنین اقدامی در ابتدا به تعداد زیادی از پروژه‌ها ضرر زد، به‌مرور‌زمان می‌تواند پروژه‌های باقی‌مانده در فضای ارزهای دیجیتال را فعال‌تر کند.

به‌بیان بهتر، خروج سرمایه‌های کلان از بازار می‌تواند میزان وابستگی سازمان‌ها و شرکت‌های کوچک‌تر را کاهش دهد و کمک کند تا پروژه‌ها بدون تکیه به سازمان‌های دیگر، روی پای خود بایستند. بدین‌ترتیب، فضای کریپتو می‌تواند با سرعت بیشتری مسیر رشد و ارتقا را طی کند و از ساختارهای قانونی و مدیریت تیم گرفته تا سازوکار توزیع توکن، به بلوغ برسد.

علاوه‌بر‌این، اقدام سرمایه‌گذاران کلان برای خروج نقدینگی از دیدگاه بلندمدت نباید به‌عنوان مانعی در رشد بازار تلقی شود. درحقیقت، چنین شرایطی جای تقاضای جدید را بازمی‌کند و قابلیت‌های ورود سرمایه صنایع و سازمان‌های تازه‌نفس را افزایش می‌دهد.

مشکلات ادامه‌دار نقدینگی

بررسی تأثیر کت فیش بر ارز دیجیتال، بدون واکاوی مشکلات نقدینگی به‌ویژه در بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین اقتصاد جهان، یعنی ایالات متحده آمریکا، امکان‌پذیر نیست. بیایید به چند ماه به عقب بازگردیم و دقیق‌تر نگاه کنیم.

در ۲۲اکتبر۲۰۲۲ (۳۰مهر۱۴۰۱)، مدیر بانک فدرال رزرو سان‌فرانسیسکو در مصاحبه‌ای گفت رشد فعلی نرخ بهره بانکی اندکی سریع‌تر از حد معمول است. او افزود فدرال رزرو تلاش می‌کند سرعت آن را درحد ۲۵ تا ۵۰ نقطه‌پایه کاهش دهد؛ اما نمی‌تواند رشد نرخ بهره بانکی را به‌طور‌کلی متوقف کند.

به‌عنوان توضیح باید اضافه کنیم که نقطه‌پایه واحد رشد نرخ بهره بانکی است و هر ۱ نقطه‌پایه معادل ۰.۰۱ درصد برآورد می‌شود. بنابراین، کاهش ۲۵ نقطه‌پایه از نرخ بهره، معادل کاهش ۰.۲۵ درصدی نرخ بهره است.

یکی از اعضای هیئت‌مدیره فدرال رزرو، کریستوفر والر (Christopher Waller)، هم اظهار کرد که هرچه نرخ بهره بیشتر شود، باید اقدام سریع‌تری برای کاهش آن انجام داد. اظهارات مدیران ارشد فدرال رزرو شایعه کاهش نرخ بهره تا ماه دسامبر (آخر پاییز) را پررنگ کرد. این مسئله به خروج سرمایه از بازار سهام و ورود سرمایه به بازار کریپتو منجر شد؛ اتفاقی که بورس سهام ایالات متحده آمریکا را دچار مشکل کرد و موجب جهش بازار ارزهای دیجیتال شد.

خوشحالی کم‌دوام سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال

بااین‌حال، خوشحالی سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال مدت زیادی طول نکشید؛ زیرا در ماه دسامبر هم نرخ بهره برای چهارمین ماه متوالی و ششمین‌بار در سال جاری تا ۷۵ نقطه‌واحد افزایش یافت. این مسئله بهره وام مسکن را نیز ۷.۵ تا ۹ درصد بیشتر کرد تا شاهد بیشترین حد خود در ۱۵ سال گذشته باشد. جیمز پاول (James Powell)، رئیس فدرال رزرو، در اظهارنظر دلسردکننده‌تری گفت:

حتی اگر تورم کاهش یابد، افزایش نرخ بهره متوقف نخواهد شد و افزایش واقعی نرخ بیشتر از حد انتظار بازار خواهد بود.

در تصویر زیر، آمار مربوط به تورم ایالات متحده آمریکا بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ را مشاهده می‌کنید. شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) معیاری برای سنجش تورم است که متوسط تغییر قیمت سبد کالا و خدمات مصرف‌کنندگان را ارزیابی می‌کند.

افزایش شدید نرخ بهره بانکی و سیاست‌های مالی فعلی در ایالات متحده آمریکا باعث شده است تا سرمایه‌گذاران نتوانند با قطعیت در بازارهای مالی آستین بالا بزنند. اغلب سرمایه‌گذاران به پذیرش رکود و تورم کنونی تمایلی ندارند و در انتظار واهی بهبود اوضاع به‌سر می‌برند.

در‌حال‌حاضر، انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت تلاش‌هایی برای کاهش نرخ بهره و تورم انجام شود. اما فدرال رزرو علاوه‌بر تزریق دلار به سایر صنایع، به‌دنبال افزایش قیمت مسکن و سهام به‌ویژه پس از انتخابات میان‌دوره‌ای سال ۲۰۲۲ آمریکا هستند.

درمجموع، بعید به‌نظر می‌رسد سیاست‌های مالی فدرال رزرو بتواند سنگی از پیش‌پای سرمایه‌گذاران کریپتو بردارد. بنابراین، افراد فعلاً ترجیح می‌دهند سراغ دارایی‌های کم‌خطرتر بروند. افزون‌براین‌، رسوایی FTX هم باعث شده است تا سایر دارایی‌ها وضعیت مثبت‌تر و مستحکم‌تری از بیت کوین و ارزهای دیجیتال نشان دهند.

ترس از سقوط بازار یا خلق فرصت

علاوه‌بر معضل نقدینگی که خارج از فضای کریپتو شکل گرفت و بر این فضا تأثیرگذار بود، تحولات بزرگی هم داخل صنعت ارزهای دیجیتال در جریان بود.

پس از فروش توییتر به ایلان ماسک، شایعاتی مبنی‌بر تغییرات اساسی در توییتر از‌جمله ادغام این پلتفرم با درگاه پرداخت‌ ارز دیجیتال و تغییرات بلاک چینی شدت گرفت. شایعات یادشده باعث افزایش قیمت و سودآوری آلت کوین‌هایی شد که به بهانه دوج کوین اوج گرفته‌اند. این افزایش قیمت جان دوباره‌ای به کل بازار بخشید.

علاوه‌بر‌این، وضعیت نابه‌سامان کل بازارهای بین‌المللی در اوایل پاییز۲۰۲۲ سبب شد معامله‌گران موقعیت شورت (Short) با اهرم‌های سنگین‌تری روی افت قیمت بازار سرمایه‌گذاری کنند. بااین‌حال، نسبت موقعیت‌های لانگ به شورت در بلندمدت تقریباً نزدیک به ۱ باقی ماند.

این شرایط از امیدواری کلی سرمایه‌گذاران بازار حکایت می‌کرد. همین امر باعث لیکوییدشدن بسیاری از موقعیت‌های شورت و درنتیجه، تزریق احساسات صعودی به بازار شد؛ فرایندی که افزایش نسبی قیمت در پایان ماه اکتبر را تشدید کرد.

بیشتر بخوانید: موقعیت Short چیست؟ با کاهش قیمت سود کنید!

باز‌هم خوشحالی معامله‌گران صعودی دیری نپایید. با رویداد نامنتظره سقوط صرافی FTX باردیگر بازار به رنگ خون درآمد. این اتفاق به ورشکستگی شرکت سرمایه‌گذاری آلامدا ریسرچ (Alameda Research) هم منجر شد.

روند ورشکستگی آلامدا ریسرچ آغاز شد!

آلامدا زیر‌نظر سم بنکمن‌فرید (Sam Bankman-Fried)، مدیرعامل صرافی FTX، فعالیت می‌کرد و حدود ۷۰درصد از ۲۰۰میلیون واحد توکن بومی صرافی اف‌تی‌اکس، یعنی FTT را در‌اختیار داشت. گزارش‌ها حاکی از سرمایه‌گذاری ۵.۸میلیارد‌دلاری آلامدا (۸۸درصد از دارایی خالص شرکت) با استفاده از توکن FTT بود.

این آمار باعث نگرانی سرمایه‌گذاران درزمینه سلامت مالی آلامدا و بحران نقدینگی FTT شد؛ وضعیتی که با مداخله و اظهارنظر صرافی بایننس، بزرگ‌ترین رقیب صرافی FTX، شدت گرفت. درمقابل، مدیرعامل آلامدا ریسرچ، کرولین الیسون (Caroline Ellison)، هم فوراً به جبهه‌گیری بایننس در حساب توییتری خود واکنش نشان داد.

الیسون نوشت گزارش‌های مربوط به ترازنامه آلامدا کامل نیستند و بیش از ۱۰میلیارد دلار از دارایی‌های این شرکت را منعکس نمی‌کنند. سم بنکمن‌فرید هم اعلام کرد که اوضاع شرکت آلامدا طبیعی است؛ اما فروش سنگین توکن FTT و سیل برداشت وجه از صرافی FTX باعث شد این صرافی با شکاف نقدینگی ۸میلیارد‌دلاری روبه‌رو شود.

بیشتر بخوانید: بدترین اتفاقات ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۲۲

در تصویر زیر، شرکت‌ها و پروژه‌هایی را مشاهده می‌کنید که سم‌ بنکمن‌فرید با واسطه‌های مختلف آن‌ها را مدیریت یا روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کرد. با وجود چنین فهرست بلندبالایی از پروژه‌های وابسته، ریزش سنگین بازار پس از رسوایی بنکمن‌فرید اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد.

تشخیص زمان رشد قیمت ارزهای دیجیتال

صرافی FTX که نتوانست کمک و اعتماد سازمان‌ها را جلب کند، درنهایت رسماً به ورشکستگی تن داد و باعث سقوط مجدد بازار شد. بازگرداندن اعتمادی که با سقوط FTX از بین رفت، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بازار در یک سال گذشته بود. در این بین، اِعمال قوانین و مقررات سختگیرانه‌تر مقام‌های دولتی برای ارزهای دیجیتال نیز به این اوضاع نابسامان دامن زد.

شوربختانه پس از هیاهوی FTX، دوران طلایی قوانین مسامحه‌کار کریپتو هم به‌سر آمد. مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال اکنون می‌دانند که دیگر نمی‌توانند همچون گذشته به‌راحتی مقام‌های قضایی و قانون‌گذاری را دور بزنند. زیر نگاه موشکافانه قوانین جدید، تمام افراد فعال در این فضا باید با احتیاط بیشتری در‌زمینه کنترل ریسک و حسابرسی در این فضا گام بردارند و دست از پا خطا نکنند.

اگر روند دخالت قانون‌گذاران در صنعت کریپتو تدریجی طی می‌شد، می‌توانستیم به به‌حداقل‌رساندن آسیب و اصطکاک قضایی در این صنعت دلخوش باشیم. اما، پس از ماجرای جنجالی FTX، دیدگاه مقام‌های قانون‌گذاری هم با شک‌و‌تردید همراه شد و به وضع و اِعمال قوانین دست‌وپاگیر انجامید.

اصلاحات و قانون‌گذاری‌های بیش‌ازحد می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای این صنعت به‌همراه داشته باشد. افزایش نرخ بهره بانکی در ایالات متحده آمریکا هم می‌تواند بازارهای ارز دیجیتال را دچار رکود کند؛ زیرا از ابتدای سال ۲۰۲۲ تاکنون، همبستگی مستقیمی بین بازار سهام و دارایی‌های پرخطری همچون ارزهای دیجیتال مشاهده شده است.

اگر فضای ارزهای دیجیتال تحت‌تأثیر اثر کت فیشِ بازارهای سنتی‌تر مانند سهام ایالات متحده آمریکا باشد، فعلاً نمی‌توانیم منتظر رشد چشمگیری در فضای ارزهای دیجیتال باشیم.

با افزایش نرخ بهره و تورم فزاینده و رکود بالقوه، بدیهی است که سرمایه‌گذاران هم به ورود سرمایه به بازار ارزهای دیجیتال رغبتی نداشته باشند. نتیجه دومینوی اتفاقات ناگوار بازارهای مالی، تداوم «زمستان کریپتویی» است.

چشم‌انداز آینده بازار چگونه است؟

قیمت اکثر توکن‌ها با افت شدید مواجه شده است و معامله‌گران انتظار ندارند به‌‌زودی سیگنال خاصی مبنی‌بر رشد بازار دریافت کنند. همچنین با افزایش رکود اقتصادی در سرتاسر جهان، تمرکز روی اقدامات فدرال رزرو برای کاهش نرخ بهره بانکی بیشتر شده است.

در تصویر زیر، نسبت سود خروجی مصرف‌شده (SORP) بیت کوین را از ابتدای سال ۲۰۲۱ تا اواخر سال ۲۰۲۲ مشاهده می‌کنید. اگر بخواهیم وارد جزئیات نشویم، می‌توانیم بگوییم شاخص SORP در تعریفی ساده میزان سود معامله‌گران بیت کوین را نشان می‌دهد که چطور از اوایل تابستان‌۲۰۲۲ در سراشیبی واضحی گرفتار شده است.

اگر فدرال رزرو گام مثبتی برای کاهش نرخ بهره بردارد، در کوتاه‌مدت می‌تواند معامله‌گران را به رشد بازار دارایی‌های دیجیتال خوش‌بین کند. در ماه‌های آینده، بهتر است داده‌های وزارت کار ایالات متحده آمریکا و نرخ تورم این کشور را زیرنظر بگیریم؛ زیرا درصورت محقق‌نشدن هدف کاهش نرخ بهره، هنوز نمی‌توانیم با قطعیت به آینده بازار امیدوار باشیم.

ناگفته نماند رسوایی FTX هم مزید برعلت شد. اگر تمام این اتفاقات را با‌هم در نظر بگیریم، بعید به‌نظر می‌رسد بازار بتواند پیش از پایان سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۳ تکان خاصی به خود بدهد و ادامه مسیر را در کانال صعودی طی کند.

بی‌شک اغلب معامله‌گران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای دنیای کریپتو برای پیش‌بینی آینده بازار، ترجیح می‌دهند اخبار مربوط به حوزه نوآوری و فناوری را پیگیری کنند و منتظر تغییر سیاست‌های دولت‌ها نمی‌مانند. باوجوداین، نباید فراموش کنیم که افزایش نرخ بهره بانکی و تورم در بازارهای سنتی سرتاسر جهان می‌تواند عامل بسیار تأثیرگذاری بر روند رشد بازار ارزهای دیجیتال باشد.

همان‌طور‌که با بررسی اتفاق‌های چند ماه اخیر متوجه شدیم، همبستگی مستقیمی بین بازارهای سهام و سایر دارایی‌ها با بازار ارزهای دیجیتال وجود دارد. بنابراین، توجه به احتمال ایجاد تأثیر کت فیش بر ارز دیجیتال موقع پیش‌بینی آینده بازار این دارایی‌ها، امری ضروری به‌نظر می‌رسد.

سؤالات متداول

در پایان، به دو پرسش متداول درباره موضوع مقاله حاضر پاسخ می‌‌دهیم: