بازیابی بیت کوین های از دست رفته چگونه است؟

بسیاری از افرادی که به تازگی با دنیای ارزهای دیجیتال آشنا شده‌اند، سوالات زیادی در رابطه با چگونگی نگهداری دارایی‌ها و اطمینان از امنیت دارایی‌های خود دارند. اگر پای صحبت‌های آنها نشسته باشید حتما سوالات مشابهی را از آنها شنیده‌اید. مهم‌ترین این سوال‌ها راجع به چگونگی نگهداری بیت کوین و بازیابی آن است.

افراد تازه‌کار این حوزه می‌خواهند بدانند حالا که هیچ مدرک فیزیکی‌ دست آنها نیست که مالکیت دارایی‌های آنها را ثابت کند، چه مواردی را هنگام نگهداری بیت کوین باید رعایت کنند که در هر شرایطی بتوانند مالکیت خود را ثابت کنند و بیت کوین های خود را از دست ندهند یا اگر از دست دادند بتوانند آن را بازگردانند. تحت چه شرایطی و با وجود چه مشکلاتی ممکن است بیت کوین‌های خود را از دست بدهند؟ اگر بیت کوین های خود را از دست بدهند، تحت چه شرایطی و چگونه می‌توانند بیت کوین های از دست رفته خود را بازیابی کنند و برگردانند؟

در ادامه با ما همراه باشید تا به تمامی این سوالات پاسخ بدهیم.

بیت کوین ها چگونه از دست می‌روند؟

اتفاقات مختلفی ممکن است بیفتد و باعث شود شما بیت کوین‌هایتان را از دست بدهید و یا بیت کوین هایتان سر جایشان و در کیف پولتان باشند ولی دیگر نتوانید به آنها دسترسی پیدا کنید. در ادامه تمام اتفاقاتی که ممکن است رخ دهند و بیت کوین های شما را به خطر بیندازند را با هم بررسی می‌کنیم.

گم شدن، خراب شدن یا دزدیده شدن تلفن همراه یا لپ تاپ

فرض کنید، پول هایتان در کیف پولتان باشد و کیف پولتان را گم کنید. ساده‌ترین اتفاقی که ممکن است در مورد بیت کوین هایتان رخ دهد نیز مشابه گم کردن کیف پول در دنیای واقعی است.

قبل از اینکه چنین اتفاقاتی برای شما بیفتد به فکر چاره‌ای برای آن باشید!

یعنی وقتی کیف پولی که بیت کوین هایتان در آن قرار دارد را در لپ تاپ یا تلفن همراه خود نصب کرده‌اید و لپ تاپ یا تلفن همراه شما گم می‌شود، یا خراب می‌شود و دیگر روشن نمی‌شود. حالا تکلیف بیت کوین های شما چه خواهد شد؟

در تمام کیف پول های معتبر بیت کوین روش‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از آنها می‌توان یک نسخه پشتیبان برای خود تهیه کرد تا در مواقعی که به هر دلیلی به تلفن همراه یا لپ تاپی که کیف پولمان را روی آن نصب کرده‌ایم دسترسی نداریم، بتوانیم به بیت کوین‌ های خود دسترسی داشته باشیم و آن ها را بازیابی کنیم.

در واقع نکته‌ی مهمی که در رابطه با بیت کوین و ارزهای دیجیتال وجود دارد این است که تمام دارایی‌ها بر روی بلاک چین ذخیره شده‌اند و کیف پول‌ها فقط به عنوان واسط‌هایی عمل می‌کنند که امکان ارتباط شما با بلاک چین و دارایی‌هایتان را فراهم می‌کند.

به عبارت دیگر بیت کوین و یا هر ارز دیجیتالی که آن را در یکی از کیف پول‌های ارز دیجیتال نگه داشته‌ایم، فقط بر روی گوشی یا لپ تاپ ما ذخیره نشده‌اند. بلکه در یک بلاک چین ذخیره شده‌اند و دسترسی به آنها از طریق هر پلتفرمی که بتواند به این بلاک چین متصل شوند، امکان پذیر است.

در کیف پول‌های محبوبی مانند اتمیک و کوینومی هنگام ساختن کیف پول علاوه بر انتخاب رمز عبور، خود کیف پول یک رشته کلمات که از ۱۲ تا ۲۴ کلمه تصادفی تشکیل شده که به آن سید (Seed) نیز می‌گویند، را به شما می‌دهد که حتما باید آن را در جایی خارج از تلفن همراه و لپ تاپ خود یادداشت کنید.

مثلا آن را روی کاغذی یادداشت کرده و در جایی امن قرار دهید. وقتی لپ تاپ یا تلفن همراه شما به هر دلیلی با مشکل روبرو شد و دیگر به آن دسترسی نداشتید، می‌توانید یک بار دیگر کیف پول کوینومی یا اتمیک یا هر کیف پول دیگری که از آن استفاده می‌کنید را روی یک تلفن همراه یا لپ تاپ دیگر نصب کنید و سپس با وارد کردن آن ۱۲ تا ۲۴ کلمه و انتخاب یک پسورد جدید، کیف پول خود را بر روی یک تلفن همراه یا لپ تاپ جدید بازیابی کرده و به راحتی به دارایی‌هایتان دسترسی پیدا کنید.

بنابراین، اگر موبایل یا کامپیوتر ما گم و یا خراب شود و یا به هر دلیلی نتوانیم به آنها دسترسی پیدا کنیم، با داشتن سید (Seed) یا همان عبارات بازیابی مربوط به کیف پول خود، که معمولا یک ترکیب ۱۲ تا ۲۴ تایی از کلمات مختلف است، با نصب برنامه کیف پول بر روی هر موبایل یا کامپیوتر دیگر و وارد کردن Seed مربوط به آن، می‌توانیم به کیف پول خود، با تمام دارایی‌هایی که در آن داشتیم، دسترسی پیدا کنیم.

اگر فراموش کرده بودیم Seed کیف پول را در جایی یادداشت کنیم، ولی کلید خصوصی دارایی‌هایمان را بدانیم، باز هم امکان بازیابی بیت کوین ها وجود دارد و جای نگرانی‌ نیست.

احراز هویت دو عاملی (2FA)

اگر جزو افرادی هستید که بیت کوین و ارزهای دیجیتال خود را در صرافی نگهداری می‌کنید و لایه‌های امنیتی مانند تایید هویت دو عاملی را فعال کرده‌اید، احتمالا برای این کار نرم‌افزار‌های مربوط مانند «Google Authenticator» را بر روی گوشی خود نصب کرده‌اید.

در صورت به سرقت رفتن یا خراب شدن گوشی شما، دسترسی به این نرم‌افزار نیز از بین می‌رود و نمی‌توانید به بیت کوین‌های خود در صرافی دسترسی داشته باشید. برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی باید کدی که هنگام ایجاد این لایه امنیتی از سوی نرم‌افزار در اختیارتان قرار داده می‌شود را حتما در جای مطمئنی یادداشت کنید تا در صورت از دست رفتن گوشی، بتوانید این لایه امنیتی را بر روی نرم‌افزار دیگری بازیابی کنید.

فراموش کردن مشخصات کیف پول

بسته به نوع کیف پولی که از آن استفاده می‌کنید، روش‌های مختلفی برای وارد شدن به کیف پول و همچنین تهیه کردن نسخه پشتیبان از آن وجود دارد. اما در هر شرایطی باید مطمئن شوید رمزعبوری که برای کیف پول خود انتخاب کرده‌اید، به سادگی در حافظه‌تان ثبت می‌شود، و یا اگر اینطور نیست حتما آن را در کاغذی یادداشت کرده و در جای مطمئنی نگهداری کنید.

اگر رمز عبور کیف پول خود را فراموش کنید و هیچ اطلاعات دیگری از آن نیز در جایی ثبت نکرده باشید، بهتر است فراموش کنید اصلا بیت کوینی داشتید چون دیگر امکان دسترسی به بیت کوین هایتان را نخواهید داشت.

اما اگر پسوردی که برای کیف پولتان انتخاب کرده بودید را فراموش کردید با استفاده از Seed که همان ۱۲ تا ۲۴ کلمه‌ای است که قبلا آن را در جایی یادداشت کردید می‌توانید کیف پول خود را بازیابی کرده و یک رمز عبور جدید برای خود انتخاب کنید.

یا اگر فراموش کرده باشید Seed کیف پول خود را در جایی یادداشت کنید، اگر کلید خصوصی دارایی‌های خود را در جایی یادداشت کرده و نگه داشته باشید بازهم می‌توانید با استفاده از این کلیدهای خصوصی و کیف پول‌هایی که امکان بازیابی دارایی‌ها با استفاده از کلید خصوصی را فراهم می‌کنند، بیت کوین های خود را بازیابی کرد.

از کار افتادن کیف پولی که از آن استفاده می‌کنیم

علاوه بر پسورد و رشته کلمات برای بازیابی نسخه پشتیبان می‌توان از کلیدهای خصوصی مربوط به هر ارز برای بازیابی دارایی‌های آن ارز در کیف پول‌های دیگر نیز استفاده کرد. در برخی از کیف پول‌ها مانند ما‌ی‌سلیوم امکان بازیابی دارایی‌ها با استفاده از کلیدهای خصوصی وجود دارد.

برای روشن شدن موضوع بیایید مثالی را باهم بررسی کنیم.

فرض کنید شما مقداری بیت کوین دارید و آن را در کیف پول اتمیک نگه داشته‌اید. با یادداشت کردن کلمات بازیابی کیف پولتان می‌توانید در صورت بروز هرگونه مشکل برای لپ تاپ یا تلفن همراهتان، کیف پول اتمیک را روی یک لپ تاپ یا تلفن همراه دیگر نصب کرده و با وارد کردن آن‌ها، از طریق دستگاه دیگری هم به دارایی‌های خود دسترسی پیدا کنید.

اما اگر مسئله لپ تاپ یا گوشی شما نباشد و سرویس ارائه دهنده کیف پولی که از آن استفاده می‌کنید با مشکل مواجه شده باشد، تکلیف چیست؟ یادداشت کردن کلید خصوصی مربوط به هر کدام از دارایی‌هایمان و نگهداری آن در جایی امن دقیقا بخاطر این مشکل است.

بنابراین اگر سرویس ارائه دهنده کیف پولی که از آن استفاده می‌کنید، بطور کلی از کار بیفتد، با داشتن کلیدهای خصوصی مربوط به هر کدام از ارزهایی که جزء دارایی‌هایمان هستند در یکی از کیف پول هایی که امکان بازیابی دارایی با استفاده از کلید خصوصی را فراهم می‌کند، مانند کیف پول بلاک چین و الکتروم می‌توان به سادگی دارایی‌های خود را بازیابی کرده و بتوان دوباره به آنها دسترسی پیدا کرد.

اگر هیچ مشکلی برای لپ تاپ یا تلفن همراه و در واقع کیف پول شما پیش نیامده باشد و بخواهید به صورت عادی و معمول وارد کیف پولتان شوید، در بیشتر کیف پول‌ها فقط به پسوردی که خودتان برای کیف پولتان انتخاب کردید نیاز خواهید داشت.

اگر تلفن همراه یا لپ تاپ شما خراب یا دزدیده شده باشد و یا به هر دلیلی دیگر به آن دسترسی نداشته باشید، برای بازیابی کیف پولتان در یک تلفن همراه یا لپ تاپ دیگر، معمولا فقط به Seed کیف پول که یک ترکیب ۱۲ تا ۲۴ تایی از کلمات مختلف است، نیاز خواهید داشت.

اگر سرویس ارائه دهنده کیف پولی که از آن استفاده می‌کنید با مشکل مواجه شود، و مجبور باشید برای دسترسی به دارایی‌هایتان از یک کیف پول دیگر استفاده کنید، به کلید خصوصی دارایی‌هایتان نیاز خواهید داشت.

بنابراین اطلاعاتی که در نهایت لازم است در یک جای امن نوشته و نگهداری کنیم، شامل پسورد کیف پول، Seed کیف پول و کلیدهای خصوصی مربوط به هر کدام از دارایی‌هایمان می‌شود.

ارسال بیت کوین ها به یک آدرس اشتباه

یکی از مشکلاتی که در سیستم بانکداری سنتی نیز اتفاق می‌افتد، ارسال پول به شماره کارت یا حساب یک فرد اشتباه است. فرض کنید شما بخواهید برای یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستانتان پولی را کارت به کارت کنید. اگر حواستان پرت شود و اعداد را جابجا وارد کنید، پول شما به یک شخص اشتباه انتقال داده می‌شود. اما در مورد انتقال پول در سیستم بانکی سنتی، پس از وارد کردن شماره کارت کسی که می‌خواهید برای او پول بفرستید، اسم و فامیل او نمایش داده می‌شود تا شما مطمئن شوید انتقال وجه را به درستی انجام می‌دهید.

اما در مورد ارسال بیت کوین چنین نیست.

شما با داشتن آدرس عمومی بیت کوین کسی که می‌خواهید برای او بیت کوین ارسال کنید، بدون اینکه هیچ مشخصات دیگری راجع به اسم و فامیل و سایر مشخصات هویتی او بدانید، این کار را برای او انجام می‌دهید. آدرس بیت کوین در سه فرمت مختلف می‌تواند باشد اما در هر سه شکل ترکیبی از حروف و اعداد است.

از آنجایی که تعداد کاراکترها در آدرس‌های بیت کوین از شماره کارتی که در بانکداری سنتی استفاده می‌کنیم بیشتر است و همچنین هیچ اطلاعات اضافی‌ای راجع به مشخصات هویتی دارنده حساب نشان داده نمی‌شود که به ما کمک کند مطمئین شویم آدرسی که وارد کرده‌ایم درست یا نه، احتمال رخ دادن خطا در این روش بسیار بیشتر از روش کارت به کارت در بانکداری سنتی است.

بنابراین هنگام وارد کردن آدرسی که می‌خواهیم بیت کوین به آن واریز کنیم باید خیلی خیلی دقت کنیم، زیرا در صورتی که انتقال بیت کوین از حسابمان را تایید کنیم، دیگر هیچ راه برگشتی وجود نخواهد داشت و اگر آدرس اشتباهی را وارد کرده باشیم، باید با بیت کوین هایمان برای همیشه خداحافظی کنیم. امکان بازیابی بیت کوین هایی که اشتباه ارسال شده است فقط از طریق دسترسی به صاحب کیف پول و دارایی‌هایش امکان‌پذیر است.

ارسال بیت کوین به آدرس‌های بیت کوین کش و تتر

تقریبا تمام کیف پول ها و صرافی‌هایی که می‌توان با استفاده از آنها بیت کوین ارسال یا دریافت کرد، تفاوت آدرس ارزهای دیجیتال مختلف را می‌شناسند و اگر مثلا شما هنگام ارسال بیت کوین، به جای آدرس بیت کوین، آدرس اتریوم را وارد کنید، کیف پول یا صرافی تشخیص داده و اعلام می‌کند که آدرس وارد شده نامعتبر است، اما در مورد بیت کوین کش و تتر این موضوع صادق نیست.

یعنی از آنجایی که قالب اصلی آدرس‌های بیت کوین با آدرس‌های بیت کوین کش و تتر شبیه هم است، اگر کاربری آدرس بیت کوین کش یا تتر را به جای آدرس بیت کوین وارد کند، اکثر کیف پول ها و صرافی ها تشخیص نمی‌دهند و بنابراین، عملیات انتقال تایید می‌شود.

اما سوالی که در اینجا پیش می‌آید این است که اگر به جای آدرس بیت کوین، آدرس بیت کوین کش یا تتر را وارد کردی و تایید شد، حالا برای بازیابی بیت کوین هایمان چه کار باید بکنیم؟ آیا راهی وجود دارد که بتوانیم اشتباهمان را جبران کنیم و بیت کوین هایمان را پس بگیریم؟

اگر هنگام انتقال یا واریز بیت کوین در یکی از صرافی‌ها، به اشتباه آدرس بیت کوین کش یا تتر را وارد کردید، باید به پشتیبانی صرافی ایمیل دهید یا پیام خود را در قالب تیکت ارسال کنید و آنها پس از طی مراحل امنیتی لازم، مشکل شما را برطرف خواهند کرد. پس در این مورد جای نگرانی‌ای نیست!

اما اگر آدرس بیت کوین کش یا تتر را در یکی از کیف پول ها به جای آدرس بیت کوین وارد کرده‌اید، باید کلیدخصوصی آدرس تتر یا بیت کوین کش وارد شده را به هر طریقی در اختیار داشته باشید. چرا که کلید خصوصی این آدرس‌ها برای تتر و بیت کوین کش با کلید خصوصی آن‌ها در شبکه بیت کوین یکی خواهد بود و با استفاده از این کلید در کیف پول‌های بیت کوین خواهید توانست به دارایی‌تان دسترسی پیدا کنید.

ویروسی شدن کامپیوتر و تغییر یافتن آدرس

همانطور که اشاره شد، برای ارسال بیت کوین به یک نفر باید آدرس کیف پول او را بدانیم. آدرس‌ها متشکل از حروف و اعدادی بوده و رشته‌هایی به طول ۲۶ تا ۳۵ کاراکتر هستند. اینکه کسی بخواهد هنگام ارسال بیت کوین به یک آدرس این کاراکترها را حفظ کرده و یکی یکی تایپ کند، کار دشواری است و معمولا کاربر آدرس را کپی کرده و هنگام ارسال بیت کوین، آن را Paste و یا جاگذاری می‌کند. اما اگر کامپیوتر شما ویروسی باشد، امکان دارد هنگام جاگذاری، آدرسی که آن را کپی کرده بودید، جاگذاری نشود و یک آدرس دیگر به جای آن جاگذاری شود.

بنابراین نسبت به ویروسی نبودن سیستمی که قصد دارید کیف پول خود را بر روی آن نصب و برای انتقالات ارزهای دیجیتال از آن استفاده کنید، اطمینان حاصل کنید.

همیشه آدرسی را که می‌خواهید برای آن بیت کوین ارسال کنید، می‌توانید از همان روش کپی و سپس جاگذاری کردن استفاده کنید؛ اما پس از جاگذاری حتما چندین بار آن را چک کنید و مطمئن شوید با آدرسی که کپی کردید مطابقت دارد.

حواستان باشد اگر به هر دلیلی بیت کوین‌هایتان را به آدرس اشتباهی بفرستید، هیچ راه برگشتی وجود ندارد و باید از خیر آنها بگذرید.

مشکل تحریم کاربران ایرانی

در صورتی که بیت کوین‌های خود را در صرافی نگهداری می‌کنید بهتر است از شرایط استفاده آن برای کاربران ایرانی مطمئن شوید. تعداد صرافی‌های شناخته‌شده‌ای که به دلیل مسائلی از قبیل تحریم‌های آمریکا به کاربران ایرانی خدمات نمی‌دهند کم نیست و در صورت مشخص شدن هویت شما و کشوری که از آن برای اتصال به حسابتان استفاده کرده‌اید، احتمال مسدود شدن دارایی‌هایتان وجود دارد. این موضوع درباره کیف پول‌ها نیز صادق است و اخیرا کیف پول‌هایی مانند اکسودوس پیام‌هایی برای کاربران ایرانی مبنی بر عدم ارائه خدمات به آن‌ها ارسال کرده‌اند.

به همین دلیل بهترین کار، عدم نگهداری بیت کوین‌هایتان در صرافی و علی‌الخصوص صرافی‌هایی که به کاربران ایرانی خدمات نمی‌دهند است. در مورد کیف پول‌ها نیز همیشه گزینه‌هایی را انتخاب کنید که کلید خصوصی و عبارات بازیابی را در اختیار شما قرار می‌دهند تا در صورت بروز هرگونه مسئله احتمالی از جانب ارائه‌دهنده خدمات کیف پول، دسترسی شما به دارایی‌های دیجیتال‌تان قطع نشود.

همچنین بخوانید: بهترین کیف پول های بیت کوین که تحریم نمی‌شوند!

روش‌های بازیابی بیت کوین‌های از دست رفته

اگر به هر کدام از دلایلی که تا اینجا به آنها اشاره شد، بیت کوین‌هایتان را از دست دادید، با شناخت روش‌هایی که امکان بازیابی بیت کوین های از دست رفته را فراهم‌ می‌کند، می‌توانیم تحت شرایطی بیت کوین‌های گمشده خود را بازگردانید.

بنابراین هنگام ساخت کیف پول لازم است تمام کارهایی که به عنوان تهیه نسخه پشتیبان کیف پول از آنها یاد می‌شود را انجام دهیم تا در شرایط بحرانی که احتمال از دست رفتن بیت کوین‌هایمان وجود دارد، بتوانیم با روش‌های موجود و با استفاده از اطلاعاتی که داریم، بیت کوین‌هایمان را بازیابی کنیم.

استفاده از seed کیف پول

با داشتن Seed کیف پول و بدون نیاز به هیچ اطلاعات دیگری امکان بازیابی کیف پول و تمام دارایی‌های موجود در آن وجود دارد. بنابراین هنگام ساختن کیف پول باید حواستان باشد حتما Seed آن را بر روی یک کاغذ یادداشت کرده و آن را در یک جای امن، مثلا درون گاوصندوق نگه دارید یا به مادرتان بدهید!

استفاده از کلیدهای خصوصی

کلیدهای خصوصی مهم‌ترین و اصلی‌ترین اطلاعاتی هستند که می‌توانند ثابت کنند شما صاحب یک دارایی هستید. بنابراین هنگام ساخت کیف پول باید کلید خصوصی مربوط به ارزهایی که جزء دارایی‌هایمان هستند را یادداشت کرده و در جایی امن نگه داریم.

با داشتن کلیدهای خصوصی مربوط به دارایی‌هایمان هر اتفاقی برای لپ تاپ یا تلفن همراه و یا کیف پولی که از آن استفاده می‌کنیم، بیفتد اهمیتی ندارد و در نهایت می‌توانیم با کلیدهای خصوصی و با استفاده از کیف پول‌هایی مانند الکتروم، بلاک چین و غیره بیت کوین های خود را بازیابی کنیم.

کلام آخر

اگر می‌خواهید حسرت بیت کوین های گمشده‌تان را نخورید، همین الان اقدامات امنیتی لازم را انجام دهید. در ابتدا خوب تحقیق کنید و با توجه به نیاز خود بهترین کیف پول را برای نگهداری بیت کوین های خود انتخاب کنید.

کیف پولی که از آن استفاده می‌کنید و بیت کوین‌هایتان را در آن نگه می‌دارید را باز کنید. Seed کیف پول که همان ۱۲ تا ۲۴ کلمه‌ای است که کیف پول به صورت تصادفی انتخاب کرده و به ما می‌دهد در جایی مطمئن یادداشت کرده و نگهدارید.

کلید خصوصی بیت کوین و هر ارز دیگری که دارید را نیز در جایی امن یادداشت کرده و نگه دارید. یا اینکه کد QR آن را به صورت امن پرینت کرده و نگهداری کنید.

اگر تمام مواردی که در اینجا به آنها اشاره شد را رعایت کنید، می‌توانید تا حد زیادی اطمینان داشته باشید که بیت کوین‌های شما همیشه محفوظ خواهند ماند و هر اتفاقی هم که بیفتد به آنها دسترسی خواهید داشت.