کاربرد بلاک چین در سلامت چیست؟

آخرین به‌روزرسانی: ۰۳ اسفند ۱۳۹۷ | ۱۱:۳۱

فناوری بلاک چین این روزها در اوج تبلیغات تجاری و گزافه‌پردازی‌ها قرار گرفته و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر بزرگ درگیر حبابی نه چندان بی‌شباهت به حباب دات‌کام شده‌اند و به سرمایه‌گذاری در هر شرکتی که تنها نامی از ارز‌های مجازی، بلاک چین و یا بیت کوین را به عاریت گرفته‌، علاقه‌مندند. یکی از حوزه‌هایی که نقش بلاک چین در آن بسیار بحث‌برانگیز بوده، حوزه‌ی سلامت است. از آنجایی که سوابق و داده‌های مربوط به بیماران نیازمند بستری امن و غیرمتمرکز است که شدیدا از حریم خصوصی محافظت نماید، با روی کار آمدن فناوری‌ای مانند بلاک چین که تمامی خصوصیات مذکور را داراست، نظر بسیاری از محققان و متولیان این حوزه به سمت راهکارهای آن جلب شده است.

این مقاله توسط جان هالامکا (John Halamka) سردبیر ژورنال بلاک چین در سلامت امروز (BLockchain in healthcare Today) نوشته شده است. هالامکا خود پزشک بوده و در حوزه‌های پرونده‌ی الکترونیک سلامت، به اشتراک‌گذاری داده‌های مربوط به بیماران و اقتصاد سلامت متخصص است.

در سال ۲۰۱۷ بر روی بسیاری از پروژه‌های سلامت مبتنی بر بلاک چین کار کرده‌ام بنابراین می‌فهمیدم که چه چیزی جواب می‌دهد و چه چیزی جواب نمی‌دهد. بلاک چین به درد ذخیره‌ی مجموعه‌ داده‌های بزرگ نمی‌خورد. بلاک چین یک پلتفرم تحلیلی نیست و سرعت عملکرد آهسته‌ای دارد. به عقیده‌ی من فناوری بلاک چین در صنعت سلامت سه کاربرد عمده دارد: اثبات کار، ضمانت از یکپارچگی داده‌ها و ایجاد اقتصاد مبتنی بر به اشتراک‌گذاری داده‌های پزشکی

اثبات کار

هر ساله پزشکان در سراسر ایالات متحده، تشخیص نادرست و سوء معالجه بیماران را تجربه می‌کنند. وکلای شاکیان پرونده‌های پزشکی نیز، پرونده‌ها را بررسی کرده و سپس مدعی می‌شوند که پرونده‌ها جعلی بوده است. من به عنوان یک مدیر ارشد فناوری اطلاعات، با پرونده‌هایی رو‌به‌رو شده‌ام که ساعت‌ها بر روی پرونده‌ی الکترونیک سلامت (EHR) وقت گذاشته تا بتوانم اثبات کنم دستکاری‌ای در کار نبوده است. اگر در پرونده‌ی الکترونیک سلامت، می‌توانستیم هش مربوط به هر داده‌ را در یک بلاک چین ثبت کنیم چه اتفاقی می‌افتاد؟ یک دفتر کل غیرقابل تغییر از هش‌های ذخیره شده که می‌توان آنها را به آسانی با داده‌های امضا شده مقایسه کرده و ثابت کنیم که هیچ دستکاری‌ای در آن اتفاق نیفتاده است. پایگاه داده‌های سنتی نمی‌توانند این سطح از اعتماد را فراهم کنند و این همان نقطه‌ی قوت بلاک چین است.

تضمین یکپارچگی داده‌ها

بنیاد گیتس (The Gates Foundation) بر روی پروژه‌ای در آفریقای جنوبی که پایگاه داده‌ی آزمایشگاه اچ‌آی‌وی این کشور را برای پشتیبانی از برنامه‌ی جهانی ۹۰/۹۰/۹۰ یکپارچه می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده است. در این برنامه 90 درصد از کسانی که با اچ‌آی‌وی (HIV) زندگی می‌کنند، از وضعیت خودشان اطلاع پیدا می‌کنند، ۹۰ درصد از آنها روی درمان مؤثر قرار می‌گیرند و سطح ویروس خون ۹۰ درصد از کسانی که در پروسه درمان قرار دارند کاهش پیدا می‌کند. برای پیاده‌‌سازی چنین پروژه‌ای، گیتس از ترکیب اطلاعات بیومتریک، اپلیکیشن‌های ساده‌ی تلفن همراه و بلاک چین استفاده می‌نماید. کشور آفریقای جنوبی با چالش‌های زیرساختی‌ نظیر پوشش‌دهی ضعیف برق و پهنای باند کافی رو‌به‌رو است لذا وجود یک لایه‌ی داده‌ غیرمتمرکز و توزیع‌شده که اطلاعات آن با از کار افتادن نودهای محلی از بین نمی‌رود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تضمین یکپارچگی داده‌های توزیع شده در چنین مواردی بسیار مهم است. ترکیبی از فناوری‌های ارتباطی بر روی سرورهای توزیع شده با لایه‌ای کم‌حجم از داده‌های ذخیره شده روی بلاک چین که تنها شامل هش مربوط به داده‌های اصلی است، برای تضمین یکپارچگی راه‌حل خوبی به نظر می‌رسد.

حمایت از یک مدل اقتصادی

من در حوزه‌ی استاندارد مربوط به پرونده‌ی الکترونیک سلامت در آمریکا بر روی مفاهیم آزمایشگاه‌ها، داروها و مشکلات زیرساخت ذخیره‌ی سوابق پزشکی بسیار کار کردم و به این نتیجه رسیدم که داده‌های مربوط به سوابق پزشکی، برای تشخیص و درمان بیماری بسیار ارزشمند هستند اما متاسفانه با فقدان و یا کمبود اطلاعات حیاتی در این سوابق مواجه هستیم و زیرساخت جامعی برای ذخیره و به اشتراک‌گذاری چنین داده‌هایی وجود ندارد. من در سال ۲۰۰۷ پیشنهاد نوعی قرارداد هوشمند به نام زبان نشانه‌گذاری اعلان موافقت (CAML) را دادم که یک پروژه‌ی مبتنی بر بلاک چین با قابلیت ایجاد قرارداد هوشمند بود. در این قرارداد هوشمند، در ازای به اشتراک‌گذاری داده‌ها پرداخت‌های خرد انجام می‌شد که می‌توانست تا حدی چالش مربوط به تبادل اطلاعات مربوط به سلامت را حل نماید. یک زیرساخت غیرمتمرکز که از به اشتراک‌گذاری آگاهانه و پرداخت داده‌ها پشتیبانی کند، می‌تواند بسیار جذاب باشد. من بعد‌ها در پروژه‌ی مِدرک (MedRec) دانشگاه MIT، این مفاهیم را پیاده‌سازی کردم و امروزه استارتاپ‌های حوزه‌ی سلامت نیز از این قابلیت‌های بلاک چین استفاده می‌کنند. این نکته را در نظر داشته باشید که در حقیقت داده‌های مربوط به سلامت بر روی خود بلاک چین ذخیره نشده و بر روی پایگاه‌‌های ثبت و پرونده‌های الکترونیک سلامت باقی می‌مانند. استفاده از زیرساخت بلاک چین سه مزیت عمده دارد:

دفتر کلی برای ثبت سوابق بیماران است.
قراردادهای هوشمند تعیین می‌کنند چه کسی می‌بایست به این داده‌ها دسترسی داشته باشد.
جفت کلیدهای عمومی و خصوصی ما را از اینکه تنها اشخاص مجاز و احراز صلاحیت شده می‌توانند این سوابق را بینند، مطمئن می‌سازند.

این زیرساخت همچنین مکانیسم ساده‌ای را برای پرداخت‌های خرد و تامین مالی اکوسیستم تبادل اطلاعات نیز به وجود می‌آورد. توصیه‌ی من به سهامداران، سرمایه‌گذاران و نوآوران این است که از جملاتی نظیر اینکه «ما در حال توسعه‌ی یک اپلیکیشن موبایل مبتنی بر بلاک چین و یادگیری ماشین و رایانش ابری هستیم» اجتناب کنند. من تجربه‌ی شرکت در سخنرانی مربوط به ۵۰ استارتاپ در طی ۹۰ روز برای جذب سرمایه را داشته‌ام که همگی سخنرانی خود را با چنین جملاتی شروع کرده‌‌اند. پیشنهاد من این است که از بلاک چین تنها در مواقعی استفاده کنید که یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آن نظیر اثبات کار، یکپارچگی داده‌ها و مدل‌های اقتصادی، نقش حیاتی‌ای بازی می‌کند.