چرا پرایوسی کوین‌ها آن‌طور که باید رشد نکردند؟

روند صعودی ارزهای دیجیتال در ابتدای سال ۲۰۲۱ باعث شد بسیاری از فعالان بازار، خاطرات ناخوشایند سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را از یاد ببرند. البته این روند صعودی در کل سال ۲۰۲۱ تداوم نداشت و این سال در نهایت با نوسانات قیمتی به پایان رسید که بسیاری از افراد را متضرر کرد؛ اما اگر به نمودار تاریخی قیمت ارزی مانند بیت کوین نگاه کنیم و آن را با سال‌های گذشته مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که بازار بیت کوین روی‌هم‌رفته صعودی بوده است.

قیمت بیت کوین در انتهای سال ۲۰۱۷ حدود ۱۵ هزار دلار بود؛ در حالی که این ارز دیجیتال سال ۲۰۲۱ را با قیمت حدود ۴۷ هزار دلار به پایان رساند. این بدان معناست که بیت کوین در طول این ۴ سال، رشدی حدوداً ۳۰۰ درصدی را ثبت کرده است. همین قضیه درباره آلت کوین‌هایی مانند اتریوم و کاردانو هم صدق می‌کند. برخی از آلت کوین‌ها رشدی بیشتر از بیت کوین را تجربه کردند و افزایش قیمت‌های چشمگیرتری داشتند.

با این حال، شرایط سال ۲۰۲۱ برای همه ارزها یکسان نبود. پرایوسی کوین‌ها از جمله ارزهایی بودند که از این فرصت بهره چندانی نبردند. زی کش از اوج تاریخی خود با قیمت ۵,۹۴۱ دلار در سال ۲۰۱۶ فرسنگ‌ها فاصله دارد و حال با قیمتی حدود ۱۲۰ دلار معامله می‌شود. مونرو هم هرچند در سال ۲۰۲۱ اوج تاریخی جدیدی را با قیمت ۵۱۳ دلار به ثبت رساند، فقط حدود ۲۰ درصد از اوج قیمتی قبلی خود در سال ۲۰۱۸ (۴۳۰ دلار) بالاتر رفت و اکنون با ۶۷ درصد کاهش، با قیمت ۱۷۰ دلار معامله می‌شود. این در حالی است که مونرو و زی کش دو نمونه از معروف‌ترین پرایوسی کوین‌های بازار هستند.

حسیب قریشی (Haseeb Qureshi)، سرمایه‌گذار خطرپذیر و از فعالان حوزه ارزهای دیجیتال در مقاله‌ای که در وب‌سایت کوین دسک منتشر کرده، دلایل ناکامی پرایوسی کوین‌ها را از دیدگاه خودش بررسی کرده است. او در این مقاله ۴ عامل را برشمرده و آنها را دلیل شکست پرایوسی کوین‌ها معرفی کرده است. ادامه مقاله را از زبان این نویسنده مطالعه می‌کنید.

کسی نمی‌خواهد تراکنش مخفی داشته باشد

اکثر مردم دوست دارند که پولشان خصوصی باقی بماند؛ اما کمتر کسی پیدا می‌شود که تمایل داشته باشد پرداخت‌های خود را با استفاده از پرایوسی کوین‌ها انجام دهد. اغلب مردم وقتی به ارزهای دیجیتال خصوصی فکر می‌کنند، بیت کوین، اتریوم و یا شاید استیبل کوین‌ها را متصور می‌شوند. عده کمی هستند که واقعاً بخواهند مبادلات مالی خود را با ارزی انجام دهند که تنها ویژگی تعیین‌کننده‌اش، خصوصی‌بودنش است.

به همین دلیل است که سیستم‌های حفظ حریم خصوصی مبتنی بر اتریوم (نظیر تورنادو کش) در مقایسه با پرایوسی کوین‌ها با استقبال بیشتری از جانب کاربران مواجه شده‌اند. این سیستم‌ها حریم خصوصی را به جایی می‌برند که کاربران واقعی در آنجا حضور دارند. آنها حریم خصوصی موردنظر خود را در بستر زنجیره‌های قرارداد هوشمند و ارزهای محبوبی همچون اتریوم، یواس‌دی‌سی و دای پیاده‌سازی می‌کنند. حال چنین سیستم‌هایی را با مونرو مقایسه کنید که کیف پول‌ها و نقدینگی آن به حدی ضعیف است که اغلب کاربران را پشیمان می‌کند.

دلیل دیگر موفقیت سیستم‌های حریم خصوصی مبتنی بر اتریوم این است که به‌جای آنکه هزینه‌های حریم خصوصی را به همه کاربران تحمیل کنند، بار آن را در بین کاربرانی تقسیم می‌کنند که واقعاً به این موضوع اهمیت می‌دهند. این نکته ما را به‌سمت دلیل دوم شکست پرایوسی کوین‌ها سوق می‌دهد.

حفظ حریم خصوصی دشوار است

تاریخ «پروتکل انتقال ابرمتنی» یا همان «HTTPS» که امروزه تقریباً برای دسترسی به همه وب‌سایت از آن استفاده می‌شود، به ما می‌آموزد که افراد فقط وقتی حریم خصوصی را انتخاب می‌کنند که برای آنها آسان و قابل‌دسترس باشد.

در گذشته اتصالات همه وب‌سایت‌ها به‌صورت «متن‌آشکار» (plaintext) بود. HTTPS در آن زمان به‌اندازه‌ای کند بود که از آن فقط در وب‌سایت‌هایی استفاده می‌شد که با کارت‌های اعتباری و داده‌های بانکی سروکار داشتند. پروتکل ارتباطی HTTPS زمانی به‌طور گسترده مورداستفاده قرار گرفت و به حالت پیش‌فرض وب‌سایت‌ها تبدیل شد که هزینه محاسباتی آن به حدی کاهش پیدا کرد که وب‌سایت‌ها می‌توانستند بدون توجه به نظر و خواست کاربران، آن را اجرایی کنند.

اتفاق مشابهی برای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان رخ داد. واتس‌اَپ در حال حاضر بزرگ‌ترین سرویس دنیاست که از روش رمزنگاری سرتاسری (End-to-end encryption) استفاده می‌کند. این شرکت در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵) بدون آنکه با کاربران خود مشورت کند و نظر آنان را جویا شود، در سکوت کامل، رمزنگاری سرتاسری را در این اپلیکیشن به اجرا در آورد.

این دو تغییر (استفاده از HTTPS و استفاده از رمزنگاری سرتاسری در واتس‌اپ) بزرگ‌ترین اقداماتی بودند که تاکنون در راستای افزایش حریم خصوصی در اینترنت انجام شده‌اند؛ اما در هیچ‌‌یک از آنها، تصمیم‌گیری آگاهانه کاربران برای داشتن حریم خصوصی بیشتر دخیل نبوده است.

این موضوع را با استفاده از مونرو و زی کش برای انجام تراکنش‌های روزانه مقایسه کنید که هر دو پیچیدگی‌های فنی زیادی دارند و در ازای محافظت از حریم خصوصی کاربران، هزینه بسیار زیادی را به آنها تحمیل می‌کنند.

همین شرایط سخت و پیچیده است که ما را به دلیل سوم شکست پرایوسی کوین‌ها می‌رساند.  

حریم خصوصی برای خیلی‌ها کم‌اهمیت است

اهمیت‌ندادن افراد به حریم خصوصی، حقیقت ناخوشایندی است که در پس شکست پرایوسی کوین‌ها وجود دارد.

به اولویت‌های آشکار مردم نگاه کنید. آنها از شبکه‌‌های اجتماعی‌ای استفاده می‌کنند که علناً داده‌ها را به طرف‌های ثالث می‌فروشند. آنها از ونمو (Venmo) استفاده می‌کنند و به‌صورت آشکار اطلاعات پرداخت‌هایشان را در سراسر جهان منتشر می‌کنند. به‌جای اینکه برای ارسال پیام‌هایشان از واتس‌اَپ، تلگرام و سیگنال بهره بگیرند که رایگان هستند و به‌راحتی در دسترس قرار دارد، از پیامک (SMS) استفاده می‌کنند که به‌صورت متن‌آشکار ذخیره می‌شود و مراجع قانونی می‌توانند به‌راحتی آن را تحت پیگرد قرار دهند.

راحت‌ترین راه برای توجیه این اتفاقات این است که آنها را به ناآگاهی کاربران ربط دهیم؛ اما این توجیه با واقعیت‌های موجود سنخیتی ندارد. شرکت‌های شبکه‌های اجتماعی را در نظر بگیرید: به‌رغم رسوایی‌های عظیم این شرکت‌ها (از کمبریج آنالیتیکا گرفته تا هک توییتر در سال گذشته)، استفاده از این شبکه‌ها همچنان در بالاترین سطح خود قرار دارد.

به‌طور کلی، ما با دو دسته از افراد مواجه هستیم: دسته اول کسانی هستند که به ماهیت مسئله حریم خصوصی اهمیتی نمی‌دهند و حریم خصوصی برای آنها فقط تا جایی اهمیت دارد که دوستان و آشنایانشان نتوانند از کارهای آنها باخبر شوند. برای این دسته از افراد، بلاک چین‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم مناسب هستند.

دسته دوم افرادی هستند که به مسئله حریم خصوصی کاملاً اشراف دارند و دوست دارند کنترل‌ حریم خصوصی‌شان به اندازه‌ای قوی باشد که از آنها در برابر طرف‌های سوم حرفه‌ای محافظت کند.

فناوری‌هایی مانند مونرو زمانی که به‌درستی مورداستفاده قرار بگیرند، به اندازه کافی قدرتمند هستند تا بتوانند از حریم خصوصی این دسته از افراد در برابر شرکت‌ها، دولت‌ها و مهاجمان باانگیزه محافظت کنند؛ اما همه اینها با هزینه گزافی همراه است.

در نهایت قابل‌حدس است که شاید دسته دوم حاضر به پرداخت چنین هزینه‌ای باشند؛ اما مسلماً حریم خصوصی برای دسته اول به اندازه‌ای بااهمیت نیست که حاضر باشند این هزینه را پرداخت کنند. بنابراین تا زمانی که هزینه حفظ حریم خصوصی به‌طور چشمگیری کاهش پیدا نکند، نباید انتظار داشته باشیم که تحولی به سبک HTTPS را در دنیای ارزهای دیجیتال شاهد باشیم.

این موضوع ما را به‌سمت اهمیت قانون‌گذاری‌های صحیح هدایت می‌کند.

کار درست شاید یک تصمیم اشتباه باشد

پرایوسی کوین‌ها همواره اولین هدف برای پیگردهای قانونی بوده‌اند. زمانی که قانون‌گذاران متهم می‌شوند به اینکه در حوزه ارزهای دیجیتال کاری انجام نمی‌دهند، ساده‌ترین متهم در دسترس، همین پرایوسی کوین‌های مرموز هستند.

در حوزه نظارتی، ما اقدامات مختلفی را از سوی دولت‌های کره جنوبی، ژاپن و بریتانیا برای حذف پرایوسی کوین‌ها شاهد بوده‌ایم. دولت ایالات متحده هم به‌طور پیوسته در تلاش است تا عرصه را بر آنها تنگ‌ کند.

لابی‌های حوزه ارزهای دیجیتال بزرگ‌تر شده‌اند. اکنون طیف عظیمی از خرده‌فروشان و بسیاری از مؤسسات بیت کوین و اتریوم را به سبدشان اضافه کرده‌اند؛ اما تعداد بسیار کمی از این مؤسسات حاضرند از پرایوسی کوین‌ها دفاع کنند.

آنها ترجیح می‌دهند به‌جای اینکه کل این صنعت خدشه‌دار شود، پرایوسی کوین‌ها را قربانی کنند. مثالی که در این رابطه می‌توان زد این است که برای اینکه از حمله یک خرس جان سالم به در ببرید، لازم نیست از خود خرس پیشی بگیرید، بلکه فقط باید از شخصی که پشت‌سرتان است پیشی بگیرید.

من قدردان مؤسساتی نظیر کوین سنتر (Coin Center) و بنیاد مرزهای الکترونیک (Electronic Frontier Foundation) هستم که برای محافظت از آزادی‌های مدنی شهروندان آمریکایی اقدامات جسورانه‌ای در رابطه با توسعه فناوری‌های مرتبط با حفظ حریم خصوصی انجام داده‌اند؛ اما نگرانم که وقتی نوبت به پرایوسی کوین‌ها برسد، آنها درگیر جنگی ازپیش‌باخته شوند.

تا آن زمان، این انتظار وجود دارد که قانون‌گذاران به قربانی‌کردن پرایوسی کوین‌ها ادامه دهند و پذیرش و نقدینگی آنها به این دلیل آسیب ببیند. پیش‌بینی من این است که در سال‌های آتی، راهکارهای حفظ حریم خصوصیِ بی‌دردسری که با دیفای و استیبل کوین‌ها یکپارچه می‌شوند، حرف اول را در حوزه حریم خصوصی بزنند و بیشترین رشد را در این بخش داشته باشند.

جمع‌بندی

پرایوسی کوین‌ها به‌رغم اینکه شروع پرهیاهویی داشتند، نتوانستند جایگاه خود را مستحکم کنند. آنها به‌لحاظ پذیرش، تعداد کاربر و حجم تراکنش‌ها عملکرد ناامیدکننده‌ای داشته‌اند و حتی در فضاهایی مثل دارک‌نت که انتظار می‌رود کاربرد پرایوسی کوین‌ها بیشتر باشد، همچنان بیت کوین ارز غالب است.

 همان‌ طور که در این مقاله اشاره شد، دلایل متعددی را می‌توان برای ناموفق‌بودن این ارزهای دیجیتال برشمرد؛ از اینکه مردم چندان به حریم خصوصی اهمیتی نمی‌دهند تا دشواربودن حفظ حریم خصوصی و هزینه بالایی که این ارزها به کاربران خود تحمیل می‌کنند.

با این حال، شاید مخالفت سفت‌وسخت دولت‌ها با پرایوسی کوین‌ها را بتوان دلیل اصلی ناکامی آنها دانست. باید اذعان داشت هنوز هم هستند سیاست‌مدارانی که بیت کوین (که تراکنش‌های آن کاملاً شفاف و قابل‌دسترس است) را ابزاری برای پول‌شویی و فعالیت مجرمانه قلمداد می‌کنند، چه رسد به پرایوسی کوین‌هایی که با تراکنش‌های مخفی و رمزنگاری‌شده خود تلاش می‌کنند از کاربران در برابر طرف‌های ثالث و به‌خصوص ناظران دولتی محافظت کنند.

سؤالی که در پایان می‌توان مطرح کرد این است که در میان همهمه و هیاهوی NFTها، دیفای، متاورس و میم کوین‌ها، آیا در سال‌های آتی جایی برای پرایوسی کوین‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال وجود خواهد داشت؟