داعش از فناوری بلاک چین برای ارتباطات خود استفاده می‌کند!

پس از مسدودسازی گسترده تروریست‌ها از سمت تلگرام، گروه تروریستی داعش به منظور انتشار ویدئوها و تبلیغاتش به فناوری بلاک چین روی آورده است.

به نقل از کوین تلگراف و بر اساس گزارشی که وب‌سایت خبری وایس (Vice) در ۱۳ دسامبر (۲۲ آذر) منتشر کرده است، کارشناسانی که فعالیت‌های آنلاین داعش را ردیابی می‌کنند، دریافته‌اند که حامیان این گروه تروریستی در حال آزمایش یک اپلیکیشن پیام‌رسان مبتنی بر بلاک چین با نام بی‌سی‌ام (BCM) هستند. سخنگوی بی‌سی‌ام در گفتگویی با کوین تلگراف در این باره می‌گوید:

هدف ما ارائه ایمن‌ترین کانال ارتباطی و برقراری آزادی ارتباط دیجیتال بین کاربران است، چرا که بر این باوریم این [مسئله] پایه و اساس هر جامعه مدرنِ دموکراتیک است.

نگاه داعش به ارتباطات جمعی

گروه تروریستی داعش (ISIS)، مخفف عبارت حکومت اسلامی عراق و شام (Islamic State of Iraq and Syria) است. این سازمان افراط‌گرا، همیشه از رسانه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان برای اهداف خود استفاده کرده است.

بر اساس یک مقاله منتشر شده در مجله فناوری ام آی تی (MIT Technology Review)، فرایند به قدرت رسیدن داعش در سال ۲۰۱۴ تا حد زیادی به دلیل رسانه‌های اجتماعی و مخصوصا توییتر تسهیل شد. در آن زمان، این گروه تروریستی از توییتر برای نشر ایده‌های سیاسی، مذهبی و نظامی خودشان در سراسر اینترنت استفاده می‌کردند.

اما هنگامی که پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی مانند توییتر، فیس‌بوک و یوتیوب داعش را از ترویج مطالبشان منع کردند، این سازمان تروریستی به اپلیکیشن‌های پیام رسان ایمن برای رد و بدل کردن پیام‌های مخوف و مخربش روی آورد.

اوایل سال جاری، داعش در پلتفرم پیام‌رسان رمزگذاری شده تلگرام (که ۳۰۰ میلیون کاربر در سراسر جهان دارد) فعالیت می‌کرد و آن را به عنوان اپلیکیشن اصلی برای انتشار مطالبش در رسانه‌ها انتخاب کرده بود. بر اساس یک مطالعه درباره افراط‌گرایی که در دانشگاه جورج واشنگتن انجام شد، حامیان انگلیسی‌زبانِ داعش از تلگرام برای «ارتباط با همفکرانشان در سراسر جهان، انتشار مطالب رسمی و غیر رسمیِ داعش و ارائه ملزومات آموزشی برای عملیات‌ها» استفاده می‌کردند.

با اینکه این گزارش خاطرنشان کرده است که تلگرام به عنوان ابزار ارتباطیِ دیجیتال برای طرفداران داعش کاملا «مؤثر و ایمن» است، تلگرام تاکنون اقداماتی را به منظور مسدودکردن فعالیت‌های تروریستی در پلتفرم خود انجام داده است.

بر اساس داده‌های کانال پایش داعش (ISIS Watch)، تلگرام ۸,۲۹۱ ربات و کانال تروریستی را در ماه می سال جاری مسدود کرد. علاوه بر آن در ماه نوامبر، یک عملیات به منظور اجرای قانون بین‌المللی مبارزه با تروریسم به رهبری اتحادیه اروپا انجام گرفت که در نتیجه آن چندین شبکه از حساب‌های کاربری و کانال‌های مربوط به داعش در تلگرام، مسدود شد.

در حالی که داعش اپلیکیشن‌هایی مانند هوپ (Hoop)، تم تم (TamTam)، راکت چت (RocketChat) و ریوت (Riot) را هم امتحان کرده است، حالا توجهش به قابلیت‌های منحصر به فردی جلب شده که پیام رسان بی‌سی‌ام ارائه می‌کند.

نگاهی دقیق‌تر به بی‌سی‌ام

بی‌سی‌ام که مخفف «چونکه ارتباط مهم است» (Because Communication Matters) است، به داشتن ویژگی‌هایی از جمله ناشناس بودن کاربران، پیام‌های رمزگذاری شده و حفظ حریم خصوصی افتخار می‌کند. همانطور که در وب‌سایت رسمی‌اش می‌خوانیم، بی‌سی‌ام به چند دلیل با تلگرام و واتس‌اپ متفاوت است.

برای نمونه برخلاف تلگرام، هر پیامی که در بی‌سی‌ام فرستاده می‌شود (چه در گروه و چه به شکل خصوصی) به صورت کاربر به کاربر یا «end-to-end» رمزگذاری می‌شود. یعنی فقط طرفین ارتباط می‌توانند پیام‌ها را ببینند و هیچ کس دیگری روی سرور نمی‌تواند به محتوای آن دست یابد. همچنین برخلاف واتس‌اپ که متن باز نیست، بی‌سی‌ام می‌گوید که این اپ پیام‌رسان به تدریج منبع باز خواهد شد (در حال حاضر کد آن بسته است).

با این حال، یکی از ویژگی‌های متمایز بی‌سی‌ام این است که به کاربران امکان ایجاد سوپرگروه را می‌دهد. در سوپرگروه می‌توان بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر را عضو کرد. این ویژگی به اعضای داعش و حامیان آن کمک می‌کند تا در عرض چند ثانیه به تعداد زیادی از اعضا دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، کاربران برای ساختن حساب کاربریِ بی‌سی‌ام، نیازی به شماره تلفن یا نشانی ایمیل ندارند. این به معنای ناشناس بودن کامل هویت افراد است.

هنگامی که از بی‌سی‌ام درباره هدف پشت پرده این ویژگی‌ها سؤال شد، سخنگوی بی‌سی‌ام توضیح داد:

اول و مهمتر از همه، باید تأکید کنم که تیم ما در هیچ شکلی از تروریسم و افراط‌گرایی نه شرکت دارد و نه از آنها حمایت می‌کند. ما بر این باوریم که آزادی ارتباط حق مسلم انسان است. هدف اساسی تیم ما در هنگام ایجاد این محصول، حمایت از آزادی و امنیت ارتباطات بود.

بی‌سی‌ام در بخش دیگری از صحبت‌های خود اذعان کرد که آنها پلتفرم‌شان را در کشورهایی که تحت شرایط نامناسبی هستند غیرفعال خواهد کرد.

ما به پیروی از قانون و مقررات حکومت‌های محلی پایبند هستیم. با این حال سرویس‌دهی در کشورهایی که قوانین آنها، شرایط منصفانه و مساعدی را ارائه نکند متوقف خواهیم کرد. به عبارت دیگر، تحت هیچ شرایطی به درخواست‌هایی مبنی بر رمزگشایی و نظارتِ محتوایی، پاسخ نخواهیم داد.

به جز این موارد، بی‌سی‌ام یک ویژگی مهم دیگر هم دارد و آن کیف پول داخلی‌اش برای ارز دیجیتال است. این ویژگی به شکل بالقوه به تروریست‌ها در ارسال و دریافت ارز دیجیتال کمک خواهد کرد. از سوی دیگر، همین ویژگی ممکن است به مقامات هم کمک کند تا ردپای اعضای داعش را پیدا کنند.

پاملا کلیگ (Pamela Clegg)، مدیر تحقیقات و آموزش مالی سایفر تریس (CipherTrace) به کوین تلگراف گفت:

تبهکاران همیشه در عین حال که به دنبال راه‌های نوآورانه برای برقراری هستند، دوست دارند تا هویت‌شان را هم پنهان کنند و ردپایی از خود بر جای نگذارند. حتی اگر بی‌سی‌ام یک کیف پول ارز دیجیتال داشته باشد، تراکنش‌های آن ارز دیجیتال روی بلاک چین ثبت می‌شود و بنابراین می‌توان آنها را ردیابی و به منبعشان دست پیدا کرد.

ترفند تبلیغاتی؟

نتا کورین (Netta Korin)، مؤسس بنیاد هگزا (Hexa Foundation)، هم بنیانگذار اربز (Orbs) و مشاور ارشد سابق ژنرال مُردخای در وزرات دفاع فلسطین اشغالی، ضمن اشاره به ویژگی‌هایی نظیر نبود نیاز به ثبت نام با ایمیل یا شماره تلفن و وجود کیف پول پیش فرض روی پیام‌رسان، آنها به عنوان قابلیت‌های اساسی بی‌سی‌ام معرفی کد و افزود که ممکن است این ادعاهای نوعی جنبه تبلیغاتی باشند.

کورین به کوین تلگراف گفت:

به نظر می‌رسد ادعای بی‌سی‌ام مبنی بر اینکه ارتباطات کاربران توسط یک شخص ثالث مسدود شدنی نیست، نوعی ترفند تبلیغاتی باشد. می‌دانیم که این ویژگی در واقع ویژگی ذاتی شبکه‌هایی مانند بیت کوین و اتریوم هم هست که در آنها هر کاربری می‌تواند داده‌ها را در تراکنش‌ها ذخیره کند.

کورین همچنین به اهمیت درک اینکه چگونه بی‌سی‌ام از بلاک چین در کنار کیف پول ارز دیجیتال استفاده می‌کند اشاره کرد و توضیح داد:

جالب است که بدانیم کاربرد بلاک چین برای یک برنامه پیام‌رسان به جز اینکه برای کیف پول ارز دیجیتالش استفاده شود، چیز دیگری نیست. روش‌های پیشرفته رمزنگاری را بدون بلاک چین هم می‌توان اجرایی کرد. ارتباطات رمزنگاری‌شده که مداخله در آنها مشکل یا غیرممکن است چالشی است که سرویس‌های اطلاعاتی جهانی در چند دهه اخیر با آن روبه‌رو بوده‌اند؛ مدت‌ها پیش از آنکه فناوری بلاک چین اصلا وجود داشته باشد.

به گفته کورین، بی‌سی‌ام در وب‌سایت خود توضیح می‌دهد که پیام‌رسان آنها مبتنی بر پلتفرم بلاک چین نیست. از آنجا که هر پیام رمزنگاری می‌شود، بنابراین هیچ تفاوتی بین ذخیره پیام روی سرور بی‌سی‌ام با ذخیره پیام روی بلاک چین وجود ندارد. این وبسایت همچنین اشاره می‌کند که ارتقای نرم افزار در هر نود از بلاک چین عمومی کاری دشوار است.

کورین در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید:

متأسفانه خبر جالبی نیست که سازمان‌های تروریستی به دنبال استفاده از اپلیکیشن‌های مربوط به ارزهای دیجیتال و بیت کوین هستند. ما بر این باوریم که مقابله با این سازمان‌ها را باید با ایجاد آگاهی و آموزش خطراتی که در صورت دستیابی آنها به این فناوری ایجاد می‌شود، آغاز کرد. فقط در این صورت است که می‌توان برای مبارزه با این معضل بزرگ به راهبردهای پیشرفته‌تری دست یافت.