چرا بیت کوین از پول‌های سنتی هم حلال تر است؟

اسلام، دین بیش از یک میلیارد و شش‌صد میلیون نفر انسان در کره خاکی است که چیزی در حدود ۲۳ درصد از کل مردم دنیا را شامل می‌شود. این در حالی است که اسلام از رشد بیشتری ازنظر پیروان در مقایسه با ادیان دیگر  برخوردار است. بیشتر پیروان اسلام را می‌توان در آسیای شرقی، به‌ویژه کشورهایی نظیر هند و اندونزی و خاورمیانه و همچنین بخش‌هایی از شمال آفریقا مشاهده کرد.

تکنولوژی‌های نوین اقتصادی از دیدگاه شریعت

مسلمانان در بحث‌های اقتصادی و مالی از قوانین دینی خاصی پیروی می‌کنند. شریعت، یا همان قانون‌های ویژه‌ای که قرآن به‌عنوان آموزه‌ها به مسلمانان ارائه می‌کند، برخی مسائل اقتصادی مانند، ربا و مباحث دیگر مانند الکل را برای آنها منع کرده است.

بحث‌های مرتبط با بانکداری اسلامی تا جایی پیش رفته که اخیراً اولین سمینار بانکداری اسلامی توسط صندوق بین‌المللی پول برگزارشده است. از طرفی با ورود طوفان بازار ارزهای دیجیتالی و به‌ویژه توسعه‌هایی که حول محور بیت کوین به وجود آمده‌اند، جهان اسلام نیز تحت تأثیر امواج مختلف بلاک چین قرارگرفته است.

درواقع تا به اینجا امارات متحده عربی با ایجاد یک صرافی بیت کوین بانام «بیت اوایسیس» (BitOasis)، خدمات مختلفی ازجمله کیف پول مخصوص به بیت کوین را در چندین کشور عربی دیگر مانند: قطر، کویت، بحرین و عربستان سعودی ارائه می‌نماید. در کشورهای حوزه APAC نیز کوین بیس، کوین باکس و بیت کوین اندوزی فعالیت‌های مرتبط با بیت کوین را به‌طور کامل پوشش می‌دهند.

اسلام چه طرز تفکری راجع به بیت کوین دارد؟

در اساس مقاله «بیت کوین در بانکداری اسلامی» نوشته «چارلز دبیلو ایوانس» آمده:

می‌توان رابطه‌ای میان سیستم مدیریتی مستقل بلاک چین‌هایی مانند بیت کوین یا به‌طورکلی ارزهای مجازی و اسلام قائل شد. بر این اساس، سیستم مدیریتی بلاک چین می‌تواند کاملاً موازی با موازین شریعت و به‌ویژه محدودیت‌هایی در مورد ربا پیش برود.

آیا بیت کوین حلال است؟

بله حلال است اما ارزهای مدرن حلال نیستند. برای درک بهتر این موضوع، در ادامه صحبت‌هایی از «متیو جی مارتین»، از یک شرکت استارت آپ در اندونزی بانام «بلوسام فایننس» برای شما آورده شده است.

این شرکت با ارائه خدماتی اقتصادی به راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک کمک می‌کند. متیو که خود یک مسلمان آمریکایی است در گذشته با شرکت‌هایی از قبیل «بوکو» و «اکسووم» همکاری داشته است. او در صحبت‌های خود از بیت کوین هم به‌عنوان یک ارز و هم به‌عنوان یک شبکه پرداخت یاد می‌کند. به گفته او همین تمایز از دیدگاه شریعت بسیار مهم است. متیو در ادامه می‌افزاید:

به‌عنوان یک شبکه پرداخت حلال است. درواقع بیت کوین ورای چیزی است که بانکداری سنتی پیش روی شما می‌گذارد. برخلاف این بانک‌ها که از یک سری کلیات مشخصی استفاده می‌کند که در آن هیچ تضمینی بر وجود مالکیت در ارتباط با اموال وجود ندارد، بیت کوین چنین تضمینی را در اختیار مالکان قرار می‌دهد. درواقع بانک‌ها از یک تکنیک دریافت اموال استفاده می‌کنند که در اسلام ممنوع است.

از طرفی شاید بیت کوین بسیار حلال‌تر از پول‌های دارای پشتوانه دیگر باشد. متیو به‌صورت واضحی در این مورد صحبت می‌کند.

بیت کوین در چرخه گردش گسترده دنیای امروز بسیار حلال‌تر از سیستم‌های بانکداری است اما شاید هنوز در مقابل تعریف اسلام از مدرنیته، حرفی برای گفتن نداشته باشد.

ارزهای موجود در دنیا بر اساس احکام اسلامی به‌شدت درگیر مبحث ربا هستند که در اسلام به‌کرات منع شده است. از طرف دیگر پول‌های مدرن حلال نیستند اما بیت کوین در آن روی سکه، با بهره‌گیری از اثبات کار، حرام نیست.

ثبات بیت کوین در خدمت بیت کوین

برای درک بهتر از رویکردهای شریعت در مورد مسائل مرتبط به پول، متیو از مفهوم «غرر» برای ما صحبت کرد. بر این اساس معاملات مسلمانان نباید درگیر شک و تردید باشند. درعین‌حال باوجود بی‌ثباتی قیمت بیت کوین در گذشته، حالا این ارزدیجیتال باثبات بیشتری در قیمت روبه‌رو است.

همچنین در این میان احتمالاتی نیز وجود دارد که بانکداری اسلامی به پیشرفت بیت کوین کمک نماید. به عبارتی دیگر از دو جهت این کمک‌ها قابل رؤیت باشد.

اگر بیت کوین ازنظر بحث خواستگاه، به‌واقع حلال‌تر از پول‌های دارای پشتوانه باشد، پس ایجاد یک سیستم معاملاتی بر پایه ارزهای دیجیتالی ازلحاظ عقلی، قابل‌درک تر است.

بنابراین در مبحث سرمایه گذاری‌های خرد نیز، که شرکت متیو در آن زمینه کار می‌کند، فرصت‌هایی به‌مراتب واقع‌گرایانه وجود دارد:

به عقیده من فرصت‌های بسیار مناسبی در بحث سرمایه گذاری‌های خرد وجود دارد. از طرفی پتانسیل‌های بسیاری را در قراردادهای هوشمند می‌بینم، این قراردادها می‌توانند در بحث‌های سرمایه گذاری‌های برون‌مرزی، تأمین بودجه و مشارکت‌های اسلامی مورداستفاده قرار گیرند. به عقیده من زوایا و ابعاد جالبی از دیدگاه شریعت می‌توان در ارزهای دیجیتالی پیدا کرد.

آیا می‌توان بیت کوین را به‌عنوان پول بر طبق شریعت اسلام در نظر گرفت؟

اینکه بپرسیم آیا از دیدگاه اسلام، بیت کوین پول به‌حساب می آید یا خیر، سؤال بسیار جالبی است.

اسلام از کالاهای ذاتی که بتوان به‌عنوان پول از آنها استفاده کرد حمایت می‌کند. پول الکترونیکی یا کاغذی را می‌توان به این منظور استفاده کرد اما در مورد این قبیل پول‌ها، پشتوانه‌ای از نوع ذاتی نیاز است. پس بیت کوین پول به‌حساب می‌آید؟ پاسخ متیو به این نه است.

از زمان‌های قدیم، اسلام تنها کالاهایی که دارای ارزش ذاتی هستند را به‌عنوان پول قبول می‌کند. کالاهایی مانند، طلا، نقره، برنج، خرما، گندم، جو و نمک را می‌توان مصداق‌هایی از این نوع دانست. از همین رو بیت کوین را نمی‌توان بر اساس اسلام پول به‌حساب آورد.