آیا اینترنت ایران دوباره قطع می‌شود؟

وضعیت اینترنت ایران، این روزها در ملغمه‌ای از صحبت‌های پراکنده مسئولین، شایعات و سناریوهایی از اینترنت ملی گم شده است. از یک سو تشبیه حیاتی بودن اینترنت به آب یا هوا و از سوی دیگر تقویت شبکه ملی اطلاعات، آینده اینترنت ایران را با یک سوال بزرگ روبرو کرده است. آیا باید آرام آرام با اینترنت خداحافظی کنیم؟

داستان اینترنت چند هفته‌ قبل و پس از قطعی یک هفته‌ای اینترنت در پی حاشیه‌های مربوط به گرانی بنزین آغاز شد. برقراری مجدد اتصال اینترنت با وصل خطوط ADSL در ابتدا و سپس اینترنت موبایل انجام شد.

پس از برقراری مجدد اتصال اینترنت، امیر ناظمی معاون وزیر فناوری اطلاعات ایران با اشاره به اینکه «اینترنت مثل آب، مثل هوا قابل قطع کردن نیست» از تهیه لایحه‌ای برای جلوگیری از عادی‌سازی قطع اینترنت خبر داد. به گفته ناظمی، بر اساس این لایحه قطع اینترنت و هر اپلیکیشنی که بیشتر از ۱۰ میلیون کاربر ایرانی داشته باشد تنها با تصویب مجلس میسر خواهد شد.

وزیر ارتباطات نیز چند روز بعد در گفتگو با ایسنا از کاهش ۴۰ درصدی درآمد روزانه شرکت پست خبر داد که به معنی آسیب دیدن بخش عمده‌ای از کسب و کارها بود.

اما آینده اینترنت ایران ۱۷ آذر و در جلسه ارائه بودجه ۱۳۹۹ با صحبت‌های ریاست جمهوری در صحن علنی مجلس دوباره در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت. حجت‌الاسلام حسن روحانی در صحبت‌های خود پرونده‌ی شبکه ملی اطلاعات را باز کرد و گفت که به دستور مقام معظم رهبری دولت در صدد تقویت شبکه ملی اطلاعات است تا مردم بتوانند برای نیازمندی‌های خود نیازی به خارج نداشته باشند.

صحبت‌های ریاست جمهوری موجی از نگرانی مجدد و شدت یافته درباره قطعی اینترنت، اما این بار به صورت دائمی، به همراه داشت. با این حال علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری روز گذشته گفت که برداشت نادرستی از سخنان رئیس جمهور صورت گرفته است. ربیعی در این رابطه گفت که آینده اقتصاد دنیا و اقتصاد دیجیتال مبتنی بر اینترنت است و دولت به هیچ وجه نه الان و نه آینده برنامه‌ای برای قطع اینترنت ندارد.

علیرضا معزی، معاون ارتباطات دفتر رییس جمهور نیز در توییتی نوشت:

صحبت از توسعه‌ی شبکه‌ی ملی اطلاعات و استقلال در فضای مجازی، هرگز و هرگز به معنای قطع اینترنت و زیستن در عصر حجر نیست؛ این دو مکمل یکدیگرند. تعبیر قطع ارتباط با جهان، نشان از فقدان درک زیستن در جهان شبکه‌ای است.

از سوی دیگر آذری جهرمی روز گذشته در سومین همایش و نمایشگاه تهران هوشمند خبر داد که روز پنجشنبه برای مردم یک سورپرایز داریم. کاربران شبکه‌های اجتماعی بلافاصله این سورپرایز را به رفع فیلترینگ تلگرام پس از دستگیری و بازداشت قاضی صادرکننده حکم فیلتر تلگرام ارتباط دادند که با تکذیب سریع روابط عمومی شورای عالی فضای مجازی روبرو شد. احتمال دیگری که وجود دارد، رایگان شدن اینترنت ترافیک داخلی است که به سبب آن پیام‌رسان‌ها، سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که در داخل کشور میزبانی می‌شوند دیگر هزینه‌ای نخواهد داشت.

خداحافظ اینترنت؟

در عصر ارتباطات، اینترنت اصلی‌ترین و مهمترین بستر موجود برای پیش‌روی در عرصه‌ی فناوری است. اینترنت تنها به شبکه اجتماعی، سرویس و وبسایت خاصی محدود نمی‌شود و هر کاربر با توجه به نیازهای خود از آن بهره می‌برد.

قطعی موقت اینترنت و نگرانی از آینده آن برای نا امیدی کسب‌وکارهای داخلی و جلوگیری از ورود سرمایه‌گذاران به این حوزه کافی بود تا با ایجاد یک فضای مبهم، امید همه به یأس تبدیل شود.

اخبار سال گذشته و امسال مربوط به بنزین و مشابهت‌های آن با شرایط اینترنت در حال حاضر می‌تواند دلیلی بر چشم‌انداز نامشخص و تاریک اینترنت ایران در آینده باشد.

وزیر نفت سال گذشته در جمع خبرنگاران گفت که راهی جز سهمیه‌بندی یا افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.

اما چند ماه بعد وزیر نفت نظر خود را عوض کرد و مجلس هم به شدت با افزایش نرخ بنزین مخالفت ورزید. سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی در اردیبهشت امسال خبر داد که هیچ‌گونه افزایش قیمتی در مسئله بنزین صورت نمی‌گیرد.

اواخر تابستان امسال وزیر نفت اعلام کرد که هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین نداریم و قانون نیز اجازه انجام این کار را نداده است. اما پس از گذشت نزدیک به دو ماه افزایش نرخ بنزین رخ داد.

آینده اینترنت ایران نیز بی‌شباهت به داستان گران شدن بنزین نیست، اما آنچه شاید در این میان از نگاه مسئولین کمتر دیده شود فرصت‌های از دست رفته‌ای است که دیگر امکان بازگشت آن‌ها حتی با سورپرایز وزیر ارتباطات هم میسر نخواهد بود.