آموزش استفاده از شبکه لایتنینگ (Lightning Network)؛ چطور از شبکه لایتنینگ استفاده کنیم؟

بیت کوین، پادشاه ارزهای دیجیتال، از زمان ظهور با مشکلی جدی مواجه بوده است. اگر قرار باشد بیت کوین در نقش پول دیجیتال به‌طورگسترده استفاده شود، آیا ظرفیت شبکه فعلی بیت کوین می‌تواند پاسخ‌گوی پذیرش انبوه آن باشد؟ از‌آن‌جا‌که ایجاد تغییر در شبکه اصلی بیت کوین کاری دشوار و زمان‌بر است، توسعه‌دهندگان فعال در دنیای ارزهای دیجیتال به فکر ارائه راهکاری خارج از این شبکه افتادند. این راهکار شبکه لایتنینگ (Lightning Network) بود که در این مقاله می‌خواهیم به آموزش آن بپردازیم.

می‌دانیم که در‌صورت پذیرش انبوه، بیشترین استفاده از بیت کوین مربوط به پرداخت‌های کوچک خواهد بود؛ ازاین‌رو، شبکه لایتنینگ زیرساختی ایجاد کرده است تا ریزپرداخت‌های بیت کوینی را به‌صورت آنی در خارج از شبکه و تسویه‌حساب را زمانی دیگر در داخل شبکه اصلی انجام دهد.

با این ابتکار، شبکه لایتنینگ بیت کوین می‌تواند به زندگی روزمره ما راه بیابد؛ به‌طوری‌که مردم عادی و فروشگاه‌های کوچک و بزرگ هم بتوانند برای پرداخت‌ها و تراکنش‌های روزانه‌شان از بیت کوین استفاده کنند. ازاین‌رو، در این مقاله می‌خواهیم شبکه لایتنینگ را معرفی کنیم و نحوه استفاده از آن را آموزش دهیم. اگر می‌خواهید بدانید که چگونه می‌توانید از بیت کوین در زندگی روزمره‌تان استفاده کنید، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) چیست و چگونه کار می‌کند؟

بسیاری از مطالب آموزشی‌ای که درباره شبکه لایتنینگ در فضای اینترنت پیدا می‌شوند، پر از اصطلاحات فنی هستند و ادبیات پیچیده‌ای دارند. در این مقاله، نمی‌خواهیم مسائل فنی را پیگیری کنیم؛ بلکه هدفمان این است که کاربران عادی فقط در حد لازم با کارکرد شبکه لایتنینگ آشنا شوند. سپس، می‌خواهیم با بیانی ساده نحوه استفاده از شبکه لایتنینگ آن را آموزش دهیم. پس، از همین ابتدای مقاله خیال شما را راحت می‌کنیم که قرار نیست با انبوهی از اصطلاحات و مطالب فنی روبه‌رو شوید.

بیشتر بخوانید: شبکه لایتنینگ بیت کوین چیست و چگونه از آن استفاده کنیم + ویدیو

شاید پیش از این هم مطالبی درباره آموزش شبکه لایتنینگ خوانده‌اید؛ اما هنوز احساس سردرگمی می‌کنید. در این صورت، بهتر است همه آن پیش‌فرض‌ها را کنار بگذارید. گام اول برای فهمیدن شبکه لایتنینگ این است که بدانید بلاک چین بیت کوین محدودیت‌هایی دارد که باعث کُندی و پرهزینه‌بودن تراکنش‌ها می‌شود.

بلاک چین بیت کوین به‌طور‌متوسط در هر ثانیه ۷ تراکنش را پردازش می‌کند و زمان لازم برای تأیید نهایی هر تراکنش در آن از ۱۰ دقیقه تا چند ساعت متغیر است. از این گذشته، کارمزد تراکنش در بلاک چین بیت کوین به‌قدری زیاد است که برای پرداخت‌های کوچک به‌صرفه نیست.

کارمزد تراکنش در شبکه لایتنینگ بسیار اندک و در حد صفر است.

برای اینکه بدانیم شبکه لایتنینگ چگونه کار می‌کند، با ذکر مثالی ساده شروع می‌کنیم. فرض کنید شما هر‌روز یک فنجان قهوه از فروشگاهی می‌خرید. پرداخت هزینه این خریدِ روزانه روی بلاک چین اصلی بیت کوین به‌صرفه نیست؛ چون از یک سو ممکن است کارمزد تراکنش آن از قیمت خودِ قهوه بیشتر شود و از سوی دیگر برای تأیید تراکنش باید از ۱۰ دقیقه تا چند ساعت منتظر بمانید.

شبکه لایتنینگ کارتان را راحت می‌کند. اگر فروشگاهی که از آن قهوه می‌خرید، کیف پول شبکه لایتنینگ داشته باشد، کانالی میان خودتان و فروشگاه ایجاد می‌کنید. برای این کار، هرکدام از دو طرف مقداری بیت کوین در آدرس چندامضایی مربوط به همین کانال سپرده‌گذاری می‌کنید؛ البته در این مثال، نیازی نیست که فروشگاه سپرده‌گذاری کند؛ چون پرداخت فقط ازطرف شما انجام می‌شود.

اگر قیمت هر فنجان قهوه ۵هزار ساتوشی (۰٫۰۰۰۰۵ بیت کوین) باشد، شما هرماه ۱۵۰هزار ساتوشی (۰٫۰۰۱۵ بیت کوین) قهوه می‌خرید. پس با احتساب مقداری که برای پرداخت کارمزد لازم است، ۲۰۰هزار ساتوشی به آدرس چندامضایی کانال واریز می‌کنید. وقتی مبلغ واریز شد، گزارشی در کانال ایجاد می‌شود که موجودی اولیه هر طرف را ثبت می‌کند.

شاید با این توضیحات ادامه فرایند را حدس زده باشید. شما هر‌روز برای خرید قهوه کد کیوآر روی صورت‌حساب فروشگاه را اسکن و مبلغ ۵هزار ساتوشی را به آدرس کیف پول لایتنینگ فروشگاه واریز می‌کنید. با هر پرداخت، این مبلغ از موجودی شما کم و به موجودی فروشگاه اضافه می‌شود.

وقتی پرداخت‌هایتان تمام شد یا به هر دلیل دیگری خواستید حساب خود را با فروشگاه ببندید، به‌راحتی کانالتان را در کیف پول می‌بندید و تسویه حساب می‌کنید. فرایند تسویه‌حساب بدین‌صورت است که موجودی نهایی هر‌کسی به کیف پول بیت کوین خودش واریز و کانال بسته می‌شود.

برای پرداخت‌های شبکه لایتنینگ، همیشه لازم نیست که کانال مستقیمی میان دو طرف ایجاد شود. برای مثال، ممکن است شما و دوستتان کانالی میان خود داشته باشید. اگر همان دوستتان قصد داشته باشد از فروشگاهی خرید کند که شما با آن کانال دارید، دوستتان می‌تواند بدون ایجاد کانالی جدید، با واسطه شما از آن فروشگاه خرید کند.

حالا تصور کنید که میلیون‌ها کانال پرداخت در سراسر جهان ایجاد شده است و مجموع این کانال‌ها شبکه‌ای عظیم را تشکیل داده‌اند که به‌راحتی می‌توانند شما را به هر فرد یا فروشگاه یا شرکتی متصل کنند. چنین امکان عظیمی بدین‌معنی است که شما به‌سادگی و با کمترین هزینه می‌توانید بسیاری از خریدهای خود را با بیت کوین انجام دهید.

شبکه لایتنینگ کاملاً مستقل از بیت کوین است و فقط برای تسویه‌حساب نهایی با آن تعامل دارد. این شبکه به‌صورت بالقوه می‌تواند هزاران یا حتی صدها‌هزار تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند. همان‌طور‌که می‌دانید، نام پول خُرد بیت کوین ساتوشی (Satoshi یا Sat) است و هر بیت کوین به ۱۰۰میلیون ساتوشی تقسیم می‌شود. کارمزد تراکنش‌های شبکه لایتنینگ به‌قدری ناچیز است که حتی ارسال و دریافت چند ساتوشی هم در آن به‌صرفه است.

در اوایل راه‌اندازی شبکه لایتنینگ، کانال‌های پرداخت آن به ۰٫۱۶۶۷۷ بیت کوین محدود بود؛ یعنی کاربران نمی‌توانستند بیش از این مقدار در هر کانال تراکنش انجام دهند. بااین‌حال، در سال ۲۰۲۰ به‌روزرسانی وومبو (Wumbo) این محدودیت را برداشت. اکنون کانال‌های وومبو تراکنش‌های با حجم بیشتر را هم امکان‌پذیر کرده‌اند تا شبکه لایتنینگ هرچه‌بیشتر بیت کوین را وارد زندگی روزمره ما کند.

چطور از شبکه لایتنینگ استفاده کنیم؟

برای استفاده از شبکه لایتنینگ، سه راه کلی وجود دارد. دو روش اول نصب نود کامل بیت کوین (Bitcoin Full Node) و نود کامل شبکه لایتنینگ (Lightning Network Full Node) هستند. این دو روش تجربه کاملی از شبکه لایتنینگ در‌اختیارتان قرار می‌دهند؛ اما به تخصص و آگاهی از بسیاری از مسائل فنی بلاک چین نیاز دارند. از‌آن‌جا‌که نمی‌خواهیم با پرداختن به این دو روش زیر قولمان بزنیم، ساده‌ترین راه استفاده از شبکه لایتنینگ را برای آموزش انتخاب می‌کنیم.

برای کاربران عادی که فقط قصد دارند پرداخت‌های روزانه را با شبکه لایتنینگ انجام دهند، بهترین روش استفاده از کیف پول‌های سازگار با این شبکه است. پس اگر تا این‌جا ما را همراهی کرده‌اید، ادامه مقاله را هم از دست ندهید؛ زیرا می‌خواهیم به‌سراغ آموزش کیف پول‌های شبکه لایتنینگ برویم.

استفاده از کیف پول‌های شبکه لایتنینگ

ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای استفاده از شبکه لایتنینگ این است که کیف پول لایتنینگ داشته باشید. کیف پول لایتنینگ نرم‌افزاری است که پیچیدگی‌های فنی شبکه لایتنینگ را در پشتِ‌صحنه نگه می‌دارد و امکانات آن را به آسان‌ترین شکل ممکن در‌اختیارتان قرار می‌دهد.

در بازار ارزهای دیجیتال، کیف پول‌های زیادی هستند که ویژه استفاده از شبکه لایتنینگ طراحی شده‌اند یا امکان استفاده از آن را دارند. در این مقاله، کیف پول فینیکس (Phoenix) را به‌عنوان نمونه انتخاب کرده‌ایم. وقتی روش کار این کیف پول را یاد بگیرید، با کیف پول‌های دیگر هم به‌راحتی می‌توانید کار کنید.

کیف پول فینیکس (Phoenix)

فینیکس کیف پولی مختص شبکه لایتنینگ است که ای‌سینک (ACINQ)، یکی از شرکت‌های مشارکت‌کننده در توسعه شبکه لایتنینگ، آن را ساخته است. کیف پول فینیکس بسیار آسان و کاربرپسند است و همه کارهای فنی مربوط به شبکه لایتنینگ را خودکارسازی کرده است.

گفتنی است که کیف پول قبلی شرکت ای‌سینک، ایکلر (Éclair) بود که اکنون توسعه آن متوقف شده است. شرکت ای‌سینک اعلام کرده است که دیگر به‌روزرسانی‌ای برای این کیف پول منتشر نخواهد کرد و فقط درصورت بروز مشکل جدی آن را رفع خواهد کرد. همچنین، این شرکت از کاربران خواسته است که کیف پول ایکلر را دیگر نصب نکنند و اگر آن را از‌قبل نصب کرده‌اند، به کیف پول جدید این شرکت، یعنی فینیکس (Phoenix)، مهاجرت کنند. بنابراین، در این مقاله نحوه استفاده از کیف پول فینیکس را آموزش می‌دهیم.

برای استفاده از کیف پول فینیکس فقط مقداری بیت کوین به آدرس بیت کوین کیف پول انتقال می‌دهید و برای هر پرداخت فقط کد کیوآر صورت‌حساب را اسکن می‌کنید. کیف پول فینیکس هم نسخه اندروید دارد و هم آی‌اواس (iOS) که می‌توانید از پیوندهای زیر دانلود کنید.

در‌ادامه، نحوه نصب و استفاده از فینیکس را بیشتر توضیح می‌دهیم. در این آموزش، نسخه اندروید کیف پول فینیکس را مبنا قرار داده‌ایم. پس از نصب نرم‌افزار، مراحل زیر را دنبال کنید:

برنامه را باز و روی گزینه «Next» و سپس «I understand» کلیک کنید. در این دو صفحه، توضیحاتی برای استفاده از کیف پول فینیکس داده شده است. برای مثال، یک عبارت یادآور برای پشتیبان‌گیری از داده‌های کیف پول شامل موجودی و تراکنش‌ها تولید شده است که پس از ورود به برنامه، باید آن را یادداشت و در جایی ذخیره کنید. همچنین، کارمزد ایجاد کانال ۱درصد و حداقل آن ۳هزار ساتوشی است؛ یعنی تا ۳۰۰هزار ساتوشی کارمزد ثابت ۳هزار ساتوشی کسر می‌شود و پس‌از‌آن مبنای کسر کارمزد همان ۱درصد است. گفتنی است کانال فقط در مواقع لازم ایجاد می‌شود.

فراموش نکنید که این کارمزد مربوط به ایجاد کانال است و به کارمزد پرداخت ارتباطی ندارد. کارمزد پرداخت‌ها در شبکه لایتنینگ بسیار کمتر و در حد صفر است.

در صفحه سوم، دکمه «Get started» را بزنید تا برنامه شروع به کار کند.

در این‌جا، دو گزینه «Create new wallet» و «Restore my wallet» به‌چشم می‌خورد که پس از زدن تیک عبارت پایین که برای پذیرش شرایط استفاده است، فعال می‌شود. گزینه اول برای ایجاد کیف پول جدید و گزینه دوم برای بازیابی کیف پول قبلی است. شما باید گزینه اول را بزنید تا کیف پول جدید برایتان ساخته شود.

اکنون کیف پول شما ساخته شده و آماده استفاده است. همان‌طورکه می‌دانید، هر کیف پول ارز دیجیتالی با عبارتی متشکل از ۱۲ کلمه پشتیبانی می‌شود که به آن عبارت یادآور (Mnemonic Phrase یا Seed Phrase) می‌گویند. عبارت یادآور کلید بازیابی و دسترسی به کیف پول است. این عبارت را به‌هیچ‌وجه نباید در‌اختیار کس دیگری قرار دهید؛ چراکه دسترسی به آن به‌معنای دسترسی به دارایی شما در کیف پول است.

در این صفحه از کیف پول فینیکس، روی گزینه «BAKCUP MY WALLET» کلیک و در صفحه بعد، گزینه «Display seed» را انتخاب کنید تا عبارت یادآور خود را ببینید. سپس، ۱۲ کلمه عبارت یادآور را به‌ترتیب و به‌همراه شماره هر کلمه روی یک کاغذ یادداشت کنید و آن را در جای امنی نگه دارید. سپس، تیک عبارت پایینِ صفحه را بزنید و روی دکمه «Confirm» کلیک کنید.

در این صفحه، موجودی کیف پول خود را در قالب ساتوشی می‌بینید. همان‌طور‌که گفتیم، هر بیت کوین ۱۰۰میلیون ساتوشی است و از‌آن‌جا‌که در شبکه لایتنینگ با پرداخت‌های کوچک روبه‌رو هستیم، کیف پول فینیکس به‌جای نشان‌دادن موجودی حساب با اعداد اعشاری، از پول خُرد بیت کوین، یعنی ساتوشی، استفاده می‌کند.

همان‌طور‌که می‌بینید، رابط کاربری کیف پول فینیکس بسیار ساده است و کاربر بدون نیاز به آموزش خاصی می‌تواند از آن استفاده کند. در پایینِ صفحه اول برنامه، دو گزینه «Recieve» و «Send» قرار دارند که به‌ترتیب برای دریافت و پرداخت به‌کار برده می‌شوند.

برای پرداخت صورت‌حساب، کافی است گزینه ارسال (Send) را بزنید و کد کیوآر صورت‌حساب را اسکن کنید. همچنین، آدرس صورت‌حساب را می‌توانید کپی و الصاق یا از تصویر آن در گالری گوشی استفاده کنید. پس از تأیید صورت‌حساب، مبلغ آن به‌همراه کارمزد از موجودی شما کسر و پرداخت می‌شود.

با کلیک روی گزینه دریافت (Receive)، یک کد کیوآر روی صفحه ظاهر می‌شود که پرداخت‌کننده می‌تواند با اسکن‌کردن آن، مبلغ را به کیف پول شما منتقل کند. این آدرس مربوط به شبکه لایتنینگ است و از کیف پول‌های غیرلایتنینگ نمی‌توان به آن بیت کوین منتقل کرد.

اگر می‌خواهید موجودی کیف پول فینیکس خود را افزایش دهید، وارد قسمت دریافت شوید و روی گزینه «Show a Bitcoin address» کلیک کنید و با اسکن یا کپی کردن آدرسی که می‌بینید، مقدار بیت کوین مدنظرتان را از یک کیف پول بیت کوین به کیف پول فینیکس منتقل کنید.

نکته: توجه کنید که این یک آدرس بیت کوین است و از آن نمی‌توانید در شبکه لایتنینگ استفاده کنید. کنترل کامل این آدرس در‌اختیار کیف پول شما نیست و فقط برای افزایش موجودی کیف پول کاربرد دارد؛ اما هر مقدار بیت کوین که به آن منتقل کنید، در کیف پول شبکه لایتنینگ شما ظاهر می‌شود.

اولین مبلغی که برای شارژ کیف پول دریافت می‌کنید، باید دست‌کم ۱۰هزار ساتوشی باشد که ۳هزار ساتوشی آن بابت کارمزد کسر می‌شود. کیف پول فینیکس خود یک نود لایتنینگ است که روی گوشی شما اجرا می‌شود. فینیکس ایجاد کانال را به‌طورخودکار انجام می‌دهد و کاربران را از هرگونه کار فنی و پیچیده بی‌نیاز کرده است.

برای خارج‌کردن بیت کوین از کیف پول فینیکس به کیف پول بیت کوین دیگر، هم می‌توانید از همان گزینه ارسال استفاده کنید. وقتی گزینه ارسال را بزنید، می‌توانید با اسکن یا کپی‌ کردن آدرس بیت کوین، مقدار دلخواهتان از موجودی کیف پول را منتقل کنید.

دیگر کیف پول‌های شبکه لایتنینگ

پیش‌تر گفتیم که کیف پول‌های متعددی برای شبکه لایتنینگ ساخته شده است یا قابلیت استفاده از این شبکه را دارند. در این مقاله، عملکردهای اصلی کیف پول فینیکس را کاملاً مرور کردیم. کیف پول‌های دیگر هم ازلحاظ کارکردهای اصلی کم‌وبیش مشابه همان هستند. بنابراین، اگر کیف پول فینیکس را خوب آموزش ببینید، با دیگر کیف پول‌های شبکه لایتنینگ هم به‌راحتی کار می‌کنید. در‌ادامه، فهرستی از کیف پول‌های محبوب لایتنینگ را می‌آوریم.

شایان ذکر است که کیف پول‌ها ازنظر روش نگه‌داری وجوه شما به دو نوع امانی و غیرامانی تقسیم می‌شوند و در جدول زیر نیز، مشخص شده است که هرکدام از کیف پول‌ها از چه نوعی هستند.

بیشتر بخوانید: کیف پول امانی و کیف پول غیرامانی چیست و چه تفاوت‌هایی دارند؟

شبکه آزمایشی بیت کوین

اگر برای اولین‌بار از کیف پول ارزهای دیجیتال یا از شبکه لایتنینگ استفاده می‌کنید، شاید شروع کار کمی ترسناک و نگران‌کننده باشد. خبر خوش این است که بیت کوین شبکه آزمایشی (Testnet) هم دارد و شما می‌توانید با بیت کوین آزمایشی رایگان، ابتدا آموزش لازم را برای کار با شبکه لایتنینگ ببینید و سپس به‌سراغ بیت کوین واقعی بروید.

کوین فاست (Coinfaucet) یکی از وب‌سایت‌هایی است که بیت کوین رایگان شبکه آزمایشی را دراختیار کاربران قرار می‌دهد تا با آن تجربه کار با ارزهای دیجیتال را به‌دست بیاورند. به این پیوند می‌توانید بروید و آدرس بیت کوین کیف پول خود را وارد کنید و به بیت کوین‌های رایگان دست یابید.

فراموش نکنید که بیت کوین‌های آزمایشی هیچ ارزشی ندارند و نمی‌توان از آن‌ها در شبکه اصلی بیت کوین استفاده کرد؛ پس مراقب باشید که هیچ پولی بابت آن پرداخت نکنید. حتی کیف پول‌های واقعی بیت کوین هم این بیت کوین‌های آزمایشی را نمی‌پذیرند؛ ازاین‌رو، برای کار با بیت کوین آزمایشی باید کیف پول آزمایشی روی گوشی خود نصب کنید.

هشدار: بیت کوین‌های آزمایشی (Testnet) هیچ ارزشی ندارند و نمی‌توان از آن‌ها در شبکه اصلی بیت کوین استفاده کرد؛ پس مراقب باشید که هیچ پولی بابت آن پرداخت نکنید.

خبر خوش دیگر این است که کیف پول فینیکس و خیلی از کیف پول‌های دیگر نسخه آزمایشی هم دارند و می‌توان از آن‌ها برای آموزش شبکه لایتنینگ استفاده کرد. کیف پول آزمایشی فینیکس را از این پیوند دانلود و روی گوشی خود نصب کنید. محیط کاری کیف پول آزمایشی دقیقاً مشابه کیف پول اصلی است. آدرس کیف پول بیت کوین را از کیف پول آزمایشی کپی و در وب‌سایت کوین فاست وارد کنید تا بیت کوین‌های تست‌نت خود را دریافت کنید.

خبرهای هیجان‌انگیز ما تمام نشده است! در دنیای ارزهای دیجیتال وب‌سایت‌های آزمایشی فراوانی برای یادگیری کاربران وجود دارد. شرکت ای‌سینک وب‌سایتی آزمایشی شبیه به وب‌سایت خرید از استارباکس راه‌اندازی کرده است که از آن‌جا می‌توانید قهوه سفارش دهید و صورت‌حساب خود را با کیف پول آزمایشی پرداخت کنید. از این پیوند به فروشگاه شبیه‌سازی‌شده استارباکس بروید. ناگفته پیداست که قرار نیست قهوه واقعی به‌دست شما برسد؛ زیرا این وب‌سایت فقط جایی برای آموزش شبکه لایتنینگ است.

جمع‌بندی

در این مقاله، به زبانی ساده و به دور از اصطلاحات و پیچیدگی‌های فنی شبکه لایتنینگ را توضیح دادیم و نحوه کار با آن را بیان کردیم. برای استفاده از شبکه لایتنینگ سه روش وجود دارد و کیف پول‌های لایتنینگ این امکان را به ساده‌ترین شکل ممکن در‌اختیار کاربران می‌گذارند. در این مطلب، نحوه استفاده از کیف پول فینیکس ساخت شرکت ای‌سینک را نیز شرح دادیم و گفتیم که روش کار کیف پول‌های دیگر هم کم‌وبیش شبیه همین کیف پول است.

در سال‌های اخیر، محبوبیت ارزهای دیجیتال و استفاده از آن‌ها در پرداخت‌های دنیای واقعی بسیار گسترش یافته است. این مسئله به‌خودخودی بار تحمیل‌شده بر شبکه‌های بلاک چین را به‌شدت افزایش می‌دهد. شبکه لایتنینگ راهکاری است که به‌کمک بیت کوین آمده تا پنجره‌ای به‌سوی پذیرش انبوه را در‌مقابل آن باز کند.

امروزه، بسیاری از صرافی‌های ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های معامله‌گری و فروشگاه‌های اینترنتی قابلیت پرداخت با شبکه لایتنینگ را به پلتفرم‌های خود افزوده‌اند و کاربرد این شبکه روزبه‌روز در حال افزایش است. شما کاربران ارزدیجیتال نیز استفاده از شبکه لایتنینگ را تجربه کرده‌اید؟ درصورت مثبت‌بودن پاسخ، تجربیات خود را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.