حد ضرر (Stop-Loss) چیست؟ آموزش انتخاب بهترین نقطه

متوقف‌کردن معاملات در بازار و خروج به موقع از موقعیت‌های سرمایه‌گذاری، همواره بخش جدایی‌ناپذیری از معامله‌گری بوده است. به‌بیان دیگر، مدیریت و حفظ سرمایه مهم‌ترین کار شما به‌عنوان یک معامله‌گر بازارهای مالی است، زیرا همیشه حفظ سرمایه بر سود حاصل از معاملات مقدم خواهد بود. در واقع گاهی اوقات صبر در یک معامله بی‌فایده است، پس چه بهتر که پیش از ضرر بیشتر از بازار خارج شویم. در این مطلب، به کمک مقاله‌ای از سایت تریدینگ هیروز سعی در توضیح این موضوع داریم که چگونه پیش از ضرر بیشتر از بازار خارج شوید. به‌عبارت دیگر، این مقاله به‌ این سؤال پاسخ می‌دهد که حد ضرر (Stop-Loss) خود را بهتر است در چه نقطه‌ای قرار دهید که کم‌ترین ریسک ممکن را متحمل شوید.

حد ضرر چیست؟

به‌بیان ساده، حد ضرر شرطی است که برای صرافی تعیین می‌کنید: اگر قیمت دارایی به X (نقطه Stop) رسید، سفارش فروشی با قیمت Y برای من ثبت کن تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود.

با توجه به عوامل زیادی که در هنگام تصمیم‌گیری برای خرید یک سهام یا دارایی وجود دارد، گاهی ممکن است به‌راحتی برخی از ملاحظات مهم فراموش شوند. تنظیم حد ضرر معاملات یکی از این عوامل است. اگر از حد ضرر به‌طور مناسب استفاده شود و دارای قاعده باشد، می‌تواند تفاوت بزرگی در بازده سیستم معاملاتی و مقدار سود شما ایجاد کند.

حد ضرر را به‌طور کلی می‌توان به‌عنوان سفارشی تعریف کرد که با رسیدن قیمت به یک سطح مشخص، دارایی موردنظر به‌منظور جلوگیری از ضرر بیشتر به فروش برسد یا یک موقعیت باز در بازار بسته می‌شود. از این ابزار برای محدود‌کردن ضرر یا سود در ترید استفاده می‌شود، زیرا از بین رفتن سود معاملات هم به‌نوعی ضرر خواهد بود.

اگرچه کاربرد اصلی حد ضرر در معاملات کوتاه یا میان‌مدت خواهد بود، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند از این قابلیت بهره ببرند.

در واقع حد ضرر یک سفارش اتوماتیک است که سرمایه‌گذار مقدار آن را مشخص کرده و با ثبت آن در پلتفرم معاملاتی خود به کارگزاری یا صرافی دستور فروش آن دارایی را در قيمت از قبل تعيين‌شده می‌دهد.

برای درک بهتر به این مثال توجه کنید: فرض کنیم قیمت اتریوم ۱,۰۰۰ دلار است و ما پیش‌بینی می‌کنیم، قیمت به ۱,۱۰۰ دلار می‌رسد، هدف فروش خود را روی ۱,۱۰۰ دلار قرار می‌دهیم. از آن طرف ممکن است به دلایل مختلف، پیش‌بینی ما اشتباه باشد و قیمت اتریوم افت کند، در این صورت هم نباید اجازه دهیم معامله بیشتر از یک مقدار معین ضررده باشد. پس به‌عنوان مثال در صرافی با کمک سفارش Stop حد ضرر معاملهٔ خود را روی ۹۰۰ دلار قرار می‌دهیم، یعنی اگر قیمت اتر به ۹۰۰ یا کمتر برسد، صرافی به‌طور خودکار اتر را به فروش می‌رساند تا از ضرر بیشتر جلوگیری شود.

فراموش نکنید حد ضرر باید طبق تحلیل بازار و بررسی شرایط خودمان ثبت شود، نه به‌طور حدسی.

اگر در معامله در بازار سودی به شما تعلق گرفته است، باید توانایی حفظ آن را داشته باشید. در اینجاست که مدیریت سرمایه و ریسک به کمک شما خواهد آمد. اما باید بپذیریم که بازار همیشه خواستهٔ خود را انجام خواهد داد و همان ‌طور که می‌خواهد حرکت می‌کند. هر روز با یک چالش جدید رو‌به‌رو خواهیم شد و تقریباً هر چیزی، از سیاست‌های جهان، رویدادهای مهم اقتصادی تا شایعات بانک مرکزی و بسیاری از عوامل دیگر که بین انواع مختلف دارایی هم‌بستگی ایجاد می‌کنند، سریع‌تر از چشم بر‌هم‌زدن باعث تغییر قیمت‌ها می‌شود.

اگر شغل شما معامله‌گری باشد و سرمایه‌گذار بلندمدت نباشید، تنها کافی است که چندین مرتبه در یک موقعیت اشتباه به امید بازگشت بازار به سمت هدف خود بمانید تا موجودی حساب معاملاتی شما به سرعت ریزش پیدا کرده و انگیزه و عمر معاملاتی شما به پایان برسد.

در اختیار داشتن یک سطحِ از‌ پیش تعیین شده برای خروج از معاملات زیان‌ده، نه‌تنها مزیت کاهش ضررهای احتمالی را فراهم می‌کند، بلکه اضطراب ناشی از حضور در یک معاملهٔ بدون برنامهٔ قبلی را هم از بین می‌برد.

هدف اصلی حد ضرر این است که اطمینان حاصل شود ضررها خیلی بزرگ نخواهند شد. برای درک بهتر اهمیت حد ضرر به مثال زیر توجه کنید:

شخص ۱ و ۲ را با مقدار سرمایه اولیه و استراتژی معاملاتی یکسان تصور کنید. تنها تفاوت این دو در مقدار ریسک معاملات آن‌ها است. شخص اول در هر معامله ۱۰٪ و شخص دوم ۲٪ ریسک را می‌پذیرند.

هر معامله تنها به یکی از این دو نتیجه منتهی خواهد شد: برد یا باخت. بنابراین هر معامله در صورت فعال‌شدن حد ضرر (SL) یا در هنگام رسیدن به حد سود (TP) بسته خواهد شد. حال تصور کنید که هر دو نفر گرفتار یک دوره معاملاتی بازنده شوند. در این شرایط فرضی، حد ضرر ده عدد از معاملات متوالی این دو فعال می‌شود، اما تفاوت اینجاست که موجودی حساب شخص دوم ۱۹٪ کاهش می‌یابد اما سرمایه دیگری ۶۵٪ از ارزش خود را از دست می‌دهد.

البته این به این معنی نیست که حدود ضرر را در معاملات خود کوچک تنظیم کنید، زیرا واقعیتی که وجود دارد این است که سرمایه‌گذاران بزرگ و بازارسازها در همه بازارهای مالی برای فراهم‌کردن یک فضای معاملاتی موقت با نوسانات بالا، از استراتژی استاپ هانت (Stop hunt) استفاده می‌کنند. به‌‌بیان ساده، این استراتژی به‌منظور فعال‌کردن حدود ضرر سایر معامله‌گران در بازار برای ایجاد یک فضای معاملاتی موقت با نوسانات بالا به کار برده می‌شود.

برای مثال، در شکل زیر اکثر معامله‌گران حد ضرر معاملات خود را بر روی خط حمایت سبز رنگ قرار داده‌اند، بنابراین سرمایه‌گذاران بزرگ قیمت را به‌صورت تصنعی و به‌منظور فعال‌کردن حدود ضرر مابقی سرمایه‌گذاران به زیر این سطح هدایت می‌کنند. پس از این حرکت، نوسانات بازار افزایش یافته و مسیر اصلی خود را بدون سود رساندن به باقی معامله‌گران پیش می‌گیرد. اساس این استراتژی برمبنای این است كه بسیاری از معامله‌گران تمایل دارند برای تنظیم حدود ضرر معاملات خود، به سطوح خاصی در قیمت گرایش پیدا کنند که این سطوح برای معاملات سرمایه‌گذاران بزرگ یا نوسان‌گیران جذابیت خاص خود را دارد. بنابراین از فعال‌شدن حد ضرر معاملاتتان یا به‌اصطلاح استاپ خوردن نترسید، مهم برآیند کلی معاملات و بهینه‌کردن حد ضرر در مسیر معامله‌گری شماست.

چگونه بهترین نقطه حد ضرر را مشخص کنیم؟

مکان ایده‌آل برای تنظیم حد ضرر توسط این دو عامل تعیین می‌شود:

1. حد ضرر باید در سطحی باشد که ثابت کند نقطه‌ٔ ورود به معامله کاملاً اشتباه بوده است.
2. حد ضرر باید دارای یک نرخ پیروزی قابل‌قبول در تاریخچه‌ٔ معاملات باشد. این نرخ به استراتژی معاملاتی کلی شما وابسته است.

تعیین حد ضرر چند گام ساده دارد که پایبند بودن به آنها بسیار مهم است. این مراحل را مرور می‌کنیم:

گام اول: استراتژی (پلن) معاملاتی خود را تعیین کنید

اگر استراتژی معاملاتی کتبی و معین ندارید، لازم است قبل از ادامه کار حتماً یکی ایجاد کنید. برای بهینه‌کردن محل تنظیم حد ضرر، در ابتدا باید یک روش دائمی و مداوم برای آن داشته باشید. هنگامی که قوانین مشخصی در مورد محل قرارگیری حد ضرر مشخص کردید، در ادامه عملکرد آن را پیگیری کنید و ببینید که آیا راهی برای بهبود آن وجود دارد یا خیر.

گام دوم: آزمودن استراتژی معاملاتی

سنجش بازدهٔ استراتژی معاملاتی به شما امکان می‌دهد تا بر اساس داده‌های تاریخی قیمت، عملکرد سیستم حد ضرر معاملات خود را بدست آورید. نتایج به دست آمده را مرور کنید تا کاربردی‌ترین موارد را شناسایی کنید. تایم‌فریم‌ها و جفت‌ارزهای مختلف را نیز محک بزنید و از میان آنها پربازده‌ترین‌ را بر اساس استراتژی خود انتخاب کنید.

گام سوم: استراتژی معاملاتی خود را بهبود ببخشید و دوباره بیازمایید

اگر استراتژی شما سودآور نبود، وقت آن است که تغییراتی در آن اعمال کنید. حتی اگر نتایج استراتژی شما خوب پیش رفته است، آزمایش ایده‌های جدید را نیز در نظر بگیرید؛ شاید در این بررسی‌ها به سیستم سودآورتری دست یافتید. از خلاقیت نترسید، بعضی اوقات عجیب‌ترین ایده‌ها سودآورترین هستند! هنگامی که به یک استراتژی مناسب دست پیدا کردید، وقت آن است که به مرحله چهارم بروید.

گام چهارم: به‌دنبال راه‌هایی برای تقویت استراتژی‌های معاملاتی خود باشید

اکنون زمان آن رسیده است که نتایج استراتژی خود را در بوتهٔ آزمایش قرار دهید. یک حساب آزمایشی (دمو) ایجاد کنید و با شروع معاملات در آن، نتایج را رصد کنید. محدودیت‌ها و اشکالات در این مرحله به تدریج آشکار خواهند شد، بنابراین در اینجا می‌توانید استراتژی خود را ویرایش کنید و شکل نهایی آن را تعیین کنید.

خطاهای متداول در تنظیم حد ضرر

تنظیمِ اشتباه حد ضرر می‌تواند تریدر را متحمل زیان سنگینی کرده و یا برعکس، باعث از دست دادن سود شود. برای تنظیم حد ضرر مناسب، نکات زیر را به یاد داشته باشید:

انتخاب حریصانه

بسیاری از معامله‌گران در ابتدای کار علاقه به تنظیم حد ضررهای کوچک و بسیار نزدیک به قیمت دارند. بنابراین به دفعات حد ضرر فعال می‌شود و بازار با ضرر این گروه را از بازی خارج می‌کند. این مدل از تنظیم حد ضرر ممکن است برای برخی از معامله‌گران روزانه مناسب باشد، اما در بیشتر موارد، تعیین حد ضرر با دامنه‌ای وسیع‌تر یا دورتر از قیمت، معمولاً به سود بیشتری منجر خواهد شد.

این روش، به‌خصوص برای نوسان‌گیران یا معامله‌گرانی که در بازگشت‌های قیمت (پولبک) به معاملات ورود می‌کنند، سود بیشتری به دنبال خواهد داشت. دلیل این امر این است که شما به معاملات خود فضای بیشتری برای نوسان می‌دهید.

حجم نادرست معاملات

اگر سرمایه کمی در بازار داشته باشید (مثلاً زیر ۱,۰۰۰ دلار)، بهتر است با حجم کم معامله کنید تا بتوانید حد ضررهای منقطی‌تری تنظیم کنید.

بسیاری از معامله‌گران به‌علت هم‌خوانی نداشتن اندازه‌ی معاملات با موجودی حساب معاملاتی خود دچار زیان می‌شوند. آنها حد ضرر معاملات خود را طبق مورد اول کوچک انتخاب می‌کنند و یکی از مهم‌ترین عناصر بازار یعنی نوسانات را نادیده می‌گیرند. بنابراین تطبیق اندازه‌ٔ معاملات با موجودی حساب سرمایه‌گذاری، علاوه بر تخصیص مقدار معقول ریسک، به قیمت‌ها اجازه‌ٔ نوسان هم خواهد داد.

نداشتن راهبرد حد ضرر آزمایش‌شده

اگرچه در ابتدای مطلب به این مورد اشاره کردیم، اما تکرار آن به‌دلیل اهمیت بی‌اندازه آن خالی از لطف نیست. اگر یک معامله‌گر در تنظیم حد ضرر تنها به‌صورت احساسی عمل کند، هیچ راهی برای فهمیدن چگونگی بهبود نتایج خود نخواهد داشت. چرا‌که با این‌گونه عمل‌کردن، هیچ ثباتی وجود نخواهد داشت.

در هر حال داشتن استراتژی به‌تنهایی کافی نیست. استراتژی بايد به‌صورت دائم مورد آزمايش قرار بگيرد تا كارايی آن اثبات شود.

۷ روش متداول حرفه‌ای‌ها برای تنظيم حد ضرر

با مطالعه‌ٔ ۷ مورد زیر می‌توانید ایده‌های جدیدی در مورد مکان تنظيم حد ضرر معاملات خود داشته باشید. طبیعتاً نتایج آنها در هر استراتژی با دیگری متفاوت خواهد بود. اما برای شروع، دید خوبی به معامله‌گر می‌دهد.

روش اول؛ تنظیم حد ضرر بر اساس درصدی از سرمایه

با ابتدایی‌ترین روش تنظیم حد ضرر شروع می‌کنیم. حد ضرر در این روش مبتنی بر درصدی ازپیش‌تعیین‌شده از حساب معاملاتی تنظیم می‌شود. به‌عنوان‌ِ مثال، یک معامله‌گر حاضر به ریسک دو درصد از سرمایه خود در هر معامله می‌شود. این مقدار می‌تواند در بین افراد متفاوت باشد. افراد ریسک‌پذیر ممکن است تا ۱۰٪ از حساب خود را در معرض ضرر احتمالی قرار دهند، در‌حالی‌که معامله‌گران ریسک‌گریز معمولاً کمتر از ۱٪ از حجم معاملهٔ خود را به ریسک تخصیص می‌دهند.

پس از مشخص‌‌شدن این مقدار، معامله‌گر با توجه به اندازهٔ موقعیت خود، محل قرارگرفتن حد ضرر را نسبت به نقطهٔ ورود خود محاسبه می‌کند. اشکالی که در این روش مطرح است این است که حد ضرر بهتر است مطابق با شرایط و محیط بازار یا قوانین استراتژی تعیین شود، نه اینکه چه‌مقدار از سرمایه خود را حاضر به از دست دادن هستید.

ماشین‌حساب تعبیه‌شده در سایت Trading Crypto Course در این روش به شما در تعیین حجم موقعیت‌ها و تنظیم حد ضرر کمک خواهد کرد.

روش دوم؛ تنظیم حد ضرر با استفاده از آخرین سقف و کف قیمت

چرخش‌های قیمت که به‌صورت سقف و کف‌ها در نمودار نمایش داده می‌شود، مکان مناسبی برای تنظیم حد ضرر است. این روش یکی از ساده‌‌ترین و ابتدایی‌ترین روش‌های تنظیم حد ضرر و در عین حال یکی از کاربردی‌ترین آنهاست. به مثال زیر توجه کنید؛ با ورود به معامله فروش (Short) در نقطه‌ٔ مشخص‌شده، می‌توانید حد ضرر معاملهٔ خود را در سقف فعلی قیمت قرار دهید.

به‌صورت مشابه، تنظیم حد ضرر را در معاملات خرید هم در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. نکته‌ای که باید به آن دقت کرد این است که با توجه به مبحث مدیریت سرمایه، نسبت ریسک به پاداش (Risk/Reward) در این دو مثال و مورد مشابه آن در روش سوم، ۱/۲ است. به زبان ساده‌تر به‌ازای دریافت دو واحد پاداش، حاضر به پذیرش یک واحد ریسک پس از ورود به معامله هستیم.

یک مزیت بزرگ در تنظیم حد ضرر بر اساس آخرین نوسانات این است که معمولاً می‌توانید با یک حد ضرر کوچک وارد بازار شوید. در مقابل، نکتهٔ منفی این است که به‌راحتی این حد ضررها فعال خواهند شد، چراکه نزدیک به حرکات قیمت تنظیم می‌شوند و بازه‌ٔ کوچکی دارند.

روش سوم؛ تنظیم حد ضرر با استفاده از سقف و کف پیشین قیمت

اگر استفاده از آخرین سقف یا کف برای معاملات با توجه به حرکات قیمت کوچک به نظر می‌رسد، گاهی اوقات استفاده از سقف یا کف قبلی قیمت پیشنهاد می‌شود. ممکن است برخی از معامله‌گران این ایده را دوست نداشته باشند، چراکه حد ضرر بسیار دورتر از حرکات قیمت تنظیم می‌شود و نسبت سود به زیان معاملات را به هم می‌ریزد.

گاهی در بعضی معاملات با انجام بعضی از بررسی‌ها و مطالعات ممکن است متوجه شوید که استفاده از حد ضرر بزرگتر در واقع می‌تواند به درصد برد بالاتر منجر شود. البته ممکن است این نکته در مورد استراتژی شما صدق نکند. با این حال، اگر جزو آن دسته از معامله‌گرانی هستید که حد ضررهای خود را بیش از حد کوچک تنظیم ‌می‌کنید، این یک ترفند ساده می‌تواند سودآوری استراتژی معاملاتی شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد. به‌عنوان مثال، روش قبل را با این روش مقایسه کنید.

روش چهارم؛ تنظیم حد ضرر با استفاده از میانگین متحرک

تنظیم حد ضرر با استفاده از میانگین‌های متحرک، روشی مناسب برای استراتژی‌های معاملاتی پیرو روند است. این اندیکاتور به صورتی پویا و دینامیک، سطوح مقاومت و حمایتی را با توجه به حرکات قیمت در بازار در اختیار معامله‌گر می‌گذارد.

در این روش بهتر است ابتدا چندین تایم فریم و دوره‌ی زمانی مختلف را در گذشته و حال بازار بررسی کنید تا بهترین حالت را که با استراتژی شما سازگار است پیدا کنید. برای مثال، شما می‌توانید از میانگین‌های متحرک با دوره‌ٔ ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ استفاده کنید که در بین معامله‌گران هم بسیار محبوب هستند. همچنین لازم نیست که تمام بازه‌های موجود را آزمایش کنید. عملکرد میانگین متحرک به‌عنوان حد ضرر معاملات شما اهمیت دارد. در واقع می‌توان گفت که بهره‌بردن از میانگین متحرک به‌عنوان حد ضرر، نوعی استفاده از حد ضرر شناور (Trailing Stoploss) است.

گفتیم که استفاده از میانگین متحرک به‌عنوان حد ضرر، روشی مناسب برای استراتژی‌های معاملاتی پیرو روند است. اما گاهی بعضی از معامله‌گرها در استراتژی‌ها خود برای یافتن محل چرخش و بازگشت بازار نیز از این روش استفاده می‌کنند. همچنین یکی از معایب این روش، حرکت میانگین متحرک به‌ همراه قیمت است. بنابراین به‌طور مداوم باید حد ضرر را جابجا کرد. در این روش همچنین اندیکاتور ATR یا Average True Range نیز در کنار حرکات قیمت (پرایس اکشن) به تریدر در شناسایی نوسانات بازار و تنظیم حد ضرر معقول کمک خواهد کرد.

روش پنجم؛ تنظیم حد ضرر با استفاده از سطوح حمایت و مقاومت

روشی دیگر برای تنظیم حد ضرر در معاملات، استفاده از سطوح حمایت و مقاومت کلیدی است. نکته‌ اینجاست که این سطوح به‌شکل خطوطی دقیق نیستند و بیشتر به‌صورت نواحی حمایت و مقاومت هستند. بنابراین دقت داشته باشید که در تنظیم حد ضرر با این روش، کمی برای نوسان قیمت در حوالی آنها جا بگذارید، زیرا در اغلب اوقات قیمت تنها به یک مقاومت خطی و استاتیک واکنش نشان نخواهد داد و ممکن است کمی به بالا یا پایین این سطوح هم نوسان کند.

به‌عنوان یک قانون، بهترین مکان برای ترسیم سطوح، مناطقی است که قیمت به‌شدت به آنها واکنش نشان می‌دهد. نقض این نواحی نیز هشداری مبنی بر اشتباه‌بودن تحلیل اولیهٔ شما از نمودار است. یک نکته‌ٔ جالب اینکه از سطوح روانی قیمت و اعداد گردشده غافل نشوید، چراکه این سطوح اغلب سطوح حمایت یا مقاومت هستند.

روش ششم؛ تنظیم حد ضرر با استفاده از اندیکاتور پارابولیک سار

استفاده از اندیکاتور پارابولیک سار (Parabolic SAR)، یک روش عالی دیگر برای تنظیم حد ضرر در معاملات است. کاربرد این شاخص، نشان‌دادن تغییرات شتاب (تکانهٔ حرکت) و تأیید صعودی یا نزولی‌بودن روند است. این اندیکاتور مانند مابقی اندیکاتورها به‌تنهایی کامل نیست و تکمیل‌کننده‌ٔ حرکات قیمت و اندیکاتورهای دیگر است، اما در پیروی و تأیید روند به‌خوبی عمل می‌کند.

این اندیکاتور پاسخگوی هر دو نوع استراتژی پیرو روند و چرخش روند است. از اندیکاتورهای مشابهی مثل باندهای بولینگر (Bollinger Bands) هم می‌توانید استفاده کنید.

روش هفتم؛ تنظیم حد ضرر برمبنای زمان

در این روش، حد ضرر بر اساس پارامترهای قیمت نخواهد بود، بلکه بر مبنای پارامترهای زمانی تنظیم می‌شود. به‌عنوان مثال، این روش ممکن است که معامله‌گر را ملزم به بستن موقعیت خود در پایان روز، بدون توجه به نتیجه کند. البته این روش محبوبیت زیادی ندارد و افراد کمتری از این روش در معاملات خود استفاده می‌کنند.

در این روش وضعیت واقعی بازار در نظر گرفته نخواهد شد و همچنین معامله‌گر در نهایت مجبور به بستن موقعیت‌ها به‌صورت دستی است.

جمع‌بندی

سعی کنید خیلی درگیر بهبود پی‌درپی و دائمی مکان تنظیم حد ضرر خود نشوید، زیرا هیچ جایگاه بی‌نقصی برای تنظیم آن وجود نخواهد داشت. یکی از اصول معامله‌گری، بازی‌کردن با این درصدها است. وقتی اطلاعات خروجی مربوط به استراتژی تنظیم حد ضرر خود را پیگیری و رصد می‌کنید، بهترین مکان و رویکرد برای تنظیم حد ضرر معاملات آشکار خواهد شد.