۱۲ سال با بیت کوین؛ فرازونشیب‌های پادشاه ارزهای دیجیتال از زمان تولد تاکنون

هفته گذشته سالروز تولد وایت‌پیپر بیت کوین بود. هیچ جشنی برای آن برگزار نمی‌شود و هیچ کیکی هم در کار نیست. شبکه دوستی بیت کوین غیرمتمرکز و سازنده آن ناشناس است. با این حال وایت‌پیپر بیت کوین از زمان انتشارش تاکنون تأثیر عمیقی بر جهان گذاشته است. اتفاقات زیادی در طول این سال‌ها رخ داده است. دی‌کریپت در مقاله‌ای چند اتفاق مهم در تاریخ ۱۲ ساله بیت کوین را مرور کرده است که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.

۲۰۰۸؛ تولد بیت کوین

داستان ما از ۳۱ اکتبر ۲۰۰۸ (۱۰ آبان ۱۳۸۷) آغاز شد. در این تاریخ ساتوشی ناکاموتو، سازنده ناشناس بیت کوین یا تیمی از سازندگان، وایت‌پیپر این ارز دیجیتال را منتشر کرد؛ یک سیستم پول نقد الکترونیکی همتابه‌همتا. در این وایت‌پیپر، ناکاموتو پیش‌نویس طرحی را آماده کرد که این امکان را فراهم می‌آورد که پرداخت‌های آنلاین به‌طور مستقیم و بدون مراجعه به یک مؤسسه مالی، از فردی به فرد دیگر ارسال شود.

درست یک ماه قبل از آن، لمن برادرز (Lehman Brothers) یکی از بزرگترین بانک‌های سرمایه‌گذاری در ایالات ‌متحده، در پی بحران مالی سال ۲۰۰۸ اعلام ورشکستگی کرد. این اتفاق، دلیل وجودی بیت کوین بود. همان‌‌طور که سیستم مالی متمرکز ایالات‌ متحده با مشکل مواجه شد، روزنه‌ای در بازار برای یک سیستم غیرمتمرکز به وجود آمد تا خود را از این کشتی در حال سوختن نجات دهد.

۲۰۰۹؛ اولین سال بیت کوین

سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸)، سال راه‌اندازی بیت کوین بود. در ماه ژانویه (دی)، کد بیت کوین به‌عنوان نرم‌افزار متن‌باز منتشر و جنسیس بلاک استخراج شد. ناکاموتو ۵۰ بیت کوین اول را استخراج کرد، هر چند در آن زمان هیچ ارزشی نداشت. چند هفته بعد، ناکاموتو ۱۰ بیت کوین به هال فینی (Hal Finney) فرستاد که اولین تراکنش بیت کوین بین دو نفر محسوب می‌شود. زمانی که بیت کوین یک‌ساله شد، ویکی‌لیکس چهارصد هزار سند را درباره جنگ عراق منتشر کرد و عامل خودروی بمب‌گذاری‌شده میدان تایمز نیویورک که موفق به انفجار منطقه توریستی نیویورک نشد، به حبس ابد محکوم شد.

۲۰۱۰؛ روز پیتزای بیت کوین

در روزهای نزدیک به دومین سالگرد تولد بیت کوین، اینستاگرام راه‌اندازی شد. این اپلیکیشنِ به اشتراک‌گذاری عکس در ۶ اکتبر (۱۴ مهر) همان سال شروع به کار کرد. در سال ۲۰۱۰ بیت کوین حدود ۰٫۲۰ دلار ارزش داشت و در طول همان سال به قیمت ۰٫۳۹ دلار نیز رسید. ناکاموتو که در آن سال حدود یک میلیون بیت کوین استخراج کرده بود، کد منبع این ارز دیجیتال را در اختیار گوین اندرسون (Gavin Andresen) قرار داد. سال ۲۰۱۰ همچنین به‌خاطر روز پیتزای بیت کوین (Pizza Day) هم مشهور است؛ در روز ۲۲ مه (۱ خرداد)، لازلو هانیک (Laszlo Hanyecz) ده هزار بیت کوین برای خرید دو پیتزا از رستوران زنجیره‌ای پاپاجونز (Papa John’s) پرداخت کرد. با قیمت‌های فعلی، این دو پیتزا بیش از ۱۳۷ میلیون دلار آب خورده است.

هانیک سال‌ها بعد در خصوص این خرید چند میلیون دلاری همچنان احساس مثبتی داشت و در گفتگو با نیویورک‌ تایمز گفت:

بیت کوین در آن زمان ارزش خاصی نداشت، بنابراین ایده معامله با آن فوق‌العاده جذاب بود. هیچ‌کس نمی‌دانست که بیت کوین روزی این‌قدر ارزشمند و بزرگ خواهد شد.

۲۰۱۱؛ اولین حباب بیت کوین

بیت کوین در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) محبوب شد و مدت‌زمان زیادی نگذشت که بازارهای سیاه این ارز دیجیتال را به‌واسطه ویژگی نیمه‌ناشناس بودنش موردتوجه قرار دادند. سیلک رود (Silk Road)، بازار سیاهی در دارک‌وب بود که بیت کوین را با اسلحه، مواد مخدر و سایر کالاهای قاچاق غیرقانونی معامله می‌کرد و بدین ترتیب پای بیت کوین به دنیای تجارت باز شد.

سال ۲۰۱۱ اولین حباب قیمتی بیت کوین شکل گرفت. قیمت بیت کوین به‌سرعت بالا رفت و در تاریخ ۸ ژوئن آن سال (۱۸ خرداد ۱۳۹۰) به ۳۱٫۵۰ دلار رسید. اما در سومین سالروز تولد بیت کوین قیمت آن به ۳٫۱۲ دلار کاهش پیدا کرد. نشانه‌های اولیهٔ نوسانات قیمتی شدید بیت کوین که تا به امروز نیز اثراتش بر این ارز دیجیتال باقی مانده است، در این سال ظاهر شد.

بیت کوین در سومین سال تولدش با یک رقیب نیز مواجه شد. لایت کوین در اکتبر سال ۲۰۱۱ (مهر ۱۳۹۰) و به‌عنوان «نقره‌ای برای طلای بیت کوین» راه‌اندازی شد. در جای دیگری از جهان معمر قذافی، دیکتاتور لیبی، در جریان قیام مردمی موسوم به بهار عربی کشته شد.

۲۰۱۲؛ غیرقابل‌توقف

در تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۱۲ (۱۰ آبان ۱۳۹۱) پیروزی برای بیت کوین رقم خورد. در آن تاریخ بورس اوراق بهادار نیویورک پس از دو روز تعطیلی به‌دلیل طوفان سندی، فعالیت خود را از سر گرفت. بیت کوین در تمام این مدت قابل استفاده باقی ماند و دلیل بزرگی برای قدرت شبکه غیرمتمرکزش ارائه کرد.

قیمت بیت کوین در طول سال به روند صعودی خود ادامه داد. در ماه اکتبر (آبان) به بالاترین سطح خود، یعنی ۱۲٫۴ دلار رسید. قیمت بیت کوین که در این سال به‌طور متوسط ۵٫۲۷ دلار بود، ۱,۶۵۶ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۱۱ نشان داد.

در ماه سپتامبر (شهریور) گوین اندرسون، جان ماتونیس (Jon Matonis)، پاتریک مورک (Patrick Murck)، چارلی شرم (Charlie Schrem) و پیتر وسنس (Peter Vessenes) بنیاد بیت کوین را راه‌اندازی کردند. بیت‌پی، سرویس پرداخت‌های بیت کوین، اعلام کرد هزار پذیرنده شروع به پذیرش پرداخت‌هایی کرده‌اند که با بیت کوین انجام می‌شود.

۲۰۱۳: سیلک رود توقیف شد

در فوریه سال ۲۰۱۳ (بهمن ۱۳۹۱) صرافی کوین بیس گزارش داد که فروشش از یک میلیون دلار فراتر رفته است و در ماه مارس (اسفند) همان سال، ارزش بازار بیت کوین از یک میلیارد دلار عبور کرد. سیلک رود که در سال ۲۰۱۱ افتتاح شده بود، در ماه اکتبر با حمله اف‌بی‌آی به همراه ۲۶ هزار بیت کوین توقیف شد. راس اولبریکت (Ross Ulbricht) بنیان‌گذار سیلک رود، هم‌اکنون در حال گذراندن حکم حبس ابد خود بدون عفو مشروط است. در سال ۲۰۲۰ او برای هفتمین سال متوالی، تولد خود را در زندان سپری کرد. دادستان‌های پرونده سیلک رود مدعی‌اند بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳، فروشندگان سایت اولبریکت ۲۱۴ میلیون دلار درآمد کسب کرده‌اند.

ارزش بازار بیت کوین در سومین سالروز تولدش از دو میلیارد دلار فراتر رفت و قیمت هر بیت کوین به بیش از ۲۰۰ دلار رسید. در نقطه دیگری از جهان، پیتر هیگز (Peter Higgs) و آلیس مونرو (Alice Munro) برنده جایزه نوبل شدند.

۲۰۱۴: ام‌تی ‌گاکس سقوط می‌کند

در ششمین سالروز تولد بیت کوین، ارزش بازار این ارز دیجیتال بیش از ۴ میلیارد دلار بود. قیمت هر بیت کوین به ۳۲۹ دلار رسیده بود و حجم معاملات روزانه آن از ۱۳ میلیون دلار فراتر رفته بود. اما همه چیز در دنیای ارزهای دیجیتال خوب پیش نرفت. در ماه فوریه (بهمن)، صرافی ارز دیجیتال ام‌تی ‌گاکس (Mt. Gox) سرویسِ برداشت از حساب را برای کاربران خود به حالت تعلیق درآورد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که ۷۴۴ هزار بیت کوین گم شد که در آن زمان ارزشی معادل ۴۷۳ میلیون دلار داشت و ۶ درصد از کل موجودی بیت کوین جهان به حساب می‌آمد. حدود ۲۰۰ هزار عدد از بیت کوین‌های مفقودشده بازیابی شد و بقیه بیت کوین‌ها برای همیشه از دست رفتند.

۲۰۱۵: افزایش حجم معاملات

ارزش بازار بیت کوین در پایان اکتبر سال ۲۰۱۵ (آبان ۱۳۹۴)، ۴٫۶ میلیارد دلار و قیمت هر بیت کوین ۳۱۲ دلار بود. اگرچه قیمت و ارزش بازار بیت کوین راکد بود، حجم معاملات روزانه آن به‌طرز چشم‌گیری افزایش یافت و به ۵۲ میلیون دلار رسید. در خارج از فضای بیت کوین و ارزهای دیجیتال، چین ساخت یک جزیره را در دریای چین جنوبی آغاز کرد و روسیه درگیر جنگ سوریه شد.

۲۰۱۶: بیت کوین به روند اصلی تبدیل می‌شود

در سال ۲۰۱۶ قیمت بیت کوین روند صعودی خود را آغاز کرد. در سالروز تولد وایت‌پیپر بیت کوین در آن سال، حجم معاملات روزانه این ارز دیجیتال به ۹۳ میلیون دلار، ارزش بازار آن به ۱۱ میلیارد دلار و قیمت هر بیت کوین به ۷۰۳ دلار رسید. بسیاری از کسب‌وکارهای برجسته پذیرش بیت کوین را آغاز کردند. فروشگاه بازی‌های ویدئویی Valve’s Steam و همچنین شرکت اوبر (Uber) که در زمینه اشتراک‌گذاری خودرو فعالیت می‌کند، از جمله این کسب‌وکارها بودند.

در ماه اکتبر (مهر)، کلمبیا با شورشیان فارک (FARC) توافق‌نامه صلح امضا کرد. همچنین در هتلی واقع در پاریس، ۱۰ میلیون دلار از کیم کارداشیان (Kim Kardashian) دزدیده شد. اگر کارداشیان این مقدار پول را در قالب بیت کوین نگه می‌داشت…

۲۰۱۷: حباب بیت کوین

سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌ جمهور جدید آمریکا آغاز به کار کرد. این سال برای دارندگان ارزهای دیجیتال، سال حباب بیت کوین بود.

در سالروز تولد وایت‌پیپر بیت کوین، قیمت هر واحد از این ارز دیجیتال ۶,۱۳۱ دلار و ارزش بازار آن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار بود. رقمی که برخی آن را به فهرست‌شدن قراردادهای آتی بیت کوین در بورس کالای شیکاگو نسبت می‌دهند. این موضوع، شرط‌بندی بر روی بیت کوین را برای بسیاری از افراد در جهان آسان کرد. بیت کوین در هفته اول در بورس کالای شیکاگو ۴۶۰ میلیون دلار معامله شد. قیمت بیت کوین در ماه دسامبر (آذر) در جهشی بی‌سابقه به بیش از ۲۰ هزار دلار رسید. در روز هفتم دسامبر (۱۶ آذر) تقریباً ۵۰ میلیارد بیت کوین معامله شد.

۲۰۱۸: رو به پایین؛ اما نه رو به پایان

سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) همه چیز خراب شد. بازار کاملاً مبتنی بر حدس و گمان بود و روندی معکوس به خود گرفت. در ماه فوریه (بهمن)، قیمت بیت کوین به ۶,۵۳۸ دلار سقوط کرد و این موضوع نوید یک سال سخت را می‌داد. در دهمین سالگرد انتشار وایت‌پیپر بیت کوین، قیمت آن ۶,۳۲۵ دلار بود. این در حالی بود که ارزش بازار این ارز دیجیتال همچنان با ۱۰۹ میلیارد دلار در شرایط مناسبی قرار داشت. سقوط قیمت بیت کوین با واکنش شدید رسانه‌های مهم و شبکه‌های اجتماعی مواجه شد.

توییتر، فیس‌بوک و گوگل مطابق انتظار تبلیغات مرتبط با ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین را ممنوع کردند. بعدها گوگل و فیس‌بوک این ممنوعیت را لغو کردند. از طرفی فیس‌بوک تلاش بسیاری داشت تا بتواند ارز دیجیتال خودش یعنی لیبرا را راه‌اندازی کند.  

۲۰۱۹: بازگشت بیت کوین

به‌دنبال افت شدید قیمت در سال ۲۰۱۸، بازار به‌سرعت در سال ۲۰۱۹ برگشت. بیت کوین سال را با قیمت ۳,۷۶۴ دلار آغاز کرد و قیمت آن در ماه ژوییه (تیر) به ۱۳,۷۹۶ دلار رسید. از آن زمان به بعد، قیمت بیت کوین با فرازونشیب زیادی همراه بوده است. اما تعریف و تمجید شی جین پینگ (Xi Jinping) رئیس‌ جمهور چین از بلاک چین، فناوری زیربنایی بیت کوین، موجب شد قیمت بیت کوین نسبتاً رو به بالا و قدرتمند باقی بماند.

در یازدهمین سالروز تولد وایت‌پیپر بیت کوین، هر بیت کوین حدود ۱۰ هزار دلار قیمت داشت و ارزش بازار آن به ۱۶۵ میلیارد دلار رسید. تا آن زمان شبکه بیت کوین از ۵۵ هزار نود تشکیل می‌شد، این در حالی بود که ۸۲۰ هزار آدرس، بیت کوین معامله کرده بودند.

۲۰۲۰: سقف‌های قیمتی جدید

بیت کوین در سال ۲۰۲۰ شروعی پرقدرت داشت. با نزدیک‌شدن به هاوینگ بیت کوین، هیجانات زیادی در بازار به وجود آمد، اما تعداد اندکی از افراد می‌توانستند پیش‌بینی کنند که این سال چگونه به پایان خواهد رسید، چراکه شیوع ویروس کرونا در ماه مارس کل دنیا را تحت‌تأثیر خود قرار داد. هرج‌ومرج ناشی از شیوع ویروس کرونا، در ابتدا قیمت بیت کوین را کاهش داد و به پایین‌تر از ۴ هزار دلار رساند.

اما همزمان با ارائه بسته‌های محرک اقتصادی بزرگ که در پی قرنطینه در سراسر جهان رخ داد، بیت کوین مجدداً جایگاه خود را بازپس گرفت و سرمایه‌گذارانی که در جستجوی پناهگاهی برای محافظت از سرمایهٔ خود در برابر تورم بودند، به این ارز دیجیتال روی آوردند. در ادامه، قیمت بیت کوین به ۱۰ هزار دلار رسید و تا پایان تابستان در همان محدوده قیمتی باقی ماند. به نظر می‌رسد وقوع مجموعه‌ای از شوک‌های مالی که اقتصاد جهانی با آن مواجه شد، ثابت کرد که بیت کوین آسیب‌پذیری کمتری دارد. در واقع، بیت کوین نه‌تنها در برابر شوک‌ها و استرس‌ها مقاوم است، بلکه در این خصوص قوی‌تر هم عمل می‌کند.

در ادامه پول‌های زیای برای سرمایه‌گذاری در بیت کوین سرازیر شدند. سرمایه‌گذاران نهادی نظیر گری‌اسکیل (Grayscale) و اسکوئر (Square) مقادیر زیادی در بیت کوین سرمایه‌گذاری کردند. از طرفی پی‌پال، غول پرداخت دیجیتال، با معرفی ویژگی جدید خریدوفروش ارزهای دیجیتال در پلتفرم خود، درها را به روی پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال باز کرد.

خبر ورود پی‌پال به دنیای ارزهای دیجیتال، قیمت بیت کوین را به بیش از ۱۳ هزار دلار رساند. در دوازدهمین سالگرد تولد وایت‌پیپر بیت کوین، قیمت این ارز دیجیتال به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) رسید. افرادی که تا پیش از این به بیت کوین می‌تاختند، از مایکل سیلور (Michael Saylor) مدیرعامل مایکرواستراتژی گرفته تا جی‌پی مورگان (JP Morgan)، اکنون جملات ستایش‌آمیزی را در وصف بیت کوین می‌گویند.

یک چیز قطعی به نظر می‌رسد؛ صرف‌نظر از هر اتفاقی که بعداً بیفتد، بیت کوین در جایگاه کاملاً متفاوتی با ۱۲ سال پیش، یعنی زمانی که برای اولین بار در جهان ظاهر شد، قرار دارد.