چگونه ویروس کرونا باعث رواج ارزهای دیجیتال خواهد شد؟

کرونا، ویروسی که تا چند ماه قبل نامی نامأنوس برای مردم بود، حالا تمام کشورهای دنیا را درگیر کرده است و تمام جنبه‌های زندگی مردم، از جمله اقتصاد را تحت تأثیر خود قرار داده است. با اینکه این ویروس تأثیرات منفی گسترده‌ای بر زندگی شخصی و اجتماعی افراد گذاشته است، اما مانند هر پدیده دیگری، جنبه‌های مثبتی نیز دارد. یکی از این تأثیرات مثبت، آگاه‌سازی مردم درباره ناکارآمدی بیش از پیش سیستم‌های مالی سنتی و نیاز به سازوکار پولی و مالی جدید است؛ سیستمی که می‌تواند بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال باشد. آجیت تریپاتی (Ajit Tripathi) در مقاله‌ای که برای کوین دسک نوشته،‌ به بررسی این مقوله پرداخته است.

کرونا از چهار جنبه به ارزهای دیجیتال کمک کرد که عبارتند از:

افزایش نفوذ سیاسی

جامعه ارزهای دیجیتال پیش‌بینی درستی در مورد نحوه تأثیر ویروس کرونا بر جوامع و اقتصادهای جهان داشت. طی ماه‌های طولانی که رهبران سیاسی جهان و سازمان جهانی بهداشت (WHO) نسبت به اعلام وضعیت «همه‌گیری» و انجام اقدامات قاطعانه سهل‌انگاری می‌کردند، بسیاری از افراد تأثیرگذار در حوزه ارزهای دیجیتال در توییتر، از جمله افرادی با نام‌های کاربری بالاجیس (balajis)، نیوال (naval)، و توبیت‌ایدیِت (twobitidiot) پیش‌بینی می‌کردند ووهانی دیگر در سرتاسر جهان اتفاق خواهد افتاد.

تقریباً سه ماه پس از طوفان توییتری که کاربرهای فعال در حوزه ارزهای دیجیتال برای ابراز نگرانی در مورد قرنطینه کامل ووهان به راه انداختند، سازمان جهانی بهداشت بیماری کووید-۱۹ را یک بیماری همه‌گیر اعلام کرد. در بریتانیا (محل زندگی نویسنده مقاله)، نخست وزیر بوریس جانسون اعلام کرد این کشور می‌تواند رویکردی متفاوت از تمام جهان اتخاذ کند و به دنبال «ایمنی جمعی» باشد. کاربران ارزهای دیجیتال در توییتر و ردیت به ‌شدت از این ادعاها انتقاد کردند. چنین تفاوت واضحی بین سهل‌انگاری خطرناک جهان ارزهای رایج (فیات) و پیش‌بینی صحیح جامعه ارزهای دیجیتال، می‌تواند اشاره‌ای به نظام ذهنی افرادی باشد که به سمت ارزهای دیجیتال جذب می‌شوند؛ کنجکاو، ناراضی از وضعیت موجود و علاقه‌مند به ممکن‌ها و نه واقعیت جاری.

از نظر تاریخی، عبور جامعه ارزهای دیجیتال از سد محافل سیاسی آسان نبوده است. شکاف نسلیِ آشکاری بین میان‌سالان محافظه‌کاری که بازارها و اقتصادهای امروز را طراحی کرده‌اند و کمال‌طلب‌های بی‌پروای طرفدار بیت‌ کوین که صدای اصلی جامعه ارزهای دیجیتال هستند، وجود دارد. اکنون، افراد خردمند و کاردانی مانند چامات پالیهاپیتیا (Chamath Palihapitiya) و بالاجی سرینیواسان (Balaji Srinivasan) بالاخره در محافل سیاسی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این افراد دیدگاه ارزنده‌ای برای به چالش‌ کشیدن نظر عمومی و تصور همگانی ارائه کردند و این تغییر ساده می‌تواند از اساس، گفتمان پیرامون ارزهای دیجیتال را تغییر دهد.

بانک‌ها سرانجام بیت کوین نگه می‌دارند

از نظر تاریخی، قانون‌گذاران در سرتاسر جهان درخصوص ارائه مجوز به بانک‌ها برای کار با ارزهای دیجیتال به شدت محتاط بوده‌اند. در سوئیس، بانک‌های کریپتو مانند سبا (SEBA) و سیجنوم (Sygnum) تا حد زیادی نظر موافق قانون‌گذاران را جلب کرده‌اند و همچنین در آلمان، بیش از ۴۰ بانک به دنبال مجوز خدمات امانت‌داری ارزهای دیجیتال هستند. اما در بیشتر این موارد، قوانین سفت و سخت مالی به نام «ملزومات سرمایه‌ای بازل» برای نگهداری ارزهای دیجیتال، مانعی جدی بر سر راه استفاده از ارزهای دیجیتال توسط بانک‌ها بوده‌ است. کمیته نظارتی بازل (BCBS) ترکیبی از بانک‌های مرکزی چند کشور است که به طور ضمنی بر شیوه بانک‌داری این کشورها نظارت می‌کند و وظیفه اصلی آن، اعمال مجموعه‌ای از مقررات بین‌المللی است تا اطمینان حاصل کند که بانک‌ها حداقل سرمایه موردنیاز را برای به حداقل رساندن ریسک در اختیار دارند.

این پیش‌فرض وجود دارد که سیستم بانک‌داری مبتنی بر اصلاحات بازل ۳ (post-Basel III)، که پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ تصویب شد، به خوبی کار می‌کند و به حل تمامی مشکلات ناشی از بحران اقتصادی پیشین کمک کرده است. این یعنی بانک‌ها باید از دارایی‌های ناآشنا و بی‌ثباتی مانند ارزهای دیجیتال پرهیز کنند.

اکنون تزریق پول در دوران شیوع بیماری کووید-۱۹ و همچنین بحران توافقنامه‌های بازخرید که پیش از شیوع کرونا و در سال ۲۰۱۹ رخ داد، نشان داده‌اند که اصلاحیه‌های بازل ۳ و ۴، به جز تغییر ریسک سیستمی در بازار از سیستم بانک‌داری به سیستم بانک‌داری سایه کار چندانی انجام نداده ‌است. همه افراد برجسته در سیستم مالی سنتی، از رئیس فدرال رزرو ایالات متحده، جروم پاول (Jerome Powell) گرفته تا اسطوره‌های سرمایه‌گذاری کلان مانند ری دالیو (Ray Dalio)، در چالش این رویداد قوی سفید (چالش اقتصادی قابل پیش‌بینی) کاملاً گرفتار شده‌اند. این گرفتاری جدید ما را مجاب می‌کند تا در اعتماد خود به فرمول‌های پیچیده ریاضی‌ برای مخفی ‌کردن کوهی از بدهی تجدیدنظر کنیم و در این بین، واژه جادویی «کمیاب ‌بودن» دوباره طرفدار پیدا خواهد کرد. هنگامی که بانک‌ها به منظور ثبات بلندمدتِ ترازنامه‌های مالی خود به دنبال دارایی‌های کمیاب بروند، بسیاری طلا را انتخاب خواهند کرد، اما تعداد قابل‌توجهی نیز به دنبال طلای دیجیتال، یعنی بیت کوین، خواهند بود.

بانک‌های مرکزی ارز دیجیتال ملی راه‌اندازی می‌کنند

در ماه مارس، یک ماه پیش از اینکه اقتصاد بریتانیا تعطیل شود، بانک انگلستان مقاله‌ای جذاب در مورد مزایای بالقوه ارز دیجیتال ملی (CBDC) منتشر کرد. از مهم‌ترین ویژگی‌های ارزهای دیجیتال ملی، ارائه خدمات سیستم‌های پرداخت الکترونیک به افراد کم‌بضاعت است. اندکی بعد از انتشار مقاله بانک انگلستان، قانون‌گذاران ایالات متحده نیز عجولانه سعی کردند دلار دیجیتال را در لایحه تسهیلات مالی خود بگنجانند. این اقدام و سایر اقدام‌های مشابه از آن زمان، ناکام ماندند. اما «دلار دیجیتال» ناگهان در دستور کار سیاست‌گذاری ایالات متحده قرار گرفته است.

از نظر تاریخی، یکی از قدرتمندترین استدلال‌های سیاسی علیه ارزهای دیجیتال ملی این بود که بانک‌ها، ابزار اولیه ایجاد اعتبار و سیاست‌گذاری پولی هستند. یک ارز دیجیتال ملی که در دسترس تمام خانواده‌ها باشد، ممکن است بتواند موقعیت بانک را در زمان بحران اقتصادی تضعیف کند. با این حال، این بحران نشان داد که اساس و بنیان سیستم بانک‌داری در تحقق هدف اجتماعی‌اش، یعنی حفظ ثبات مالی و در نتیجه ارتقا رفاه اقتصادی گسترده‌تر، ناکارآمد است.

وزیر دارایی بریتانیا، ریشی سوناک (Rishi Sunak)، در تلاش بود تا تسهیلات مالی را به افراد کم‌بضاعت‌تر برساند؛ زیرا بانک‌ها نتوانستند کمک‌های مالی را به افراد موردنظر برسانند. همانطور که گاردین نیز اخیرا گزارش کرد، در طول تعطیلی ناشی از شیوع بیماری کووید-۱۹، از هر پنج کسب‌وکار بریتانیایی که به‌طور رسمی برای دریافت وام‌های دولتی درخواست داده‌اند، تنها یک مورد موفق به دریافت کمک‌های مالی اضطراری شده‌ است. متاسفانه، به نظر می‌رسد این برنامه برای حمایت و رساندن پول به دست شرکت‌هایی که با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بیش از اندازه کُند عمل می‌کند.

درحالیکه طی سه تا شش ماه آینده از حالت تعطیلی کامل بیرون خواهیم آمد، جالب است ببینیم که آیا ناتوانی بانک‌ها در ارائه تسهیلات مالی به افراد نیازمند، پیامد سیاسی مستقیمی برای سیاست‌مدارانی چون آقای سوناک و آقای جانسون خواهد داشت یا نه. اگر چنین اتفاقی بیفتد، امیدواریم حتی مخالفان ارز دیجیتال ملی نیز توجهی ویژه به این ایده داشته باشند. ایده ایجاد ارزهای دیجیتال ملی همیشه کارآمد به نظر آمده و اکنون در بحبوحه بحران کووید-۱۹ و نیاز به رساندن سریع و مستقیم پول به دست افراد، صحت این ایده به اثبات رسیده است.

ادغام زیرساخت بازار با پول جادویی

از نظر تاریخی، قوانین و مقررات ارزهای دیجیتال در سرتاسر جهان، مانند آمیزه‌ای از وصله‌های ناجور، ایالت به ایالت و کشور به کشور متفاوت بوده است. ارز دیجیتال، صنعتی است که حول یک دارایی شکل گرفته است تا انتقال‌های فوری، بین‌المللی و مبتنی بر اینترنت را امکان‌پذیر کند. برای پیش‌برد چنین صنعتی، این قوانین ناهماهنگ مانند میدان مین عمل می‌کنند و کار را بسیار دشوار کرده‌اند. در اروپای غربی، که اغلب کشورها اکنون در حال تصویب پنجمین بخشنامه قوانین ضدپولشویی (5MLD) هستند، ملزومات مجوز و ثبت در تک‌تک کشورها دارند اجرایی‌ می‌شوند. به عنوان مثال، اسپانیا هنوز به طور رسمی قانونی در مورد ارزهای دیجیتال وضع نکرده است، درحالیکه آلمان در حال حاضر به طور رسمی ارزهای دیجیتال را به عنوان یک ابزار مالی در نظر می‌گیرد که می‌تواند نشانه‌ای باشد از اینکه قوانین بخشنامه بازار در ابزارهای مالی (MiFID) اتحادیه اروپا به ‌زودی در خصوص بازارهای ارز دیجیتال اعمال خواهند شد.

همچنین تعدادی تفاوت کوچک و بزرگ دیگر وجود دارند که فقط کاربرهای خبره توییتر در حوزه قانون و قضا به‌ طور کامل از آن‌ها سر در می‌آورند. این عدم هماهنگی قوانین ممکن است فرصت‌های جالبی برای برخی به وجود آورد؛ اما در مجموع به صنعت ارزهای دیجیتال ضربه خواهد زد و گسترش جهانی کسب‌وکارهای مرتبط با ارزهای دیجیتال را برای نوآوران در این حوزه تقریبا غیرممکن خواهد کرد. با ورود قاطعانه و ثمربخش بیت کوین و دارایی‌های دیجیتال به گفتمان قانون و سیاست، شیوع بیماری کووید-۱۹ می‌تواند این اِعمال قطره‌چکانی قوانین متناقض را به‌ سرعت به سمت ایجاد بازارهای هماهنگ و یکپارچه ارز فیات و ارز دیجیتال سوق دهد.

برخی کارشناسان مانند کیتلین لانگ (Caitlin Long)، که خود پیشگام در ایجاد محیطی مناسب و مساعد برای صنعت ارزهای دیجیتال در ایالت وایومینگ آمریکا است، معتقد هستند که چنین تغییری باعث ورود پول‌های نهادی و سازمانیِ بیشتر به دنیای ارزهای دیجیتال می‌شود. با اینکه ورود کوهی از پول به این صنعت می‌تواند موجب رونق و شکوفایی آن شود، آنچه در این بین مهم‌تر است کوتاه‌تر‌شدن مسیر دستیابی به پولی الکترونیکی است که بتوان آن را به صورت بین‌المللی و همتابه‌همتا انتقال داد.

هرچقدر کووید-۱۹ به عنوان یک بیماری همه‌گیر، ناخجسته بود؛ اما یک تاثیر مثبت بزرگ داشت؛ اثر جانبی بر دنیای ارزهای دیجیتال.