تصاویر سلفی چند میلیون دلاری؛ آیا حباب NFT در حال انفجار است؟
«این جنس ارزش چندانی ندارد!» جمله‌ای که با شنیدنش از خریدار بدترین حس‌ها به ما دست می‌دهد و دچار اضطراب و پریشانی می‌شویم. اگر تجربه‌ای در بازارهای مالی داشته باشید، می‌دانید که این جمله می‌تواند به‌معنای از‌بین‌رفتن تمام سرمایه یک فرد باشد. این عبارت مصداق شرایطی است که این روزها گریبان‌گیر برخی از دارندگان توکن‌های غیرمثلی (NFT) شده و آن‌ها را سردرگم کرده است. عده‌ای از آن‌ها مدام از خود می‌پرسند آیا آنچه در این مدت خریده‌اند، حبابی بیش نبوده؟ آیا آنان با سرمایه خود باید خداحافظی کنند؟ البته شاید این نگاه اغراق‌آمیز و بدبینانه به‌نظر برسد؛ اما شرایط پیش‌آمده بسیاری را به آینده بدبین کرده است.
بیشتر بخوانید: توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا NFT چیست؟
در این مطلب، ابتدا به موضوع تصاویر سلفی (Selfies) میلیوندلاری و شرایط حاکم بر بازار توکن‌های غیرمثلی نگاهی خواهیم انداخت و در انتها، به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم که آیا باید منتظر ترکیدن حباب NFTها باشیم؟ آیا این عرصه از دارایی‌های دیجیتال به پایان کار خود رسیده است؟ پس از شما دعوت می‌کنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
آیا وقایع دات‌کام برای NFTها تکرار می‌شود؟
به‌طورکلی، واژه حباب (Bubble) به‌معنای شرایطی است که قیمت یک دارایی براثر التهاب بازار و هجوم کاربران و هیجان‌های کاذب سرمایه‌گذاران خُرد و کلان به‌یک‌باره سر به آسمان می‌گذارد و ارزشی بیش از آنچه باید داشته باشد، پیدا می‌کند. این تورم قیمتی به نقطه‌ای می‌رسد که هیچ توجیهی ندارد و فراتر از کاربردهای حقیقی آن دارایی می‌رود.
این حباب اغلب با ورود سرمایه‌گذارانی که دانش کافی ندارند و فقط براساس فضای به‌وجود‌آمده پول‌های خود را به بازار سرازیر می‌کنند، روی می‌دهد و درنهایت، این چرخه با سقوطی بزرگ و سنگین به‌پایان می‌رسد؛ پایانی که قطعاً خوش نخواهد بود. موضوع حباب قیمت و مال‌باخته‌شدن افراد براثر هیاهو و هیجان‌های کاذب موضوعی است که بارها شاهدش بوده‌ایم؛ اما یکی از این وقایع شاخص، حادثه‌ای است که از آن با عنوان حبابِ دات‌کام (dot com) یاد می‌شود.
در پایان دهه ۱۹۹۰ و با رونق‌گرفتن کسب‌وکارها و شرکت‌های اینترنتی، بسیاری از سرمایه‌گذاران برای آنکه از قافله عقب نمانند، دارایی‌های خود را وارد استارت‌آپ‌های این حوزه کردند. این میزان استقبال و محبوبیت دلیل دیگری نیز داشت و آن اقدام بانک مرکزی آمریکا برای کاهش نرخ بهره بود. در این شرایط، حتی شاخص نزدک (NASDAQ) از ۱۰۰ واحد به اوج ۵,۴۰۰ واحدی رسید و در‌این‌میان، کمتر کسی بود که نمی‌خواست خود را وارد این چرخه سودآور کند. بااین‌حال، این تب‌وتاب مدت کوتاهی مهمان سرمایه‌گذاران بود و در اواخر سال ۲۰۰۰ و اوایل سال ۲۰۰۱، حباب به‌وجود‌آمده ترکید.
شرکت‌های بزرگی مانند پتز دات‌کام (Pets.com) اعلام ورشکستگی کردند و تعدادی از شرکت‌های مشهوری که ما آن‌ها را امروزه می‌شناسیم مانند اوراکل و اینتل و سیسکو، تا ۸۰درصد ارزش سهامشان را از دست دادند. برخی از کارشناسان این رویداد مهم را «حباب اینترنت» یا «بمب دات‌کام» نامیده‌اند و عقیده دارند این اتفاق به‌دلیل محبوبیت مفهومی با نام بزرگراه عظیم اطلاعات (Information Superhighway) رخ داده است.
در این شرایط، بسیاری از استارت‌آپ‌ها به‌دلیل کنارگذاشتن قواعد و اصول کنترل سرمایه و برنامه‌ریزی‌های مشخص بازاریابی‌های گسترده را شروع و هزینه‌های هنگفتی بابت تبلیغات خرج کردند. درنهایت با ریزش شدید شاخص سهام و اتفاق‌های دیگر، دوره‌ای از رکود در ایالات متحده آمریکا شکل گرفت. با آنکه کمتر از نیمی از شرکت‌ها توانستند از شرایط آن دوره جان سالم به‌در ببرند، این رویداد نشان داد که نداشتن دانش کافی از بازار و پیروی ناآگاهانه از فضای هیجانی و بررسی‌نکردن شرکت‌ها و پروژه‌ها چقدر می‌تواند خطرناک و مشکل‌آفرین باشد.
بسیاری از ما شاهد این مدل از رویدادها برای کالاها و اقلام گوناگون و حتی برخی ارزهای دیجیتال بوده‌ایم؛ اما آیا توکن‌های غیرمثلی هم قرار است مسیر اینترنت در دهه ۱۹۹۰ را طی کنند؟ آیا این دارایی‌ها را باید در دسته کالاهایی قرار دهیم که گرفتار حباب قیمتی شده‌اند؟ برای پاسخ به این پرسش، باید اندکی به عقب بازگردیم. در ژانویه۲۰۲۲، سلطان گوستاف الغزالی (Sultan Gustaf Al Ghozali)، دانشجوی ۲۲ساله علوم کامپیوتر اهل مالزی، با فروش ۱,۰۰۰ قطعه از تصاویر سلفی‌اش در قالب NFT و فروش آن‌ها در بازار اوپن‌سی (OpenSea)، یک‌شبه به سرمایه‌ای میلیوندلاری دست یافت.
همه ما با دیدن این مدل تیترها و خبر‌ها ناخودآگاه به این فکر می‌کنیم که بسیار خُب، ما از سلفی‌های یک نوجوان چه استفاده‌ای می‌کنیم؟ این مدل از تصاویر یا توکن‌های غیرمثلی چه کاربردی دارند؟ شاید در ذهنمان این موضوع پدیدار شود که بازار NFTها نوپاست و نمی‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده چه رخ می‌دهد و این تصاویر با قیمت‌های نجومی نیز بخشی از این آینده نامشخص هستند؛ اما مهم این است که بدانیم جایگاه و هدفی که این فناوری به ما ارائه کرده، چیست. باید ببینیم این نوآوری به چه دلیل به‌وجود آمده است. آیا صرفاً برای اینکه هر‌کسی بتواند از این بازار سودی کسب کند و درنهایت، جیب عده‌ای دیگر خالی بماند، چنین سازوکاری به‌وجود آمده است یا هدف والاتری وجود دارد؟
در مصاحبه وب‌سایت کوین‌دسک (CoinDesk) با مدیر سابق موزه متروپلیتن (Metropolitan) نیویورک، توماس هوینگ (Thomas Hoving)، او به این نکته اشاره می‌کند که حدود ۴۰درصد از اشیای قیمتی و تاریخی که به‌دست او می‌رسد، تقلبی یا ساختگی هستند. البته نباید فراموش کنیم که منشأ این مشکل تاریخی است و سابقه طولانی دارد. همین موضوع یکی از اهداف اصلی پیدایش توکن‌های غیرمثلی بوده است؛ بدین‌معنا که با وجود NFTها سوابق آثار هنری و خالق و صاحبان قبلی آن‌ها را بدون هیچ‌گونه تغییر و دستبردی می‌توان بررسی و راستی‌آزمایی کرد.
نشانه‌ها
اگر شما هم مانند بسیاری از افراد دیگر به امید کسب سود سرشار مشتاقانه علاقه دارید به دنیای پرزرق‌و‌برق توکن‌های غیرمثلی وارد شوید، باید از خطرهای بالقوه این عرصه آگاه باشید. مانند هر دارایی دیجیتال دیگری، NFTها نیز نشانه‌هایی دارند که حاکی از انفجار حباب قیمتی و کاهش شدید ارزش آن‌هاست؛ بنابراین، بهتر است با برخی از این نشانه‌ها آشنا شوید تا در موقع مناسب و با پدیدارشدن نشانه‌ها، بتوانید به‌سرعت از بازار خارج شوید.
برخی از این نشانه‌ها عبارتند از:
- سقوط ناگهانی قیمت: این رویداد یکی از اولین علائمی است که نشان می‌دهد حباب توکن غیرمثلی‌ای که دراختیار دارید و احتمالاً آن را با قیمت زیادی خریده‌اید، در حال افول است. باتوجه‌به این شرایط، بهتر است همواره حواستان به چارت قیمتی دارایی‌های دیجیتال خود، به‌خصوص NFTهایتان باشد.
- کاهش پوشش رسانه‌ای: یکی دیگر از نشانه‌های مهم مرتبط با ترکیدن حباب توکن‌های غیرمثلی تغییر رویکرد رسانه‌ها به این نوع از دارایی‌هاست. همان‌طور‌که پیش‌تر اشاره کردیم، رسانه‌ها نقش پررنگی در هدایت قیمت و هجوم سرمایه‌گذاران به‌سمت دارایی‌های جدید ایفا می‌کنند. پس هرگاه دیدید که یک توکن غیرمثلی میزان مطرح‌شدنش در رسانه‌ها با کاهش شدید همراه شد، این اتفاق را چراغ خطری بدانید که نشان می‌دهد به‌احتمال بسیار زیاد دارایی شما ارزشش را به‌سرعت از دست خواهد داد.
- ایجاد صف‌ها فروش: در شرایطی که کاربران فروش دارایی‌های خود را شروع می‌کنند، می‌تواند نشان دیگری از ترکیدن حباب NFTها و کاهش ارزش دارایی‌هایتان باشد.
آیا درنهایت توکن‌های غیرمثلی ارزش خود را از دست خواهند داد؟
برای پاسخ به این پرسش، بهتر است نگاهی به چندماه قبل بیندازیم. در حوالی ماه می امسال، تراکنش‌های توکن‌های غیرمثلی به رقم ۲.۷میلیارد دلار رسید؛ اما این رقم، تنها اندکی دوام یافت. براساس گزارش دپ‌ریدار (DappRadar)، پس از اوج تاریخی فروش توکن‌های غیرمثلی در ژانویه۲۰۲۲ و فروکش‌کردن تب‌وتاب آن در ماه‌های بعد، حجم تبادلات با کاهشی ۹۹درصدی مواجه شد و رقم آن به ۹.۴۳میلیون دلار رسید. پدرو هرِرا (Pedro Herrera)، محقق ارشد دپ‌ریدار، در مقاله‌ای در نشریه کانادایی The Globe and Mail می‌گوید:
حباب توکن‌های غیرمثلی ترکیده یا در آستانه انفجار است. نزدیک به ۹۵درصد از پروژه‌هایی که هم‌اکنون در بازار حضور دارند، در دو سال آینده ارزشی معادل صفر پیدا می‌کنند.
بسیاری از صاحب‌نظران عقیده دارند این کاهش ارزش به سقوط بازار ارزهای دیجیتال مرتبط است. زمانی‌که قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال کاهش چشمگیری پیدا می‌کند، طبیعی است که ارزش توکن‌های غیرمثلی نیز کاهش یابد.
جمع‌بندی
به‌نظر می‌رسد مسیر رشد NFTها با ورود برخی پروژه‌های بی‌محتوا و ایجاد هیجان کاذب دچار پیچ‌وخم‌های متعددی شده است؛ به‌همین‌دلیل، در ماه‌های گذشته شاهد افت قیمت و کاهش حجم تبادلات و استقبال کاربران از این صنعت بوده‌ایم.
بی‌شک موضوع تأیید اصالت و امنیت آثار هنری و جلوگیری از جعل آن‌ها اهدافی است که به‌آسانی دستخوش تغییر نخواهد شد و درنهایت خللی در اصول اساسی توکن‌های غیرمثلی ایجاد نمی‌کند. شاید بتوان این تغییرات و نوسانات را با هدف تصفیه بازار از پروژه‌ها و بازیگران بی‌ارزش و خالص‌سازی این صنعت تفسیر کرد.
دیدگاه شما درباره کاهش قیمت و حجم تبادلات NFTها در ماه‌های گذشته چیست؟ آیا برای ورود به بازار NFTها دیر شده است یا این شرایط موقتی بوده و باید منتظر اوج‌گیری مجدد بازار باشیم؟
متاسفیم که این مطلب نتوانسته نظر شما را جلب کند. لطفا با نظرات و پیشنهادات خود، ما را در بهبود همیشگی سایت یاری دهید.