قیمت دلار امروز | نرخ لحظه‌ای دلار آمریکا (USD) در بازار آزاد

طی چند سال اخیر شیوهٔ پیداکردن قیمت دلار در ایران دستخوش تغییرات بزرگی شده است. ۱۰ سال پیش شاید، تنها روش مطمئنی که می‌شد، قیمت دلار آمریکا را پیدا کرد، نگاه‌کردن به تابلوی صرافی‌ها بود. امروز، میلیون‌ها نفر با جستجوی عبارت‌هایی مثل «قیمت دلار امروز»، قیمت دلار آزاد امروز»، «قیمت لحظه ای دلار آمریکا» و ده‌ها کلیدواژه دیگر، نوسانات ارز رسمی کشور آمریکا را دنبال می‌کنند.

دلار آمریکا چیست؟

پاسخ بخش اول این سؤال بسیار ساده است: دلار آمریکا (United States Dollar) ارز رسمی ایالات متحده آمریکا و چد کشور دیگر در جهان است. دلار جزو ارزهای فیات (Fiat) است و با ایزو کد یواس‌دی (USD) و نماد $ شناخته می‌شود. دلار پس از تصویب قانون ضرب سکه در سال ۱۸۷۳ (Coinage Act of ۱۹۷۲) به‌عنوان ارز رسمی کشور آمریکا پذیرفته شد.

در ابتدا طلا به‌عنوان دارایی پشتوانهٔ دلار آمریکا انتخاب شده بود. یعنی ارزش دلار در مقایسه با کالاهای دیگر بر اساس ارزش طلای خزانه تعیین می‌شد. پس از رکود بزرگ (The Great Depression) و طی معاهده برتون وودز (Bretton Woods Agreement)، دلار به‌عنوان ارز پشتوانه جهانی انتخاب شد تا به این ترتیب روند احیای جهان پس از جنگ جهانی دوم تسهیل شود.

در نهایت و در سال ۱۹۷۱، نیکسون به طور کلی پشتوانه‌سازی دلار با طلا را از میان برداشت و از آن زمان تا به امروز ارزش دلار با استفاده از سیستمی به عنوان «نرخ تبدیل شناور» (Floating Exchange Rate) تعیین می‌شود؛ یعنی چرخه‌های عرضه و تقاضا در بازارهای خارجی، ارزش و قیمت دلار آمریکا را تعیین می‌کنند.

چرا قیمت دلار آمریکا اهمیت دارد؟

دلار آمریکا مهمترین ارز در دنیا به حساب می‌آید. در واقع هیچ ارزی را نمی‌توان در جهان پیدا کرد که چنین نقشی در معاهدات و معادلات جهان ایفا کند و همین سلطه کامل باعث شده تا قیمت دلار آمریکا یا به عبارت دیگر نرخ تبادل این ارز در هر لحظه اهمیت داشته باشد. اهمیت قیمت دلار را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• دلار ارز پشتوانه جهانی است. USD در بسیاری از کشورها به‌عنوان ارز پشتوانه استفاده می‌شود؛ یعنی بانک‌های مرکزی دنیا برای ارزش‌بخشیدن به ارزهای خود از دلار استفاده می‌کنند. این دلار در قالب پشتوانه در خزانه یا خرید اوراق بهادار خزانه‌داری آمریکا ذخیره می‌شود.
• در عمده معاملات و تجارت بین‌المللی از دلار آمریکا استفاده می‌شود. علاوه بر معاملات معمول و عادی کالاهای اساسی، بخش عمده معاملات طلا در جهان نیز با ارز رسمی ایالات متحده آمریکا صورت می‌گیرد و این مسئله بر اهمیت دلار اضافه می‌کند؛
• در بسیاری از کشورها،‌ USD پناهگاه امن سرمایه‌گذاری است. به عبارت دیگر، مردم کشورهای مختلف برای این که در گزند تورم کشور و ارز رسمی خودشان در امان باشند، دارایی‌های خود را به دلار تبدیل می‌کنند. همان طور که قبلاً گفتیم، این موضوع تقاضا را بیشتر می‌کند و افزایش تقاضا با افزایش ارزش دلار همراه است.

دلار (USD)؛ ارز ذخیره جهانی و نقش آن در اقتصاد دنیا

نقش دلار در اقتصاد دنیا را می‌توان به دو بخش اصلی جنبه اقتصاد کلان و جنبه اقتصاد خرد تقسیم‌بندی کرد. هر یک از این جنبه‌ها حوزه‌های مختلف و مخاطبان خاص خودشان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

در جنبه اقتصاد کلان، دلار آمریکا به‌عنوان ارز پشتوانه بسیاری از کشورهای دنیا استفاده می‌شود. کشورها عموماً با خرید اوراق بهادار خزانه‌داری آمریکا، این پشتوانه‌سازی را انجام می‌دهند. در سمت دیگر معاملات جهانی با دلار انجام می‌شوند و دولت آمریکا با افزایش و کاهش نرخ بهره، به یک عامل اصلی در بازار بدل می‌شود. از طرف دیگر، آمریکا با کنترل دلار، می‌تواند به‌راحتی کشورهای مختلف را تحریم و به اقتصاد آنها فشار بیاورد.

در سمت دیگر، از جنبه اقتصاد خرد، معامله‌گران و تجار از دلار آمریکا استفاده می‌کنند. قدرت خرید مردم در بسیاری از کشورها به نرخ معامله USD و ارز ملیشان وابسته است؛ چراکه همه کشورها تمام مواد موردنیاز خود را تولید نمی‌کنند و مجبور به واردات هستند. از نظر جنبه خرد، دلار آمریکا وسیله‌ای بر کنترل تورم نیز به حساب می‌آید و بر زندگی جمعیت کشورهای مختلف اثرگذار است.

دلار ارز رسمی کدام کشورهاست؟

به جز ایالات متحده آمریکا، دلار این کشور در بخش‌های مختلفی از جهان نیز به‌عنوان ارز رسمی و ابزار انتقال اعتبار استفاده می‌شود. این کشورها عموماً به‌دلیل نوسانات بالای ارزهای خود و کاهش ارزش آنها در طول زمان، تصمیم به استفاده از دلار آمریکا کرده‌اند. به چنین اتفاقی دلاریزاسیون (Dollarization) گفته می‌شود.

اکوادور از سال ۲۰۰۰، السالوادور از سال ۲۰۰۱، تیمور شرقی از سال ۲۰۰۰ و جزایر مارشال از ابتدا دلار آمریکا را به‌عنوان ارز رسمی خود برگزیدند. همچنین در برخی کشورها نظیر پاناما نیز دلار در کنار ارز رسمی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که دلاریزاسیون غیررسمی نیز در برخی کشورها وجود دارد؛ یعنی با وجود یک ارز محلی، این ارز با دلار آمریکا همسان‌سازی شده و ارزشی مشابه دارد. در برخی از کشورها مثل کامبوج و لبنان نیز استفاده از دلار آمریکا رایج است.

انواع قیمت دلار در بازار ایران

قیمت دلار در ایران سه نرخی است! دلار آزاد، دلار نیمایی و دلار رسمی قیمت‌هایی هستند که برای USD ارائه و هر کدام از راه‌های مختلفی خرید و فروش می‌شوند. البته نرخ تبدیل دلار آمریکا به تومان درواقع با همان دلار آزاد محاسبه می‌شود.

دلار آزاد

دلار آزاد در واقع دلاری است که در سطح شهر و در بازارهای سیاه دلار خرید و فروش می‌شود. قیمت دلار آزاد در ایران بر اساس چرخه‌های عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. نوسانات این نوع از ارز دلار بسیار بالاست و عوامل مختلفی باعث این نوسانات می‌شوند. در سال‌های گذشته، اختلاف بین دلار آزاد و نرخ دلار رسمی کم و یا حتی صفر بود، اما این اختلاف در سال‌های اخیر به بیش از ۵۰ هزار تومان رسیده است. صرافی‌ها، دلال‌ها یا مردم عادی این ارزها را تأمین می‌کنند.

دلار نیمایی

دلار نیمایی یا ارز نیمایی به ارزهایی گفته می‌شود که از طریق سامانه نیما یا سامانهٔ نظام یکپارچهٔ معاملات ارزی خریداری می‌شد. این سامانه اواخر سال ۱۳۹۶ آغاز به کار کرد و سال ۱۴۰۳ با بازار ارز تجاری ایران جایگزین شد. صادرکنندگان و واردکنندگان کالاهای اساسی و برخی صنایع دیگر شامل دریافت ارز از سامانه نیما یا بازار ارز تجاری هستند و قیمت دلار نیمایی با قیمت دلار آزاد متفاوت است.

دلار رسمی

دلار رسمی یا ارز دولتی، ارزی است که از سمت دولت تأمین می‌شود. این ارز در سامانه‌های مختلف از جمله بازار ارز تجاری برای وارد کردن کالاهای اساسی نظیر دارو و مواد غذایی مهم در اختیار افراد قرار می‌گیرد. منشأ تأمین ارز دولتی فروش نفت خام، گاز، حامل‌های انرژی و صادرات دولتی است. اختلاف قیمت دلار رسمی و دلار آزاد در سال‌های اخیر به‌شدت زیاد شده است.

قیمت دلار در ایران؛ عوامل مؤثر و تفاوت با قیمت جهانی

پیش از این که عوامل مؤثر بر قیمت لحظه ای دلار آمریکا را مرور کنیم،‌ ذکر این نکته حائز اهمیت است که قیمت دلار یعنی مقدار ارز ثانویه (مثلاً تومان) که برای دریافت یک واحد دلار اخذ می‌شود. قیمت دلار با نام نرخ مبادله دلار (Exchange Rate) نیز شناخته می‌شود. عوامل زیر در قیمت دلار به تومان اثرگذار هستند:

• سلامت اقتصاد و شاخص‌های مالی: هر چه شاخص‌های سلامت اقتصاد نظیر تولید ناخالص داخلی (GDP)، تورم و توازن معاملات در وضعیت بهتری قرار داشته باشند، قیمت روزانه دلار نیز نوسانات کمتری دارد. مثلاً در ایران که تورم بالاست، اگر شاخص دلار را ثابت هم در نظر بگیریم، همچنان شاهد افزایش قیمت این ارز فیات خواهیم بود.
• ثبات ژئوپلیتیک: زمانی که ثبات ژئوپلیتیک در میان نباشد و کشوری در میانه جنگ یا بی‌ثباتی باشد، سرمایه‌گذاران نیز دارایی‌های پرریسک خود را می‌فروشند و به سراغ دارایی‌هایی مثل دلار آمریکا می‌روند. این موضوع به شکل مستقیم و غیرمستقیم نوسانات قیمت دلار در کشور را بیشتر می‌کند.
• احساسات حاکم بر بازار: احساسات حاکم بر بازار یعنی اکثریت خریداران و فروشندگان چه رویکردی نسبت به نوسانات آینده یک دارایی دارند. این احساسات مکانیک‌های بازار را جابجا می‌کنند و حرکات دارایی را تحت تأثیر شدید قرار می‌دهند. احساسات حاکم بر بازار نیز خود معلول اخبار و اتفاقات داخل کشور است. 
• عرضه و تقاضا: اگر عرضه و تقاضا توازن نداشته باشند، قیمت هر دارایی‌ای نوسان‌های بالایی را تجربه خواهد کرد. افزایش عرضه نسبت به تقاضا قیمت دارایی را کاهش و افزایش تقاضا نسبت به عرضه، قیمت آن را بیشتر می‌کند.

چرا قیمت دلار در ایران با نرخ جهانی متفاوت است؟

همان طور که پیش‌تر گفتیم، قیمت دلار در ایران چند نرخی است. چند نرخی بودن قیمت دلار در کنار سوبسید (Subsidy) و یارانه اعطایی برای ارز خرید کالاهای اساسی، سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز، بازار سیاه پررونق، تحریم‌های ناعادلانه بین‌المللی و تورم بالا اصلی‌ترین عوامل تفاوت قیمت دلار در ایران با نرخ جهانی است. 

نوسانات لحظه‌ای دلار در بازار ایران

قیمت لحظه ای دلار در بازار ایران به صورت مداوم در حال تغییر است. این نوسانات در برخی بازه‌های به بیش از ۱۰ درصد نیز می‌رسد و این در حالی است که همزمان شاهد تغییرات قابل‌توجهی در شاخص دلار نیستیم. عمده نوسانات لحظه ای دلار در بازار ایران در ساعت‌های حوالی ظهر (۱۱ تا ۱۵) روزهای غیرتعطیل رخ می‌دهد. در این ساعت‌ها عموماً بازار ارز شاهد بیشترین نرخ معاملات غیررسمی است.

جامع‌ترین تحلیل قیمت دلار؛ چگونه نوسانات را پیش‌بینی کنیم؟

در بازاری شبیه به بازار دلار در ایران، پیش‌بینی قیمت دلار آمریکا در آینده تقریباً غیرممکن است! شما تنها در حالتی می‌توانید تحلیل‌های منطقی از روند قیمت USD داشته باشید که پیش‌گو باشید!

تحلیل تکنیکال دلار برای مبتدی‌ها‎

در عمده موارد تحلیل تکنیکال دلار آمریکا ممکن نیست؛ چراکه نوسانات لحظه ای دلار در ایران همبستگی کافی با دلایل تکنیکال ندارند و نمی‌توان صرفاً با تکیه بر چرخه‌های عرضه و تقاضا به یک تحلیل درست از قیمت در آینده رسید.

در حال حاضر نمودار قیمت دلار حاکی از یک روند صعودی و با تداوم شرایط افزایش قیمت امری اجتناب ناپذیر است. این نکته را نیز باید در نظر داشت که قیمت دلار همواره صعودی است، چراکه خود این ارز دارای تورمی حدوداً ۳ درصدی است و این یعنی قیمت آن همواره صعودی است.

تحلیل فاندامنتال؛ عوامل اقتصادی و سیاسی مؤثر بر دلار

۹۹ درصد مواقع، قیمت لحظه ای دلار آمریکا به تومان دلایل فاندامنتال دارد. عوامل اقتصادی داخلی و خارجی، تحریم‌ها، اخبار سیاسی و معادلات منطقه‌ای سکان هدایت دلار در ایران را به دست گرفته‌اند. تحلیل فاندامنتال قیمت دلار آمریکا نشان می‌دهد که در صورت تداوم اتفاقاتی که اخیراً شاهد آن بودیم، مسیری جز مسیر رو به بالا برای دلار نمی‌توان متصور شد. 

تحلیل روند دلار در ایران بر اساس رویدادهای داخلی

دلار در ایران روندی صعودی دارد؛ چراکه اخبار منفی بیشتر از اخبار مثبت پیرامون آن است. در این میان نباید نقض مذاکرات هسته‌ای، سیاست خارجی ایران و اختلاف نظرهای داخلی را دست کم گرفت. در صورتی که همچنان شاهد اتفاقات منفی در داخل کشور باشیم، قیمت دلار در ایران صعودی خواهد بود.

تاریخچه و روند قیمت دلار از گذشته تا امروز

در ادامه روند و تاریخچه قیمت دلار از ابتدای انقلاب تا امروز را باهم بررسی می‌کنیم.

بالاترین و پایین‌ترین قیمت دلار در ایران

بالاترین قیمت ثبت شده برای دلار آمریکا در بازار آزاد ۱۰۵۵۴۱ تومان بوده که در تاریخ ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ ثبت شده است. پایین‌ترین قیمت دلار آزاد تاریخ ایران نیز در دولت بازرگان بوده است و در آن زمان هر واحد دلار ۱۰ تومان بوده است.

پایین‌ترین قیمت دلار رسمی نیز ۷ تومان و در زمان دولت بازرگان بوده است. بیشترین قیمت ثبت شده برای دلار رسمی نیز طبق اعلام مرکز مبادله ایران، ۷۱۸۰۰ تومان بوده است که در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۴۰۴ ثبت شده است. 

بررسی روند قیمت دلار در بازه‌های مختلف

• ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹: دوره ریاست جمهوری بازرگان و رجایی هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۱۰ و بالاترین قیمت ۲۰ تومان معامله می‌شد!
• ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۷: دوره ریاست جمهوری میرحسین موسوی، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۲۷ و بالاترین قیمت ۹۶ تومان معامله می‌شد!
• ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۵: دوره ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۱۲۰ و بالاترین قیمت ۴۴۴ تومان معامله می‌شد.
• ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳: دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۴۷۶ و بالاترین قیمت ۸۷۴ تومان معامله می‌شد!
• ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۱: دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۹۰۴ و بالاترین قیمت ۳,۶۹۰ تومان معامله می‌شد.
• ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰: دوره ریاست جمهوری حسن روحانی، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۳,۲۰۰ و بالاترین قیمت ۳۰,۵۰۰ تومان معامله می‌شد.
• ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳: دوره ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۲۵,۷۲۹ و بالاترین قیمت ۶۱,۸۰۰ تومان معامله می‌شد!
• ۱۴۰۳ تا امروز: دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، هر واحد دلار آمریکا با کمترین قیمت ۶۱,۰۰۰ و بالاترین قیمت ۱۰۵,۰۰۰ تومان معامله می‌شد!

خرید و فروش دلار؛ راهنمای کامل برای کاربران ایرانی

خرید و فروش دلار برای ایرانی‌ها کار چندان سختی نبود! در حال حاضر برای خرید و فروش دلار امکان خرید از صرافی‌های رسمی وجود ندارد و شما تنها می‌توانید در بازار سیاه اقدام به خرید و فروش کنید! میدان فردوسی در تهران اصلی‌ترین مرکز خریدوفروش دلار است و روزانه میلیون‌ها دلار در این منطقه به‌صورت غیررسمی خرید و فروش می‌شود!